Beleggingsplan 2017 pf AC Nielsen
Beleggingsplan Centraal in dit plan staat de beoogde vermogenssamenstelling voor 2017,die gebaseerd is op een beoordeling van: de financiële positie van het fonds de resultaten van het gevoerde beheer de financieel-economische verwachtingen Het plan moet natuurlijk passen in het strategisch kader van het fonds en aansluiten bij de investment beliefs. Bovenstaande onderwerpen komen hierna aan bod. Over het gevoerde beheer wordt apart gerapporteerd. 2
ALM-studie
ALM: op den duur afbouw van beleggingsrisico s In een gesloten fonds neemt de beleggingshorizon af in de tijd; dat kan leiden tot afbouw van beleggingsrisico s. Een stijging van de dekkingsgraad kan ook aanleiding vormen tot afbouw van risico s. In de loop van de tijd kan een overhedge ontstaan. Swaps kunnen tot een passender afdekking leiden, maar leveren meer complexiteit op. Deze bevindingen vergen besluitvorming van het bestuur en spelen daarom geen rol in dit beleggingsplan. De in de studie gebruikte financieel-economische uitgangspunten en de gebruikte asset-mix worden verderop in dit plan vergeleken met de jongste verwachtingen en de feitelijke asset-mix. 4
Investment beliefs
Investment beliefs Beleggingsrisico wordt beloond. Diversificatie biedt mogelijkheden om de rendement/risico-verhouding van de portefeuille als geheel te verbeteren. Initiële waarderingen bepalen in hoge mate het op termijn te behalen rendement Verantwoord beleggen (waarbij aspecten op het gebied van milieu, maatschappij en goed ondernemingsbestuur bij beleggingsbeslissingen worden betrokken) draagt bij aan een beter risicoprofiel. Actief beheer is een zero sum game en wordt alleen gebruikt als overtuigende aanduidingen bestaan voor succes Kostenbewustzijn moet een integraal onderdeel van het beleggingsbeleid vormen. 6
Financiële positie Overzicht van de balansrisico s
Dekkingsgraad herstelt in oktober licht 120 110 100 90 80 ontwikkeling DG 70 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 DG 98 max 95% min 95% max 66% min 66% realisatie De dekkingsgraad van pf ACN steeg van 93,4 naar 94,9. De gemiddelde dekkingsgraad van de Nederlandse pensioenfondsen steeg in oktober van 97% naar 99%. (bron: AON) 8
Financiële positie: verzwakt door bekende factoren De dalende rente met als gevolg stijgende verplichtingen, een rendement van bijna 12%(!) op de matching-portefeuille, het rendement op de return-portefeuille (6%) en groei van verplichtingen zijn de factoren die het resultaat bepalen. verandering in financiële positie componenten verandering Duizenden verplichtingen matching rendement verlies 5.660 1.936 1.703 2.021-7.000 6.000 5.000 4.000 3.000 2.000 1.000-1.000-2.000-3.000- Duizenden 6.000 5.000 4.000 3.000 2.000 1.000-1.000- vpv matching return verandering verandering obv rendement verschil 9
DG en andere fondsen: vergelijkbaar maar volatieler Voornamelijk verschillen in rente-afdekking doen pf ACN soms achterblijven of uitlopen op grote fondsen. De volatiliteit van de dekkingsgraad is hoger dan die van grote fondsen door de hogere rentegevoeligheid en de uitzonderlijk lage rente. Dekkingsgraden volatiliteit dekkingsgraden 101 15% 99 14% 97 13% 12% 95 11% 93 91 10% 9% 8% 89 7% 87 85 okt-15 nov-15 dec-15 jan-16 feb-16 mrt-16 apr-16 mei-16 jun-16 jul-16 aug-16 sep-16 okt-16 6% 5% okt-15 nov-15 dec-15 jan-16 feb-16 mrt-16 apr-16 mei-16 jun-16 jul-16 aug-16 sep-16 okt-16 PFZW ABP PMT ACNIELSEN PFZW ABP PMT ACNIELSEN 10
Risico in balans zit in verplichtingen factor risico rente 6% zakelijke waarden 13% valuta 4% commodities 0% kredietrisico 3% verzekeringstechnisch 4% actief 0% 29% diversificatie -11% risico 19% Voor de risico s in de balans zijn aanzienlijke buffers nodig, die niet aanwezig zijn, Het te verwachten surplusrisico is bijna 11%. Het gerealiseerde surplusrisico over de afgelopen 12 maanden was ook bijna 11%. Het model vormt een bruikbare graadmeter voor de risico s in de balans van het fonds. 11
Verwachtingen Economie, markten en rendementen
Scenario s en rendementsverwachtingen Financiële markten zijn op korte termijn niet te voorspellen, maar staan op langere termijn niet los van de werkelijkheid. Rendementsverwachtingen kunnen daarom gebaseerd zijn op een scenario s van financieel-economische verwachtingen op langere termijn. Onderscheiden zijn 3 scenario s: een basisscenario met de meest waarschijnlijke ontwikkeling, een scenario met een hogere economische groei en een scenario waarin de groei stagneert en de inflatie toeneemt. De laatste scenario s zijn benoemd omdat ze een realistische mogelijkheid vormen. In de tabel hiernaast staan groei en inflatie voor de VS (om het overzichtelijk te houden) voor deze scenario s. (N.B. De cijfers in stagflatie zijn als afwijking t.o.v. het basisscenario getoond en treden geleidelijk over 10 jaar op) basis groeiherstel stagflatie groei VS 1,75%-2% 2,90% min 3% inflatie VS 2%-2,25% 2,40% plus 3% 13
Wereldwijde groei stijgt geleidelijk In 2017 wordt voortgaand economisch herstel verwacht De wereldgroei stijgt op den duur naar historische niveaus door het toenemend gewicht van sneller groeiende opkomende landen en het herstel in landen die nu in een recessie zitten (bijv. Rusland en Brazilië). De groei in ontwikkelde economieën blijft achter bij historische niveaus a.g.v. vergrijzing en lage groei van de productiviteit. 2016 2017 groei wereld 3,1% 3,4% ontwikkelde landen 1,6% 1,8% opkomende landen 4,2% 4,6% inflatie ontwikkelde landen 0,8% 1,7% opkomende landen 4,5% 4,4% Bron: IMF oktober AE =Advanced Economies EMDE=Emerging en Developing Economies 14
Inflatie stijgt komende jaren maar haalt 2% niet De inflatie stijgt in 2017 doordat de lage olieprijs ($ 25/vat) uit de inflatiecijfers loopt. De onderliggende inflatie loopt de komende jaren geleidelijk op richting 1,8%/jaar. Bron: survey professional forecasters ECB oktober 15
Groeiherstel door productiviteit Het basisscenario kent voor ontwikkelde landen een lage groei a.g.v. vergrijzing en lage groei van de productiviteit. McKinsey (Diminishing returns mei 2016) noemt dit slow growth. Een ander scenario is herstel van groei door aantrekkende productiviteitswinsten ( Internet of Things ) De verwachte rendementen voor aandelen in het lage groei scenario (VS reëel rendement 4%) liggen rond de verderop getoonde rendementen voor de komende 5 jaar. In het groeiscenario zou het reële rendement op aandelen (VS) 6% zijn 16
Stagflatie door populisme Opkomend populisme kan leiden tot politieke keuzes die leiden tot protectionisme en hogere overheidsuitgaven. Dat zet de groei onder druk en versterkt inflatie. Nevenstaande figuur illustreert dit scenario. Gevolgen voor groei en inflatie zijn gebaseerd op diverse academische onderzoeken. Bron: MSCI 17
Groei met kans op schokken Voorstel is om uit te gaan van het basisscenario. Een drijvende factor in dit scenario is de demografische ontwikkeling, die zich laat voorzien en onveranderbaar is. Daarbij aansluitende rendementsverwachtingen komen hierna aan de orde. Verkiezingsuitslagen vormen een goede graadmeter voor de kracht van populisme. De effecten van politieke keuzes kunnen schokken veroorzaken op markten, maar komen meestal pas geleidelijk tot uitdrukking. Herstel van productiviteit lijkt een scenario dat vooral op wat langere termijn tot ontwikkeling kan komen. 18
Rente blijft lager dan eerder verwacht Schattingen voor de natuurlijke rentevoet rente bij volledige werkgelegenheid zonder inflatoire druk- have declined substantially (IMF) tegen de achtergrond van lage groei en trage normalisatie van monetair beleid. Bron:IMF 19
Beleggen in aandelen wordt beloond Aandelen kennen hoge K/W s, zijn dus absoluut gezien duur. Relatief gezien zijn aandelen aantrekkelijk, zo toont de grafiek met de aandelenrisicopremie (=winstrendement minus reele lange rente op staatsobligaties). Snelle rentestijging zou dit kunnen veranderen. Bron: Goldman Sachs Bron: Blackrock 20
Aandelen initieel geraakt door rentestijging? Aandelen zijn gevoelig voor renteveranderingen en zouden aanvankelijk kunnen dalen als de rente stijgt Bron: JP Morgan 21
Volatiliteit wordt hoger Volatiliteit (=waardeveranderingen)was recent laag o.m. door monetaire verruiming, met Amerikaanse aandelen als meest opvallende. Onzekerheden en veranderingen in monetair beleid leiden waarschijnlijk tot hogere volatiliteit. Bron: Blackrock 22
Rendement op obligaties negatief Rendementsverwachtingen voor de komende 5 jaar van diverse vermogensbeheerders verschillen (uiteraard). Belangrijker is dat ze wel een rendement tonen dat gelijke tred houdt met het risico. De komende 5 jaar lijken rendementen op obligaties negatief te zijn, voor een langere termijn zullen ze wel licht positief zijn (JP Morgan) 23
Trump:uiteindelijk weinig effect op aandelen? Markten houden niet van onzekerheid: de volatiliteit stijgt voor de verkiezingen Maar (sinds 1853) heeft de politieke kleur van de president geen verschil gemaakt voor het rendement op aandelen Bron:Vanguard 24
Verwachte rendementen lager dan in ALM-studie De uit de cijfers blijkende verwachte rentestijging kan de dekkingsgraad aanvankelijk doen oplopen, op den duur is de ontwikkeling van de dekkingsgraad afhankelijk van het surplusrendement en dat zal met deze verwachtingen lager zijn dan eerder voorzien. De in de ALM-studie becijferde reele resultaten zullen dan ook mogelijk niet gehaald worden. TW Robeco Blackrock JPMorgan cash 1,2% 0,8% -0,5% 1,0% obligaties 1,8% -3,5% -1,0% 1,3% corporates 2,8% -1,3% -0,6% 2,0% high yield 3,7% 1,0% 0,4% 4,3% obligaties opk lndn 3,3% 5,5% 2,9% 5,3% aandelen 7,4% 6,5% 5,0% 5,3% aandelen opk lndn 9,2% 7,3% 5,8% 8,0% 25
Stress niet te voorspellen Er is nu weinig stress in het financiële systeem door het zeer accomoderend monetair beleid. De grafiek links toont stress in US (bij nul heersen er normale financiële omstandigheden op markten). De ECB-indicator (rechts) toont hetzelfde beeld DNB: Our results show that financial stress is hard to predict (Forecasting Financial Stress april 2011) 26
Asset-mix Een verkenning
Allocatie: afwijken binnen categorieen Deze modelportefeuille voor een NL pensioenfonds zoekt extrarendement door aan actieve regioweging voor aandelen, meer kredietrisico en alternatives Dat zou naar verwachting 70 bps opleveren. Bron: Blackrock 28
Meer rendement bij hetzelfde risico? De return-portefeuille zou een hoger rendement kunnen halen door meer op aantrekkelijk gewaardeerde beleggingen te sturen (valuation in tabel) 29
Scherp kiezen en minder spreiding accepteren Vergelijking van de allocaties laat zien dat de grotere bijdrage uit waardering ontstaat door uitsluitend in aandelen te beleggen buiten de VS en in opkomende landen, markten met lagere K/W-verhoudingen Om het hogere risico dat zo ontstaat te compenseren wordt meer in (langlopend) staatspapier belegd. Conclusie: alleen bij sterk geloof in aantrekkende waardering van aandelen (buiten de VS) is de mathematisch optimale mix een goede keuze. Anders blijkt een nadeel van deze aanpak: allocatie-uitersten ( cornersolutions ) 30
Voorstel Beleggingsplan 2017
Huidige (financiële) positie Het fonds heeft een ontoereikende financiële positie. Verbetering van de nominale balansverhoudingen zal in sterke mate afhankelijk zijn van stijgende rente. Het bijstortingsbeleid kan voorkomen dat de financiële positie van het fonds te zeer verslechtert. De vermogenssamenstelling past binnen de voorwaarden zowel voor matching als voor return. Act uele w eging per 31-10- 2016 herleide weging ALM-studie minimum maximum Matchingportefeuille obligaties 34,3% 27% bedrijfsobligaties 5,9% 12% Ret urnportefeuille 100% aandelen ontwikkelde landen 23,7% 40% 39% 37% 43% aandelen laag risico 4,7% 8% 8% 6% 10% aandelen opkomende landen 5,3% 9% 9% 8% 12% hoogrentende bedrijfsobligaties 6,2% 10% 10% 10% 14% obligaties opkomende landen 10,3% 17% 17% 14% 18% indirect onroerend goed 6,9% 11% 11% 8% 12% hedge funds 0,4% 1% 1% liquiditeiten 2,3% 4% 4% 2% 4% 32
Verwachtingen en beleggingsbeleid Voorstel: Ga uit van het basisscenario. In dit scenario zijn de verwachtingen voor het rendement voor de komende jaren gematigd. Voorstel: Onderzoek de haalbaarheid van fondsdoelstellingen, omdat de ALMstudie uitgaat van hogere rendementen Houdt rekening met hogere volatiliteit op financiële markten door onzekerheid over economische groei en aanpassing van monetair beleid. Voorstel: Handhaaf het matching-beleid om 25% van het renterisico af te dekken. De rente-afdekking betreft de keuze van het fonds in het spanningsveld tussen het nakomen van nominale verplichtingen en de ambitie om te indexeren. Voorstel: Handhaaf de return-portefeuille, deze past bij het basisscenario. De maximale weging in liquiditeiten past bij onzekere markten; maar deze kan gereduceerd worden, afhankelijk van te verwachten kasstromen. 33
Voorstel voor de asset-mix 2017 Onderstaande tabel toont de streefportefeuille voor 2017 en bijbehorende bandbreedtes. W egingen streefweging streefweging returnportefeuille minimum maximum Rent e- afdekking 25% 24% 26% Matchingportefeuille obligaties 27% ** bedrijfsobligaties 12% ** Ret urnportefeuille 100% aandelen ontwikkelde landen 24% 40% 37% 43% aandelen laag risico 5% 8% 6% 10% aandelen opkomende landen 6% 10% 8% 12% hoogrentende bedrijfsobligaties 7% 12% 10% 14% obligaties opkomende landen 11% 18% 14% 18% indirect onroerend goed 6% 10% 8% 12% liquiditeiten 1% 2% 2% 4% ** de samenstelling van de matchingportefeuille is ondergeschikt aaan de vereiste rente-afdekking 34
Beleggingsrichtlijnen
Strategische weging Matching Portefeuille 36
Strategische weging Return Portefeuille 37
Benchmarks 38
Kosten Kosten voor 2017 worden in lijn verwacht met 2016 39
Renteafdekking Renteafdekking vindt plaats door middel van AAA-staatsobligaties (50% Nederland en 50% Duitsland) en investment grade bedrijfsobligaties. Het besluit is om 25% van het renterisico van de verplichtingen af te dekken. De bandbreedtes hieromheen zijn 24% aan de onderkant en 26% aan de bovenkant. Mochten deze worden doorbroken zal het bestuur een besluit nemen de portefeuille, indien gewenst, aan te passen. Bovenstaande percentages gelden op basis van verdiscontering tegen de NL swapcurve en niet op basis van de Ultimate Forward Rate (UFR). Deze keuze is gemaakt omdat de obligaties op de NL swapcurve verhandelbaar zijn en de lange looptijden van de UFR alleen met swaps zijn te verkrijgen. Er wordt getracht om de vereiste rente-afdekking te bereiken met een zo evenwichtig mogelijke rente-afdekking over diverse looptijdsegmenten en tegelijkertijd een zo laag mogelijke omvang van deze beleggingen. Rapportage hierover geschiedt elke maand. Indien er sprake is bijzondere marktomstandigheden kan dit ook op frequentere basis gebeuren. 40
Risicomanagement Mismatchrisico: het strategisch beleid is erop gericht het risico van een te groot verschil in ontwikkeling van verplichtingen en vermogen te vermijden. Marktrisico: het fonds beheerst het risico van waarde- schommelingen door een evenwichtige verdeling van het vermogen. Renterisico: het fonds dekt een deel van het renterisico af om de dekkingsgraad minder gevoelig te maken voor veranderingen in de rente. Inflatierisico: het fonds houdt rekening met risico van onverwachte inflatie, maar de actuele financiële positie noopt tot beleggen in nominale obligaties. Valutarisico: van US Dollar beleggingen wordt in beginsel het meerdere boven 5% van het totale belegd vermogen afgedekt. Dit gebeurt op basis van quotation (notering van het beleggingsfonds). Hierdoor wordt niet voorzien in de mate van looktrough die wel in de DNBrapportage wordt gebruikt. Liquiditeitsrisico en tegenpartijrisico: het fonds gebruikt alleen valutatermijntransacties. Het managen van tegenpartijrisico in de beleggingsfondsen geschiedt door de fondsmanager. 41
Risicobeheersing Pf ACN bewaakt risico s door maandelijks een aantal kern- variabelen te berekenen. Financiële positie dekkingsgraad Mismatchrisico surplusrisk Marktrisico: de asset-mix versus bandbreedtes de kredietwaardigheid van de vastrentende beleggingen rendementen van beleggingen waarderingsniveaus spreads Renterisico afdekkingspercentage Risico actief beheer tracking error 42
Crisis Mochten financiële markten en/of het fonds in een crisis terecht komen dan wordt gehandeld in overeenstemming met het crisisplan. De kern van het crisisplan is dat de verantwoordelijke bestuurders na overleg met de beheerder vaststellen of er maatregelen moeten worden getroffen. Indien maatregelen nodig worden bevonden zal de procedure voor uitzonderlijke situaties zoals beschreven in het crisisplan worden gevolgd. 43
Rebalancing Rebalancing is gebaseerd op de volgende principes: een neutraal gewicht voor ieder van de liquide beleggings-categorieën en een eventuele overlay. de daaromheen gedefinieerde bandbreedtes. een maandelijks evaluatiemoment. De beheerder informeert het bestuur zo spoedig mogelijk, doch uiterlijk binnen een maand na de kwartaalrapportage, ingeval van constatering van een overschrijding van de bandbreedte(s) en adviseert over te ondernemen acties. Het is mogelijk dat een allocatie al wordt teruggebracht richting het neutrale gewicht voordat de bandbreedte wordt overschreden. Het is mogelijk expliciet te besluiten een overschrijding van bandbreedtes te laten voortduren. 44
Tracking error Actief beheer wordt bij de uitvoering van het beleggingsplan 2017 niet toegepast. Hierdoor zal de tracking error beter controleerbaar zijn. Het doel voor de tracking error is 0,5%. Hierover wordt per kwartaal gerapporteerd. Bij overschrijding zal dit tijdens de kwartaalmeeting worden besproken en indien nodig aanpassingen worden doorgevoerd. 45
Administratie en rapportages De beheerder draagt zorg voor een volledige administratie van de beleggingsportefeuille en alle daarop betrekking hebbende transacties. De vermogensbeheerder rapporteert maandelijks schriftelijk aan het fonds in de vorm van een vastgestelde rapportage. Deze rapportage dient uiterlijk na veertien werkdagen in het bezit te zijn van het fonds 46
Disclaimer De opstellers van deze rapportage kunnen niet aansprakelijk worden gehouden voor schade van welke aard dan ook die het gevolg is van het gebruik van deze informatie. Aan de informatie kunnen dan ook geen rechten worden ontleend. Hoewel de gegevens die van derden zijn betrokken uit betrouwbare bron zijn verkregen kunnen AVM en Box niet voor de juistheid hiervan instaan. Dit geldt tevens voor de berekeningen die AVM op grond van deze informatie heeft aangeboden. De informatie die in deze presentatie wordt aangeboden is mede gebaseerd op marktgegevens van een bepaald moment en kan van tijd tot tijd veranderen. De berekeningen inzake de vastrentende partijenmatching van de beleggingen aan de verplichtingen zijn mede gebaseerd op gegevens die van derden zijn aangeleverd. Opinies en voorstellen dienen door de eigenaar van het vermogen getoetst te worden op passendheid m.b.t. de doelstelling van het belegd vermogen en aanvaardbare risico s. Beleggingen dienen uitsluitend te geschieden als de risico s die aan een belegging zijn verbonden worden begrepen. Niets in deze rapportage mag beschouwd worden als een aanbod of een uitnodiging van de zijde van de opstellers om op enigerlei wijze te handelen in effecten. De waarde van beleggingen kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. De opstellers van deze rapportages zijn op geen enkele wijze aansprakelijk voor het koersverloop van beleggingen. 47