Inleiding De stad Kortrijk draagt duurzaamheid hoog in het vaandel. De stad neemt veel initiatieven rond duurzame ontwikkeling. Ook voor het onderwijs worden activiteiten opgezet en aangeboden. Deze acties worden in het duurzaamheidscharter gebundeld. Duurzame ontwikkeling? Duurzame ontwikkeling wordt gezien als een ontwikkeling die voorziet in de behoeften van de huidige generatie zonder daarbij de behoeften van de toekomstige generaties in gevaar te brengen. Er is genoeg voor altijd voor iedereen. Bij duurzame ontwikkeling is er sprake van een ideaal evenwicht tussen ecologische, economische en sociale belangen, zowel hier als elders in de wereld. Waarom duurzame ontwikkeling in het onderwijs? Duurzame ontwikkeling is een zaak van iedereen. Om tot goede oplossingen te komen is er een brede kijk nodig, gebaseerd op de nodige kennis, vaardigheden en attitudes. Duurzame ontwikkeling in het onderwijs legt geen extra last op de schouders van de leerkrachten of de scholen. Het is geen nieuw vak. Het gaat over een andere manier van kijken tegen wat u vandaag al doet. Het is een leidraad voor de lessen, schoolcultuur en de beslissingen in school. In het duurzaamheidscharter vind je activiteiten rond milieu, mobiliteit, gelijke onderwijskansen, mondiale vorming, preventie, participatie, De nadruk ligt op de samenhang van verschillende activiteiten. Door verschillende acties te combineren in vakoverschrijdende projecten of thema s kan je in de klas op een eenvoudige manier aan duurzame ontwikkeling werken. Thema-avonden Per schooljaar richt de stad minstens 1 thema-avond in. Op die manier peilt de stad naar de noden van de scholen. Tijdens deze thema-avonden zetten we ook inspirerende voorbeelden van scholen in de kijker. Het duurzaamheidscharter is een samenwerking tussen de stad Kortrijk en Politiezone Vlas. 2
Inhoudsopgave Inleiding... 2 Inhoudsopgave... 3 1. Thema Duurzaamheid algemeen... 6 1.1 MOS... 6 1.2 Kleur bekennen... 6 1.3 Aanbod bibliotheek... 6 1.4 Vorming MOS voor leerkrachten... 6 1.5 Thema-avonden... 6 1.6 Nascholingsaanbod Kleur Bekennen... 7 1.7 Oprichten en/of verderzetten duurzame werkgroep... 7 1.8 Duurzaamheidsdag/) week... 7 2. Thema Afvalpreventie... 8 2.1 PMD-vrije school... 8 2.2 Actie om herbruikbare verpakkingen te stimuleren... 8 2.3 Milieuvriendelijk aankoopbeleid... 8 2.4 Bezoek m.b.t. afval VOORKOMEN, sorteren of verwerken... 8 2.5 Vrijdag Kuisdag... 9 2.6 Herbruikbare bekers... 9 2.7 Duurzame schoolaankopen... 9 3. Thema Energie... 10 3.1 Deelname Dikke truiendag...10 3.2 Meten sluipverbruik van toestellen...10 3.3 Energieverbruiken opvolgen...10 3.4 Educatief bezoek...11 3.5 Andere acties...11 4. Thema Water... 12 4.1 Deelname Wereldwaterdag...12 4.2 Watereducatief bezoek...12 4.3 Meten en analyseren waterverbruik...12 4.4 Andere acties...12 5. Thema Natuur... 13 5.1 Natuurbeheer in Kortrijks groengebied...13 5.2 Vorming natuur voor leerkrachten...13 5.3 Andere acties...13 3
6. Thema Duurzame voeding... 14 6.1 Donderdag Veggiedag...14 6.2 Educatief bezoek...14 6.3 Bio- of ecologisch geteelde voeding op school...14 6.4 Fair Trade@School...15 6.5 Andere acties...15 7. Thema Duurzame mobiliteit... 16 7.1 Schoolvervoerplan...16 7.2 Mobibus...17 7.3 Educatie verkeersreglementering (theorie)...17 7.4 Pooling in het kader van schooluitstappen...17 7.5 Fietsherstelcursus...18 7.6 Fietsdiefstalpreventie...18 7.7 Controle van de technische uitrusting van de fiets...18 7.8 Mobiel fietsbehendigheidsparcours...19 7.9 Educatie veilig stappen of trappen (praktisch)...19 7.10 Openbaar vervoer...20 7.11 Campagne zichtbaarheid in het verkeer...21 7.12 De dode hoek...22 7.13 Verkeersgetuigen...22 7.14 Bromfietscontrole...23 7.15 Educatie veilig brommen/met de wagen (praktisch)...24 7.16 Sensibiliseren rond correct parkeer- en / of snelheidsgedrag...24 7.17 Defensief rijden...25 7.18 Rijbewijs op school...25 8. Thema Sociaal vaardige leerlingen... 26 8.1 Verspreiden ROT- kaarten...26 8.2 Druggerelateerde voorstelling...27 8.3 Anti-pestproject...27 4
9. Thema Mondiaal en intercultureel leren... 28 9.1 Workshop Aan Tafel...28 9.2 Deelname actiedag Ik Kook van Woede! - vrijdag 25 oktober...28 9.3 Deelname aan Zuiddag donderdag 17 oktober...28 9.4 Interculturele wandeling/fietstocht...28 9.5 Interlevensbeschouwelijke wandeling...29 9.6 Aanbod interculturele workshops en ontmoetingen...29 9.7 Oudercommunicatie...30 9.8 Brede school...30 9.9 Aandacht voor vrijwilligerswerk...31 9.10 Andere acties...31 Contactpersonen... 32 5
1. Thema Duurzaamheid algemeen Organisaties en educatieve materialen 1.1 MOS De school werkt actief rond MOS of behaalt de Groene Vlag. MOS scholen kunnen beroep doen op het gratis aanbod van de provincie (themabundels, educatieve koffers, inhoudelijke ondersteuning). Partner: provincie West-Vlaanderen (contactpersoon: Marjolein.Hantson@west-vlaanderen.be) 1.2 Kleur bekennen Kleur Bekennen stimuleert, inspireert en ondersteunt leerkrachten om in de klas te werken rond verschillende invalshoeken van wereldburgerschap. Kleur Bekennen biedt: Advies en begeleiding op maat Educatief materiaal Financiële ondersteuning Gratis nascholingen Workshops & coaching Invalshoeken: duurzame ontwikkeling, vrede, democratie en burgerzin, diversiteit, mensenrechten, sociale rechtvaardigheid, onderlinge afhankelijkheid en opvoeden tot wereldburgers Contact: www.kleurbekennen.be - Valentien Goethals, 051 26 50 51, kleurbekennen@westvlaanderen.be 1.3 Aanbod bibliotheek In de Kortrijkse bib vind je educatieve pakketten rond afvalpreventie, voeding en milieu algemeen. Als leerkracht vraag je een groepskaart aan om gratis educatieve speelleermaterialen te ontlenen. Alle info: http://www.kortrijk.be/bibliotheek/jeugdeneducatie Vorming en netwerking 1.4 Vorming MOS voor leerkrachten De provincie heeft een interessant aanbod vormingen dat mooi aansluit bij het duurzaamheidcharter. Het vormingsaanbod vind je hier: http://www.west-vlaanderen.be/kwaliteit/leefomgeving/mos/pages/vormingsagenda.aspx 1.5 Thema-avonden De stad richt minstens 1 keer per schooljaar een vorming, thema-avond of netwerkmoment in voor leerkrachten. Verschillende thema s uit het duurzaamheidcharter komen aan bod. 6
1.6 Nascholingsaanbod Kleur Bekennen Kleur Bekennen biedt een nascholingsaanbod aan met een waaier aan verschillende thema s. http://www.west- vlaanderen.be/kwaliteit/welzijn/pnzc/documents/klb%20programma%20nascholingen%202013-2014.pdf Overige 1.7 Oprichten en/of verderzetten duurzame werkgroep De school moedigt leerlingenparticipatie aan en richt hiervoor een milieuwerkgroep op. De werkgroep bestaat naast eventueel leerkrachten ook uit gemotiveerde leerlingen die bedenker/trekker zijn van diverse rond milieu en andere duurzaamheidsthema s. 1.8 Duurzaamheidsdag/) week De school kan een duurzaamheidsdag/-week organiseren waarop alle klassen rond duurzaamheidsthema s werken. Een duurzaamheidsweek kan dienen als start of apotheose rond deze thema s binnen een schooljaar. 7
2. Thema Afvalpreventie Doelstelling: De school beoogt het voorkomen van afval d.m.v. educatie, infrastructurele aanpassingen, schoolreglement e.d. Het afvalbeleid hanteert de principes van de ladder van Lansink. De verschillende trappen (van boven naar beneden) zijn: 1. Preventie, 2. Hergebruik, 3. Sorteren en recycleren, 4.Verbranden met energierecuperatie, 5. Storten 2.1 PMD-vrije school De school kiest ervoor om geen PMD te produceren. Automaten met blikjes zijn er niet of worden vervangen door automaten met retourflesjes. De leerlingen brengen geen brikjes mee, gebruik van waterkannen met kraantjeswater vormt een alternatief. De stad ontleent gratis herbruikbare bekers voor je afvalarm evenement. Alle info: http://www.kortrijk.be/producten/herbruikbare-bekers-lenen 2.2 Actie om herbruikbare verpakkingen te stimuleren De school stimuleert het gebruik van herbruikbare verpakkingen (brooddozen, drinkbussen). De school communiceert hierover en/of neemt dit op in het schoolreglement. De stad ontleent gratis herbruikbare bekers voor je afvalarm evenement. Alle info: http://www.kortrijk.be/ producten/herbruikbare-bekers-lenen 2.3 Milieuvriendelijk aankoopbeleid De school houdt bij aankopen rekening met duurzaamheid en kiest waar mogelijk voor een milieuvriendelijk product. Voorbeelden: gerecycleerd of FSC papier aankopen, milieuvriendelijke schoonmaakproducten, milieuvriendelijke verven en ander knutselmateriaal, duurzame of geen gadgets, elektrische toestellen op stroom of werkend met herlaadbare batterijen. Voor duurzame schoolaankopen vind je heel wat informatie op de Milieukoopwijzer: www.milieukoopwijzer.be 2.4 Bezoek m.b.t. afval VOORKOMEN, sorteren of verwerken De school brengt een educatief bezoek met als thema afval VOORKOMEN, sorteren of verwerken. Voorbeelden: Bedrijfsbezoek IMOG Harelbeke of IMOG Moen (met composteringsinstallatie), bedrijfsbezoek Galloo (metaalverwerking), Van Gansewinkel. Je vindt talrijke ideeën in het MOS-themapakket Afval. Partner: IMOG, MOS Bezoek m.b.t. afval VOORKOMEN, sorteren of verwerken. Ev. contact opnemen met IMOG. 8
2.5 Vrijdag Kuisdag De school beperkt zwerfvuil in de schoolomgeving door 2-wekelijks een zwerfvuilactie te organiseren in de schoolomgeving. De actie Vrijdag Kuisdag richt zich tot jongeren uit de 2 de graad secundair onderwijs. 15 16 jarigen ruimen geregeld het zwerfvuil in hun schoolomgeving op. Deze actie zorgt voor een nette omgeving en bevordert goed nabuurschap tussen de school en de bewoners. Als tegenprestatie levert de stad logistieke steun. We verwachten dat de school de schoolomgeving 2-wekelijks opruimt. Als de vrijdag niet past, kan voor een andere dag geopteerd worden. Aanvragen actie bij de directie Leefmilieu, leefmilieu@kortrijk.be of 056/27 82 00. Kalender voor de zwerfvuilacties opstellen en doorsturen naar leefmilieu@kortrijk.be. Te doen stad: De directie Leefmilieu staat in voor logistieke ondersteuning: bakken, tangen en handschoenen. De directie Leefmilieu staat in voor de levering en het ophalen van de bakken. 2.6 Herbruikbare bekers Een schoolfeest of info-avond? Gebruik liever herbruikbare bekers i.p.v wegwerpbekers. De milieuimpact van de herbruikbare beker is veel kleiner. Je kan natuurlijk ook kiezen voor echte glazen. De stad ontleent gratis herbruikbare bekers voor je afvalarm evenement. Meer info: http://www.kortrijk.be/producten/herbruikbare-bekers-lenen 2.7 Duurzame schoolaankopen Plan je een aankoop kantoormateriaal, papier of kopieertoestel? Kies bij voorkeur de milieuvriendelijke optie. Voor duurzame schoolaankopen vind je heel wat informatie op de Milieukoopwijzer: www.milieukoopwijzer.be 9
3. Thema Energie Doelstelling: Aandacht hebben voor het verbruik van energie en dat verbruik beperken, met participatie van de leerlingen. 3.1 Deelname Dikke truiendag De school neemt deel aan de Dikketruiendag georganiseerd door de Vlaamse Overheid. Dit schooljaar gaat de Dikke-truiendag door op vrijdag 14 februari 2014. Scholen en overheden worden aangespoord om op die dag de verwarming een paar graden lager te zetten. Scholen zetten de Dikke-truiendag extra kracht bij door er een (ludieke) activiteit rond te organiseren. Campagnemateriaal wordt gratis ter beschikking gesteld: http://www.lne.be/campagnes/dikketruiendag Verwarming lager zetten op 14 februari én de leerlingen erover informeren. Extra actie of actiedag waarbij de leerlingen betrokken worden. 3.2 Meten sluipverbruik van toestellen De school meet het sluipverbruik van elektrische toestellen. De stad Kortrijk heeft hiervoor energiemeters ter beschikking. Er kunnen verschillende toestellen vergeleken worden. Het maakt de leerlingen bewust dat elektrische toestellen, ook al staan ze uit, nog steeds energie kunnen verbruiken. Sluipverbruik van toestellen meten. Energiemeters aanvragen bij de stad, liefst min. 1 week op voorhand. Te doen stad: De directie Leefmilieu stelt energiemeters ter beschikking. De directie Leefmilieu houdt invulschema s voor de ontlening van de energiemeters bij. 3.3 Energieverbruiken opvolgen De school volgt zijn energieverbruik op met participatie van de leerlingen en communiceert hierover. Of de school heeft een eigen energieboekhoudsysteem en communiceert hierover. De leerlingen noteren de meterstanden (gas, elektriciteit) op regelmatige tijdstippen. Op aanvraag levert de stad hiervoor het Excelbestand aan. Leerlingen noteren energieverbruik op regelmatige tijdstippen in Excelbestand. Energieverbruiken communiceren. Te doen stad: Aanleveren Excelbestand (op aanvraag). 10
3.4 Educatief bezoek De school maakt een educatieve uitstap met als thema energie. Dergelijk educatief bezoek kan bijvoorbeeld ook deel uitmaken van de schoolreis. Voorbeelden thema energie: bezoek aan een windturbine (Evolis) of bezoek aan een lage energiewoning/passiefhuis (aanbod Zonnewindt vzw). Partners: Zonnewindt vzw De school plant een milieu-educatief bezoek, met het thema energie. 3.5 Andere acties Voorbeelden van andere acties: Energie-actie door de leerlingen, overstappen op groene energie, structurele maatregelen nemen voor energiebesparing en hierover communiceren. 11
4. Thema Water Doelstelling: Aandacht hebben voor het verbruik van water en dat verbruik beperken, met participatie van de leerlingen. 4.1 Deelname Wereldwaterdag De school neemt deel aan de Wereldwaterdag georganiseerd door de Vlaamse Overheid. The World Walks for Water is een mondiaal evenement dat wil bijdragen tot een hoger bewustzijn rond drinkbaar water én afvoer van vuil water. Scholen en overheden worden aangespoord om op die dag 6 kilometer te stappen, dit is de afstand die miljoenen mensen dagelijks afleggen om in de basisbehoefte drinkbaar water te kunnen voorzien. Alle info over de campagne: http://www.lne.be/doelgroepen/onderwijs/mos/mos-extra/wereldwaterdag Deelname aan de Wereldwaterdag. 4.2 Watereducatief bezoek De school maakt een educatieve uitstap met als thema water. Dergelijk educatief bezoek kan bijvoorbeeld ook deel uitmaken van de schoolreis. Voorbeelden: Bezoek waterproductiecentrum in Kooigem of aan De Gavers in Stasegem (Harelbeke), bezoek waterreservoirs in Bellegem (aanbod VMW), Milieuboot (1 ste graad). Partners: VMW De school plant een milieu-educatief bezoek met het thema water. 4.3 Meten en analyseren waterverbruik De school volgt zijn waterverbruik op met participatie van de leerlingen. De leerlingen analyseren het waterverbruik. Leerlingen noteren waterverbruik op regelmatige tijdstippen. Analyseren waterverbruik. 4.4 Andere acties Voorbeelden van andere acties: laboproject water kwaliteit analyseren, uitvoeren van structurele maatregelen en hierover communiceren, waterbesparende actie door de leerlingen. 12
5. Thema Natuur Doelstelling: De leerlingen in contact brengen met de natuur met de nodige aandacht en respect voor de ecologische natuurwaarde. 5.1 Natuurbeheer in Kortrijks groengebied De school voert kleine beheerswerken uit in een Kortrijks natuurgebied. Doelstelling: de leerlingen leren een Kortrijks natuurgebied kennen en leren wat ecologisch natuurbeheer inhoudt. De beheerswerken houden vooral het afvoeren van maaisel in. Er wordt niet met kettingzagen of ander risicovol materiaal gewerkt. We vragen dat de school de werken uitvoert gedurende minimaal 1 lesuur. We vragen dat de begeleidende leerkracht de klas voorbereidt op het thema ecologisch natuurbeheer. Mogelijke natuurgebieden waar beheerswerken kunnen plaatsvinden: stadsgroen Marionetten bij Hof te Coucx Kortrijk, t Schrijverke in Marke, Kleiputten Kortrijk. Aanvraag uitvoeren beheerswerken (leefmilieu@kortrijk.be of 056 27 82 00), minimaal 1 maand op voorhand. Te doen stad: Materiaal en begeleiding voorzien Locatie bepalen 5.2 Vorming natuur voor leerkrachten De school vaardigt een leerkracht af voor een vorming natuur. Het aanbod vind je hier: http://www.west-vlaanderen.be/kwaliteit/leefomgeving/bezoekerscentra/pages/default.aspx 5.3 Andere acties Voorbeelden van andere acties: Project natuur op school, pesticidenvrije school i.s.m. Velt. 13
6. Thema Duurzame voeding Doelstelling: de school heeft aandacht voor de principes van duurzame voeding (bio, lokale landbouw, seizoensgebonden fruit en groenten) met participatie van de leerlingen. 6.1 Donderdag Veggiedag Donderdag Veggiedag is een campagne die stimuleert om tenminste één keer per week vegetarisch te eten. Eén dag in de week zonder vlees of vis, maar mét veel groenten en fruit. Donderdag Veggiedag is een campagne van EVA vzw, de organisatie die het brede publiek informeert over vegetarische voeding. De educatieve bundel Donderdag Veggiedag in de klas vraag je hier aan ( 30). Je vindt er ook alle andere praktische info: http://www.donderdagveggiedag.be/scholen 6.2 Educatief bezoek Mogelijke thema s: bio, lokale landbouw, seizoensgebonden groenten en fruit. De school kan ervoor kiezen om een bezoek te brengen aan een bioboerderij, bioteler of geïntegreerd teler. Bij het bezoek is er aandacht voor milieuvriendelijke landbouw. Mogelijkheden: 1. Het Klokhuis in Sint-Denijs: eigen fruit wordt ter plaatse geperst en gebotteld, milieuvriendelijke productiemethode. Geïntegreerde teelt. Rondleiding op maat van de klas. 2. Bezoek aan een bioboerderij bv. De Feniks in Avelgem (www.vzwfeniks.be), t Goed ter Heule in Lauwe of de Heerlijkheid van Heule. 3. Bezoek aan de Bioplanet (op voorhand afspreken via het contactnummer 056/35 05 37) of een natuurvoedingswinkel. Educatief bezoek (bio, lokale landbouw, seizoensgebonden groenten en fruit). Contact opnemen met Bioplanet, bioboer. 6.3 Bio- of ecologisch geteelde voeding op school De school biedt 1 of meerdere bio- of ecologisch geteelde producten (lokaal of seizoensgebonden) aan leerlingen en/of leerkrachten aan tijdens schoolactiviteiten of in de leraarskamer. De nodige bio- of ecologisch geteelde producten aankopen en ter beschikking stellen. 14
6.4 Fair Trade@School Kortrijk is een Fair Trade Gemeente. Om deze titel te behalen voldoet Kortrijk aan zes criteria. Ook scholen spelen hierin een belangrijke rol. Criterium 3 zegt het volgende: scholen gebruiken fairtrade producten en communiceren hierover. Ze zetten educatieve campagnes op om de kennis over en de betrokkenheid bij Fair Trade te vergroten. In 2014 volgt een nieuwe editie van May Fair Trade in Kortrijk. Ook als school kan je hier aan deelnemen. De school neemt initiatieven rond Fair Trade. Educatieve acties: De Week van de Fair Trade (begin oktober) of de Internationale dag van de Fair Trade (half mei) zijn ideale momenten om eerlijke handel in school in de kijker te zetten. Een publieksactie met alle leerlingen, een Fair Trade sneukelkar, een eerlijk ontbijt, Alles is mogelijk. De school biedt producten van eerlijke handel aan en communiceert hierover. bvb. eerlijke koffie in de leraarskamer, fruitsap op sportdag of in drankautomaten, Fairtrade wijn op schoolrecepties, Meer info www.fairtradegemeenten.be Oxfam Wereldwinkel Kortrijk (056 22 32 44, kortrijk@oww.be). Stad Kortrijk team Welzijn. www.kortrijk.be/mayfairtrade 6.5 Andere acties Voorbeeld van andere acties: thema Voedselkilometers. De Noord-Zuid beweging (11.11.11, Vredeseilanden, Broederlijk Delen, ) werkt in 2013 en 2014 rond het thema Recht op voedsel. Ook bij hen vind je een boeiend aanbod rond duurzame voeding (zie ook hoofdstuk Mondiaal en Intercultureel Leren ). 15
7. Thema Duurzame mobiliteit Doelstelling: De leerlingen en leerkrachten laten kennis maken met de verschillende vervoerswijzen en hoe je de gevolgen voor het milieu kan beperken. Hierbij geldt het STOP principe. Je verkiest Stappen of Trappen, daarna Openbaar vervoer of (car)pooling. ALGEMEEN 7.1 Schoolvervoerplan De school kan een update van hun schoolvervoerplan maken. Deze update bevat best een overzicht van de vervoerswijze waarop de kinderen en leerkrachten naar school komen en de belangrijkste knelpunt voor veilig schoolverkeer om de school. Deze update dient digitaal bezorgd te worden aan de directie Mobiliteit en Infrastructuur. Om de scholen hierbij te ondersteunen biedt de Vlaamse Stichting Verkeerskunde het project Moving Forward aan: Met Moving Forward brengt u op een snelle en efficiënte manier de veiligste en meest duurzame route naar je school digitaal in kaart. Met behulp van een smartphone legt u de verkeersnelpunten in uw schoolomgeving in een handomdraai fotografisch vast om ze daarna te bewerken in Google Maps. Moving Forward is bovendien een uitstekende inleiding voor een les over verkeer en mobiliteit. Reserveer gratis smartphones voor je school en ga met uw leerlingen op stap! Moving Forward gaat veel verder dan de klassieke schoolbereikbaarheidskaart. De knelpunten die u met uw smartphone vastlegt worden automatisch verzonden en verzameld. Je wint dus heel wat tijd. Met de smartphones kunt u uw leerlingen bovendien op een leuke manier betrekken in het hele proces. De route die je in Google Maps uitstippelt kunt u gemakkelijk integreren in de website van uw school. Dat biedt heel wat voordelen: U kunt de kaart zeer snel bewerken en updaten; U kunt meer informatie op een overzichtelijke manier tonen; Meer gebruikers zullen uw schoolbereikbaarheidskaart raadplegen; Geen drukkosten meer voor papieren stratenplannen; Andere belangrijke beperkingen van papieren stratenplannen verdwijnen, zoals het ontbreken van kleine verbindingswegen, fiets- en wandelroutes, autovrije straten beperkingen door de grenzen van het stratenplan enzovoort. U kunt de smartphones (uitgerust met de Moving Forward-applicatie) gratis lenen. Ook de toegang tot uw eigen Google Maps-schoolomgeving waarin u uw schoolbereikbaarheidskaart bewerkt en updatet, bieden we u gratis aan. Bovendien kunt u altijd rekenen op ondersteuning van het Instituut voor Mobiliteit (IMOB) en de Vlaamse Stichting Verkeerskunde (VSV). Surf naar www.movingforward.be voor meer informatie Ook info van Slimme Mobiele Scholen kan dienen voor de opmaak van een schoolvervoersplan. 16
7.2 Mobibus Mobibus is een mobiele interactieve tentoonstelling over mobiliteit die zich richt op de tweede graad van het secundair onderwijs. Deelnemen aan het verkeer is een complexe zaak, zeker voor jongeren. Uit de ongevallenstatistieken blijkt dat in de leeftijdscategorie van 15- tot 29-jarigen het verkeer doodsoorzaak nummer één is. Het is dan ook levensbelangrijk dat jongeren de nodige kennis en vaardigheden aanleren om zich veilig in het verkeer te begeven. Daarnaast is het ook van belang dat jongeren zich op een duurzame manier leren te verplaatsen. De Mobibus komt naar Kortrijk van 23 september 2013 tot en met 4 oktober 2013 voor het regulier onderwijs en van 9 december 2013 tot en met 13 december 2013 voor het bijzonder onderwijs. Scholen kunnen gratis inschrijven bij de directie Mobiliteit en Infrastructuur. De mobibus heeft nu ook een eigen webstek. Op www.mobibus.be kunnen jongeren op een leuke manier kennismaken met verkeer en mobiliteit. 7.3 Educatie verkeersreglementering (theorie) De school geeft theoretische verkeerseducatie aan de leerlingen met blijvende aandacht gedurende gans het schooljaar. Als school kunt u hiervoor gratis gebruik maken van de verkeerskoffers of een zelf gekozen methode hanteren. Om de scholen hierbij te ondersteunen biedt de stad volgende aan: Als de school dat wenst kunnen de leerkrachten hiervoor gebruik maken van de verkeerskoffers. De verkeerskoffers zijn samengesteld met allerlei verkeerseducatief materiaal. Er steken handleidingen, boekjes, video s, spelletjes, posters, werkboekjes, in. De koffers kunnen ontleend worden gedurende een ganse week, mits 25 waarborg per koffer. Verkeerskoffer 2: eerste graad secundair onderwijs Verkeerskoffer 3: tweede en derde graad secundair onderwijs Te doen school bij gebruik verkeerskoffers: Ten minste 1 maand vooraf reserveren bij de directie Mobiliteit en Infrastructuur. Verkeerskoffers afhalen op maandagvoormiddag en terugbezorgen op vrijdagvoormiddag bij de directie Mobiliteit en Infrastructuur ACTIES DIE HET STAPPEN OF TRAPPEN STIMULEREN 7.4 Pooling in het kader van schooluitstappen Ga je op stap met de klas, dan hoeft de verplaatsing misschien niet altijd met een bus of de wagen van bereidwillige (groot)ouders. Misschien kan het met de fiets of te voet. De stad stelt hiervoor gratis fietsen ter beschikking, via Mobiel vzw, aan scholen waar niet alle jongeren zelf een fiets hebben. De directie Mobiliteit en Infrastructuur kan de school ondersteunen bij het uitstippelen van een veilige fietsroute op het grondgebied van de stad Kortrijk. Als er fietsen nodig zijn: uw aanvraag sturen met doel en aantal naar de directie Mobiliteit en Infrastructuur. De veiligste weg uitstippelen voor de verplaatsing 17
7.5 Fietsherstelcursus De school kan een fietsherstelcursus aanvragen. De lesgevers zijn mensen van Mobiel vzw en komen de les geven in de school of de klas kan zich hiervoor verplaatsen naar het herstelatelier van vzw Mobiel. Ten minste 1 maand vooraf reserveren bij de directie Mobiliteit en Infrastructuur. Te doen stad: De directie Mobiliteit en Infrastructuur neemt contact met Mobiel vzw voor het geven van de lessen. 7.6 Fietsdiefstalpreventie Heel wat leerlingen komen met de fiets naar school. Om hen beter te wapenen tegen mogelijke fietsdieven labelen gemeenschapswachten de fietsen van de leerlingen. Periode waarin de stad de actie aanbiedt: oktober t.e.m. mei. Schriftelijk aanvragen van de actie bij het stedelijk preventieteam, één maand voor de activiteit. Laten ondertekenen van de éénzijdige verklaring, door de ouders, indien zij de fiets van hun zoon/dochter willen laten labelen. 7.7 Controle van de technische uitrusting van de fiets Met een goed uitgeruste fiets op weg gaan en gezien worden in het verkeer verkleint het risico op het betrokken raken bij een verkeersongeval. Daarom organiseert het stedelijk preventieteam technische controles van de fietsuitrustingop vraag van de school. Tijdens de donkere maanden wordt er extra aandacht besteed aan het effectief gebruik van de fietsverlichting. De school kan zelf een nacontrole organiseren of deze laten doen door het stedelijk preventieteam. Periode waarin de stad de actie aanbiedt: oktober t.e.m. mei. Schriftelijk aanvragen van de controleactie, de (eventuele) nacontrole bij het stedelijk preventieteam, één maand voor de activiteit. Te doen stad: Het stedelijk preventieteam controleert de fietsen. Het stedelijk preventieteam verzorgt, indien de school dit wenst, een nacontrole. Het labelen van fietsen in het kader van diefstalpreventie en de technische controle van de fietsuitrusting kunnen samen of apart aangevraagd worden. 18
7.8 Mobiel fietsbehendigheidsparcours Het fietsbehendigheidsparcours bestaat uit een rechte plank, een wip, kegels, schijfjes en een coördinatietest. Bij het behendigheidsparcours kan een handleiding, een evaluatieformulier en een rapport geleverd worden. Het mobiel fietsbehendigheidsparcours kan gratis ontleend worden voor de duur van een ganse week. Ten minste 1 maand vooraf reserveren bij de directie Mobiliteit en Infrastructuur. Zelf de lessen organiseren rondom het thema behendig fietsen. Te doen stad: Het fietsbehendigheidsparcours opstellen op maandagvoormiddag. Het fietsbehendigheidsparcours opbreken op vrijdagnamiddag. 7.9 Educatie veilig stappen of trappen (praktisch) De doelstelling is jonge voetgangers en fietsers leren hoe ze zich veilig in het verkeer kunnen begeven. Ze leren verkeren in het echte alledaagse verkeer en ze leren rekening houden met andere weggebruikers. Het is de bedoeling dat een aantal kinderen na het verwerven van deze kennis op eigen houtje de woon school verplaatsing kan doen. Om de scholen hierbij te ondersteunen biedt de stad volgende aan: a. verkeerseducatieve routes (vero s) Een verkeerseducatieve route confronteert jongeren met de verkeersrealiteit. Om de leerkrachten te helpen bij het geven van de lessen rond de Vero bestaat er een educatief pakket dat is samengesteld uit een handleiding voor de leerkracht, een CD met powerpointpresentatie om de les te ondersteunen en oefenfiches voor de leerlingen. Iedere klas kreeg een pakket aangereikt, daarnaast kunnen zij ook een beroep doen op 1 van de andere pakketten door het aan te vragen bij de directie Mobiliteit en Infrastructuur. Er is 1 Vero voor het secundair onderwijs uitgewerkt. Deze route kan met de fiets gedaan worden. b. Praktische fietsproef De jongeren leggen met de fiets individueel een gemarkeerde route af waarlangs controleurs staan opgesteld, die de voorbij fietsende leerlingen beoordelen. De route wordt in de school vooraf besproken, ondersteund door een powerpointpresentatie. De controleurs zijn mensen van Mobiel vzw, leerkrachten of (groot)ouders. Op drukke kruispunten worden de controles uitgevoerd door politie inspecteurs. De bedoeling van de praktische fietsproef voor het 1 e jaar secundair is het veilig gedrag van de jonge fietser in het werkelijke verkeer te bevorderen. Belangrijk is dat de praktische verkeersproef wordt voorafgegaan door een fietsencontrole en een fietsbehendigheidsproef. Bij de fietsencontrole wordt nagegaan of de leerlingen met een veilig voertuig rijden, terwijl de behendigheidsproeven als doel hebben de bekwaamheid van de jonge fietsers te testen. Leerlingen die zowel voor de fietsencontrole, de behendigheidsproeven en de praktische verkeersproef slagen, zullen later een getuigschrift ontvangen. 19
Ten minste 1 maand vooraf reserveren bij de directie Mobiliteit en Infrastructuur. Brief laten ondertekenen door de ouders dat de leerlingen toestemming hebben om de proef af te leggen op de openbare weg. Te doen stad: De directie Mobiliteit en Infrastructuur neemt contact met Mobiel vzw voor het geven van de lessen en het begeleiden van de praktische proef. De directie Mobiliteit en Infrastructuur stelt een voorbeeldbrief ter beschikking om aan de ouders te sturen. c. Veilig fietsen, een feest?! Veilig fietsen een feest?! is een interactief project, voor de eerste graad van het secundair onderwijs, waarbij de kennis van het verkeersreglement als het fietsgedrag in de praktijk afgetoetst wordt. De leerlingen krijgen een film te zien waarbij vijf personages, al fietsend, elk via een eigen weg naar een verjaardagsfeest fietsen. Tijdens hun tocht stellen ze correct als foutief fietsgedrag. Elk groepje volgt een personage en beschrijft zowel het foutief als correct fietsgedrag. Na het bekijken van de film wordt er een klassikale personagebespreking gehouden. Periode waarin we dit interactief project aanbieden: oktober t.e.m. maart. Schriftelijk aanvragen van de actie bij het stedelijk preventieteam, één maand voor de activiteit. Voorzien van een projectiescherm, een projector en een flap-over. Te doen stad: Het stedelijk preventieteam voert het project uit. Om de scholen hierbij te ondersteunen biedt de PZ Vlas volgende aan: Je kan als school bv. een presentatie uitwerken aan de hand van foto s in de omgeving waarbij je de jongeren wijst op de gevaren op de specifieke locaties en met hen bespreekt hoe zij zich daar verkeersveilig kunnen gedragen. Scholen die dit wensen kunnen een beroep doen op de PZ Vlas voor ondersteuning bij het uitwerken en het geven van deze les. Zij kunnen dan zelf op pad gaan om deze situaties in te oefenen. ACTIES OPENBAAR VERVOER 7.10 Openbaar vervoer De kennis over het openbaar vervoer is voor jongeren vaak ondermaats. Door het aanreiken van een aantal vaardigheden worden leerlingen aangezet om andere, duurzame en milieuvriendelijke vervoerswijzen te gebruiken. Het gebruik van het openbaar vervoer staat in dit luik centraal. Om de scholen hierbij te ondersteunen biedt De Lijn volgende aan: Aanvraag voor aanwezigheid van de Lijn op opendeurdagen richten aan: mevrouw Jasmine Van Leerberghe Nieuwpoortsesteenweg 110 8400 OOSTENDE Tel: 059/ 56 53 03 Email: jasmine.vanleerberghe@delijn.be 20