Referentie Rapport Van Postbus 60055, 6800 JB Arnhem Velperplein 8, 6811 AG Arnhem Telefoon (026) 355 13 55 Fax (026) 355 13 99 info@kplusv.nl www.kplusv.nl Resultaatinventarisatie polarisatie en radicalisering Gouda: 'Project Plan van aanpak 'Kennen en gekend worden'' Opdrachtgever Ministerie van Veiligheid en Justitie Arnhem, 21 december 2011
Inhoud 1 Inleiding 1 1.1 Achtergrond resultaatinventarisatie 1 1.2 Opzet resultaatinventarisatie 1 1.3 Projectbeschrijving 1 2 Voor de start van het project 4 2.1 Betrokkenheid 4 2.2 Draagvlak en beleid 4 2.3 Samenwerking met externe partijen 5 3 Start en opzet van het project 7 3.1 Start en aanleiding 7 3.2 Doelgroep en doelstellingen 8 3.3 Samenwerking 9 3.4 Beschreven risicofactoren 9 3.5 Organisatie en communicatie 10 3.6 Verantwoording 10 4 Uitkomsten van het project 11 4.1 Realisatie producten/activiteiten 11 4.2 Realisatie versus budget 13 4.3 Monitoring, bijsturing en zelfevaluatie 14 5 Doelbereik en reikwijdte 16 5.1 Doelbereik van het project 16 5.2 Reikwijdte van het project 16 6 Leerpunten 18 6.1 Gebleken succes- en risicofactoren 18 6.2 Samenwerking 19 6.3 Lessons learned 19 7 Borging van het project 21 Bijlagen 1 Relevante definities
1 Inleiding 1.1 Achtergrond resultaatinventarisatie In het kader van de uitvoering van het Actieplan Polarisatie en Radicalisering 2007-2011 vinden verschillende activiteiten plaats. Een deel hiervan wordt mede gefinancierd door het ministerie van Veiligheid en Justitie (VenJ). Dit gebeurt door toekenning van een decentralisatieuitkering aan gemeenten en door toekenning van een tijdelijke subsidie aan maatschappelijke organisaties. In opdracht van het ministerie van VenJ worden de resultaten van alle projecten en aanpakken waarvoor een decentralisatie-uitkering of een subsidie is toegekend geïnventariseerd. Met deze resultaatinventarisatie streeft het ministerie van VenJ een aantal doelen na: het bereik van projecten en aanpakken inzichtelijk maken; het resultaat van projecten en aanpakken te inventariseren; in kaart brengen van de beleids- en programmatheorie; te leren voor volgende projecten en aanpakken. 1.2 Opzet resultaatinventarisatie De resultaatinventarisatie is uitgevoerd door bestudering van het onderzoeksplan, de beschikbare achtergronddocumentatie en eventueel beschikbare eigen evaluatiedocumenten. De projectleider heeft parallel daaraan een webenquête ingevuld. De ingevulde webenquête vormde voor de onderzoekers, tezamen met vragen naar aanleiding van de overige documentatie, de gespreksrichtlijn voor de gesprekkenronde. De onderzoekers hebben gesproken met de projectleider (coördinator jeugdbeleid), met een beleidsmedewerker Openbare Orde en Veiligheid en Crisisbeheersing, met de coördinator sociale veiligheid en met het hoofd veiligheid en handhaving. Doel van de gesprekkenronde was een nadere invulling en verdieping van de uit schriftelijke bronnen verkregen informatie. Het resultaat is het onderhavige rapport. De diverse elementen uit de evaluatie zijn weergegeven in de navolgende paragrafen. 1.3 Projectbeschrijving Het project is opgestart door de gemeente Gouda. De projectnaam is Plan van aanpak 'Kennen en gekend worden in Gouda'. De gemeente heeft voor deze naam gekozen om aan te geven dat het belangrijk is dat Gouwenaren elkaar écht kennen en ook kennis nemen van de verschillende culturen en niet uitgaan van vooroordelen. Daarnaast gaat het om gekend worden, waarmee de gemeente bedoelt dat de diverse bevolkingsgroepen ook erkend worden en zich niet hoeven af te keren van de Goudse samenleving. Gouda Pagina 1
Voor een goed begrip van het project is het zinvol om vooraf enkele specifieke kenmerken van Gouda te belichten. Gouda is met ruim 71.000 inwoners een middelgrote stad. Er is in Gouda een relatief grote Marokkaanse gemeenschap. Deze vormt circa 9% van de bevolking 1. De Marokkaanse gemeenschap in Gouda is de vijfde in omvang, direct na die in de G4-gemeenten. Deze gemeenschap is dus zowel in relatieve als in absolute zin groot te noemen. Van de jongeren in Gouda is 14% van Marokkaanse komaf, in heel Nederland is dat 3%. In de jaren voorafgaand aan het project 'Kennen en gekend worden' hebben zich enkele incidenten voorgedaan die een reden vormen om aan te nemen dat er in Gouda een voedingsbodem is voor polarisatie. Een belangrijk element is de overlast die jongeren van Marokkaanse komaf veroorzaken in bepaalde delen van Gouda. In 2008 werden stadsbussen bekogeld met stenen en werd een chauffeur overvallen. Deze voorvallen kwamen landelijk in het nieuws en hebben een impact op hoe er naar de Marokkaanse gemeenschap wordt gekeken. Dit was reden voor de gemeente Gouda om het veiligheidsbeleid aan te scherpen en bovendien onderzoek uit te laten voeren naar de aard, omvang en ernst van polarisatie in Gouda. Dit heeft geresulteerd in het plan van aanpak 'Kennen en gekend worden'. Het project 'Kennen en gekend worden' is in de tweede helft van 2009 gestart en loopt nog door tot in 2011. Het richt zich met name op: polarisatie; islamitische radicalisering/extremisme. In de oorspronkelijke projectopzet is de volgende doelstelling opgenomen: Voor Gouda is het hoofddoel van de aanpak van polarisatie en radicalisering om alle Gouwenaren kansen tot maatschappelijke participatie te bieden en ervoor te zorgen dat iedereen in de samenleving zijn/haar plek krijgt én neemt. Dit om (gevoelens van) uitsluiting zoveel mogelijk tegen te gaan en te voorkomen. In de onderstaande tabel zijn de activiteiten weergegeven die bij dit specifieke project zijn geformuleerd. 1 Bron: CBS, 2010. Er zijn 6.310 Marokkanen van 1 e en 2 e generatie op een bevolking van 71.377 inwoners in Gouda. Gouda Pagina 2
Categorie activiteiten Welke deelprojecten en/of activiteiten waren bij de start van het project geformuleerd? Bevorderen contacten De straat is van ons allemaal: Creëren van een prettig speelklimaat met behulp van ouderparticipatie Sociale activiteiten door vrijwilligers Hangbemiddeling Bevorderen onderling aanspreken in de buurt, maken van buurtspecifieke afspraken Onderlinge dialoog binnen de Marokkaans-Nederlandse gemeenschap(pen) Dialoogsessies naar aanleiding van impactvolle gebeurtenissen Onderzoek Laten uitvoeren van een nulmeting polarisatie en radicalisering Meldpunt/ informatiehuishouding Advies en coördinatiepunt polarisatie en radicalisering bij het veiligheidshuis Training professionals Training frontlijnwerkers in 2009-2010-2011 Training doelgroep Investeren in opvoedondersteuning Betrokkenheid Marokkaanse vaders bij de opvoeding Gesprekken en/of trainingen rondom democratie, vrijheid, emancipatie en discriminatie Weerbaarheidstrainingen Conflicthantering/sociale vaardigheden Trajectbegeleiding voor individuele begeleiding op maat Acties t.b.v. de doelgroep Toon je talent in de Goudse Stadspelen Filmproject SHOOT Type doelgroep Marokkaanse Nederlanders met een focus op jongeren Autochtonen die rechts-radicaal dreigen te worden Gemeente Gouda Betrokken professionals (gemeente, politie, justitie, jeugdzorg, welzijnswerk, etc) Professionals Marokkaanse Nederlanders met een focus op jongeren Autochtonen die rechts-radicaal dreigen te worden Marokkaanse Nederlanders met een focus op jongeren Autochtonen die rechts-radicaal dreigen te worden In totaal heeft het ministerie van VenJ aan de gemeente Gouda een bedrag van 505.000 toegekend voor het project Plan van aanpak 'Kennen en gekend worden'. Gouda Pagina 3
2 Voor de start van het project De volgende paragrafen gaan over de situatie voorafgaand aan de start van het project. We kijken hierbij in het bijzonder naar de bekendheid van de organisatie met het vraagstuk van polarisatie en radicalisering, het bestaande beleid en de samenwerking met externe partijen. 2.1 Betrokkenheid Bij betrokkenheid gaat het om de mate waarin de organisatie voor de start van het project al betrokken was bij het vraagstuk van polarisatie en radicalisering. Door de bevolkingssamenstelling is de mogelijke verwijdering tussen bevolkingsgroepen in Gouda al langer een punt van aandacht. De incidenten rond de stadsbussen in 2008 hebben dit verder versterkt. De gemeente was derhalve al betrokken bij het vraagstuk van polarisatie in de vorm van het staande veiligheidsbeleid dat zich onder andere richt op het verminderen van overlast. Gouda was via contacten in het eigen netwerk al bekend met de decentralisatieuitkering. 2.2 Draagvlak en beleid In deze resultaatinventarisatie is gevraagd naar het draagvlak binnen de organisatie voor het gestructureerd tegengaan van polarisatie en radicalisering. Het gaat om de aandacht op management en/of bestuurlijk niveau in de organisatie. Dit kan onder meer tot uiting komen in beleid en concrete doelstellingen. Voor de start van het project was er binnen de gemeente op bestuurlijk/managementniveau al aandacht voor vraagstukken die raakvlakken hebben met polarisatie en radicalisering. Er was bijvoorbeeld al aandacht voor het tegengaan van discriminatie, het bevorderen van inburgering, een integrale wijkaanpak met wijkteams, jeugdbeleid en het tegengaan van jeugdwerkloosheid. Zonder dat de term gehanteerd werd, kwam polarisatie ook tot uiting in het integrale veiligheidsbeleid; in het bijzonder in het Deelplan Maatschappelijke onrust (onderdeel van het Goudse Crisisplan). Met dit deelplan wordt de verbinding tussen sociale veiligheid en crisisbeheersing gelegd. Het Deelplan Maatschappelijke onrust is in maart 2009 als aanvulling op het gemeentelijke crisis/rampenbestrijdingsplan vastgesteld. Dit deelplan, door betrokkenen ook wel aangeduid als draaiboek, kan in werking worden gesteld als naar aanleiding van een bepaalde gebeurtenis, zoals in het verleden de moord op Theo van Gogh, onrust tussen (bevolkings)groepen kan worden verwacht. In het deelplan wordt gewerkt met vroegsignalering van informatie over spanningen binnen de bevolking afkomstig van onder meer politie, welzijnswerk en gemeente. Bij een dringend signaal is er gelijk intern overleg met de burgemeester, vervolgens worden uiterlijk de volgende ochtend vertegenwoordigers van politie, welzijnswerk, en gemeente bijeengeroepen. Het doel is om snel en adequaat via de drie stappen beeldvorming, oordeelsvorming en besluitvorming tot actie en een onderlinge taakverdeling te komen. In de beleving van de gemeente zorgt dit deelplan in de praktijk voor snelle actie bij concrete en urgente zaken. Gouda Pagina 4
Het deelplan richt zich op repressie en proactie; op de aanpak van overlast zoals bijvoorbeeld de overlast veroorzaakt door Marokkaanse jongeren, maar kan ook ingezet worden voor bijvoorbeeld zedenzaken die kunnen leiden tot maatschappelijke onrust. Dit is met name van belang omdat incidenten in Gouda in de beleving van de gemeente al snel breed uitgemeten worden. De gemeente Gouda heeft er bewust voor gekozen om geen expliciet beleid ten aanzien van polarisatie en radicalisering te ontwikkelen. Net als het Deelplan Maatschappelijke onrust, wordt het plan van aanpak 'Kennen en gekend worden' integraal opgepakt binnen het staande veiligheidsbeleid. De reden hiervoor is dat de aanpak raakvlakken vertoont met het staande beleid, bijvoorbeeld in het geval van beleid dat zich richt op jeugd, overlast, veiligheid en sociale cohesie. Ten tijde van de aanvraag was er - bij het toenmalige college - geen breed bestuurlijk draagvlak voor het plan van aanpak. Het vorige college stond ambivalent tegenover de aanpak van het vraagstuk van polarisatie en radicalisering. De burgemeester en de betreffende portefeuillehouder waren voorstander, bij de rest van het college bleken deze onderwerpen gevoelig te liggen. Uiteindelijk is het doorgezet en is het plan van aanpak 'Kennen en gekend worden' ingediend bij het ministerie van VenJ. 2.3 Samenwerking met externe partijen In de regel wordt voorafgaand aan de projecten al samengewerkt met diverse partijen. In de resultaatinventarisatie is gevraagd naar de samenwerking en het succes van de samenwerking. De gemeente werkte voorafgaand aan dit project al samen met: politie; welzijnswerk (bijvoorbeeld buurthuizen, jeugdcentra); multiculturele organisaties; justitie; gemeente(n); GGD (calamiteiten/zedenteam). De gemeente kwalificeert de samenwerking met bovengenoemde organisaties als volgt: Type organisatie De gemeente/organisatie kwalificeert de samenwerking als: Welzijnswerk (bijvoorbeeld buurthuizen, jeugdcentra) Multiculturele organisaties Politie Justitie Gemeente(n) GGD (calamiteiten/zedenteam) Succesvol Succesvol Succesvol Succesvol Succesvol Enigszins succesvol Ten aanzien van de GGD past de nuancering dat de GGD in een later stadium bij het onderwerp polarisatie betrokken is en er dus relatief weinig ervaring is met de samenwerking. De GGD is wel gemotiveerd om samen te werken. Gouda Pagina 5
De samenwerking met multiculturele organisaties stond al voor dit plan van aanpak. Zo is op initiatief van de burgemeester een zogeheten doetank (in tegenstelling tot denktank) van Marokkaanse Nederlanders ingesteld. Daarnaast werd al samengewerkt in wijkteams. Dit zijn bewonersorganisaties. Er was vanuit de wijkgerichte aanpak aandacht voor sociale cohesie en interetnisch contact. Gouda werkt sinds vorig jaar samen met andere gemeenten in een project om de oververtegenwoordiging van Marokkaans-Nederlandse jongeren in overlast, criminaliteit, schooluitval en werkloosheid te verminderen. Dit is een project waarin 22 gemeenten, waaronder Gouda, vier ministeries en de VNG samenwerken. Het project is gestart met een intentieverklaring die door de betrokken ministers en burgemeesters op 5 oktober 2009 is ondertekend. Dit project is gericht op overlast en heeft dus raakvlakken met het plan van aanpak 'Kennen en gekend worden'. Waar mogelijk en zinvol worden activiteiten gecombineerd. Gouda Pagina 6
3 Start en opzet van het project Dit hoofdstuk gaat in op de start en opzet van het project. Het gaat hierbij om de aanleiding van het project, de initiatiefnemers en de beoogde doelen en doelgroepen bij de start van het project. Ook wordt ingegaan op de risicofactoren, de organisatie en de communicatie en de verantwoording. 3.1 Start en aanleiding Het initiatief tot de start van het project is genomen door: de projectleider binnen de eigen organisatie; het bestuur/management van de eigen organisatie. De aanleiding voor het project was: er hebben zich concrete incidenten voorgedaan (voorvallen rond stadsbussen in 2008); er was behoefte aan inzicht in de omvang van de problematiek; er waren aanwijzingen voor mogelijke incidenten; er was een eigen ambitie vanuit het bestuur/management. De recente ervaringen met ernstige overlast in bepaalde wijken van Gouda vormen de directe aanleiding de acties van het plan van aanpak op te starten. Het project sluit aan bij de volgende doelen van het Actieplan Polarisatie en Radicalisering 2007-2011: Preventie: het voorkómen van (verdere) processen van isolatie, polarisatie en radicalisering door het (weer opnieuw) insluiten van mensen die dreigen af te glijden of zich af te keren van de Nederlandse samenleving en democratische rechtsorde. Pro-actie: het vroegtijdig signaleren van deze processen door bestuurders en professionals en het ontwikkelen van een adequate aanpak. Het project sluit aan bij de volgende acties van het Actieplan Polarisatie en Radicalisering 2007-2011: Bevorderen van de kennis en vaardigheden van democratisch burgerschap onder jongeren die zich aangetrokken voelen door rechtsextremisme of islamitische radicalisering. Betrekken van ouders via onderwijs, inburgeringtrajecten en opvoedingsondersteuning bij de maatschappij en de ontwikkeling van hun kinderen. Bevorderen kennis van jongeren in het algemeen over verschillende culturen en hun overeenkomsten, de beginselen van de democratische rechtsstaat, ons buitenlands beleid, religies en hun gezamenlijke, recente geschiedenis (via onderwijs en maatschappijleer). Contacten leggen en onderhouden met sleutelfiguren en moslimorganisaties ten einde gezamenlijk de weerbaarheid te vergroten. Kennisontwikkeling en visievorming op specifieke vraagstukken die samenhangen met polarisatie en radicalisering. Gouda Pagina 7
3.2 Doelgroep en doelstellingen In de onderstaande tabel is de doelstelling weergegeven zoals deze in het oorspronkelijke projectplan is opgenomen. In de resultaatinventarisatie is vervolgens gevraagd of de doelstellingen nog gelden. Doelstelling Geldigheid doelstelling Indien gewijzigde doelstelling Voor Gouda is het hoofddoel van de aanpak van polarisatie en radicalisering om alle Gouwenaren kansen tot maatschappelijke participatie te bieden en ervoor te zorgen dat Doelstelling geldt nog iedereen in de samenleving zijn/haar plek krijgt én neemt. Dit om (gevoelens van) uitsluiting zoveel mogelijk tegen te gaan en te voorkomen De projectleider licht toe dat de aanpak van de gemeente Gouda zich richt op gezamenlijkheid (zie doelstelling) met als reden overlast te voorkomen en daarmee de voedingsbodem voor radicalisering te verminderen. 2 De onderstaande tabel geeft de doelstelling en de beoogde doelgroepen weer. Doelstelling Doelgroep Voor Gouda is het hoofddoel van de aanpak van Marokkaanse Nederlanders met een focus op polarisatie en radicalisering om alle Gouwenaren jongeren kansen tot maatschappelijke participatie te bieden Autochtonen die rechts-radicaal dreigen te en ervoor te zorgen dat iedereen in de samenleving worden zijn/haar plek krijgt én neemt. Dit om (gevoelens van) uitsluiting zoveel mogelijk tegen te gaan en te voorkomen De onderstaande tabel geeft de deelprojecten of activiteiten weer en het beoogde bereik daarvan. Categorie activiteiten Deelprojecten en/of activiteiten Omvang beoogde doelgroep (raming) Bevorderen contacten De straat is van ons allemaal: Creëren van een Geen raming prettig speelklimaat met behulp van gedaan ouderparticipatie Sociale activiteiten door vrijwilligers Hangbemiddeling Bevorderen onderling aanspreken in de buurt, maken van buurtspecifieke afspraken Onderlinge dialoog binnen de Marokkaans- Nederlandse gemeenschap(pen) Dialoogsessies naar aanleiding van impactvolle gebeurtenissen 2 Terugkijkend op het project tot nu toe, benadrukt de projectleider dat deze aanpak wordt ondersteund door de uitkomsten van het COT rapport en dat de doelstelling daarom blijft bestaan. Wel worden een aantal punten van de aanpak van de gemeente Gouda extra benadrukt op basis van uitkomsten van hetzelfde rapport (zie 6.3). Gouda Pagina 8
Categorie activiteiten Deelprojecten en/of activiteiten Omvang beoogde doelgroep (raming) Onderzoek Laten uitvoeren van een nulmeting polarisatie en radicalisering Geen raming gedaan Meldpunt/informatiehuishouding Advies- en coördinatiepunt polarisatie en radicalisering bij het veiligheidshuis Geen raming gedaan Training professionals Training frontlijnwerkers in 2009-2010-2011 Geen raming gedaan Training doelgroep Investeren in opvoedondersteuning Betrokkenheid Marokkaanse vaders bij de Geen raming gedaan opvoeding Gesprekken en/of trainingen rondom democratie, vrijheid, emancipatie en discriminatie Weerbaarheidstrainingen Conflicthantering/sociale vaardigheden Trajectbegeleiding voor individuele begeleiding op maat Acties t.b.v. de doelgroep Toon je talent in de Goudse Stadspelen Filmproject SHOOT Geen raming gedaan De projectleider geeft aan dat de prioriteit in uitvoering van de activiteiten ligt bij het onderzoek. De overige activiteiten worden beschouwd als een flexibele aanpak die op basis van voortschrijdend inzicht kan worden aangepast. 3.3 Samenwerking De gemeente werkt voor de uitvoering van de deelprojecten samen met: politie; welzijnswerk (bijvoorbeeld buurthuizen, jeugdcentra); multiculturele organisaties; justitie; andere gemeente(n); GGD (calamiteiten/zedenteam). 3.4 Beschreven risicofactoren Risicofactoren zijn de factoren die een grote impact kunnen hebben op het welslagen van het project. In dit onderzoek is gevraagd of voorafgaand aan het project risicofactoren inzichtelijk zijn gemaakt. De door Gouda genoemde risicofactoren zijn: betrokkenheid Marokkaanse gemeenschap; betrokkenheid overige Goudse burgers; goede samenwerking met partners, waaronder politie en jongerenwerk; voldoende financiën om aanpak vorm te geven; goede projectcoördinatie. Gouda Pagina 9
De genoemde kritieke risicofactoren zijn: onvoldoende draagvlak om mee te werken; een nieuw incident kan aanpak in gevaar brengen; missen van 'weak-signals'/goede informatiepositie. De gemeente heeft getracht de risicofactoren te minimaliseren door: goede contacten proberen te onderhouden met burgers en partnerorganisaties et cetera; te investeren in goede informatiepositie; te blijven netwerken. 3.5 Organisatie en communicatie De organisatie van de activiteiten vanuit het plan van aanpak is verdeeld over twee diensten: de afdeling Samenleving in de Dienst Beleid geeft invulling aan de meer preventieve activiteiten en de wijkaanpak valt onder de Dienst Recht en Veiligheid. Er is niet één projectleider aangewezen als overall verantwoordelijke voor het gehele plan van aanpak 'Kennen en gekend worden'. Diverse projectleiders zijn verantwoordelijk voor deelprojecten. De onderzoekers constateren dat dit het gevaar in zich draagt dat aan de overall uitvoering van het plan van aanpak onvoldoende sturing wordt gegeven. Er is een zeker risico van versnippering in de organisatie waardoor de diverse (deel)activiteiten te weinig prioriteit krijgen en synergie hebben. Tegelijkertijd biedt deze werkwijze mogelijkheden om de activiteiten uit het plan van aanpak te integreren met het staande beleid. Voor de interne en externe communicatie over de activiteiten is niet een specifiek plan opgesteld. De gemeente heeft de ervaring dat het überhaupt lastig is om over polarisatie en radicalisering te communiceren. Dit omdat het onderwerp dermate gevoelig ligt, dat met elke communicatie erover bepaalde personen, groepen of organisaties zich al aangesproken zouden kunnen voelen. In het onderwijs ligt het onderwerp bijvoorbeeld gevoelig omdat dit tot een negatief imago van de school kan leiden. Door met een school te willen praten over polarisatie en radicalisering, zou de gemeente al een signaal kunnen afgeven dat het vraagstuk mogelijk speelt op de school. Dit maakt dat de gemeente hierin voorzichtig te werk gaat. 3.6 Verantwoording De verantwoording aan bestuur/management over de voortgang en besteding van de middelen vindt plaats: door een mondelinge terugkoppeling, via de periodieke overleggen met de burgemeester en wethouder jeugd, meerdere malen per jaar; in bestuursrapportages (P&C-cyclus gemeente); in programmabegroting en jaarverslag (P&C-cyclus gemeente). Gouda Pagina 10
4 Uitkomsten van het project Dit hoofdstuk belicht datgene wat het project heeft opgeleverd aan producten of activiteiten. Ook wordt ingegaan op het budget en het proces van monitoring en zelfevaluatie. 4.1 Realisatie producten/activiteiten Zoals beschreven in 3.2 beschouwt Gouda het plan van aanpak 'Kennen en gekend worden' niet als stringent. De realisatie van de activiteiten is daardoor op punten anders gelopen dan in het plan van aanpak is beschreven. Dit uit zich onder andere in een vertraging ten opzichte van de oorspronkelijke planning. Dit werd reeds duidelijk in de vorige resultaatinventarisatie in juli 2010 3. Deze vertraging heeft te maken met een aantal zaken: Ten eerste is een gerelateerd project eerder gestart, te weten het project om de oververtegenwoordiging van Marokkaans-Nederlandse jongeren in overlast, criminaliteit, schooluitval en werkloosheid te verminderen. Dit project waarin 22 gemeenten, waaronder Gouda, vier ministeries en de VNG samenwerken, heeft meer aandacht gevraagd. Het is lastig gebleken het plan 'Kennen en gekend worden' uit te voeren, naast de acties die volgen uit de samenwerking met de gemeenten en de ministeries. Ten tweede vergden de voorbereidingen meer tijd dan oorspronkelijk gedacht. Dit komt ook doordat voor een aantal activiteiten partnerorganisaties hun aanbod nog moeten formuleren. Ten derde is gaandeweg het project het inzicht ontstaan dat eerst gewacht moet worden op de resultaten van de nulmeting polarisatie en radicalisering. De gemeente besloot de uitvoering van activiteiten aan te houden totdat de resultaten van het "Onderzoek naar polarisatie" door COT was opgeleverd. Dit onderzoeksrapport is op 1 juli 2011 opgeleverd en in augustus of september 2011 aan de gemeenteraad gepresenteerd. De conclusies van het COT ondersteunen het staande beleid van de gemeente Gouda. Daarnaast geeft het COT enkele aanbevelingen om het beleid aan te scherpen (zie 6.3). In het tussenliggende jaar is de voortgang volgens de gemeente beïnvloedt door een tweetal factoren: De gemeente benoemt dat door de teruggang in rijksmiddelen er gemeentebreed een herprioritering heeft plaatsgevonden gericht op (vroeg-)signalering en aanpak van overlast en criminaliteit van Marokkaans-Nederlandse jeugd. In paragraaf 4.2 komt de besteding van de decentralisatieuitkering verder aan bod. Het zogeheten Bloembollenincident 4. Op 30 oktober 2011 vond een buurtactiviteit plaats om samen met jongeren de buurt op te ruimen. Er werden bloembollen uitgedeeld om deze te planten, maar mede gevoed door een verslechterde sfeer door slecht gedrag eerder die dag (chocolademelk op glijbaan gegoten) ontaardde dit in een bloembollengevecht. Mensen werden geraakt en een van de getroffen vrijwilligers heeft dit gemeld in een brief aan de gemeente met een afschrift aan het Algemeen Dagblad. Het incident is vervolgens breed uitgemeten in de media en heeft vervolgens de landelijke politiek gehaald. Minister Opstelten is kort na het een raadsdebat over het voorval op bezoek gegaan in de wijk en heeft de burgemeester geadviseerd een stadsmarinier aan te stellen. Hieraan is door de 3 Evaluatierapport Polarisatie en Radicalisering. Gouda: project plan van aanpak Kennen en gekend worden. KplusV organisatieadvies, in opdracht van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, september 2010. 4 Zie voor een meer uitgebreide beschrijving "Onderzoek naar polarisatie", COT, 1 juli 2011, pagina 33. Gouda Pagina 11
gemeente direct invulling gegeven en met ingang van 2011 is er een stadsmarinier actief in Gouda-Oost. Dit incident en het aanstellen van een stadsmarinier heeft gezorgd voor een pas op de plaats en een heroverweging. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de realisatie van de activiteiten, zoals deze beschreven zijn in het plan van aanpak 'Kennen en gekend worden'. Categorie activiteiten Deelprojecten en/of activiteiten Gerealiseerd? Toelichting indien niet gerealiseerd Bevorderen contacten De straat is van ons allemaal: Creëren van een prettig speelklimaat met behulp van Deels in uitvoering, deels De Straat is van ons geparkeerd in afwachting allemaal is in september ouderparticipatie Sociale activiteiten door vrijwilligers Hangbemiddeling Bevorderen onderling aanspreken in de buurt, maken van buurtspecifieke afspraken Onderlinge dialoog binnen de Marokkaans- Nederlandse gemeenschap(pen) Dialoogsessies naar aanleiding van impactvolle gebeurtenissen van het COT-rapport 2010 gestart De start van de sociale activiteiten voor vrijwilligers is onbekend De hangbemiddeling is niet doorgezet, wel is een extra jongerenwerker ingezet De overige activiteiten moeten nog worden opgestart Onderzoek Laten uitvoeren van een nulmeting polarisatie en Het COT-rapport is in juli radicalisering 2011 opgeleverd Meldpunt/informatiehuishouding Advies- en coördinatiepunt polarisatie en radicalisering bij het veiligheidshuis Nee De gemeente heeft ervoor gekozen deze aspecten mee te nemen in het Risico Jongeren Overleg. De gemeente constateert dat er wel behoefte is aan een meldingsmogelijkheid Training professionals Training frontlijnwerkers in 2009-2010-2011 Gegeven de specifieke Training kennisfundamen Goudse situatie is er voor uitgevoerd, wordt gekozen om dit vorm te binnenkort herhaald geven door middel van een training van het kennisfundament Marokkaans Nederlandse risicojeugd Training doelgroep Investeren in opvoedondersteuning Betrokkenheid Marokkaanse vaders bij de opvoeding Gesprekken en/of trainingen rondom democratie, vrijheid, emancipatie en discriminatie Weerbaarheidstrainingen Conflicthantering/sociale vaardigheden Trajectbegeleiding voor individuele begeleiding op maat Nee, nog niet gerealiseerd Aanbod opvoedondersteuning voor m.n. Marokkaanse vaders is gerealiseerd in 2010 en krijgt ook aandacht in 2011. Dit is gekoppeld aan het traject rondom het bevorderen van Marokkaanse vaders bij de opvoeding van hun kinderen Acties t.b.v. de doelgroep Toon je talent in de Goudse Stadspelen Filmproject SHOOT Filmproject Shoot is in het voorjaar 2011 gerealiseerd Gouda Pagina 12
Een voorbeeld van een project dat reeds is uitgevoerd is het Filmproject SHOOT. De betreffende projectleider, de coördinator sociale veiligheid, licht toe hoe jongeren van verschillende achtergronden bij elkaar zijn gebracht en samen films hebben gemaakt. Met deze films wilden de jongeren een positief beeld aan de bewoners van Gouda tonen, als tegenhanger voor de negatieve geluiden in de media. Er zijn twee films gemaakt, welke zijn getoond op het marktplein, tijdens koopavond, en in een kleinere zaal, gevolgd door dialoogtafels. Tijdens deze dialoogtafels praatten jongeren en professionals (onder andere jongerenwerkers) over zaken waar de jongeren in het dagelijks leven tegenaan lopen en die zij als belemmerend ervaren voor hun participatiemogelijkheden. Bij de dialoogtafels waren ongeveer 50 jongeren en 50 professionals aanwezig. De film in combinatie met dialoogtafels wordt volgens de coördinator sociale veiligheid nog in andere wijken georganiseerd, met als doel om ook daar het gesprek tussen jongeren en professionals op gang te brengen. Zoals reeds gemeld is de gemeente niet voornemens om alle activiteiten die zijn omschreven in het plan van aanpak op de beschreven wijze uit te voeren. Het hoofd veiligheid en handhaving benadrukt dat er continu een afweging wordt gemaakt van waar op dat moment behoefte aan is, en op welke wijze dat het beste kan worden vormgegeven. Als voorbeeld noemt hij het Adviesen coördinatiepunt polarisatie en radicalisering. In het plan van aanpak zijn voornemens opgenomen om in de gemeente Gouda een meld- en adviespunt voor polarisatie en radicalisering op te zetten. Dit is niet als dusdanig gerealiseerd. Wel is aan de behoefte voldaan van een signaleringsfunctie, gekoppeld aan een advies- en coördinatiefunctie voor polarisatie en radicalisering. De gemeente heeft deze functie ondergebracht bij het Risico Jongeren Overleg. Dit is een tweewekelijks overleg waarbij alle relevante professionals aanwezig zijn, zoals gemeente, politie, openbaar ministerie, jongerenwerk, jeugdzorg, et cetera. In dit overleg worden op basis van de signalen die deze professionals doen casussen besproken. Binnen het overleg wordt vervolgens een plan gemaakt en worden acties voor de relevante professionals benoemd. Daarnaast heeft de gemeente Gouda afspraken gemaakt met de meldpunten polarisatie en radicalisering van de gemeente Rotterdam en Amsterdam. In een geval dat het Risico Jongeren Overleg te maken krijgt met een casus waar ze zelf niet uitkomen, dan kunnen ze een beroep doen op de expertise uit Rotterdam en Amsterdam. 4.2 Realisatie versus budget Voor het project is een budget opgesteld. In dit budget is een verdeling opgenomen tussen een bijdrage door VenJ en de bijdrage door de gemeente (in uren en in een bijdrage aan de 'out of pocket'-costs). Het project is nog onvoldoende gevorderd om definitieve uitspraken te kunnen doen over de toereikendheid van het budget. Van de in 2009 toegekende totale financiering van 505.000 voor het plan van aanpak 'Kennen en gekend worden' in Gouda" was begin 2011 nog 439.942 beschikbaar 5 voor de jaren 2011 en daarna. De gelden die specifiek voor het tegengaan van polarisatie en radicalisering zijn verstrekt worden door Gouda integraal beschouwd in combinatie met de gelden die beschikbaar zijn gesteld voor gezinsmanagers (VenJ), het tegengaan van overlast en verloedering (Van montfrans- en leefbaarheidsgelden) en straatcoaches (WWI). Het gaat inclusief de polarisatie- en radicaliseringsgelden om een bedrag van 2.441.994. 5 Bron: Collegebesluit d.d. 22 maart 2011 Verdelingsvoorstel rijksmiddelen, pagina 6. Gouda Pagina 13
Deze middelen worden in 2011 en daarna ingezet op de thema's: persoons- en groepsgerichte aanpak (onder meer inzet stadsmarinier en straatcoaches); samenwerking in de jeugd- en veiligheidsketen; opvoedondersteuning en ouderbetrokkenheid; sport en vrije tijdsbesteding; schoon en heel. Een deel van deze gelden is te relateren aan het tegengaan van polarisatie en radicalisering, een groter deel is meer gericht op bredere vraagstukken rond gezin, jeugd, overlast en verloedering. Uit de stukken is grofweg af te leiden dat het nog beschikbare polarisatie en radicaliseringsgeld wordt ingezet voor maatregelen die in ieder geval onder meer gericht zijn op polarisatie en radicalisering: werkbudget groepsaanpak met jongerencoaching, begeleiding naar werk en het filmproject Shoot, maatregelen naar aanleiding van meting polarisatie door het COT (incl. SIPI), coördinator veiligheid en opvoedondersteuning aan Marokkaanse vaders. Met deze activiteiten is een bedrag van 468.000 gemoeid, een bedrag dat grofweg overeenkomt met het nog openstaande polarisatie- en radicaliseringsbudget. Een precieze verbinding tussen de activiteiten vanuit plan van aanpak 'Kennen en gekend worden' in Gouda en de besteding van gelden is niet meer te leggen. De gemeente heeft op basis van voortschrijdend inzicht onder meer door het COT-rapport- ook andere interventies ingezet. Zo benoemt de gemeente de inzet van een stadsmarinier ook als maatregel die deels gericht is op het tegengaan van polarisatie en radicalisering. 4.3 Monitoring, bijsturing en zelfevaluatie Een onderdeel van projectmanagement is monitoring en vervolgens bijsturing. De realisatie van de projectdoelstelling en het bereik naar de doelgroep is op de volgende wijze gemonitord: via subsidieverantwoordingen van de uitvoerende organisaties; vervolgens worden resultaten die hieruit naar voren komen vastgelegd in een jaarlijks evaluatierapport. Het project is in juli 2009 gestart. Over 2009 is dit evaluatierapport niet opgesteld. Categorie activiteiten Deelprojecten en/of activiteiten Is er sprake geweest van bijsturing? Eventuele toelichting Bevorderen contacten Onderzoek De straat is van ons allemaal: Creëren van een Ja prettig speelklimaat met behulp van ouderparticipatie Sociale activiteiten door vrijwilligers Hangbemiddeling Bevorderen onderling aanspreken in de buurt, maken van buurtspecifieke afspraken Onderlinge dialoog binnen de Marokkaans- Nederlandse gemeenschap(pen) Dialoogsessies naar aanleiding van impactvolle gebeurtenissen Laten uitvoeren van een nulmeting polarisatie en Nee radicalisering Temporisering/uitstel Gouda Pagina 14
Categorie activiteiten Deelprojecten en/of activiteiten Is er sprake geweest van bijsturing? Eventuele toelichting Meldpunt/informatiehuishouding Advies- en coördinatiepunt polarisatie en radicalisering bij het veiligheidshuis Ja Wordt niet op deze wijze gerealiseerd (zie paragraaf 4.1) Training professionals Training frontlijnwerkers in 2009-2010-2011 Ja Dit loopt via het kennisfundament Training doelgroep Investeren in opvoedondersteuning Betrokkenheid Marokkaanse vaders bij de opvoeding Gesprekken en/of trainingen rondom democratie, vrijheid, emancipatie en discriminatie Ja In ontwikkeling. Op basis van ervaringen wordt het aanbod opvoedondersteuning aangepast Weerbaarheidstrainingen Conflicthantering/sociale vaardigheden Trajectbegeleiding voor individuele begeleiding op maat Acties t.b.v. de doelgroep Toon je talent in de Goudse Stadspelen Filmproject SHOOT Nee Dit loopt nog De gemeente geeft aan dat samen met de Jeugdfabriek een aantal instrumenten getoetst en gescreend wordt op effectiviteit. Planning is dat deze uitkomsten in het najaar 2011 zullen verschijnen. De gemeente is daarnaast van plan na afloop een zelfevaluatie uit te voeren. De onderzoekers constateren dat deze zelfevaluatie van belang is, gezien de afwegingen die tijdens de uitvoering van het plan van aanpak 'Kennen en gekend worden' zijn gemaakt. Het is interessant om inzichtelijk te maken of de integrale en flexibele aanpak het gewenste effect heeft. Gouda Pagina 15
5 Doelbereik en reikwijdte Dit hoofdstuk belicht het doelbereik en de reikwijdte van het project. 5.1 Doelbereik van het project Bij doelbereik gaat het om de realisatie van de doelstellingen. Reikwijdte betreft de mate waarin in het project de beoogde doelgroepen zijn bereikt. De onderstaande tabel geeft het doelbereik weer zoals dat door de gemeente zelf wordt ervaren. Doelstelling Realisatie doelstelling Eventuele toelichting Voor Gouda is het hoofddoel van de aanpak van polarisatie en radicalisering om alle Gouwenaren kansen tot maatschappelijke participatie te bieden en ervoor te zorgen dat iedereen in de samenleving zijn/haar plek krijgt én neemt. Dit om (gevoelens van) uitsluiting zoveel mogelijk tegen te gaan en te voorkomen Nog niet gerealiseerd De onderzoekers plaatsen de kanttekening dat de algemene formulering van de doelstelling de meting van doeltreffendheid lastig maakt Het plan van aanpak 'Kennen en gekend worden' is nog in uitvoering. Gouda zegt in dit kader dat de verwachtingen bescheiden moeten zijn over wat aan resultaat te realiseren is met de inzet van het budget voor het plan van aanpak. Het uiteindelijke resultaat wordt beïnvloed door incidenten in de wijken. In Gouda is met de voorvallen rond de stadsbussen in 2008 ervaring opgedaan met overlast, crimineel gedrag en de impact daarvan op de stad. In 2010 speelde het bloembollenincident dat resulteerde in de inzet van een stadsmarinier. Eventuele incidenten kunnen grote impact hebben op de publieke opinie en op het imago van de stad in zijn geheel. De projectleider benadrukt dat de uitkomsten van het COT rapport het bestaande veiligheidsbeleid van de gemeente Gouda ondersteunen. Daarnaast geeft het rapport enkele aanbevelingen om de aanpak te verbeteren (zie 6.3). 5.2 Reikwijdte van het project De onderstaande tabel geeft de reikwijdte van het project weer. Is met het project - en de geleverde producten en activiteiten - de beoogde doelgroep bereikt? Wat was, na afronding van het project, de omvang van deze doelgroep? Komt het gerealiseerde bereik van de doelgroepen overeen met de raming vooraf? Gouda Pagina 16
Doelgroep Is de beoogde doelgroep bereikt? Omvang doelgroep? Komt het gerealiseerde bereik overeen met de raming vooraf? Marokkaanse Nederlanders met een focus op jongeren Autochtonen die rechts-radicaal dreigen te worden Nee Weet niet/onbekend Er was geen raming vooraf Met de activiteiten die gerealiseerd zijn (zie 4.1) is de beoogde doelgroep bereikt. Er is in het Plan van aanpak 'Kennen en gekend worden' echter geen raming gedaan ten aanzien van het beoogde bereik van de doelgroep. Er kan daarom geen uitspraak worden gedaan over de mate van realisatie van het beoogde bereik. Gouda Pagina 17
6 Leerpunten Dit hoofdstuk belicht de geconstateerde risicofactoren, de samenwerking en elementen in het project die eventueel kunnen dienen als goede voorbeelden. 6.1 Gebleken succes- en risicofactoren In het Plan van aanpak 'Kennen en gekend worden' zijn een aantal risicofactoren beschreven (zie 3.4). Van deze risicofactoren is met name het risico 'een nieuw incident kan aanpak in gevaar brengen' in de praktijk gebleken, bij het Bloembollenincident. Dit incident is breed uitgemeten in de media en heeft de landelijke politiek gehaald. Als gevolg hiervan is het beleid van de gemeente Gouda aangepast, in die zin dat er een stadsmarinier is aangesteld. Deze flexibele aanpak (zie ook 3.2) wordt door de gemeente gezien als een succesfactor van de aanpak van de gemeente Gouda. De reden hiervoor is dat het Gouda in staat stelt om adequaat te reageren op voorvallen en voortdurend te handelen op basis van de vraag: 'wat is opportuun?' De overige risicofactoren die zijn beschreven in het Plan van aanpak 'Kennen en gekend worden' (zie 3.4) zijn niet aan de orde geweest. De onderzoekers merken op dat dit niet betekent dat de risicofactoren geen rol spelen, aangezien slechts een klein deel van de deelactiviteiten is uitgevoerd. Mogelijk spelen deze factoren in een later stadium wel een rol. Terugkijkend op het reeds uitgevoerde filmproject SHOOT noemt de coördinator sociale veiligheid de volgende risicofactor: het mobiliseren en betrekken van jongeren kost veel tijd. De inzet van jongerenwerkers met een goed netwerk is hierbij van doorslaggevend belang. Terugkijkend op de uitvoer van het Plan van aanpak 'Kennen en gekend worden', benadrukt het hoofd veiligheid en handhaving het risico van beeldvorming door de media. Hij licht toe dat het meerdere malen is voorgevallen dat activiteiten in de media anders zijn uitgelegd dan bedoeld, met als gevolg een negatieve beeldvorming ten aanzien van het beleid van gemeente Gouda om overlast te verminderen. Tot slot constateren de onderzoekers dat tijd en geld risicofactoren zijn in de uitvoering. Voor een gemeente als Gouda, met relatief weinig financiële ruimte, is de financiering een punt van zorg. Gouda is op zoek naar slimme combinaties van beschikbare budgetten om gerelateerde vraagstukken (overlast, polarisatie) aan te pakken. Daarnaast is het inzetten van menskracht om het project te managen en de voortgang te bewaken een issue. Doordat een projectleider ontbreekt, is aansturing en voortgangsbewaking van het project niet belegd. De uitvoering van het plan van aanpak 'Kennen en gekend worden' heeft vertraging opgelopen. Hier speelt ook een rol dat de aanpak van overlast van Marokkaanse Nederlanders veel aandacht vraagt. Dit concurreert met de uitvoering van het plan van aanpak 'Kennen en gekend worden'. Gouda Pagina 18
6.2 Samenwerking In paragraaf 2.3 is ingegaan op de reeds bestaande samenwerking met partijen. Gouda kenschetst deze samenwerking als succesvol. In het kader van deze resultaatinventarisatie is vervolgens gevraagd of het project heeft bijgedragen aan een verbetering van de samenwerking met betrokken organisaties. Dit is volgens Gouda het geval. Doordat het vraagstuk op de kaart staat, geven wijkteams en bewoners signalen van polarisatie door. Hetzelfde geldt voor de wijkagent. De gemeente heeft daarmee meerdere ogen en oren in de wijken. Met islamitische organisaties en moskeeën werd voor dit plan van aanpak al samengewerkt. Deze samenwerking is verder versterkt. Dit is in gang gezet met het gemeenschappelijke project van 22 gemeenten om de overlast van Marokkaans-Nederlandse jongeren aan te pakken (zie paragraaf 2.1). De aanpak van polarisatie en overlast loopt hierin parallel. De burgemeester heeft ten aanzien van de overlast uitgesproken dat er behoefte is aan een doetank in plaats van een denktank. Mensen uit de Marokkaans-Nederlandse samenleving worden betrokken met als doel: actie. Het pakket aan maatregelen bevat zowel repressieve (straatcoaches, gezinsmanagers) als preventieve middelen (jongerenwerk, werkloket, et cetera) waarbij wordt samengewerkt met diverse organisaties. De gemeente relateert het begrip polarisatie ook aan maatschappelijke onrust. Er zijn de afgelopen tijd in Gouda twee zedenzaken geweest die tot maatschappelijke onrust hebben geleid. In die gevallen heeft de gemeente goed kunnen samenwerken met de GGD. De samenwerking die in paragraaf 2.3 nog werd aangeduid als enigszins succesvol wordt nu als succesvol ervaren. De samenwerking is gericht op uitvoering; op activiteiten en minder op kennisontwikkeling of kennisoverdracht. De kennis opgedaan in het project is niet overgedragen aan andere organisaties. 6.3 Lessons learned Er is sprake van een 'lessons learned'/positief voorbeeld als het afgeronde project of elementen ervan geschikt zijn als positief voorbeeld voor andere organisaties die een dergelijk project willen starten. De diverse deelprojecten van het plan van aanpak 'Kennen en gekend worden' zijn nog in uitvoering of moeten nog worden opgestart. Ze zijn nog niet ver genoeg gevorderd om uitspraken te kunnen doen over goede voorbeelden. In plaats daarvan willen de onderzoekers kort ingaan op de uitkomsten van het COT rapport, aangezien de bevindingen en aanbevelingen van het COT in zekere zin kunnen worden beschouwd als 'lessons learned'. Naar aanleiding van het onderzoek naar de aard, omvang en ernst van polarisatie in Gouda concludeert het COT dat er in Gouda een zekere voedingsbodem voor polarisatie bestaat. De volgende oorzaken liggen volgens het COT ten grondslag aan deze voedingsbodem: Onderhuidse spanningen tussen (jonge) Marokkaanse en (oudere) autochtone bevolking. Deze spanningen vinden hun oorsprong in houding en gedrag (overlast). Verslechterde beeldvorming over Gouwenaren van Marokkaanse afkomst. Zwakke sociale verbindingen tussen groepen. Gouda Pagina 19
Een risico voor verergering van deze spanningen wordt volgens het COT gevormd door de dynamiek die ontstaat tussen burgers, media en overheid als gevolg van incidenten. Deze dynamiek heeft een negatieve invloed op de beeldvorming over en de verhouding tussen bevolkingsgroepen. Het COT adviseert Gouda om het huidige veiligheidsbeleid in al zijn facetten voort te zetten. Het COT prijst met name de focus op jeugdbeleid, reductie van onveiligheidsgevoelens en management van incidenten. Het COT geeft Gouda bovendien de volgende aanbevelingen: De gemeente Gouda doet er goed aan om een informeel sociaal netwerk van sleutelpersonen op te zetten, ten behoeve van vertrouwensrelaties tussen overheidsinstanties en migrantengroepen en het bevorderen van informatievoorziening tijdens kritieke momenten. De gemeente dient met veiligheidspartners een strategie te ontwikkelen om de maatschappelijke reacties op incidenten zo veel mogelijk te dempen. In haar publieke optreden moet de gemeente Gouda een gemeenschappelijk verhaal uitdragen. Dit houdt in dat in de gemeenschappelijke stadsidentiteit tot uitdrukking komt wat alle Gouwenaren verbindt en dat tegelijkertijd culturele eigenheden positief worden gewaardeerd. Nagedacht dient te worden over een manier waarop de 'troublemakers' in de beeldvorming worden losgeweekt van de brede Marokkaanse gemeenschap in Gouda. Op operationeel-tactisch niveau dient Gouda een strategie te ontwikkelen om het vertrouwen van burgers in de overheid te versterken. Gouda moet zich hierbij richten op een buurtgeoriënteerde respons bij problemen, zodat burgers zich serieus genomen en gehoord voelen. Gouda Pagina 20
7 Borging van het project De borging heeft betrekking op de wijze waarop de uitkomsten en leerpunten van het project een structurele plaats hebben gekregen in het beleid van de gemeente/organisatie. Dit betekent, bijvoorbeeld, dat de kennis, contacten en producten die zijn ontstaan in het project, nu structureel worden toegepast door de initiatiefnemende organisatie en door andere betrokken organisaties. De verwachting van de gemeente is dat er na afronding van het project binnen de eigen organisatie meer aandacht is voor processen van polarisatie en radicalisering dan voor de start van het project. De projectmatige aanpak is verspreid over de organisatie; er is niet een specifiek persoon aangewezen die verantwoordelijk is voor de borging van het project in structureel beleid. Het plan van aanpak wordt integraal uitgevoerd met onder andere jeugdbeleid, veiligheidsbeleid en de wijkaanpak. Gouda verwacht dat de opgedane kennis en relaties middels het plan van aanpak 'Kennen en gekend worden' binnen de betrokken beleidsterreinen worden geborgd. De aanbevelingen van het COT rapport worden hierin meegenomen (zie 6.3). Het is bij de gemeente niet bekend in hoeverre er sprake is van borging bij partnerorganisaties. Ten aanzien van kennisdeling kan gemeld worden dat het COT rapport in september 2011 openbaar wordt gemaakt. Gouda Pagina 21
Bijlage 1 Relevante definities Onderstaande toelichting is gebaseerd op de definities zoals die door de AIVD en het ministerie van VenJ worden gehanteerd: Activisme is de benaming voor het fenomeen waarbij personen of groepen op buitenparlementaire wijze maar binnen de grenzen van de wet, streven naar bepaalde idealen. Borging van projecten: de verankering van het beleid ontwikkeld in het project, de kennis opgedaan in het project en de resultaten van projecten in de dagelijkse uitvoering door betrokken organisaties. Borging blijkt onder anderen uit de wijze waarop het beleidsonderwerp aandacht krijgt in nieuw beleid, verantwoordelijkheden voor het beleidsonderwerp zijn toegewezen in de organisatie en middelen zijn toegekend om het beleidsonderwerp uit te werken en uit te voeren. Decentralisatie-uitkering: een uitkering die via het Gemeentefonds ter ondersteuning en stimulering van de aanpak op lokaal niveau door het Rijk wordt verstrekt aan gemeenten. Extremisme is het fenomeen waarbij personen of groepen, bij het streven naar bepaalde idealen, bewust over de grenzen van de wet gaan en (gewelddadige) illegale acties plegen. Polarisatie is de verscherping van tegenstellingen tussen groepen in de samenleving die kan resulteren in spanningen tussen deze groepen en toename van segregatie langs etnische en religieuze lijnen. Radicalisering is het proces van toenemende bereidheid om diep ingrijpende veranderingen in de samenleving (eventueel op ondemocratische wijze) na te streven, te ondersteunen of anderen daartoe aan te zetten. Ingrijpende veranderingen zijn ontwikkelingen die een gevaar kunnen opleveren voor de democratische rechtsorde (doel), vaak met ondemocratische methoden (middel), die afbreuk doen aan het functioneren van de democratische rechtsorde (effect). Subsidie: een financiële bijdrage op grond van een tijdelijke subsidieregeling die door het Rijk wordt verstrekt aan zelfstandige rechtspersonen met als doel de ondersteuning van bovenlokale activiteiten ten behoeve van het voorkomen of tegengaan van polarisatie en radicalisering onder jongeren. Terrorisme is het uit ideologische motieven dreigen met, voorbereiden of plegen van op mensen gericht ernstig geweld, dan wel daden gericht op het aanrichten van maatschappijontwrichtende zaakschade, met als doel maatschappelijke veranderingen te bewerkstelligen, de bevolking ernstige vrees aan te jagen of politieke besluitvorming te beïnvloeden. De aan polarisatie en radicalisering verbonden fenomenen en processen kunnen zich manifesteren vanuit rechtse of linkse politieke overtuiging, vanuit islamitische geloofsovertuiging, of vanuit verbondenheid met dierenrechten. Gouda Pagina 1