Financiële Zorgthermometer - 4 e kwartaal

Financiële Zorgthermometer - 4 e kwartaal 2014 - Dit onderzoek kan worden overgenomen met bronvermelding. Toezending Utrecht, december 2014

Agenda Managementsamenvatting Generieke resultaten Sectorresultaten: Verpleging, verzorging en thuiszorg (VVT) Gehandicaptenzorg (GHZ) Geestelijke gezondheidszorg (GGZ) Ziekenhuizen en revalidatiecentra (ZH/RC) Opzet Financiële Zorgthermometer 1

Financiële Zorgthermometer 4 e kwartaal 2014 Begin december 2014 hebben circa 900 leden van de HEAD een uitnodiging ontvangen om deel te nemen aan de Financiële Zorgthermometer De Financiële Zorgthermometer bevat generieke vragen over de zorgsector en deelvragen per sector De doelstelling: inzicht in het financiële sentiment in de zorgsector en hoe zorginstellingen tegen de verschillende stakeholders en actuele thema's aankijken Aantal respondenten 140 Dit onderzoek kan worden overgenomen met bronvermelding. Toezending van bewijsexemplaren wordt op prijs gesteld. HEAD & Finance Ideas 2

Vertrouwensindex Vertrouwen in financiële licht minder negatief* 100 60 50 40 45 34 30 30 27 200 Q2 2011 Q4 2011 Q2 2012 Q4 2012 Q2 2013 Q4 2013 Q2 2014 Q4 2014 * Gebaseerd op de antwoorden van respondenten van alle uitgevoerde Financiële Zorgthermometers 3

Groei-index Reële omzetverwachting wat gestabiliseerd maar nog steeds negatief* 100 80 70 60 49 40 20 27 17 0 Q2 2011 Q4 2011 Q2 2012 Q4 2012 Q2 2013 Q4 2013 Q2 2014 Q4 2014 * Gebaseerd op de antwoorden van respondenten van alle uitgevoerde Financiële Zorgthermometers 4

Financieringsindex: Financiering Verkrijgen van financiering blijft moeilijk* 100 60 50 40 30 36 38 30 32 200 Q2 2011 Q4 2011 Q2 2012 Q4 2012 Q2 2013 Q4 2013 Q2 2014 Q4 2014 * Gebaseerd op de antwoorden van respondenten van alle uitgevoerde Financiële Zorgthermometers 5

Financieringsindex: Borging Verkrijgen van borging blijft moeilijk* 100 60 50 40 36 37 30 31 20 0 Q2 2011 Q4 2011 Q2 2012 Q4 2012 Q2 2013 Q4 2013 Q2 2014 Q4 2014 * Gebaseerd op de antwoorden van respondenten van alle uitgevoerde Financiële Zorgthermometers 6

Stakeholdersindex: Invloed (huis)bank Invloed van de (huis) bank licht gedaald* 100 80 70 60 57 61 61 50 400 Q2 2011 Q4 2011 Q2 2012 Q4 2012 Q2 2013 Q4 2013 Q2 2014 Q4 2014 * Gebaseerd op de antwoorden van respondenten van alle uitgevoerde Financiële Zorgthermometers 7

Stakeholdersindex: Invloed verzekeraars Invloed van verzekeraars blijft hoog* 100 90 80 76 70 68 60 67 50 400 Q2 2011 Q4 2011 Q2 2012 Q4 2012 Q2 2013 Q4 2013 Q2 2014 Q4 2014 * Gebaseerd op de antwoorden van respondenten van alle uitgevoerde Financiële Zorgthermometers 8

Investeringsindex Verwachting investeringen stabiel* 100 90 80 70 60 63 50 48 40 46 30 200 Q2 2011 Q4 2011 Q2 2012 Q4 2012 Q2 2013 Q4 2013 Q2 2014 Q4 2014 * Gebaseerd op de antwoorden van respondenten van alle uitgevoerde Financiële Zorgthermometers 9

Index kredietopslag Lichte stijging in de verwachte kredietopslag* 100 60 50 40 42 39 36 30 33 200 Q2 2011 Q4 2011 Q2 2012 Q4 2012 Q2 2013 Q4 2013 Q2 2014 Q4 2014 * Gebaseerd op de antwoorden van respondenten van alle uitgevoerde Financiële Zorgthermometers 10

Index administratieve lasten Administratieve lasten blijft op dieptepunt* 100 60 50 40 30 32 33 20 10 17 0 Q2 2011 Q4 2011 Q2 2012 Q3 2013 Q2 2013 Q4 2013 Q2 2014 Q4 2014 * Gebaseerd op de antwoorden van respondenten van alle uitgevoerde Financiële Zorgthermometers 11

Belangrijkste thema s VVT de komende 12 maanden Dit onderzoek kan worden overgenomen met bronvermelding. Toezending Bezuiniging/ taakstelling belangrijkste thema binnen VVT-sector* bezuinigen/taakstelling herstructurering AWBZ financiële continuïteit overheveling begeleiding naar WMO scheiden wonen zorg onderhandelingen zorgkantoren/zorgverzekeraars interne beheersing overheveling extramurale verpleging naar ZVW kwaliteit overheveling persoonlijke verzorging naar ZVW administratieve lasten risicomanagement financiering investeringen investeringsbeslissingen zorgstrategie werving gekwalificeerd personeel EPD normatieve huisvestingscomponent (NHC) AW319 overig duurzaamheid impairment verzuim fiscale zaken overheveling revalidatiezorg naar ZVW 1 1 1 8% 8% 6% 3% 3% 2% 2% 2% 25% 25% 25% 22% 19% 17% 17% 16% 16% 14% 4 * Gebaseerd op de antwoorden van 63 respondenten 12

Belangrijkste thema s GHZ de komende 12 maanden Dit onderzoek kan worden overgenomen met bronvermelding. Toezending Bezuiniging/taakstelling en administratieve lasten belangrijkste thema s binnen GHZ sector* bezuinigen/taakstelling administratieve lasten herstructurering AWBZ financiële continuïteit risicomanagement overheveling jeugdzorg naar WMO zorgstrategie verzuim impairment interne beheersing kwaliteit EPD overig vervoerskosten onderhandelingen zorgkantoren/zorgverzekeraars financiering investeringen investeringsbeslissingen scheiden wonen zorg duurzaamheid fiscale zaken werving gekwalificeerd personeel overheveling extramurale verpleging naar ZVW overheveling persoonlijke verzorging naar ZVW overheveling revalidatiezorg naar ZVW normatieve huisvestingscomponent (NHC) AW319 4% 4% 4% 4% 4% 4% 7% 7% 21% 21% 18% 14% 11% 11% 11% 11% 39% 5 * Gebaseerd op de antwoorden van 28 respondenten 13

Belangrijkste thema s GGZ de komende 12 maanden Dit onderzoek kan worden overgenomen met bronvermelding. Toezending Overheveling jeugdzorg naar WMO en bezuiniging/ taakstelling belangrijkste thema s binnen GGZ-sector* overheveling jeugdzorg naar WMO bezuinigen/taakstelling (generalistische) basis GGZ interne beheersing ontwikkeling zorgvraag financiële continuïteit onderhandelingen met zorgkantoren/verzekeraars administratieve lasten overheveling dagbesteding naar WMO overig financiering beddenreductie impairment overheveling langdurige GGZ naar ZVW berekenen kostprijzen EPD investeringsbeslissingen eigen bijdrage duurzaamheid fiscale zaken kwaliteit werving gekwalificeerd personeel governance 5% 5% 5% 5% 5% 9% 9% 14% 14% 14% 14% 14% 18% 18% 27% 32% * Gebaseerd op de antwoorden van 15 respondenten 14

Belangrijkste thema s ZH/RC de komende 12 maanden Dit onderzoek kan worden overgenomen met bronvermelding. Toezending Onderhandelingen met verzekeraars en integrale tarieven belangrijkste thema binnen ZH/RC-sector* onderhandelingen met verzekeraars integrale tarieven bezuinigen/taakstelling financiële continuïteit fusie medisch specialisten DOT EPD interne beheersing financiering investeringen prestatiebekostiging concentratie en spreiding zorgverlening kwaliteit overig declaraties impairment administratieve lasten werving gekwalificeerd personeel investeringsbeslissingen governance duurzaamheid fiscale zaken financiering onderhanden werk 3% 3% 3% 3% 3% 3% 3% 6% 6% 9% 9% 24% 21% 21% 18% 15% 12% 12% 12% 29% * Gebaseerd op de antwoorden van 24 respondenten 15

Verwachting ontwikkeling financiële resultaat Dit onderzoek kan worden overgenomen met bronvermelding. Toezending 68% zorginstellingen geeft aan dat het financiële resultaat de komende 12 maanden zal dalen* daalt sterk 17% daalt 51% blijft ongeveer gelijk 26% stijgt 6% stijgt sterk * Gebaseerd op de antwoorden van 140 respondenten 17

Verwachting ontwikkeling reële omzet Dit onderzoek kan worden overgenomen met bronvermelding. Toezending 68% zorginstellingen verwacht dat de reële omzet (exclusief inflatie) daalt* daalt sterk 16% daalt 52% blijft ongeveer gelijk 25% stijgt 6% stijgt sterk 1% * Gebaseerd op de antwoorden van 140 respondenten 18

Verwachting ontwikkeling investeringen Dit onderzoek kan worden overgenomen met bronvermelding. Toezending 31% zorginstellingen verwacht een daling in de investeringen de komende 12 maanden* daalt sterk 6% daalt 25% blijft ongeveer gelijk 46% stijgt 2 stijgt sterk 4% * Gebaseerd op de antwoorden van 140 respondenten 19

Verwachting ten aanzien van verkrijgen financiering Dit onderzoek kan worden overgenomen met bronvermelding. Toezending 59% zorginstellingen verwacht dat het verkrijgen van financiering moeilijker wordt de komende 12 maanden* wordt veel gemakkelijker wordt gemakkelijker 1% blijft ongeveer gelijk 4 wordt moeilijker 44% wordt veel moeilijker 15% * Gebaseerd op de antwoorden van 140 respondenten 20

Verwachting ten aanzien van verkrijgen borging Dit onderzoek kan worden overgenomen met bronvermelding. Toezending 61% zorginstellingen verwacht dat het verkrijgen van borging moeilijker wordt de komende 12 maanden* wordt veel gemakkelijker wordt gemakkelijker blijft ongeveer gelijk 39% wordt moeilijker 45% wordt veel moeilijker 16% * Gebaseerd op de antwoorden van 140 respondenten 21

Verwachting ontwikkeling kredietopslag Dit onderzoek kan worden overgenomen met bronvermelding. Toezending 56% zorginstellingen verwacht dat de kredietopslag hoger wordt de komende 12 maanden* wordt veel lager wordt lager 1% blijft ongeveer gelijk 43% wordt hoger 53% wordt veel hoger 3% * Gebaseerd op de antwoorden van 140 respondenten 22

Verwachting invloed (huis)bank Dit onderzoek kan worden overgenomen met bronvermelding. Toezending 44% zorginstellingen verwacht een stijging van de invloed van de (huis)bank de komende 12 maanden* daalt sterk daalt 2% blijft ongeveer gelijk 54% stijgt 39% stijgt sterk 5% * Gebaseerd op de antwoorden van 140 respondenten 23

Verwachting invloed zorgkantoren/verzekeraars Dit onderzoek kan worden overgenomen met bronvermelding. Toezending 69% zorginstellingen verwacht een stijging van de invloed van zorgkantoren/verzekeraars de komende 12 maanden* daalt sterk 1% daalt 8% blijft ongeveer gelijk 22% stijgt 59% stijgt sterk 1 * Gebaseerd op de antwoorden van 140 respondenten 24

Verwachting ontwikkeling administratieve last Dit onderzoek kan worden overgenomen met bronvermelding. Toezending 91% zorginstellingen verwacht een stijging van de administratieve last de komende 12 maanden* daalt sterk daalt 1% blijft ongeveer gelijk 9% stijgt 51% stijgt sterk 4 * Gebaseerd op de antwoorden van 140 respondenten 25

Verdeling per sector Dit onderzoek kan worden overgenomen met bronvermelding. Toezending Verdeling per sector in financiële zorgthermometer* 19% verpleging,verzorging en thuiszorg (VVT) 11% 49% gehandicaptenzorg (GHZ) geestelijke gezondheidszorg (GGZ) 21% ziekenhuis of revalidatiecentrum (ZH/RC) * Gebaseerd op de antwoorden van 140 respondenten 26

Verdeling omzet VVT in Financiële Zorgthermometer Dit onderzoek kan worden overgenomen met bronvermelding. Toezending Omzet VVT instelling van respondenten * 21% 38% minder dan 25 miljoen tussen 25 en 75 miljoen 41% meer dan 75 miljoen * Gebaseerd op de antwoorden van 63 respondenten 28

Dit onderzoek kan worden overgenomen met bronvermelding. Toezending Nieuwe langlopende leningen als percentage van de huidige portefeuille VVT instellingen verwachten in 2015 voor 6,1% nieuwe leningen af te sluiten* (percentage van de huidige portefeuille) meer dan 25% 18% 2-25% 15% - 2 1-15% 5% - 1-5% 3% 3% 3% 13% Geen nieuwe leningen 6 * Gebaseerd op de antwoorden van 63 respondenten 29

Dit onderzoek kan worden overgenomen met bronvermelding. Toezending Herfinancieringen leningen als percentage van de huidige portefeuille VVT instellingen verwachten 2,5% van de huidige leningportefeuille in 2015 te herfinancieren* meer dan 25% 2-25% 15% - 2 1-15% 5% - 1 3% 3% 5% 3% - 5% 11% Geen herfinanciering 75% * Gebaseerd op de antwoorden van 63 respondenten 30

Dit onderzoek kan worden overgenomen met bronvermelding. Toezending Percentage nieuwe leningen met borging van het WFZ VVT instellingen verwachten in 2015 3 van de nieuwe leningen (inclusief herfinanciering) met WFZ borging af te sluiten* Niet van toepassing 29% 75% - 10 3% 5-75% 13% 25% - 5-25% 56% * Gebaseerd op de antwoorden van 63 respondenten 31

Dit onderzoek kan worden overgenomen met bronvermelding. Toezending Kortlopende faciliteiten om schommeling in kasstromen op te vangen 16% van de VVT instellingen verwacht onvoldoende liquiditeit te hebben om schommelingen op te kunnen vangen* Onvoldoende en ik verwacht hierdoor liquiditeitsproblemen in 2015 3% Onvoldoende, maar hier heb ik voldoende eigen middelen voor beschikbaar 13% Voldoende 54% Ruim voldoende 3 * Gebaseerd op de antwoorden van 63 respondenten 32

Ontwikkeling van alternatieve financiering de komende 5 jaar Dit onderzoek kan worden overgenomen met bronvermelding. Toezending 49% van de VVT instellingen verwacht in de komende vijf jaar meer behoefte te hebben aan alternatieve financieringsmethoden * Niet van toepassing 13% Neemt sterk toe 3% Neemt toe 46% Blijft gelijk 33% Neemt af Neemt sterk af 3% 2% * Gebaseerd op de antwoorden van 63 respondenten 33

Voornaamste financieringsverstrekkers de komende 5 jaar Dit onderzoek kan worden overgenomen met bronvermelding. Toezending Vooral vastgoedbeleggers en pensioenfondsen gezien als alternatieve bron van financiering in de VVT sector* Niet van toepassing Factoring partijen Crowd funding Private equity middels uitgifte aandelen Leveranciers van apparatuur via leasing Institutionele en private partijen middels uitgifte Regionale particuliere beleggers Vastgoedbeleggers Woningcorporaties Direct bij pensioenfonds 21% 6% 14% 2% 11% 16% 16% 21% 3 38% * Gebaseerd op de antwoorden van 63 respondenten 34

Verdeling omzet GHZ in Financiële Zorgthermometer Dit onderzoek kan worden overgenomen met bronvermelding. Toezending Omzet GHZ instelling van respondenten* 25% 39% minder dan 50 miljoen tussen 50 en 100 miljoen 36% meer dan 100 miljoen * Gebaseerd op de antwoorden van 28 respondenten 36

Dit onderzoek kan worden overgenomen met bronvermelding. Toezending Nieuwe langlopende leningen als percentage van de huidige portefeuille GHZ instellingen verwachten in 2015 voor 6,6% nieuwe leningen af te sluiten* (percentage van de huidige portefeuille) meer dan 25% 2-25% 7% 7% 15% - 2 14% 1-15% 5% - 1 4% - 5% 11% Geen nieuwe leningen 57% * Gebaseerd op de antwoorden van 28 respondenten 37

Dit onderzoek kan worden overgenomen met bronvermelding. Toezending Herfinancieringen leningen als percentage van de huidige portefeuille GHZ instellingen verwachten 3,9% van de huidige leningportefeuille in 2015 te herfinancieren* meer dan 25% 2-25% 15% - 2 1-15% 5% - 1 4% 4% 4% 7% 4% - 5% 18% Geen herfinanciering 61% * Gebaseerd op de antwoorden van 28 respondenten 38

Dit onderzoek kan worden overgenomen met bronvermelding. Toezending Percentage nieuwe leningen met borging van het WFZ GHZ instellingen verwachten in 2015 41% van de nieuwe leningen (inclusief herfinanciering) met WFZ borging af te sluiten* Niet van toepassing 25% 75% - 10 25% 5-75% 4% 25% - 5 4% - 25% 43% * Gebaseerd op de antwoorden van 28 respondenten 39

Dit onderzoek kan worden overgenomen met bronvermelding. Toezending Kortlopende faciliteiten om schommeling in kasstromen op te vangen 18% van de GHZ instellingen verwacht onvoldoende liquiditeit te hebben om schommelingen op te kunnen vangen* Onvoldoende en ik verwacht hierdoor liquiditeitsproblemen in 2015 4% Onvoldoende, maar hier heb ik voldoende eigen middelen voor beschikbaar 14% Voldoende 54% Ruim voldoende 29% * Gebaseerd op de antwoorden van 28 respondenten 40

Ontwikkeling van alternatieve financiering de komende 5 jaar Dit onderzoek kan worden overgenomen met bronvermelding. Toezending 54% van de GHZ instellingen verwacht in de komende vijf jaar meer behoefte te hebben aan alternatieve financieringsmethoden * Niet van toepassing 18% Neemt sterk toe Neemt toe 54% Blijft gelijk 29% Neemt af Neemt sterk af * Gebaseerd op de antwoorden van 28 respondenten 41

Voornaamste financieringsverstrekkers de komende 5 jaar Dit onderzoek kan worden overgenomen met bronvermelding. Toezending Vooral vastgoedbeleggers, pensioenfondsen en woningcorporaties gezien als alternatieve bron van financiering in de GHZ sector* Niet van toepassing Factoring partijen Crowd funding Private equity middels uitgifte aandelen Leveranciers van apparatuur via leasing Institutionele en private partijen middels uitgifte Regionale particuliere beleggers Vastgoedbeleggers Woningcorporaties Direct bij pensioenfonds 4% 7% 7% 11% 14% 21% 32% 32% 32% * Gebaseerd op de antwoorden van 28 respondenten 42

Verdeling omzet GGZ in Financiële Zorgthermometer Dit onderzoek kan worden overgenomen met bronvermelding. Toezending Omzet GGZ instelling van respondenten* 6 27% 13% minder dan 50 miljoen tussen 50 en 100 miljoen meer dan 100 miljoen * Gebaseerd op de antwoorden van 15 respondenten 44

Dit onderzoek kan worden overgenomen met bronvermelding. Toezending Nieuwe langlopende leningen als percentage van de huidige portefeuille GGZ instellingen verwachten in 2015 voor 3% nieuwe leningen af te sluiten* (percentage van de huidige portefeuille) meer dan 25% 2-25% 15% - 2 1-15% 5% - 1-5% 13% 13% 13% Geen nieuwe leningen 6 * Gebaseerd op de antwoorden van 15 respondenten 45

Dit onderzoek kan worden overgenomen met bronvermelding. Toezending Herfinancieringen leningen als percentage van de huidige portefeuille GGZ instellingen verwachten 2,7% van de huidige leningportefeuille in 2015 te herfinancieren* meer dan 25% 2-25% 7% 15% - 2 1-15% 5% - 1 7% - 5% 27% Geen herfinanciering 6 * Gebaseerd op de antwoorden van 15 respondenten 46

Dit onderzoek kan worden overgenomen met bronvermelding. Toezending Percentage nieuwe leningen met borging van het WFZ GGZ instellingen verwachten in 2015 19% van de nieuwe leningen (inclusief herfinanciering) met WFZ borging af te sluiten* Niet van toepassing 47% 75% - 10 5-75% 7% 25% - 5-25% 47% * Gebaseerd op de antwoorden van 15 respondenten 47

Dit onderzoek kan worden overgenomen met bronvermelding. Toezending Kortlopende faciliteiten om schommeling in kasstormen op te vangen 13% van de GGZ instellingen verwacht onvoldoende liquiditeit te hebben om schommelingen op te kunnen vangen* Onvoldoende en ik verwacht hierdoor liquiditeitsproblemen in 2015 13% Onvoldoende, maar hier heb ik voldoende eigen middelen voor beschikbaar Voldoende 8 Ruim voldoende 7% * Gebaseerd op de antwoorden van 15 respondenten 48

Ontwikkeling van alternatieve financiering de komende 5 jaar Dit onderzoek kan worden overgenomen met bronvermelding. Toezending 27% van de GGZ instellingen verwacht in de komende vijf jaar meer behoefte te hebben aan alternatieve financieringsmethoden * Niet van toepassing 2 Neemt sterk toe 7% Neemt toe 2 Blijft gelijk 4 Neemt af 13% Neemt sterk af * Gebaseerd op de antwoorden van 15 respondenten 49

Voornaamste financieringsverstrekkers de komende 5 jaar Dit onderzoek kan worden overgenomen met bronvermelding. Toezending Vooral vastgoedbeleggers, pensioenfondsen en woningcorporaties gezien als alternatieve bron van financiering in de GGZ sector* Niet van toepassing Factoring partijen Crowd funding Private equity middels uitgifte aandelen Leveranciers van apparatuur via leasing Institutionele en private partijen middels uitgifte Regionale particuliere beleggers Vastgoedbeleggers Woningcorporaties Direct bij pensioenfonds 7% 7% 7% 7% 14% 14% 14% 5 * Gebaseerd op de antwoorden van 15 respondenten 50

Verdeling omzet ZH/RC in Financiële Zorgthermometer Dit onderzoek kan worden overgenomen met bronvermelding. Toezending Omzet ziekenhuizen/revalidatiecentra van respondenten* 17% 42% minder dan 75 miljoen tussen 75 en 150 miljoen 41% meer dan 150 miljoen * Gebaseerd op de antwoorden van 24 respondenten 52

Dit onderzoek kan worden overgenomen met bronvermelding. Toezending Nieuwe langlopende leningen als percentage van de huidige portefeuille Ziekenhuizen/revalidatiecentra verwachten in 2015 voor 6,7% nieuwe leningen af te sluiten* (percentage van de huidige portefeuille) meer dan 25% 2-25% 15% - 2 1-15% 5% - 1-5% 8% 4% 13% 13% 21% Geen nieuwe leningen 42% * Gebaseerd op de antwoorden van 24 respondenten 53

Dit onderzoek kan worden overgenomen met bronvermelding. Toezending Herfinancieringen leningen als percentage van de huidige portefeuille Ziekenhuizen/revalidatiecentra verwachten 1,8% van de huidige leningportefeuille in 2015 te herfinancieren* meer dan 25% 2-25% 15% - 2 1-15% 5% - 1 4% 8% - 5% 25% Geen herfinanciering 63% * Gebaseerd op de antwoorden van 24 respondenten 54

Dit onderzoek kan worden overgenomen met bronvermelding. Toezending Percentage nieuwe leningen met borging van het WFZ Ziekenhuizen/revalidatiecentra verwachten in 2015 32% van de nieuwe leningen (inclusief herfinanciering) met WFZ borging af te sluiten* Niet van toepassing 38% 75% - 10 13% 5-75% 4% 25% - 5 4% - 25% 42% * Gebaseerd op de antwoorden van 24 respondenten 55

Dit onderzoek kan worden overgenomen met bronvermelding. Toezending Kortlopende faciliteiten om schommeling in kasstormen op te vangen 42% van de ziekenhuizen verwacht onvoldoende liquiditeit te hebben om schommelingen op te kunnen vangen* Onvoldoende en ik verwacht hierdoor liquiditeitsproblemen in 2015 29% Onvoldoende, maar hier heb ik voldoende eigen middelen voor beschikbaar 13% Voldoende 5 Ruim voldoende 8% * Gebaseerd op de antwoorden van 24 respondenten 56

Ontwikkeling van alternatieve financiering de komende 5 jaar Dit onderzoek kan worden overgenomen met bronvermelding. Toezending 46% van de ziekenhuizen verwacht in de komende vijf jaar meer behoefte te hebben aan alternatieve financieringsmethoden * Niet van toepassing 13% Neemt sterk toe Neemt toe 21% 25% Blijft gelijk 42% Neemt af Neemt sterk af * Gebaseerd op de antwoorden van 24 respondenten 57

Voornaamste financieringsverstrekkers de komende 5 jaar Dit onderzoek kan worden overgenomen met bronvermelding. Toezending Helft van de ziekenhuizen/revalidatiecentra ziet leasing van apparatuur van leveranciers als alternatieve financieringsmogelijkheid* Niet van toepassing Factoring partijen Crowd funding Private equity middels uitgifte aandelen Leveranciers van apparatuur via leasing Institutionele en private partijen middels uitgifte Regionale particuliere beleggers Vastgoedbeleggers Woningcorporaties Direct bij pensioenfonds 23% 14% 14% 18% 18% 5 * Gebaseerd op de antwoorden van 24 respondenten 58

Dit onderzoek kan worden overgenomen met bronvermelding. Toezending Feiten Financiële Zorgthermometer Periodiek doen HEAD en Finance Ideas een kort onderzoek onder de HEAD leden (circa 900) naar de ontwikkelingen op financieel gebied in de zorgsector De doelstelling: inzicht in het financiële sentiment in de zorgsector en hoe zorginstellingen tegen de verschillende stakeholders en actuele thema's aankijken Aantal respondenten 140 De klankbordgroep bestaat uit: Riny Arts (GGZ) Gerard van Berlo (ZH/RC) Henk Bolhuis & Ankie de Laat (VVT) Ad Romme (GHZ) 60