Inleiding Tijdens en na aanleg van de Zandmotor heeft u aangegeven, dat u graag periodiek wordt geïnformeerd over de ontwikkeling van de Zandmotor. Ter kennisname ontvangt u hierbij de voortgangsrapportage over 2014. In deze voortgangsrapportage wordt ingegaan op de diverse doelstellingen die met de Pilot Zandmotor worden beoogd. De thema's zijn ontwikkeling, communicatie, monitoring en onderzoek en strand- en zwemveiligheid. Inhoudsopgave 1 Ontwikkeling van de Zandmotor 1 1.1 Morfologische ontwikkeling 1 1.2 Natuurontwikkeling en recreatief gebruik 2 1.3 Beleidsevaluatie 2013 3 2 Communicatie 4 2.1 MId-term conferentie 4 2.2 Biënnale over verstedelijkte natuur 4 2.3 Publieksinformatie (website & nieuwsbrieven, Zandmotorfilm, excursies en presentaties) 5 3 Monitoring en onderzoek 5 3.1 Mega Pex 2014 5 4 Strand-en zwemveiligheid 4.1 Evaluatie Zwemveiligheid 2013 4.2 Badseizoen 2014 4.3 Intrekken zwemverbod 4.4 Bevorderen van de (zwem)veiligheld 5 Conclusie/samenvatting Bijlagen: 1 Ontwikkeling van de Zandmotor Wind en stroming hebben de Zandmotor al direct vanaf de aanleg veranderd. Dat was ook de bedoeling. De verandering ging in de eerste 2 jaar relatief snel. Inmiddels verloopt dit wat langzamer. Dit komt omdat direct na de aanleg de vorm sterk kunstmatig was terwijl de Zandmotor nu meer en meer de vorm aanneemt van regulier strand. Hierdoor neemt de snelheid van veranderen af. 1.1 Morfologische ontwikkeling De verandering van de vorm van de Zandmotor verloopt tot nog toe grotendeels volgens de voorspellingen. De westkant van de Zandmotor erodeert en het zand wordt aan de noord- en zuidkant weer afgezet. De Zandmotor is In zijn geheel smaller en langer geworden. De grootste dynamiek Is er aan de noordzijde, waar de lagune, geulen en zandbanken steeds van vorm veranderen. De Sinterklaasstorm (In 2013) heeft duidelijk de werking van de natuur op de Zandmotor laten zien. Waar op veel plaatsen langs de kust het water tot aan de duinvoet reikte kwam het hier niet veel verder dan halverwege het strand. Het was voor het eerst dat de op één enkele dag verplaatste hoeveelheid zand
afzonderlijk gemeten kon worden. De reden hiervan is dat dit de zwaarste storm was die de Zandmotor heeft ondergaan. Zandmotor op 27 maart 2104: duidelijk zichtbaar zijn de zandbanken welke om de Zandmotor zijn ontstaan. 1.2 Natuurontwikkeling en recreatief gebruik In opdracht van de provincie heeft de Stichting ARK Natuurontwikkeling een rapport opgesteld over de natuurontwikkeling op de Zandmotor in 2013. Deze rapportage "Het tweede jaar Zandmotor Natuurontwikkelingen op een dynamisch stukje Nederland" is als bijlage bijgevoegd. De Zandmotor verandert langzaam maar gestaag. Dit blijkt niet alleen uit de morfologische ontwikkeling maar is ook duidelijk zichtbaar aan de zich veranderende vegetatie. De zandplaat is een goede plaats voor veel verschillende planten. Rondom de planten op de Zandmotor ontstaan vaak jonge lage duintjes. De ontwikkeling van nieuwe duinen is het sterkst aan de voet van de duinen. Aan de buitenzijde van de oorspronkelijke duinvoet ontstaat een nieuwe duinenrij. Deze duinenrij is goed herkenbaar aan zowel de vorm als de vegetatie. Voortgangsrapportege Zandmotor 2014
Duinvorming op de Zandmotor en het ontstaan van een nieuwe duinenrij tegen Instaand duin Zowel de vegetatie op het droge deel als de voedselrijkdom in het natte deel van de Zandmotor zijn een aantrekkelijke voedingsbodem voor de fauna. Insecten, schelpdieren, krabben en vissen worden er veelvuldig waargenomen. Deze zijn zelf weer een aantrekkelijk voedingsbron voor vogels en zeezoogdieren. De Zandmotor Is niet op elke plaats druk bezocht of overal even makkelijk te bezoeken. Dit biedt aan de vogels en zeezoogdieren een voldoende gevoel van veiligheid waardoor zij zich niet laten verjagen door bezoekers. Uit het eerste onderzoek na aanleg van de Zandmotor blijkt dat er meer vormen van recreatie zijn ontstaan op het strand tussen Ter Heijde en Kijkduin. Dankzij de Zandmotor zijn de gebruiksmogelijkheden langs dit deel van de kust uitgebreid. De belangrijkste recreantengroepen zijn badgasten, hondenuitlaters en wandelaars. De meest opvallende groep Is een nieuwe namelijk: kitesurfers. Daarnaast is de Zandmotor aantrekkelijk voor uiteenlopende buitenactiviteiten zoals paardrijden, vissen, hardlopen, fossielen zoeken en incidenteel zelfs snowkiten. De Zandmotor zal worden opgenomen opgenomen in de monitoring van het Uitvoeringsprogramma Groen. De provincie wil hiermee een beeld te krijgen over de belevingswaarde van dit gebied van de recreanten. Hierover zult u door middel van de voortgangsrapportage worden geïnformeerd. 1.3 Beleidsevaluatie 2013 In 2016 voert het Ministerie van Infrastructuur en Milieu gezamenlijk met de provincie de eerste beleidsevaluatie uit. In 2013 is in opdracht van het Ministerie de eerste tweeënhalf jaar na aanleg van de Zandmotor geëvalueerd. Deze "beleidsevaluatie Zandmotor 2013" is als bijlage bijgevoegd. VoortgangaBpportage Zandmotor 2014
Leidend bij de evaluatie zijn de drie beleidsdoelen zoals deze zijn vastgesteld in de Projectbeslissing Pilot Zandmotor Delflandse Kust van 14 juni 2010. Dit zijn kort samengevat de volgende: Beleidsdoel 1: "Stimuleren van natuurlijke duinaangroei in het kustgebied van Hoek van Holland tot Scheveningen. Deze duinaangroei dient verschillende functies, namelijk veiligheid, natuur en recreatie." Beleidsdoel 2: "Het genereren van kennisontwikkeling en innovatie om de vraag te beantwoorden in welke mate deze vorm van kustonderhoud meerwaarde voor recreatie en natuur kan opleveren" Beleidsdoel 3: "Het toevoegen van een aantrekkelijk recreatie- en natuurgebied aan de Delflandse kust." De middellange en langetermijn doelen kunnen nu nog niet worden getoetst. Daarvoor is een te korte tijd verstreken sinds de aanleg van de Zandmotor. De eerste signalen op basis van expert judgement, voor wat betreft het doelbereik van de Zandmotor, zijn positief. Dit geldt voor kustveiligheid, natuur, recreatie en kennisontwikkeling. De ontwikkelingen ajn goed in overeenstemming met de gehanteerde voorspellingsmodellen. De beleidsevaluatie 2013 geeft daarnaast aanbevelingen voor het bijsturen van lopende onderzoeks- en monitoringprogramma's. Door dit bijsturen is het naar het oordeel van het ministerie en de provincie mogelijk in 2016 een gedegen evaluatie uit te voeren. 2 Communicatie Nationaal en intemationaal is er nog steeds er veel belangstelling voor de Zandmotor. 2.1 Mid-term conferentie Op 31 maart 2014 is in Kijkduin, nabij de Zandmotor, een conferentie georganiseerd. Bij de organisatie hebben Rijkswaterstaat, de provincie en de verschillende betrokken onderzoeksinstellingen nauw met elkaar samengewerkt. De conferentie werd bezocht door circa 250 deelnemers, die allen direct bij de Zandmotor betrokken waren of zijn. Tijdens de conferentie kwamen de volgende aspecten van de Zandmotor aan bod: ontwerpfase, planfase, besluitvorming, aanleg en het huidige beheer. Naast de presentaties konden de deelnemers kiezen uit zeven verschillende excursies en vier workshops. In 2016 wordt door dezelfde organisatiecommissie een intemationale conferentie over de Zandmotor georganiseerd. 2.2 Biënnale over verstedelijkte natuur In 2014 heeft de zesde editie plaatsgevonden van de Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam (labr). Het thema was: 'Urban by Nature', oftewel 'van nature stedelijk'. De biënnale heeft zich vanuit het perspectief van de landschapsarchitectuur gericht op de grote verstedelijkingsopgaven over de hele wereld. Dit is op verschillende manieren benaderd met aandacht voor ondermeer het stedelijk metabolisme, nieuwe govemance en planningsmodellen voor de grote 'tapijtmetropolen' die vooral in deltagebieden te vinden zijn. Een nadrukkelijk element was de relatie tussen stad en natuur. Een deel van de tentoonstelling en themadagen was gericht op 'Bouwen met de Natuur". Hierbinnen zijn projecten uit binnen- en buitenland getoond die hierop aansluiten. Diverse sprekers hebben de Zandmotor genoemd als een duidelijk voorbeeld van 'Bouwen met de Natuur'.
2.3 Publieksinformatie (website & nieuwsbrieven, Zandmotorfilm, excursies en presentaties) De website over de Zandmotor wordt vaak geraadpleegd. Op de website staan nieuwsbrieven en rapportages. Via de website kan het publiek algemene en meer specialistische vragen stellen. De provincie zet de vragen uit bij deskundigen om deze te beantwoorden. Tijdens de mid-term conferentie is de film over de Zandmotor voor het eerst vertoond. Van Vlier Media maakte deze film In opdracht van de TU Delft, Rijkswaterstaat en de provincie. Het doel van de film is, geïnteresseerden en bezoekers een beeld te geven van de huidige stand van zaken op en rond de Zandmotor. Hoofdonderwerp in de film is de diversiteit van de vele onderzoeksprojecten die gekoppeld zijn aan de Zandmotor. Daamaast worden de bijzondere ontwikkelingen op het gebied van natuur en het (recreatieve) gebruik belicht. De Zandmotorfilm borduurt voort op de film die gemaakt is over de aanleg van de Zandmotor en Is te zien via de website. De regionale zender TV West heeft de film meerdere malen uitgezonden. De publiciteit in het afgelopen jaar heeft geleid tot meer belangstelling voor de Zandmotor. Dit blijkt uit de de vraag naar excursies en lezingen De provincie heeft in 2014 acht excursies en presentaties gegeven. De belangstellenden waren niet alleen burgers, maar ook afdelingen van de provincie en rijkswaterstaat en opleidingsinstituten. Daarnaast verzorgt het Zuid-Hollandslandschap excursies, als onderdeel van haar beheertaak. Het Zuid- Hollands Landschap heeft in september 2014 op eigen initiatief een publieksdag georganiseerd. Door de inzet van speciale voertuigen en tijdelijke rijplaten op het strand, konden ook circa 200 mindervaliden de Zandmotor bezoeken. 3 Monitoring en onderzoek 3.1 Mega Pex 2014 Van half september tot eind oktober 2104 doen de verschillende onderzoeksinstellingen intensievere metingen. Tijdens deze grootschalige meetcampagne, MegaPex 2014, wordt met veel verschillende meetinstrumenten gewerkt. Het doel is, om nog meer te weten te komen over de mechanismen achter de natuurlijke processen op en rond de Zandmotor. Reguliere metingen maken trends van de natuurlijke processen duidelijk. De bedoeling van MegaPex is dat de intensievere en uitgebreidere metingen deze trends verder kunnen verklaren en dat er meer kennis ontstaat over de mechanismen achter deze trends. Tijdens deze meetcampagne zijn verschillende nieuw-ontwikkelde meetinstrumenten Ingezet. De meetcampagne is onder de aandacht gebracht van het publiek en er zijn excursies georganiseerd. Alle betrokken partijen hebben aan deze excursies meegewerkt. Mega Pex is een aanvulling op de reguliere metingen en deze meetcampagne wordt afhankelijk van de resultaten mogelijk herhaald.
Drifters: met deze drijvers wordt de stroming in zee in beeld gebracht. fw Meetopstelling om de grondwaterstroming in beeld te brengen. Rijkswaterstaat brengt een aantal malen per jaar een publieke nieuwsbrief uit over de voortgang in de monitoring en onderzoek. Aan de nieuwsbrieven wordt meegewerkt door verschillende onderzoekers en beheerders waaronder de provincie.
4 Strand- en zwemveiligheid 4.1 Evaluatie Zwemveiligheid 2013 In opdracht van de provincie is de strand- en zwemveiligheid over 2013 breed geëvalueerd. Tijdens het strandseizoen 2013 hebben nauwelijks incidenten plaatsgevonden die zijn toe te rekenen aan de aanwezigheid van de Zandmotor. De meeste meldingen vinden plaats over vermiste kinderen en achtergelaten kleding. Op 21 juli 2013 zijn de hulpdiensten binnen het beïnvloedingsgebied van de Zandmotor op grote schaal hulp verleend aan bezoekers van de Zandmotor. De reden hiervan was, dat dit de eerste mooie stranddag was binnen de zomervakantie. De mate waarin het voor de hulpdiensten noodzakelijk was op te treden week niet af van het landelijke beeld langs de stranden. De rapportage opgesteld door Royal HaskoningDHV "Evaluatie strand- en zwemveiligheid Pilot Zandmotor, Strandseizoen 2013" is als bijlage bijgevoegd Toezichthouders hebben tijdens het strandseizoen 2013 een aantal keren handhavend opgetreden. Dit houdt in dat het publiek werd gewezen op de gezoneerde gebieden waarin sommige activiteiten zoals naaktrecreatie, paardrijden en kitesurfen wel of niet zijn toegestaan. Daamaast wordt het bezoekende publiek door de toezichthouders en door borden bij de strandopgangen geïnformeerd over mogelijke gevaren van opkomend getij. De Intensiteit van het toezicht en de strandbewaking bevond zich in 2014 op hetzelfde niveau als voorheen. Naar aanleiding van de evaluatie over 2014 zal door de provincie de noodzakelijke Inzet in 2015 worden bepaald in overleg met de overige beheerders en de hulpdiensten. 4.2 Badseizoen 2014 Er zijn in 2014 geen meldingen binnen gekomen over levensbedreigende situaties van baders en zwemmers. Wel zijn de hulpdiensten enkele keren in actie gekomen voor hulp aan watersporters en wandelaars. Omdat het badseizoen 2014 pas onlangs is afgesloten, Is het nog niet mogelijk een volledig getalsmatig beeld te geven van de incidenten. Dat gebeurt bij de volgende voortgangsrapportage. 4.3 Intrekken zwemverbod Voorafgaand aan het badseizoen 2014 heeft de provincie de zwemveiligheid onderzocht, in samenwerking met de veiligheidsregio en de reddingsbrigades. Als resultaat van deze schouw is het gedeeltelijke zwemverbod, zoals dat gold in 2013, in 2014 Ingetrokken. De bodem van de Zandmotor loopt minder steil af dan voorheen. Daamaast heeft zich in het brandingsgebied van de kuststrook een rij zandbanken gevormd. Door deze ontwikkelingen wordt de stroming sterk afgeremd en verder van het strand afgehouden. Daarom kon de provincie het zwemverbod intrekken. 4.4 Bevorderen van de (zwem)veillgheld Naar aanleiding van de evaluatie badseizoen 2013 heeft de provincie een aantal preventieve maatregels genomen om de strand- en zwemveiligheid te bevorderen.
waterscooter Direct na aanleg van de Zandmotor kregen de reddingbrigades van 's-gravenzande en Monster waterscooters. Voor de post op Kijkduin was dit tot 2014 niet noodzakelijk. Omdat de invloed van de Zandmotor inmiddels tot 4 kilometer noordelijker reikt, heeft ook de reddingspost op Kijkduin gedurende het seizoen 2014 een waterscooter ter beschikking gekregen. Dit past in de afspraken van de Samenwerkingsoverkomst strand- en zwemveiligheid, Vooral op de drukke stranddagen Is de waterscooter door de flexibele inzetmogelijkheden een nuttig hulpmiddel. Web applicatie In 2014 is de zwemveiligheid-webapplicatie vemieuwd. Met deze applicatie wordt de stroming rondom de hele Zandmotor in kaart gebracht en voorspeld. Via de applicatie zijn real-time camerabeelden beschikbaar, afkomstig van de Argusmast. De applicatie is voor de hulpdiensten een hulpmiddel bij het bepalen van de zwemveiligheid rond de Zandmotor. De ontwikkeling van de applicatie past binnen het beleidsdoel kennisontwikkeling. Deltares heeft de applicatie in 2012 ontwikkeld, in opdracht van Rijkswaterstaat. Het betrof een pilotversie voor de zwemveiligheid. Met de applicatie zijn goede ervaringen opgedaan. Daarom is de applicatie in opdracht van de provincie Zuid-Holland, als bevoegd gezag voor de zwemveiligheid, doorontwikkeld. Het doorontwikkelen vindt plaats in nauw overleg met de reddingbrigades. Stroming is niet de enige factor waarop de reddingsbrigades de risico's rond de zwemveiligheid baseren. De applicatie dient als ondersteuning van de hulpdiensten bij maken van een hsicoinschatting. Ook aspecten als wind, temperatuur en drukte op het strand spelen een rol. Observatie van de situatie ter plaatse en bovenal de ervaring van de reddingsbrigade zijn daarom leidend. Oefening van de reddingbrigade in het redden van en drenkeling Digitale samenwerkingomgeving Voor de hulpdiensten is door de provincie in 2014 een digitale samenwerkingsomgeving gemaakt. Met deze zogenoemde sharepoint kunnen de betrokkenen sneller en makkelijker ervaringen en informatie met elkaar uitwisselen.
5 Conclusie/samenvatting Het bezoekende publiek raakt steeds meer bekend met de verschillende aspecten van de Zandmotor. Tijdens en direct na de aanleg van de Zandmotor werd er gematigd kritisch naar gekeken. Inmiddels Is vrijwel iedereen zeer positief over de Zandmotor en beschouwd men het als een bijzonder en breed gesteund project. Met de Zandmotor toont Nederland haar innovatieve kracht In waterbeheer. Bijlagen: Het tweede jaar Zandmotor "Natuurontwikkelingen op een dynamisch stukje Nederland" Rapportage van Stichting Ark. Beleidsevaluatie Zandmotor 2013; Royal HaskoningDHV. Evaluatie strand- en zwemveiligheld Pilot Zandmotor, Strandseizoen 2013; Royal HaskoningDHV. Voortgangsraii^rtage Zandmotor 2014