Wet normalisering ambtelijke rechtspositie 9 november 2016 prof.mr. B. Barentsen
Ambtenaren zijn niet normaal
Normalisering: al tijden aan de gang Voorbeelden: Stakingsrecht Medezeggenschap (WOR) Werknemersverzekeringen (OOW) Ziekteverzuim (Wvp) Hoe eenzijdig is ambtelijke aanstelling nog? overheids-cao s (sectorenmodel) Framing : werknemer is de norm alleen afwijken van de norm als bijzondere positie overheid dat noodzakelijk maakt
Hoe is het nu? - Art. 109 GW: rechtspositie bij wet regelen - Ambtenarenwet: - uitgeklede wet - definitie - terugvordering (Titel II) - art. 125 AW: waslijst nader te regelen onderwerpen - (beperking) grondrechten, goed ambtenaarschap - Rechtspositieregeling per overheidssector - bijvoorbeeld: ARAR (rijksambtenaren), AMAR (militairen), BARP (politie) CAR/UWO (gemeente-ambtenaren) - Algemene wet bestuursrecht
Overeenstemmingsvereiste - 105 lid 3 ARAR (bijv.) - Wijziging rechstpositieregeling ambtenaren instemming nodig - Uitzondering: overkoepelende regels - uitzondering: vantoepassingverklaring regeling voor werknemers, mits dit grosso modo niet nadelig is - Meerderheid van stemmen - Geen overeenstemming met iedereen: geschil schriftelijk melden - Advies- en arbitragecommissie - Arbitrage alleen bij instemming alle partijen
Art. X: uitschakeling overeenstemmingsvereiste overlegregels m.b.t. arbeidsvoorwaarden (125 lid 1, onder n AW 1929) n.v.t.: bij totstandkoming en inwerkingtreding wet normalisering bij aanpassing andere wetten en lagere regels aan de wet normalisering en treffen van voorzieningen ter uitvoering van deze wet ratio: wetgever gaat over kader (± BW), werkgever & werknemer over materiële arbeidsvoorwaarden (± cao)
Mag dit? (17/11 uitspraak)
Normaliseringswet Artikel I Ambtenarenwet 201. (18?, 19?) Nieuwe definitie ambtenaar Hernummering Titel III Ambtenarenwet 1929 Overgangsrecht Artikel IIa en IIb Aanvulling Politiewet/Militaire ambtenarenwet tbv politieambtenaren/burgerpersoneel defensie Artikel III Intrekking art. 7:615 BW Artikel X en XI Geen instemmingsvereiste/inwerkingtreding
Wie is ambtenaar? Nu: aangesteld om in openbare dienst werkzaam te zijn Straks: heeft een arbeidsovereenkomst met een overheidswerkgever
Uitzonderingen (art. 3) Overheidswerkgever sluit geen arbeidsovereenkomsten met: Eenhoofdige bestuursorganen, leden organen/colleges publieke rechtspersonen O.a. politieke ambtsdragers, leden Hoge Colleges van Staat, bestuur ZBO s, notarissen, deurwaarders ± art. 2 AW 1929 Rechterlijk ambtenaren (rechters, OM) Politieambtenaren Militaire en burgerlijke ambtenaren defensie
Positie blijfambtenaren Rechters c.a. en militairen: houden eigen wet Politie Grondslag/plicht nadere regels (art. 125 AW 1929) naar art. 47 Politiewet Materiële bepalingen AW 201. van toepassing Burgerpersoneel defensie Grondslag/plicht nadere regels (art. 125 AW 1929) naar art. 12o MAW Materiële bepalingen AW 201. van toepassing Expliciet stakingsrecht (12o lid 4 MAW) Aanstelling berust op art. 12o MAW
Wie zijn er (o.a.) NIET uitgezonderd? Belastingambtenaren Inspecteurs, douane Cipiers (Medewerkers DJI) BOA s (vgl. TAR 2014/8) Niet-rechterlijke ambtenaren bij de gerechten Medewerkers Raad van State/Hoge Colleges Medewerkers AIVD Griffier Kamer, Provinciale Staten, Raadsgriffier Uitzondering bestuursorgaan geldt niet als dat onder verantwoordel;ijkheid ander b.o. opereert
Er komen ook ambtenaren bij! Art. 1 lid 1 Ambtenarenwet 201. Ambtenaar in de zin van deze wet is degene die krachtens een arbeidsovereenkomst met een overheidswerkgever werkzaam is. Overheidswerkgever: Staat, provincie, gemeente, waterschap Overige krachtens publiekrecht ingestelde rechtspersonen Niet-publiekrechtelijke rechtspersoon bekleed met openbaar gezag met gezagsuitoefening als kernactiviteit
Nieuwe overheidswerkgevers: voorbeelden Hun werknemers gaan onder AW vallen Uwv en Svb SER TNO, Staatsbosbeheer Stichting Afm, DNB N.V., Stichting CBR Private instelling met gezag als kerntaak Niet alle bestuursorganen Niet alle door overheid beheerste private instellingen (vgl. Blijdorp, TAR 2007/196)
Voor alle duidelijkheid Zonder arbeidsovereenkomst met overheidswerkgever GEEN ambtenaarschap! Vrijwilligers/stagiairs (TAR 2013/53) Uitzendkrachten Gedetacheerden Payrollkrachten Personeel onderwijsinstellingen met privaatrechtelijke rechtsvorm (want geen overheidswerkgever)
Na invoering normalisering blijfambtenaren politie, defensie, rechterlijke macht status quo ex-ambtenaren werkzaam voor niet-overheidswerkgever voorbeeld: onderwijs bij privaatrechtelijke rechtspersoon nieuwe ambtenaren vernieuwde ambtenaren, blijven ambtenaar maar nu met arbeidsovereenkomst verse ambtenaren: werknemers die al arbeids-ovk hadden met overheidswerkgever
De grote verandering Awb niet langer van toepassing Interne voorprocedure kan ook via cao Bestuursrechter niet meer bevoegd Verambtelijkt civiel ontslagrecht Wwz gaat gelden Gesloten stelsel ontslaggronden Toestemming Uwv bij reorganisatie-ontslag en ziekte-ontslag Ontbinding via kantonrechter bij persoonlijke ontslagredenen Transitievergoeding Ontslag op staande voet i.p.v. strafontslag
Wat blijft hetzelfde? Materiële bepalingen AW 1929 gehandhaafd, maar hernummerd 2 t/m 4 AW 201. Voeren integriteitsbeleid Ambtseed Plichtsvervulling & goed ambtenaarschap Beperking grondrechten nevenfuncties, geheimhouding, vrijheid van meningsuiting/vereniging, visitatie, vetrouwensfunctie, reisverbod
Van aanstelling naar contract
Individuele rechtspositie Art. 14 AW 201. Big bang : omzetting aanstelling in arbeidsovereenkomst Inclusief bestaande beslissingen, afspraken en toezeggingen In ieder geval m.b.t.: duur dienstverband, bezoldiging, werktijden & rooster, verlof, faciliteiten functie-uitoefening en studie Lopende procedures: Awb en bestuursrechter (art. 16 lid 2 AW 201.)
Rechtspositieregeling (art. 17 AW 201.) Krachtens AW 1929 vastgestelde voorschriften vervallen Blijven van kracht bij voor zo lang en voor zover cao uitblijft als waren zij cao s voor welke regeling komt cao in de plaats? vervalt regeling als er een cao over andere onderwerpen wordt afgesloten? Uitzonderingen: bepalingen in strijd met AW 201. en dwingend burgerlijk recht wetsgeschiedenis: ontslagrecht, verval vakantie-uren, boetes, schadevergoeding maar: is afwijken hoofdregels BW per se in strijd met die regels? voorbeeld: extra ontslagbescherming 35-minners, VWNWtraject uit Hoofdstuk 10d CAR/UWO
Nieuwe overheidscao s Vrijheid van collectief onderhandelen geen onderhandelingsplicht, geen overeenstemmingsvereiste cao-afspraken over procedure en partijen mogelijk Géén automatische binding ambtenaren Lidmaatschap cao-partij vereist Incorporatiebeding in marktsector gebruikelijk, maar bij ambtenaren onbekend telt verwijzing naar rechtspositieregeling in aanstellingsbesluit als incorporatie rechtsopvolger? AVV? Aanbod en aanvaarding toepassen cao kan dat ook stilzwijgend?
Aparte rechtspositie: noodzaak of aanstellerij? Werknemer (0,2 fte) Ambtenaar (0,8 fte)