Regionaal Actieplan Aanpak Tekorten (RAAT) regio Midden-Brabant Definitieve versie, d.d. 20-04-2018 Aanleiding De vraag naar personeel binnen Zorg en Welzijn is de afgelopen jaren spectaculair gestegen. Het aantal vacatures op BrabantZorg.Net is in een jaar tijd bijna verdubbeld en veel werkgevers kampen met moeilijk vervulbare vacatures. Om de (dreigende en actuele) tekorten aan te pakken introduceerde Transvorm, in mei 2017, het actieprogramma Zonder Zorg 2020. Veel zorg- en welzijnsorganisaties werken, vaak samen met onderwijsinstellingen, al hard aan oplossingen. Ze voeren acties uit of bereiden deze voor. Met het actieprogramma zijn de krachten gebundeld. Samenwerken en gezamenlijke (regionale) acties zijn nodig om de problemen écht aan te kunnen pakken en resultaten te behalen. Het actieprogramma krijgt inmiddels landelijke navolging en heeft een plek gekregen binnen de begroting van het Ministerie van VWS. Om tot concrete afspraken en acties in de regio Midden-Brabant te komen hebben de zorg- en welzijnsorganisaties, samen met de onderwijsinstellingen, in Midden-Brabant dit Regionaal Actieplan Aanpak Tekorten (hierna: RAAT) opgesteld. 1. Inleiding Voor u ligt het RAAT ten behoeve van de regio Midden-Brabant. In het RAAT worden de gezamenlijke ambities van zorg- en welzijnsorganisaties en onderwijsinstellingen geformuleerd met als doel de personele tekorten binnen de sector Zorg en Welzijn te bestrijden. Deze ambities worden uitgewerkt in concrete acties en afspraken die controleerbaar en meetbaar zijn. De afspraken in deze RAAT sluiten aan bij de actielijnen zoals geformuleerd in het Actieplan ZonderZorg2020 (Transvorm, mei 2017) en de arbeidsmarktagenda 2023. Daarnaast vormt het RAAT de basis voor de aanvragen vanuit Zorg- en Welzijnsorganisaties binnen het SectorplanPlus 1 (vanaf de 2 e tranche). Binnen het RAAT hanteren we de volgende uitgangspunten: Het RAAT is sector breed (betreft de gehele sector Zorg en Welzijn). Bij de totstandkoming van het RAAT zijn reeds lopende initiatieven/projecten in de regio meegenomen (zie H 3.1). Op onderdelen zijn er specifieke uitwerkingen voor bepaalde branches. Zo is er in de regio Midden reeds een regioplan Gezamenlijke aanpak arbeidsmarktproblematiek VVT-sector, zie bijlage 1 voor een korte samenvatting van de inhoud van dit plan. Ook zal eind april het specifieke RAAT voor de branche huisartsenzorg gereed zijn. Het RAAT bevat concrete afspraken en acties die op uitvoering controleerbaar en meetbaar zijn. Waar mogelijk zijn acties gebaseerd op een cijfermatige onderbouwing; In het RAAT staat de (directe) bestrijding van de personele tekorten (zoveel mogelijk) centraal; Het RAAT maakt keuzes en brengt focus aan en is daarbij ambitieus maar ook realistisch; Het RAAT is gericht op een tijdvak van het SectorplanPlus en wordt halfjaarlijks geëvalueerd en vernieuwd met het oog op een nieuw tijdvak van het SectorplanPlus; In dit RAAT staat de arbeidsmarktregio Midden-Brabant centraal maar waar mogelijk/nodig worden acties gedeeld en samen met andere (aanpalende) arbeidsmarktregio s opgepakt; 1 Zie ook: www.sectorplanplus.nl Regionaal Actieplan Aanpak Tekorten (RAAT) Regio Midden-Brabant - pagina 1
Werkgevers zijn verantwoordelijk voor het RAAT maar kunnen dat niet zonder de opleiders. De opleidingsinstituten worden verzocht de RAAT mede te ondertekenen; Het RAAT heeft alle kenmerken van een actieplan en is kort, bondig en transparant. Nadere uitwerkingen, overzichten, beschrijvingen en analyses worden opgenomen in bijlagen of in aparte notities. 2. Regio Midden-Brabant in cijfers Dit hoofdstuk biedt een overzicht van trends en de actuele stand van zaken met betrekking tot een selectie van arbeidsmarkt- en onderwijsthema s in de regio Midden-Brabant. We beogen hiermee bij te dragen aan het aanscherpen en prioriteren van acties om arbeidsmarktknelpunten in de regio aan te pakken. Uitgebreidere arbeidsmarktinformatie is te vinden op het arbeidsmarktdashboard van Transvorm: Http://transvorm.arbeidsmarktinbeeld.nl/ Sector Zorg en Welzijn Noord-Brabant kampt met grote tekorten Aantal vacatures BrabantZorg.Net 1.200 1.000 800 600 400 200 0 januari 2016 april 2016 juli 2016 oktober 2016 januari 2017 april 2017 juli 2017 oktober 2017 januari 2018 De afgelopen periode is het aantal vacatures op BrabantZorg. Net gestegen tot boven de 1.100 Figuur 1: Aantal vacatures BrabantZorg.Net (Bron: BrabantZorg.Net, bewerkt door Transvorm) 1 1 Op BrabantZorg.Net plaatsen bij Transvorm aangesloten organisaties vacatures Regionaal Actieplan Aanpak Tekorten (RAAT) Regio Midden-Brabant - pagina 2
Veel uitstromers in Midden Brabant verlaten de sector Zorg en Welzijn Midden-Brabant 291 43 Buiten zorg en welzijn 742 1.369 Binnen branche Binnen zorg en welzijn Pensioen Overig 783 Figuur 2: Uitstroom naar bestemming Midden-Brabant (Bron: PFZW, bewerkt door Transvorm) 1 In 2017 is ongeveer 4,5% van het totaal aantal werknemers in Midden- Brabant uitgestroomd buiten de sector Zorg en Welzijn Instroom in het onderwijs is onvoldoende om de tekorten op te vangen Midden-Brabant 1.800 1.600 1.400 1.200 1.000 800 600 400 200 0 1.583 1.238 1.100 1.089 868 527 491 424 1.311 427 715 711 609 665 884 2012 2013 2014 2015 2016 2017 BBL BOL Het aantal BBLinstromers is in 2016 nog niet op het niveau van 2012, 2013 en 2014 Figuur 3: Instroom mbo zorg en welzijn Midden-Brabant (Bron: DUO, bewerkt door Transvorm) 2 Zodra de cijfers van 2017 beschikbaar zijn, zullen deze toegevoegd gaan worden. 1 De cijfers hebben betrekking op de branches Gehandicaptenzorg, Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ), Huisartsenzorg en Gezondheidscentra, Jeugdzorg, Kinderopvang, VVT, Welzijn & Maatschappelijke Dienstverlening (WMD) en Ziekenhuizen. De cijfers van 2017 zijn voorlopig en kunnen nog worden gecorrigeerd 2 Cijfers zijn gebaseerd op nieuwe instromers in de bekostigde opleidingen Dienstverlening, Doktersassistent, Maatschappelijke Zorg, Pedagogisch werk, Sociaal Werk, Verpleegkundige, Verzorgende aan een ROC met hoofdvestiging in de regio Midden- Brabant. Regionaal Actieplan Aanpak Tekorten (RAAT) Regio Midden-Brabant - pagina 3
4.000 3.500 3.000 2.500 2.000 1.500 1.000 500 0 Instromers hbo Noord-Brabant 3.505 3.282 86 3.137 81 383 2.944 2.956 443 90 330 120 119 392 429 3.036 2.758 2.717 2.432 2.408 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Duaal Deeltijd Voltijd Figuur 4: Instroom hbo gezondheidszorg en sociale studies Noord-Brabant (Bron: DUO, bewerkt door Transvorm )1 Cijfers van 2017 volgen zodra deze beschikbaar zijn, naar verwachting in februari 2018 Vergrijzing zet door, het aandeel jongeren neemt steeds verder af 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Midden-Brabant 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Figuur 5: Leeftijdsontwikkeling weknemers zorg en welzijn Midden-Brabant (Bron: PFZW, bewerkt door Transvorm) 2 55+ 30- In 2012 was bijna 23% van de werknemers jonger dan 30 jaar, in 2017 was dat 20% Het aantal medewerkers vanaf 55 jaar is in deze periode juist toegenomen van ruim 18% tot 24% 1 Cijfers zijn gebaseerd op nieuwe instromers in de bekostigde bacheloropleidingen Verpleegkunde, Pedagogiek, Social Work en Toegepaste psychologie en masteropleidingen Advanced Nursing Practice en Pedagogiek aan een hogeschool met hoofdvestiging in de regio Noord-Brabant 2 De cijfers hebben betrekking op de branches Gehandicaptenzorg, Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ), Huisartsenzorg en Gezondheidscentra, Jeugdzorg, Kinderopvang, VVT, Welzijn & Maatschappelijke Dienstverlening (WMD) en Ziekenhuizen. De cijfers van 2017 zijn voorlopig en kunnen nog worden gecorrigeerd Regionaal Actieplan Aanpak Tekorten (RAAT) Regio Midden-Brabant - pagina 4
3. Samenwerking en ambitie Kijkende naar de genoemde cijfers in Hoofdstuk 2, is het formuleren van gezamenlijke acties en ambities in de regio Midden-Brabant noodzakelijk om de tekorten in de sector zorg en welzijn te bestrijden. Er bestaan al diverse initiatieven en overlegvormen waar dit onderwerp besproken/opgepakt wordt. Dit hoofdstuk beschrijft deze verschillende initiatieven. Het RAAT beoogt in samenhang met al deze initiatieven tot ambities en concrete en meetbare acties te komen voor de regio Midden-Brabant. 3.1 Samenwerking Zonder volledig te kunnen zijn, volgt hierbij een korte opsomming van de vele samenwerkingsverbanden en initiatieven qua projecten binnen de regio Midden Brabant, die te linken zijn aan de arbeidsmarktproblematiek binnen de sector zorg en welzijn. Regio Hart van Brabant Midden-Brabant is een regio waar het voor iedereen fijn wonen, werken en recreëren is. Met oog voor zorgzaamheid, veiligheid, bedrijvigheid en duurzaamheid. Nu én in de toekomst. Daarvoor werken de negen Midden-Brabant-gemeenten (Dongen, Gilze en Rijen, Goirle, Heusden, Hilvarenbeek, Loon op Zand, Oisterwijk, Tilburg en Waalwijk) samen als Regio Hart van Brabant. Voor meer informatie: www.regio-hartvanbrabant.nl Midpoint Midpoint Brabant is een regionaal economisch samenwerkingsprogramma van de regio Hart van Brabant. Daarin werken overheid, ondernemers, onderwijsinstellingen en ook steeds meer maatschappelijke partners en burgers samen aan regionale ontwikkeling. Hierbij wordt gefocust op de belangrijkste speerpuntsectoren: Leisure, Logistiek, Smart Industry en Care Avenue. Als dwarsdoorsnijdende thema s staan verduurzaming en arbeidsmarktontwikkeling hoog op de agenda. Deze samenwerking is innovatief en gebeurt bij voorkeur in proeftuinprojecten en living labs. Daardoor ontstaat meerwaarde: economisch én maatschappelijk. Dat resulteert in concrete projecten die zichtbaar bijdragen aan een vitale regio. Het onderdeel Care Avenue wordt aangestuurd door het Zorgnetwerk Midden-Brabant: een samenwerkingsverband tussen zorgaanbieders binnen de regio. Zorgacademie (Zorgpact) De Zorgacademie is een netwerkorganisatie van zorgorganisaties, onderwijsinstellingen en overheid, die via diverse projecten werken aan een toekomstbestendige zorgsector. De samenwerking tussen de student, de beroepskracht, de zorgvrager, zijn familie en ervaringsdeskundigen is voor de Zorgacademie een belangrijke voorwaarde voor het slagen van deze missie. De komende jaren staan de projecten Regioplan VV&T en het RIF-project centraal, waarover zo meteen meer. Netwerk SJS (Samenwerkende Jeugdzorg Specialisten) Het SJS is een kennisnetwerk dat zichtbaar bijdraagt aan inhoudelijke, innovatieve doorontwikkeling van het sociaal domein, in het bijzonder jeugd. Dat doen ze in netwerken als het regionale Innovatienetwerk Jeugd en met samenwerkingspartners als gemeenten, toegangsteams, onderwijs, maatschappelijke partners. Regionaal Actieplan Aanpak Tekorten (RAAT) Regio Midden-Brabant - pagina 5
Lerend netwerk VV&T organisaties Midden-Brabant In de lijn van het kwaliteitskader Verpleeghuiszorg 1 hebben een 6-tal VV&T organisaties een lerend netwerk ontwikkeld, waarbij het doel is van elkaar te leren en waar mogelijk elkaar te versterken. Actieprogramma ZonderZorg2020 2 Het Brabantbrede actieprogramma ZonderZorg2020 is in het voorjaar van 2017 door Transvorm gelanceerd. Dit programma behelst concrete acties en doelstellingen voor de provincie Noord-Brabant gericht op de toenemende tekorten binnen de sector. Dit initiatief van Transvorm heeft landelijk navolging gekregen. Alle werkgeversorganisaties binnen zorg- en welzijn in Nederland zijn verzocht een dergelijk actieprogramma op te stellen. Inmiddels hebben bijna 100 zorg- en welzijnsorganisaties uit Noord-Brabant de bijhorende intentieverklaring ondertekend. Regioplan VV&T regio Midden Naast bovengenoemd Brabantbreed actieprogramma heeft de regio Midden, gestimuleerd vanuit het programma Waardigheid en Trots van het Ministerie van VWS, een specifiek plan geschreven voor de branche VV&T: Een plus in kwaliteit voor onderwijs en praktijk. Regionale afspraken moeten zorgen voor voldoende goed opgeleide zorgmedewerkers die zorg van hoge kwaliteit kunnen verlenen aan ouderen, thuis of in een verpleeghuis. September 2017 is hiervoor een convenant ondertekend door 14 zorginstellingen, zorgopleidingen in het MBO en HBO, 2 werkgeversorganisaties (Zorgacademie en Transvorm) en Zorgkantoor VGZ. De inhoud van dit plan vormt, samen met het actieprogramma ZonderZorg 2020, een belangrijke basis voor de inhoud van het RAAT van deze regio. RiF-aanvraag Transmuraal kijken, leren én doen Eind 2017 is door het ministerie van OC&W goedkeuring gegeven voor financiering middels het Regionaal Investeringsfonds MBO voor het plan van aanpak transmuraal kijken, leren én doen. Een breed scala aan stakeholders uit de zorgketen en het onderwijs in Midden-Brabant heeft de ambitie om kwalitatief en kwantitatief betere afstemming te realiseren tussen arbeidsmarkt en onderwijs in de regio Midden-Brabant voor verpleegkundigen, verzorgenden, helpenden en doktersassistenten. Men wil beter aansluiten op de transmurale uitdagingen in de zorg en een duurzaam evenwicht verkrijgen in vraag en aanbod van goed (MBO) opgeleide en duurzaam inzetbare zorgprofessionals. Voor meer informatie over de concrete thema s en beoogde resultaten voor zowel het regioplan VV&T als de RIF-aanvraag: zie bijlage 1. 3.2. Ambities Vanuit bovengenoemde samenwerkingsverbanden en projecten gebeurt er al het nodige, waar de inhoud van dit RAAT op aan wil sluiten. Zo ontstaat een overzicht van de algemene ambities welke alle branches/organisaties binnen de sector gezamenlijk met elkaar beogen. 1 Zie ook: kwaliteitskaderverpleeghuiszorg 2 Zie ook: www.zonderzorg2020.nl Regionaal Actieplan Aanpak Tekorten (RAAT) Regio Midden-Brabant - pagina 6
Samen werven, samen opleiden Om iedereen die interesse heeft voor het werken binnen de sector Zorg en Welzijn goed te informeren, is de intentie om in gezamenlijkheid een oriëntatieprogramma te ontwikkelen. De eerste brainstorm hieromtrent vindt al plaats en zal spoedig concreet uitgewerkt worden. Uitgangspunt is een optimale voorlichting en voorbereiding van deze toekomstige medewerkers. Ook zijn reeds de eerste initiatieven in het kader van samen opleiden al gestart of in ontwikkeling. Zo zijn een 4-tal organisaties gestart met een gezamenlijk traject voor zij instromers waarbij voor elke kandidaat een individueel maatwerktraject wordt ontwikkeld met de nadruk voor het opleiden in de praktijk. Ambitie van de zorg- en welzijnsorganisaties in Midden-Brabant is deze initiatieven verder uit te breiden en gezamenlijk op te pakken. Baangarantie Vanuit het Regioplan VV&T is de afspraak gemaakt dat de zorg- en welzijnsorganisaties een baangarantie afgeven voor alle studenten die met een goed gevolg een diploma op niveau 3-IG of hoger ontvangen. Dit betekent dat jongeren die kiezen voor een opleiding binnen zorg en welzijn op minimaal dit niveau de zekerheid van een baan hebben na het succesvol afronden van hun studie. Ambitie in Midden-Brabant is deze afspraak sectorbreed op te pakken, dit als boost om het werken binnen de sector extra aantrekkelijk te maken. Technologie en innovatie Technologie en innovatie spelen een steeds belangrijkere rol binnen de discussie over arbeidsmarktproblematiek. Zorg- en welzijnsorganisaties in Midden-Brabant spreken daarom af te onderzoeken wat de mogelijkheden zijn van het inzetten van technologische ontwikkelingen in de sector. Zo is er scholing op dit onderwerp mogelijk (bv via de AD Zorg en Technologie). Ook in ZIC s wordt al geëxperimenteerd met de inzet van technologie. Zorg- en welzijnsorganisaties in Midden-Brabant worden actief betrokken bij deze ontwikkelingen; waar mogelijk worden pilots gedraaid in dit kader en worden breed ervaringen met elkaar gedeeld. 4. Actielijnen Bovengenoemde ambities kunnen geplaatst worden onder één van de vijf actielijnen van het actieplan ZonderZorg2020, te weten: 1) Verhogen van instroom- en opleidingscapaciteit; 2) Positief beïnvloeden loopbaankeuze jongeren; 3) Verhogen van het opleidingsrendement; 4) Vergroten van de opleidingsmogelijkheden; 5) Het bieden van een aantrekkelijke werkomgeving en werkklimaat. In dit hoofdstuk worden hierop aansluitend de concrete ambities en acties per actielijn voor de regio Midden-Brabant geschetst. Regionaal Actieplan Aanpak Tekorten (RAAT) Regio Midden-Brabant - pagina 7
1) Verhogen van de instroom- en opleidingscapaciteit Doelstelling: Zorgorganisaties verhogen, waar nodig, hun opleidingsinspanning. De opleidingsquote van 15% is daarbij het uitgangspunt. Ambities Midden-Brabant: Op basis van de arbeidsmarktgegevens is gekeken op welke wijzen de instroom- en opleidingscapaciteit verhoogd kan worden binnen de regio. Dit leidt tot de volgende ambities: Ambitie (2018/2019) Toelichting Effect 1 1. Vergroten instroom zijinstromers en tweede loopbaan via BBL. 2. Werven en toeleiden potentieel uit WW/bijstand. 3. Werven ex-medewerkers op lagere opleidingsniveaus. 4. Werven (ex)-medewerkers uit het welzijn/sociaal domein. 5. Werven en toeleiden potentieel vanuit migranten. 6. Werven en toeleiden van mensen met enige vorm van beperking BBL-instroom terugbrengen naar het niveau van 2012 (+ 465 medewerkers) en dat de komende jaren continueren. Minimaal 260 medewerkers toeleiden naar de sector Minimaal 200 medewerkers in laten stromen naar de sector. Minimaal 100 medewerkers in laten stromen naar de sector. Minimaal 50 mensen toeleiden naar de sector. Minimaal 50 mensen toeleiden naar de sector. Kort/ Kort/ Kort/ Kort/ Kort/ Kort/ Naar aanleiding van deze ambities zijn voor Midden-Brabant concrete acties geformuleerd. Vanuit het regioplan VV&T zijn o.a. de volgende acties benoemd: 1. Opstellen opleidingsmonitor: doel is een totaaloverzicht op te stellen van het aanbod van studenten enerzijds en beschikbare stageplaatsen anderzijds. Dit als stuur- en evaluatie instrument om ontwikkelingen en gemaakte opleidingsafspraken doorlopend te bespreken en actielijnen uit te zetten waar nodig. 2. Stagegarantie (BOL): Zorg- en Welzijnsorganisaties in Midden-Brabant garanderen een volwaardige stageplek voor alle zorg- en welzijnsstudenten zowel op MBO als op HBO niveau. Specifiek voor de branche huisartsenzorg wordt momenteel een voorstel uitgewerkt voor het realiseren van een centraal coördinatiepunt/aanspreekpunt voor zowel opleidingsinstituten als werkgevers, dit in het kader van de stageproblematiek voor doktersassistenten. 3. Oriëntatieprogramma / samen werven: in samenwerking met werkgevers, gemeenten, leerwerkloket en UWV worden door Transvorm voorlichtingsbijeenkomsten georganiseerd en krijgen potentiële kandidaten volop de gelegenheid uitgebreid kennis te maken met de sector. 1 De directe bijdrage aan de oplossing van de tekorten kunnen zich op korte, middellange en langere termijn voordoen. Kort = direct/binnen één jaar, = in en tijdstermijn van 2 tot 3 jaar, Lang is meer dan 3 jaar. Regionaal Actieplan Aanpak Tekorten (RAAT) Regio Midden-Brabant - pagina 8
Ook wordt uitgewerkt op welke momenten zorg- en welzijnsorganisaties zichzelf regionaal kunnen presenteren. E.e.a. wordt samen gebracht in een oriëntatieprogramma voor de regio Midden, welke reeds volop in ontwikkeling is. 4. Zij instroom: er komt een continue en actueel overzicht beschikbaar van mogelijke trajecten en projecten voor de diverse doelgroepen, met ook hierbij aansluiting op het eerder genoemde oriëntatieprogramma. Extra aandacht hierbij is er voor activiteiten voor bepaalde specifieke doelgroepen, bv groepen van medewerkers die ontslagen worden (bv winkelsluitingen), herintreders, statushouders en ervaringsdeskundigen. Andere acties welke afgesproken zijn voor de regio: 5. Selectie studenten: a. In overleg met de opleidingsinstituten wordt bekeken wat nog verbeterd kan worden qua aannamebeleid als het gaat om de benodigde startcompetenties voor het doorlopen van het opleidingstraject. b. Intensivering samenwerking t.a.v. werving en selectie van BBL studenten. Bv door kandidaten die niet aangenomen kunnen worden maar wel geschikt zijn voor de sector, te introduceren bij collega organisaties in de regio. Hiervoor wordt de ervaring in de regio Zuidoost (Samen aan Zet) zoveel als mogelijk meegenomen. 6. Transvorm Talent Center (TTC): Het Transvorm Talent Center (TTC) kan bij bovenstaande ondersteunend zijn. Het zorgt ervoor dat werkgevers en zij-instromers elkaar weten te vinden. Het is net als Transvorm Loopbaan Portal ontwikkeld met Eelloo en bestaat uit twee onderdelen: eportfolio en eassessment. Het Transvorm Talent Center kan in het voorjaar van 2018 in gebruik worden genomen door alle zorg- en welzijnsorganisaties die pakket 2 afnemen bij Transvorm. 7. Gezamenlijke afspraken t.a.v. soorten opleidingstrajecten: door de toename van het verschillende aantal en soorten (incompany- en maatwerk) trajecten qua opleiden brengt dit ook de dreiging van vergaande versplintering met zich mee. Kunnen we als regio nog voldoende de groepen vullen en blijft e.e.a. hiermee betaalbaar? Nadere afspraken hierover worden gemaakt, ook hoe we e.e.a. combineren met de toenemende behoefte qua flexibele instroom. 2) Positief beïnvloeden loopbaankeuze van jongeren Doelstelling: De instroom in 2018 met minimaal 18% (361 leerlingen) te verhogen en daarmee terug te brengen op het niveau van 2012. Landelijk zullen hiervoor diverse imagocampagnes gelanceerd worden, maar dit is niet voldoende. Ook is het nodig dat in de regio hier met specifieke activiteiten op aangesloten wordt. Ambities Midden-Brabant: Ambitie (2018/2019) Toelichting Effect 1. Afschaffen van de numerus fixus voor alle HBO scholen 2. Voorlichting en informatie van leerlingen op VMBO en Havo over opleiden werk in zorg en welzijn Zorg- en Welzijnsorganisaties in Midden-Brabant garanderen voldoende kwalitatieve stageplekken Meer bekendheid onder scholieren over opleidingen/beroepen in Zorg- en Welzijn creëren, dit op alle niveaus (MBO en HBO) Lang Regionaal Actieplan Aanpak Tekorten (RAAT) Regio Midden-Brabant - pagina 9
3. Het loopbaanleren op VMBO, HAVO en MBO faciliteren 4. Voorlichting & (imago)campagnes algemeen 5. Voorlichting & wervingscampagnes gericht op specifieke doelgroepen Brede bekendheid geven aan loopbaanleren en zorginstellingen tips geven over de mogelijkheden om hierin samen te werken met scholen. Campagne samen met zorgorganisaties en scholen realiseren gericht op verhoging van de instroom in 2018. Campagnes samen met zorgorganisaties en scholen organiseren. Lang Lang Lang Naar aanleiding van deze ambities zijn de volgende concrete acties voor Midden-Brabant geformuleerd: 1. Afschaffen numerus fixus: Inmiddels heeft Fontys haar numerus fixus afgeschaft. Nog steeds vinden er gesprekken plaats over het breed afschaffen van de numerus fixus. Hiervoor garanderen de zorgen welzijnsorganisaties in de regio voldoende kwalitatieve stageplaatsen. Wel dient hiervoor overleg en afstemming te zijn tussen onderwijs en praktijk t.a.v. de vormgeving en periodisering van de stages (zie ook actielijn 3) 2. Voorlichting en informatie voor leerlingen op VMBO en HAVO: a. Landelijk Lespakket Aan jou hebben we wat : is gelanceerd op 20-09-2017. Pakket dat middelbare scholen (VMBO en HAVO/VWO) gratis kunnen bestellen. Dit lespakket wordt actief onder de aandacht gebracht van decanen van middelbare scholen in de regio Midden-Brabant. Zie ook www.aanjouhebbenwewat.nl. b. Ontwikkelen flyer: Er wordt een flyer ontwikkeld voor middelbare scholieren met meer informatie over een opleiding/beroep in zorg en welzijn. Op deze flyer komen ook de gegevens van zorg- en welzijnsinstellingen waar zij een dagdeel mee kunnen lopen. c. Kijkje in de praktijk: zorg- en welzijnsorganisaties in Midden-Brabant bieden leerlingen van VMBO en HAVO de mogelijkheid om een dagdeel mee te kijken binnen hun organisatie. 3. Gezamenlijk imago verbeteren: Er wordt actief gewerkt aan het imago van zorg en welzijn. Transvorm heeft hiervoor al vlogs laten maken en zet dit door. Zie ook: www.eenstapindetoekomst.nl. E.e.a. afgestemd op de landelijke imagocampagne Heel holland zorgt. Zorg- en welzijnsinstellingen in de regio Midden-Brabant maken nadere afspraken hoe in de regio gezamenlijk het imago te gaan verbeteren en hier concrete acties op uit te zetten. Denk hierbij aan de inzet van een promotie-team vanuit diverse werkvelden o.a. voor het verzorgen van gastlessen en presentatie op banenmarkten/onderwijsbeurzen e.d. 3) Verhogen van het opleidingsrendement Het percentage van de studenten die uiteindelijk de opleiding met een diploma afsluiten varieert per opleiding (BOL, BBL, Duaal, Voltijds) en niveau en ligt tussen de 50% en 80%. Het lage studierendement is een maatschappelijke kostenpost en is schadelijk voor de instroom in de sector. Doelstelling: Zorgorganisaties en opleidingen spreken de ambitie uit het opleidingsrendement te verhogen naar minimaal 80% Regionaal Actieplan Aanpak Tekorten (RAAT) Regio Midden-Brabant - pagina 10
Ambities Midden-Brabant: Ambitie (2018/2019) Toelichting Effect 1. Verbeteren kwaliteit van stageplaatsen en leerklimaat 2. Verbeteren kwaliteit stagebegeleiding Noodzakelijk is een optimaal leerklimaat te creëren dat aansluit bij opleiding en praktijk. Stagebegeleiding op een hoger niveau brengen door scholing, ondersteuning en samenwerking. / Lang / Lang Naar aanleiding van deze ambities zijn de volgende concrete acties voor Midden-Brabant geformuleerd: 1. Betrekken van studenten: voor het vormgeven van het optimale leerklimaat en bv het formuleren van de gewenste vorm van ondersteuning hierbij, worden bijeenkomsten georganiseerd waarbij samen met opleiders, organisaties en studenten de verwachtingen en wensen verkend worden. Ook een evaluatie na afloop van een stageperiode maakt onderdeel hiervan uit, dit om eventuele verbeterpunten snel op te kunnen pakken. Denk hierbij bv aan randvoorwaarden als het gaat om een stuk boventalligheid qua inzet van de student bij aanvang van de opleiding, creëren van gevoel van veiligheid en daadwerkelijk de tijd om te mogen leren. 2. Uitbreiding ZIC-ZIN met inzet van een regionaal deskundigen/aanjaag team: uitbreiding aantal Zorginnovatie centra en - netwerken, dit als extra impuls voor de kwaliteit van het leren in de praktijk. 3. Kennis delen: er zijn verschillende initiatieven rondom het leren in de praktijk. Zorg en Welzijnsorganisaties in Midden-Brabant spreken af deze kennis en ervaring met elkaar te delen. Bij positieve resultaten worden pilots verder uitgebreid over de regio. 4. Afstemming onderwijs/leerstof op ontwikkelingsfase student: met name voor de jonge studenten geldt dat er nadrukkelijk aandacht dient te zijn voor de ontwikkelingsfase van de student en de intensiteit/complexiteit van de leerstof/te behalen leerdoelen. E.e.a. zal getoetst worden en waar nodig aangepast. Specifiek vanuit het plan van aanpak Transmuraal opleiden, denken én doen : 5. Transmuraal opleiden i.s.m. praktijk: vormgeving middels de opzet van proeftuinen, de inzet van Implementation Practitioners voor het mede vorm geven aan het delen en opschalen van de resultaten van de eerste transmurale stages. In elke proeftuin verzorgt minimaal 1 docent vanuit MBO en/of HBO het onderwijs aan studenten. Ook worden 2 seminars Transmurale zorg georganiseerd voor docenten, studenten en werkveld. Specifiek vanuit het RAAT Huisartsenzorg: 6. Verhogen kwaliteit (en daarmee opleidingsrendement) van de opleiding tot doktersasssistente: Hierbij zal ingezoomd worden op zowel de inhoud van de opleiding (competenties, werkwijzen en specifieke aandacht voor het onderdeel triage) als op het testen van de juiste houding- en gedragsaspecten van studenten. Daarnaast zal, in het kader van de stageproblematiek voor met name de eerstejaars studenten, nader onderzoek gestart worden gericht naar de mogelijkheden voor de inzet van een skillslab. Een skillslab kan de stagedruk op huisartsen verlagen, maar tegelijkertijd de onderwijskwaliteit bewaken en ingezet worden om bijvoorbeeld het onderdeel triage nadrukkelijker in te bedden in de opleiding. Regionaal Actieplan Aanpak Tekorten (RAAT) Regio Midden-Brabant - pagina 11
4) Vergroten van de opleidingsmogelijkheden De zorg verandert en wordt complexer. Voortdurend ontstaan nieuwe functies en aandachtsgebieden. Met nieuwe en aangepaste opleidingen kunnen medewerkers worden voorbereid op de uitvoering van deze taken. Voor (potentiële) medewerkers in de zorg vormen deze nieuwe opleidingen een verrijking en verhoogt het de aantrekkelijkheid van de sector. Doelstelling: Zorgorganisaties en onderwijsorganisaties werken op regionaal niveau nauw met elkaar samen bij de voorbereiding, ontwikkeling en implementatie van nieuwe opleidingsmogelijkheden. In verschillende regio s zijn nieuwe initiatieven in voorbereiding of reeds gestart. Voorbeelden voor de regio Midden zijn: Opleiding Toelichting Effect 1. Crossover opleiding in de ouderenzorg. 2. Associate degree (AD) Management in de zorg door Avans en Fontys 3. Associate degree (AD) Zorg en Technologie 4. Associate degree (AD) Health en Social Work 5. Associate degree (AD) ouderenzorg 6. Master Care and Technology Vernieuwing combi-opleiding verzorgende IG en MMZ. Afgestudeerden vervullen functies in de complexer wordende ouderenzorg (niveau 3+). De opleiding is gestart in september 2017 De opleiding is gestart in september 2017 De opleiding is gestart in september 2017 Is in ontwikkeling De opleiding is gestart in september 2017 Concrete acties voor de regio Midden-Brabant: Als het gaat om het vergroten van de opleidingsmogelijkheden en daarmee een bredere inzet van medewerkers voor de sector zijn de volgende specifieke acties benoemd: 1. (Verkorte) doorstroom trajecten: ontwikkelen en starten van verkorte trajecten, zowel t.b.v. zij instroom (bv van MMZ4 naar VP4), maar ook in het kader van een doorlopende leerlijn van MBO naar HBO. 2. Praktijkgestuurd leren: dit o.a. door het opleiden en inzetten van rolmodellen in de praktijk, uitbreiden van het aantal innovatieve leerafdelingen, voldoende aantal gekwalificeerde praktijkopleiders/werkbegeleiders en de inzet van de Implementation Practitioners. 3. Leergemeenschappen Social Work : Opleiding Social Work Avans Hogeschool is gestart in september 2017 met leergemeenschappen bij diverse organisaties, waarbij eerstejaarsstudenten een halve dag per week in de zorgorganisatie een opdracht uitvoeren. Dit initiatief wordt gevolgd en waar mogelijk uitgebreid. Regionaal Actieplan Aanpak Tekorten (RAAT) Regio Midden-Brabant - pagina 12
4. SKJ registratie: de nieuwe norm t.a.v. de inzet van SKJ geregistreerd personeel binnen de branche jeugdzorg leidt tot beperkingen voor inzet van (nog) niet-skj geregistreerd personeel. Nader onderzoek is gewenst hoe je medewerkers de tijd kunt geven toe te werken naar een SKJ registratie en juist een meerwaarde te hebben voor organisaties bv gezien hun achtergrond vanuit techniek, informatica of ervaring vanuit justitieel werk. 5. Inzet Verpleegkundig Specialisten (VS) en Physician Assistants (PA) binnen de huisartsenzorg: Verdere verkenning van het opleiden en inzetten van VS en en PA s in de huisartsenzorg, dit vanwege de toegevoegde waarde die deze functionarissen kunnen bieden om de kwalitatieve en kwantitatieve arbeidsmarktvraagstukken mede op te lossen (taakherschikking en ontlasten werkdruk huisartsen). 5) Het bieden van een aantrekkelijke werkomgeving en werkklimaat De uitstroom van medewerkers naar andere sectoren is de afgelopen jaren flink gestegen. Door te investeren in een aantrekkelijke werkomgeving en werkklimaat kan de uitstroom worden beperkt en daarmee een belangrijke bijdrage worden geleverd aan de oplossing van de tekorten. Dit verbeteren van het werkklimaat is in eerste instantie een verantwoordelijkheid van iedere individuele zorgorganisatie. Echter, door uitwisseling van ideeën en ervaringen en het samen oppakken van bepaalde thema s, kan dit ook regionaal haar invulling krijgen. Concrete acties voor de regio Midden-Brabant: 1. Inzet technologie: in het regioplan VV&T is vastgesteld dat werkgevers graag met opleidingsinstituten projecten willen implementeren gericht op de inzet van technologie. Hierbij wordt een businesscase opgeleverd met daarin een analyse op de verkregen kwaliteit van zorg en ondersteuning voor cliënten, de ervaringen van medewerkers en de resultaten ervan op het gebied van werkdruk en belasting. 2. Inzetten na- en bijscholing huisartsenzorg Er zijn diverse na- en bijscholingscursussen voor ondersteunend personeel in de huisartsenzorg. Denk hierbij aan spreekuurondersteuning en omgaan met agressie. Deze cursussen zullen nog actiever ingezet gaan worden in de regio, opdat dit kan bijdragen aan het bieden van een prettige werkomgeving, ontwikkelmogelijkheden en uiteindelijk behoud van medewerkers in de huisartsenzorg. 3. Organiseren van bijeenkomsten/activiteiten voor medewerkers: a. het lerend netwerk VV&T gaat in 2018 een symposium organiseren, dit in het kader van informatie uitwisseling en daarmee het motiveren van haar medewerkers om zelf de regie te nemen voor het behoud van een aantrekkelijke werkomgeving. b. Het kennisnetwerk SJS en Fontys Hogeschool Pedagogiek organiseren o.a. kennisbijeenkomsten (Aan Tafel) voor jeugdprofessionals, waarin medewerkers hun kennis op relevante thema s kunnen vergroten, verzorgd door collega jeugdprofessionals. Daarnaast zijn zij samen met brede betrokkenheid van het netwerk het Traineeprogramma Jeugdprofessionals gestart, met verschillende projecten. In één van de projecten rouleren high potentials 1,5 jaar lang tussen organisaties, waarbij zij met gerichte doelen bij collega organisaties in de regio werken en daarnaast als trainees gezamenlijk aan een innovatie werken. Twee andere projecten (Cross-overs) richten zich kennismaking en meelopen van professionals (reeds gestart) en management en staf (start april 2018). Regionaal Actieplan Aanpak Tekorten (RAAT) Regio Midden-Brabant - pagina 13
Deze projecten in het Traineeprogramma Jeugdprofessionals leveren een positieve bijdrage aan loopbaanontwikkeling en binden en boeien van medewerkers, en hebben positief effect op de samenwerking in de hulp voor jeugd. Het Traineeprogramma werkt parallel aan een post HBO-opleiding voor jeugdprofessionals. 4. In gesprek met medewerkers: organisaties gaan in gesprek met hun medewerkers om een (nog beter) beeld te krijgen wat zij nodig hebben voor het behoud van een aantrekkelijke werkomgeving en werkklimaat. Wat vinden medewerkers belangrijk, bv als het gaat om loopbaanontwikkeling, maar ook kijkende naar de balans tussen autonomie, verbinding en aandacht. Ook dient (nog) meer inzicht te komen in de redenen qua uitstroom, waar mogelijkheden zijn om bepaalde uitstroom naar de toekomst toe te kunnen voorkomen. Uitkomsten hiervan worden in de regio met elkaar gedeeld en waar mogelijk/gewenst in gezamenlijkheid opgepakt. Mogelijkheden voor inzet tools/instrumenten m.b.t. deze actielijn: 1. Inzet loopbaantool, zoals bv het Transvorm Loopbaan Portal: Dit instrument is kosteloos beschikbaar voor alle zorg- en welzijnsorganisaties met Pakket 2 van Transvorm. Zorg- en Welzijnsorganisaties in Midden-Brabant spreken af de mogelijkheden te onderzoeken om dit loopbaanportal in te zetten in het kader van werkgeluk en duurzame inzetbaarheid voor de medewerkers. 2. Inzet loopbaangesprek, bv via Sterk in je werk: zie ook: www.sterkinjewerk.nl. Betreft een gratis loopbaangesprek (gesubsidieerd door het ministerie van VWS) voor alle medewerkers die in de zorg werken of willen werken. Zorg- en welzijnsorganisaties in Midden-Brabant spreken af hun medewerkers actief te attenderen op deze mogelijkheid. 5. Vervolg In dit RAAT hebben we mooie ambities, actielijnen en concrete acties benoemd. Nu de uitdaging om hier ook daadwerkelijk mee aan de slag te gaan (er gebeurt inmiddels ook al veel!) en verder nog meer te gaan concretiseren en daadwerkelijk uit te gaan voeren! Op korte termijn (voor 1 juni 2018) zullen concrete afspraken gemaakt worden als het gaat om betrokkenheid van alle partijen, de rolverdeling en wijze van communicatie. Qua rolverdeling/verantwoordelijkheden zal zoveel als mogelijk worden aangesloten bij huidige structuren van projectleiders, netwerken en overlegstructuren. De strategisch adviseur van Transvorm zal zorgdragen voor het totaaloverzicht en waar gewenst het leggen van verbindingen tussen de diverse projecten/initiatieven. Specifieke aandacht zal hierbij ook zijn voor de wijze van communicatie zodat voor alle betrokkenen e.e.a. zo efficiënt mogelijk verloopt. Regionaal Actieplan Aanpak Tekorten (RAAT) Regio Midden-Brabant - pagina 14
Bijlage 1: Overzicht thema s en KPI s Regioplan VV&T en RIF Transmuraal kijken, leren én doen! Regionaal Actieplan Aanpak Tekorten (RAAT) Regio Midden-Brabant - pagina 15
Regionaal Actieplan Aanpak Tekorten (RAAT) Regio Midden-Brabant - pagina 16