Aan : Cc : Van : Datum : Referentie: Europese Commissie - DG interne markt en diensten Comité Européen des Assurances (CEA) Ministerie van Financiën Verbond van Verzekeraars Nederland 16 juli 2007 2007/not/6033/JZUID Betreft Reactie Verbond van Verzekeraars Nederland op Groenboek financiële diensten voor consumenten COM(2007)226 Inleiding Het Verbond van Verzekeraars verwelkomt het Groenboek van de Europese Commissie over de financiële diensten voor consumenten en de bijbehorende consultatieronde. Het waardeert de stappen die de Commissie heeft genomen, en nog van plan is te nemen, die in het belang zijn van de consument. De verzekeringsindustrie heeft zelf ook meerdere initiatieven genomen die de consumenten centraal stellen. De Europese koepelorganisatie van (her)verzekeraars, het CEA, heeft eveneens een reactie geformuleerd op het Groenboek. Het Verbond van Verzekeraars heeft hieraan meegewerkt en sluit zich dan ook graag bij deze reactie aan. De verbeteringen die het CEA aandraagt, verdienen de hoogste aandacht van de Commissie en dragen daadwerkelijk bij aan het versterken van de interne markt voor financiële diensten voor consumenten. Het Verbond van Verzekeraars volstaat hier dan ook met het geven van enkele aanvullingen op de reactie van het CEA en met het noemen van enkele best practices uit de praktijk van de Nederlandse particuliere verzekeringsindustrie. Het Verbond is uiteraard graag bereid in de nabije toekomst met de Europese Commissie verder van gedachten te wisselen over te nemen initiatieven op het gebied van financiële educatie, klachtenafhandeling, het 28 e regime etc. Uitwerking Vraag 1: Bent u het eens met de in dit document aangegeven doelstellingen en prioriteiten? Het Groenboek beoogt de concurrentie op de markt voor consumenten te bevorderen. Het Verbond van Verzekeraars kan zich goed vinden in de doelstellingen van de Europese Commissie (EC). Het Verbond heeft eveneens de goede initiatieven die in het recente verleden zijn genomen, verwelkomd. Een voorbeeld hiervan is de richtlijn procedureregels en evaluatiecriteria voor de prudentiële beoordeling van verwervingen en vergrotingen van deelnemingen in de financiële sector. ( artikel 15 van de verzekeringsrichtlijn ) Ook worden in het huidige Solvabiliteitsproject meerdere stappen ondernomen om de interne markt van financiële producten voor consumenten te vervolmaken. In de dagelijkse praktijk blijkt dat verzekeringsmaatschappijen wel degelijk consumenten grensoverschrijdend bedienen, dat wil zeggen in andere landen dan hun thuisland. Dit gebeurt echter vaker door gebruik te maken van het vrij verkeer van vestiging dan van het vrij verkeer van goederen. Nieuwe markttoetreders stuiten echter vaak op barrières en verschillen in nationale regels en wetgeving. Hieronder vallen o.a. aansprakelijkheids-, sociale zekerheidsen belastingregels. Het Verbond van Verzekeraars vraagt de Commissie dan ook meer nadruk te leggen op het slechten van barrières voor grensoverschrijdende dienstverlening die in de Doorkiesnummer 070-333 86 58 Fax rechtstreeks 070-333 86 50 E-mail directie@verzekeraars.nl Bordewijklaan 2, 2591 XR, Postbus 93450, 2509 AL Den Haag, Internet www.verzekeraars.nl
overheidssfeer liggen. Nationale wettelijke regelingen mogen geen uitzonderlijk groot obstakel vormen voor grensoverschrijdend zakendoen. Het instellen van groepstoezicht, zoals voorgesteld in de net gepubliceerde Solvency II richtlijn, zal meehelpen het grensoverschrijdend zakendoen te vergemakkelijken. Het Verbond van Verzekeraars heeft met belangstelling kennisgenomen van het door de EC gesignaleerde gebrek aan grensoverschrijdende verkoop van verzekeringsproducten, meer in het bijzonder van autoverzekeringen. Gevraagd wordt om ideeën en gedachten om grensoverschrijdende aanschaf door consumenten te bevorderen. Hoewel de verplichte autoverzekering - als product - door Wam-richtlijnen al vergaand uniform is in de EU-lidstaten, zit de kern van het probleem in de uitvoering ervan. Nadat een schade zich heeft voorgedaan moet een verzekerde respectievelijk een benadeelde een beroep op de verzekering doen. Hoe dichter bij huis de schade geregeld kan worden, hoe eenvoudiger, sneller en transparanter de schaderegeling voor de consument doorgaans zal plaatsvinden. Eén Europese motorrijtuigenverzekering, met een centrale registratie van het (mogelijk in het leven te roepen EU-) kenteken én de bijbehorende aansprakelijkheidsverzekeraar zou grensoverschrijdende verkoop kunnen bevorderen, mits daarvoor ook risicodragers voor worden gevonden. Daarbij geeft het Verbond van Verzekeraars als kanttekening dat harmonisering van (fiscale) wet- en regelgeving in de EU nog slechts in de kinderschoenen staat, het welvaartsniveau in de EUlidstaten (zeer) uiteenloopt en er duidelijke cultuurverschillen bestaan. Dit, in combinatie met het verschil in risico en schadefrequentie in de diverse regio s, maakt dat vrijwel alle nationale systemen zullen moeten worden aangepast en geharmoniseerd om tot homogener risicospreiding te komen. Indien, en voor zover de motorrijtuigenverzekering niet consumentvriendelijk zou zijn, zoals gesteld wordt, zijn wij graag bereid, in een comité van deskundigen, mee te denken over verbeteringen. Het Verbond van Verzekeraars wil graag meewerken om de Commissie creatieve, concrete en praktisch toepasbare voorstellen te doen om de grensoverschrijdende verkoop van autoverzekeringen te bevorderen. De reden dat grensoverschrijdende activiteiten op het gebied van oudedagsvoorzieningen niet van de grond komen, zijn de grote verschillen in de fiscale en civiele wetgeving van de diverse EU lidstaten. Een verzekeraar kan weliswaar op dit moment op basis van de huidige EUregels vanuit de staat waar hij gevestigd is ook in andere lidstaten oudedagsvoorzieningen aanbieden zonder daar gevestigd te zijn. Maar niettemin is de praktijk, net als bij autoverzekeringen, dat een verzekeraar zich in die andere lidstaat vestigt als hij daar producten aan wil bieden. Solvabiliteits- en toezichteisen verhinderen het gemakkelijk grensoverschrijdend zakendoen. Daarbij moet de verzekeraar voldoen aan de fiscale en civiele wetgeving die van toepassing is in de lidstaat van de verzekeringnemer. Door de sterk uiteenlopende fiscale regelgeving in de verschillende lidstaten moeten uitvoerders die oudedagsvoorzieningen willen verkopen in een andere EU-lidstaat, per lidstaat kennis hebben van de nationale fiscale wetgeving, renseigneringsverplichtingen en de inhoudelijk fiscale vormvoorschriften voor een gefaciliteerde regeling verwerken in hun product. Voorbeelden hiervan zijn voorwaarden met betrekking tot begunstiging, afkoop, belening en verpanding. Dit vormt een belangrijke belemmering voor uitvoerders om de buitenlandse markt te betreden, c.q. om werknemers die in het buitenland gaan werken de gelegenheid te geven hun regeling te handhaven bij de huidige uitvoerder. Ook dienen verzekeraars rekening te houden met de civiele wetgeving per lidstaat, waaronder de regels met betrekking tot consumentenbescherming. Zoals gezegd, zou de Commissie door meer nadruk te leggen op het verwijderen van overheidsobstakels, de grensoverschrijdende dienstverlening kunnen vergemakkelijken. 2007/not/6033/JZUID 2.
Vraag 2: Zijn er onderwerpen die niet in dit Groenboek besproken worden die van belang zijn voor de integratie van de financiële retailmarkten en waar de Commissie aandacht aan dient te besteden? Het Verbond van Verzekeraars wil de Commissie voor deze vraag graag verwijzen naar het antwoord van het CEA, de Europese koepelorganisatie van verzekeraars. Vraag 3: De Commissie heeft verschillende initiatieven ondernomen om de raadpleging van de consumenten te verbeteren en hun inbreng in de beleidvorming te verzekeren. Zijn verdere stappen nodig en zo ja, welke? Het Verbond van Verzekeraars heeft het eerdere initiatief van de Europese Commissie om publieke consultatierondes in het leven te roepen verwelkomd. Het acht het van belang dat alle partijen, waaronder zeker ook consumenten, hun stem kunnen laten gelden. Wanneer de Europese Commissie nieuwe initiatieven neemt op het gebied van financiële diensten, is het volgens het Verbond van Verzekeraars van groot belang dat standaard een impact assessment wordt uitgevoerd. Dit om te kunnen voldoen aan het better regulation programma van de Commissie. Vraag 4: Wordt de keuze van de consument onnodig beperkt door restricties betreffende de aanbieders en de kanalen waarlangs zij toegang hebben tot financiële diensten? Welke restricties van dergelijke aard kunt u noemen? Nee, de keuze van de consument wordt niet onnodig beperkt. In Nederland zijn er geen wettelijke restricties waardoor de consument beperkte toegang tot de markt heeft. De eventuele wettelijke restricties die er zijn, zijn er om de consument te beschermen. De vergunningplicht om toegang tot de markt te krijgen is een voorbeeld hiervan. Pas wanneer de consument een kanaalkeuze heeft gemaakt, kan het zijn dat er een verminderde markttoegang is. Bijvoorbeeld omdat de bemiddelaar (iets anders dan de adviseur) niet met elke aanbieder zaken doet of niet voor alle producten een vergunning heeft. Vraag 5: Ondanks aanhoudende inspanningen, met name door de oprichting van FINNET, blijft de behandeling van grensoverschrijdende klachten van consumenten op het terrein van financiële problematisch. De Commissie verzoekt om suggesties betreffende het verbeteren van de huidige situatie. In Nederland moeten aanbieders en andere financiële dienstverleners zich al verplicht aansluiten bij een erkende geschillende instantie, als deze erkende instantie er is. Het aanmoedigen daarvan is opgenomen in de IMD art. 11 en geïmplementeerd in de Wfd (Wet financiële dienstverlening) en nu in de Wft (Wet financieel toezicht). De behandeling van grensoverschrijdende klachten is op Europees gebied in theorie wel goed geregeld, maar hangt veelal af van goede stevige randvoorwaarden. Het Verbond wil de Commissie vragen goed te kijken, samen met CEIOPS, naar voorwaarden als samenwerking tussen toezichthouders. De klachtenprocedure moet zo consumentvriendelijk mogelijk zijn. In dit verband wil het Verbond de Commissie graag wijzen op het nieuwe Nederlandse klachteninstituut financiële dienstverlening, het Kifid. Het Kifid is in het leven geroepen om de consument één loket te bieden voor de beslechting van (dreigende) conflicten met alle soorten financiële dienstverleners en voor informatie over financiële zaken. Kifid functioneert cross-sectoraal en beschikt over een Ombudsman en Geschillencommissie. De Geschillencommissie kan indien partijen daarvoor opteren bindende uitspraken doen. Vraag 6: De totstandkoming van de een gemaakte eurobetalingsruimte (SEPA) biedt uitdagingen en mogelijkheden voor zowel ondernemingen als consumenten. Wat denken stakeholders over de gevolgen van de SEPA voor consumenten? Niet van toepassing; geldt voor bankensector. 2007/not/6033/JZUID 3.
Vraag 7: Met het oog op het onderzoek naar kredietbemiddelaars dat later dit jaar gestart zal worden, wil de Commissie graag weten of stakeholders menen dat het huidige wetgevingskader toereikend is en of consumenten met specifieke problemen geconfronteerd worden bij transacties met kredietbemiddelaars. Niet van toepassing; geldt voor kredietbemiddelaars. Vraag 8: De Commissie meent dat zij een belangrijke rol te vervullen heeft bij de ontwikkeling van een concurrerende, open en efficiënte markt voor lange termijnspaarplannen en pensioenregelingen die voldoen aan de behoeften van de consumenten. Zijn de stakeholders het daarmee eens, en hoe zien zij de bijdrage van de Commissie? Zou een 28ste regeling overwogen moeten worden? De Commissie concludeert in het Groenboek terecht dat er op de markt van lange termijnspaarplannen en pensioenregelingen nog maar nauwelijks sprake is van grensoverschrijdende activiteiten. Het Verbond van Verzekeraars onderschrijft het belang dat er initiatieven worden genomen om deze activiteiten op gang te brengen. Het Verbond zou een stimulans van de Europese Commissie om de markt van oudedagsvoorzieningen meer concurrerend, open en efficiënt te maken dan ook zonder meer toejuichen. Voor een bijdrage van de Commissie kan worden gedacht aan de volgende mogelijkheden, die aanvullend en naast elkaar kunnen worden toegepast: 1. Opruimen van niet gerechtvaardigde nationale regels betreffende het algemeen belang en bureaucratische obstakels. Deze vormen een belangrijke belemmering van de interne markt, zoals de Commissie in het Groenboek al concludeert. Het Verbond ondersteunt het voorgenomen onderzoek van de Commissie in samenwerking met CEIOPS naar de nationale regels inzake het algemeen belang dan ook van harte. 2. Ontwikkelen van een EU standaard voor essentiële regels op het gebied van oudedagsvoorzieningen. Het Verbond heeft begrip voor de aarzeling van de Commissie om wetgeving te initiëren. Zoals uit het bovenstaande blijkt, zullen de verschillende nationale fiscale en civiele regimes zonder een dergelijke standaard echter fors van elkaar blijven verschillen, waardoor er voor verzekeraars nauwelijks een enkele prikkel bestaat om vanuit de eigen lidstaat over de grens actief te zijn. Een 28 e regime kan hier evenwel een goede oplossing bieden. De Commissie wijst zelf ook op deze mogelijkheid. Daarbij gaat het Verbond ervan uit dat onder een 28 e regime het volgende wordt verstaan: een 28 e regime bestaat naast de nationale systemen van de 27 bestaande EU-lidstaten; men kan kiezen òf aan het nationale systeem òf aan het 28 e regime deel te nemen; lidstaten erkennen zowel in fiscaal als in juridisch opzicht de regeling van het 28th regime; het 28 e regime zal een regeling zijn waarin alle lidstaten zich moeten kunnen vinden (unanimiteit). Door een 28 e regime wordt voorkomen dat EU-burgers die gedurende het actieve leven in meer dan één land werkzaam zijn, met verschillende jurisdicties van verschillende lidstaten worden geconfronteerd. Een mobiele EU-burger kan na verhuizing naar een andere lidstaat de door hem onder het 28 e regime gesloten verzekering in de nieuwe lidstaat continueren. Vanuit het oogpunt van uitvoerders maakt een 28 e regime het mogelijk om economies of scale te bereiken, waarvan de consument profiteert. 3. Tenslotte is het belangrijk dat de Commissie de filosofie onderschrijft dat EU lidstaten hun burgers die een pensioentekort hebben, fiscaal moeten stimuleren om een 2007/not/6033/JZUID 4.
oudedagsvoorziening op te bouwen in aanvulling op het staatspensioen en daartoe een omgeving te creëren waarin dit mogelijk is. Lidstaten kunnen hieraan naar eigen inzicht invulling geven. Verschillende opties zijn denkbaar, waarbij het niet relevant hoeft te zijn of de lidstaat over een tweede en/of derde pijler beschikt, of alleen een staatspensioen kent. Het Verbond is graag bereid om mee te denken en hier een nadere invulling aan te geven. Bij het bovenstaande moet worden bedacht dat een breder perspectief dan alleen de consument noodzakelijk is. Lange termijnspaarplannen en pensioen komen immers niet zelden tot stand op werkgeversniveau. Vraag 9: Meent u dat het voordelen zou brengen voor zowel banken als consumenten als banken de mogelijkheid zouden krijgen een optioneel vereenvoudigd gestandaardiseerd product aan te bieden? Niet van toepassing; geldt voor bankensector. Vraag 10: De Commissie meent dat er meer gedaan kan worden ter verbetering van de financiële basiskennis en vaardigheden van consumenten. Mogelijke maatregelen zijn bijvoorbeeld het ontwikkelen van richtsnoeren of het bevorderen van goede praktijken. De Commissie hoopt op input betreffende de verdere ontwikkeling van dit beleidsterrein op Europees niveau. Een goed voorbeeld van organisaties die de financiële educatie vergroten is het Nederlandse NIBUD. (Nederlands Instituut voor Budget Informatie). Dit is een niet op winst gerichte instelling die consumenten financiële informatie verstrekt en ze budget tools aanreikt. Het Verbond vraagt de Commissie dan ook te kijken naar de werkwijze en voorbeeldfunctie van het NIBUD. Daarnaast is het Verbond van Verzekeraars actieve participant in CentiQ, het platform voor bewust omgaan met geld, bestaande uit partijen in de financiële sector, de overheid, voorlichting- en consumentenorganisaties en de wetenschap. Belangrijke eerste winst van CentiQ is dat de betrokken partijen nadrukkelijker dan voorheen met elkaar in gesprek zijn, elkaar op de hoogte houden van voorgenomen initiatieven en afspraken maken over samenwerking bij publiekscampagnes. Naast wederzijds begrip ontstaan hierdoor kansen voor een positieve stimulans van de financiële educatie van consumenten. Prioriteit geven aan objectieve publieksvoorlichting over verzekeringen Het Verbond van Verzekeraars heeft in 2006 als speerpunt van haar beleid de komende jaren publieksvoorlichting gekozen. De doelstelling van de publieksvoorlichting via de publiekswebsite van het Verbond van Verzekeraars is: Het met objectieve informatie toerusten van de consument, zodat hij als goed geïnformeerde verzekeringsconsument zelf de verantwoordelijkheid neemt om na te denken over zijn individuele verzekeringssituatie en hierin bewuste keuzes maakt. De eerste stap hierin is het aan de particuliere consument verstrekken van objectieve verzekeringsinformatie en het beantwoorden van belangrijke basisvragen. Daarna te vervolgen met informatie die inspeelt op de maatschappelijke actualiteit en verzekeraars en het geven van gebeurtenis- of doelgroepgerichte informatie aan consumenten. Deze initiatieven zullen zoveel als mogelijk worden gesynchroniseerd met de activiteiten van CentiQ. Het Verbond van Verzekeraars ziet parallel hieraan met name kansen voor de Europese Commissie bij het samenbrengen van partijen en belanghebbers. De initiatieven van de FSA in Engeland en CentiQ in Nederland kunnen daarbij dienen als best practise. We pleiten er dan ook nadrukkelijk voor om bij de uitvoering van publieksvoorlichting binnen de EU aan te sluiten bij bestaande initiatieven en structuren. Financiële educatie van consumenten verdient 2007/not/6033/JZUID 5.
prioriteit. Uitvoering van initiatieven dient te worden voorafgegaan door onderzoek en inventarisatie. Op basis van de uitkomsten hiervan kan worden nagegaan of er witte vlekken zijn en kunnen probleemeigenaren worden benoemd. Dit geldt ook voor initiatieven op Europees niveau. De rol van de Commissie moet zich in eerste instantie beperken tot het bijeenbrengen van partijen en stimuleren van samenwerking. De door de EC georganiseerde bijeenkomst op 28 maart 2007 Increasing financial capability is een goed voorbeeld van de stimulerende rol die de EC hierbij kan hebben. Vraag 11: Meent u dat de bestaande bepalingen betreffende informatie voor consumenten in de richtlijnen betreffende financiële diensten toereikend en consistent zijn? Meent u dat het voldoende is de consumenten te informeren, of moet er ook advies gegeven worden? Zo ja, moet dat dan verplicht in alle gevallen gebeuren, of alleen Het is niet op verzoek? de bedoeling dat advies geven verplicht wordt. Dit betekent een verarming van het aantal kanalen en de consument kan dan niet meer makkelijk rond zoeken naar informatie. Dit beperkt de concurrentie en daar is in het Verenigd Koninkrijk al ervaring mee opgedaan. Zij gaan de regelgeving ten aanzien van informatieverstrekking voor sommige producten juist weer versoepelen. Advies moet alleen gegeven worden wanneer de consument daarom vraagt en de aanbieder dat aanbiedt. Niet elke aanbieder wil ook advies geven, het zogenaamde execution only. Wat betreft precontractuele informatie is het Verbond van Verzekeraars bij complexe financiële producten voorstander van zowel kosten- als provisietransparantie richting de consument. Provisietransparantie wordt per ultimo 2009 ook wettelijk verplicht in Nederland. Precontractuele informatie aan consumenten kan helderder zijn wanneer het grafisch wordt weergegeven. In dit verband verwijst het Verbond van Verzekeraars graag naar de financiële bijsluiter die de Nederlandse Autoriteit Financiële Markten (AFM) heeft ontwikkeld. Vraag 12: In de context van het binnenkort te verschijnen Witboek over hypothecair krediet zal ook gesproken worden over maatregelen ter verbetering van de toegang van kredietinstellingen tot kredietgegevens. De Commissie meent dat er meer gedaan zou kunnen worden om de toegankelijkheid van kredietgegevens te bevorderen, met name op grensoverschrijdende basis. Wie zou toegang moeten kunnen krijgen tot de kredietgegevens van consumenten? Niet van toepassing; geldt voor kredietinstellingen. Vraag 13: Door de versnippering van de markten voor retailverzekering zijn de consumenten niet in staat om optimaal te profiteren van de EU-integratie op dit terrein. Meent u dat er op EU-niveau meer gedaan zou moeten worden om deze versnippering aan te pakken? Zie vraag 1. Vraag 14: Er is een nauw verband tussen de mobiliteit van cliënten en concurrentie. De Commissie verzoekt om suggesties betreffende het bevorderen van deze mobiliteit. Wat met name bankrekeningen betreft, en als een follow-up van de werkzaamheden van de groep van deskundigen: zal de SEPA van invloed zijn op de mobiliteit van cliënten? Het streven van de Commissie om de volledige voordelen van de interne markt naar de consument te brengen, wordt door het Verbond ondersteund. Mobiliteit van consumenten kan niet alleen vergroot worden door initiatieven als de SEPA voor bankrekeningen, maar ook door concurrentie bij verzekeringsproducten. Uit een recentelijk rapport van de Commissie, het interim rapport over de zakelijke verzekeringsmarkt van DG Mededinging, blijkt dat het niveau van consumentenmobiliteit naar tevredenheid is. Het Verbond vreest echter dat deze zal dalen 2007/not/6033/JZUID 6.
als de Commissie besluit de groepsvrijstelling voor verzekeraars ( BER ) niet te verlengen na 2010. Het Verbond is namelijk van mening dat de vrijstelling de concurrentie tussen verzekeraars bevordert en in het bijzonder zorgt voor makkelijke toetreding vanuit andere landen. De vrijstelling zorgt ook voor rechtszekerheid. Uit voorzichtigheid zouden verzekeraars en brancheorganisaties minder kunnen gaan samenwerken dan nu, volgens de BER, is toegestaan. Dat zou eventuele toetreding van grensoverschrijdende partijen beperken. Ook landen waar de samenwerking achterblijft en in die landen niet veel grensoverschrijdend verkeer is, zullen zich niet gesteund voelen om te gaan samenwerken waartoe de BER nu de mogelijkheden biedt. Het Verbond verwijst de Commissie voor een heldere uitzetting van de voordelen van de BER ook graag naar de reactie van het CEA. Over het Verbond van Verzekeraars: Het Verbond van Verzekeraars is een belangenvereniging van in Nederland werkzame particuliere verzekeraars. De leden van het Verbond vertegenwoordigen samen meer dan 95 procent van de verzekeringsmarkt, gemeten naar bruto premie-inkomen. Het Verbond is een onafhankelijke vereniging die wordt bestuurd en betaald door de leden. www.verzekeraars.nl 2007/not/6033/JZUID 7.