Inhoud Algemeen Woord vooraf 1 Inleiding 1 Helen Blow 1. Wat is geweld? 1 2. Familiaal geweld, intrafamiliaal geweld, IFG, geweld in het gezin, huiselijk geweld... één pot nat? 2 1.1 Definities 3 1.2 Hoe vaak komt familiaal geweld voor? 6 1.2.1 Hoeveel situaties worden aangemeld bij politie? 6 1.3 Vormen van geweld 7 1.3.1 Partnergeweld, stalking en geweld tijdens de zwangerschap 7 1.3.2 Kinderen als getuigen van partnergeweld 9 1.3.3 Kindermishandeling 10 1.3.4 Oudermishandeling 10 1.3.5 Ouderenmis(be)handeling 11 1.3.6 Eergerelateerd geweld 12 3. Familiaal geweld: niemand kan ernaast kijken 13 3.1 Omstaanders: buren, familie, vrienden, bekenden 13 3.2 Algemeen welzijnswerk 13 3.3 Vertrouwenscentra 15 3.4 Huisartsen en gynaecologen 16 3.5 CLB s en scholen 16 3.6 Overheden 17 Bibliografie 18 1. Geïntegreerde aanpak van familiaal geweld Beschrijving* Afl. 3 juli 2012 Algemeen Inhoud / 1
Beleid en regelgeving 1 Multidisciplinaire aanpak van familiaal geweld 1 Pascale Franck 1. Geschiedenis en start beleid inzake familiaal geweld: vrouwenhulpverlening 1 2. Naar een opdracht voor velen 2 3. Samenwerken: een multidisciplinaire aanpak 5 4. Doel van de ketenaanpak 9 5. Ketenaanpak tussen zorg, straf en bestuur 9 6. Modellen van aanpak 10 6.1. Veiligheidshuizen in Nederland 10 6.2. Family Justice Centres 11 6.3. CO3 Antwerpen 12 Besluit 16 Referenties 17 2 Beroepsgeheim bij familiaal geweld 1 Marijke Weewauters & Karel Berteloot Inleiding 1 1. Basisprincipes 2 1.1 Beroepsgeheim 2 1.1.1 Zwijgplicht 2 1.1.2 Zwijgrecht 2 1.1.3 Noodtoestand 3 2. Verdere uitdieping van de zwijgplicht 3 2.1 Wie valt onder zwijgplicht? 3 2.2 Welke informatie valt onder zwijgplicht? 4 2.3 Hoe de zwijgplicht praktisch toepassen? 5 3. Uitzonderingen op de zwijgplicht: het spreekrecht 6 3.1 Getuigenis in rechte 6 3.2 Verplichting tot hulp aan personen in nood schuldig verzuim 7 3.3 Spreekrecht bij minderjarigen en kwetsbare volwassenen 8 3.4 Aangifteplicht bij bepaalde misdrijven 10 3.5 Noodtoestand 11 3.6 De verhouding hulpverlener verwijzer in verband met rapportage bij gedwongen hulpverlening 13 3.7 Informatie geven aan ouders en wettelijke vertegenwoordigers 15 3.8 Informatie geven aan anderen, die ook beroepsgeheim hebben, ook wel gedeeld beroepsgeheim of gezamenlijk beroepsgeheim genoemd 17 Algemeen Inhoud / 2 Afl. 3 juli 2012
3.9 Kan informatie worden gegeven aan anderen, die niet betrokken zijn bij de begeleiding van die bepaalde cliënt, aan niet-professionelen of niethulpverleners? 19 4. Besluiten en aanbevelingen 20 Concrete aanpak* Onderzoek* 2. Partnergeweld Beschrijving Kinderen en jongeren betrokken bij partnergeweld 1 Hilde Genetello 1. Inleiding 1 2. Hoe worden kinderen betrokken bij het partnergeweld? 1 2.1 Tijdens de zwangerschap 1 2.2 Ooggetuige 2 2.2 Oorgetuige 2 2.3 Getuige van de gevolgen 3 2.4 Beschermen 3 2.5 Mee geweld plegen 3 2.6 Zelf slachtoffer worden 4 3. Wat zijn de gevolgen van betrokken zijn bij partnergeweld voor kinderen en jongeren? 4 3.1 Onderzoeksgegevens 4 3.2 Impact op de ontwikkeling 5 3.3 Denken en voelen van kinderen betrokken bij partnergeweld 7 Afl. 4 oktober 2012 Algemeen Inhoud / 3
4. Hoe kinderen en jongeren betrokken bij partnergeweld ondersteunen en helpen? 8 4.1 Veiligheid komt eerst 8 4.2 In gesprek gaan met een kind of jongere als je geweld vermoedt 9 4.3 In gesprek gaan met de ouder(s) 9 4.4 Het kind en de jongere een plaats geven in de interventie(s) naar de ouder(s 11 5. Besluit 11 Bibliografie 12 Beleid en regelgeving 1 Partnergeweld in het strafrecht en het strafrechtelijk beleid 1 Karel Berteloot en Pascale Verwimp 1. Beleidsmatige context 1 2. Het misdrijf partnergeweld 4 2.1 Opzettelijke slagen of verwondingen 5 2.2 Bedreigingen 6 2.3 Zedenfeiten: verkrachting of aanranding van de eerbaarheid 7 2.4 Belaging 8 3. Een dossier partnergeweld bij justitie 9 3.1 Melding van feiten 9 3.2 Seponering door het openbaar ministerie 11 3.3 Bemiddeling in strafzaken en minnelijke schikking 13 3.4 Gerechtelijk onderzoek en voorlopige hechtenis 14 3.5 Dagvaarding voor de strafrechter 14 4. De mogelijkheden en rechten van het slachtoffer bij partnermisdrijven 15 5. Besluit 17 Bibliografie 18 Signalen 1 Detectie en risicotaxatie inzake partnergeweld in België. Enkele aanbevelingen 1 Marijke Weewauters en Anne Groenen 1. Detectie en signaleren 2 1.1 Wat? 2 1.2 Bestaande modellen 3 1.2.1 Screeningsinstrumenten 3 1.2.2 Signaleren 3 Algemeen Inhoud / 4 Afl. 4 oktober 2012
2. Risicotaxatie en -management op alle niveaus 4 2.1 Wat? 4 2.2 Bestaande modellen 5 2.2.1 Algemene modellen 5 2.2.3 Modellen specifiek voor daders 8 3. Veiligheid dader 9 3.1 Wat? 9 3.2 Bestaande modellen 9 Conclusie 9 Bibliografie 10 Concrete aanpak 1 De politionele aanpak van partnergeweld 1 Wim D haese 1. Een kijk op partnergeweld vanuit de visie excellente politiezorg 1 2. De concrete aanpak van partnergeweld door de politie 2 2.1 Kennisname, informatieoverdracht en beoordeling van de melding 2 2.2 Registratie van de melding 3 2.3 Politietussenkomst 3 2.3.1 Reactie op de melding 4 2.3.2 Raadpleging van databanken in functie van de dringende tussenkomst 5 2.3.3 Ambtsverrichtingen 5 2.3.4 Hulpverleningsaanbod aan slachtoffer en verdachte 6 2.4 Afhandeling 6 2.5 Monitoring 7 2.6 Opvolging 7 2.7 Evaluatie en afsluiting 8 Besluit 9 Referenties 10 Bijlage: checklist IFG 11 2 De time-out-methodiek en de Spiraal van Geweld 1 Helen Blow 1. De time out is dus geïnstalleerd, wat nu? 5 2. Tot slot 12 3. Bibliografie 12 Afl. 4 oktober 2012 Algemeen Inhoud / 5
Onderzoek 1 Onderzoek naar partnergeweld 1 Helen Blow 1. Bruynooghe, Noelanders en Opdebeeck (1998) 1 2. International Dating Violence Study van Strauss (2008) 2 3. Instituut voor Gelijkheid van Vrouwen en Mannen (Pieters e.a., 2010) 3 Bibliografie 5 3. Stalking Beschrijving 1 De vele gezichten van het fenomeen stalking. Zoektocht naar hulp 1 Anne Groenen en Kasia Uzieblo 1. Inleiding 1 2. Wat is stalking? 2 2.1 Hoe vaak komt het voor? 2 2.2 Definities 2 2.3 Gedragingen 3 2.4 Gevolgen voor het slachtoffer 5 2.5 Risico s 5 3. Bij wie kunnen slachtoffers terecht? 7 3.1 Hulp zoeken 7 3.2 Tevredenheid over geboden hulp 7 3.3 Houding van de professional 8 3.4 Houding van toekomstige professionals 9 Bibliografie 9 Beleid en regelgeving* Algemeen Inhoud / 6 Afl. 4 oktober 2012
Concrete aanpak 1 Cyberstalking vanuit een politioneel referentiekader. Enkele aandachtspunten bij het politieonderzoek in België 1 Wim D haese 1. Inleiding 1 2. Definiëring 1 3. Het onderzoek bij misbruik van elektronische communicatie 2 3.1 Het slachtoffer aan het werk 2 3.2 De politie aan het werk 3 3.2.1 Gebruik van gegevens afkomstig van het slachtoffer 3 3.2.2 Technisch wetenschappelijke politie 4 3.2.3 Tactische recherche 4 3.2.4 Verdere politionele afhandeling 6 4. Besluit 7 Bibliografie 7 Onderzoek* Bijlagen 1 Test: word ik gestalkt? 1 Bieke Depoorter 4. Kindermishandeling Beschrijving* Beleid en regelgeving* Afl. 4 oktober 2012 Algemeen Inhoud / 7
Concrete aanpak* Onderzoek 1 Onderzoek naar prevalentie van kindermishandeling 1 Paul Van den Bossche 1. Inleiding 1 2. Internationele onderzoeken 2 3. Nederlandse onderzoeken 2 4. Vlaams onderzoek 4 Bibliografie 5 2. Kindermishandeling en partnergeweld onder één dak: naar een geïntegreerde aanpak? 1 Paul Van den Bossche 1. Inleiding 1 2. Verbanden tussen geweld tussen ouders en kindermishandeling 2 2.1 Partnergeweld heeft gevolgen voor kinderen 2 2.2 Partnergeweld en kindermishandeling komen vaak samen voor in een gezin 4 2.3 Kinderen blootstellen aan geweld tussen ouders is kindermishandeling 7 3. Implicaties voor de hulpverlening 9 3.1 Naar een geïntegreerde aanpak bij partnergeweld en kindermishandeling 10 3.2 Systeembenadering 11 3.3 Aanklampende en outreachende hulp 12 3.4 Integrale aanpak 13 4. Besluit 14 Referentielijst 15 5. Oudermishandeling Beschrijving* Algemeen Inhoud / 8 Afl. 4 oktober 2012
Beleid en regelgeving* Concrete aanpak* Onderzoek* 6. Ouderenmis(be)handeling Beschrijving 1 Ouderenmis(be)handeling in de thuissituatie 1 Iris De Roeck en Liesbeth De Donder 1. Inleiding 1 2. Wat is ouderenmis(be)handeling? 2 3. Vormen van ouderenmis(be)handeling 3 3.1 Fysieke of lichamelijke mis(be)handeling 3 3.2 Seksueel misbruik 4 3.3 Psychische of emotionele mis(be)handeling 4 3.4 Financieel en materieel misbruik 5 3.5 Schending van rechten 6 3.6 Verwaarlozing 7 3.7 Multiple problem 8 4. Prevalentie 9 5. Ouderenmis(be)handeling: risicofactoren 9 5.1 Afhankelijkheid en kwetsbaarheid 10 5.2 Sociale isolatie 11 5.3 Overbelasting van de mantelzorger: ontspoorde zorg 12 5.4 Problematiek bij de pleger 13 5.5 Familiale geschiedenis 14 5.6 Financiële situatie 15 6. Detecteren van ouderenmis(be)handeling 16 7. Vermoeden van ouderenmis(be)handeling? 17 Bibliografie 18 Afl. 4 oktober 2012 Algemeen Inhoud / 9
Beleid en regelgeving* Concrete aanpak* Onderzoek* 7. Eergerelateerd geweld Beschrijving 1 Eergerelateerd Geweld 1 Anke Van Vossole 1. Achtergrond 1 2. Prevalentie 1 3. Definitie 2 3.1 Eer, familie-eer 2 3.2 Eerverlies, eerherstel 4 3.3 Eergerelateerd geweld 4 3.4 Vormen 6 3.5 Familiaal of eergerelateerd geweld? 7 4. Conceptualisering 8 4.1 Gender 9 4.2 Cultuur 9 4.3 Multidimensioneel 10 4.4 Migratiecontext 10 5. Probleemstelling per sector 11 5.1 Onderwijs 11 5.2 Hulpverlening 12 5.3 Medische zorgverleners 12 5.4 Politie en justitie 13 6. Do s en don ts 13 Bibliografie 15 Beleid en regelgeving* Algemeen Inhoud / 10 Afl. 4 oktober 2012
Concrete aanpak 1 De politionele aanpak van eergerelateerd geweld in Nederland Wetenschappelijke methodieken en praxis, inspirerend voor België 1 S. Christiaensen, J. Janssen, R. Sanberg en W. Timmer 1. Inleiding 2 2. Eergerelateerd geweld en de Nederlandse politie 2 2.1 De methode LEC EGG 2 2.2 Huiselijk versus eergerelateerd geweld 4 2.3 Aard en omvang 6 3. Gevolgtrekkingen voor België 8 3.1 Rol en positionering van een expertisecentrum 9 3.2 Verantwoordelijkheden en mogelijkheden van de korpsen 11 4. Besluit 12 Lectuur 13 Bibliografie 13 Onderzoek* 8. Andere vormen van geweld Beschrijving 1 Incest tussen siblings: Een analyse vanuit de theorie en de praktijk 1 Ingrid Delameillieure 1. Inleiding en probleemstelling 1 2. Siblinggeweld 2 3. Siblingincest 3 4. Hulpverlening bij situaties van siblingincest 5 4.1 Veiligheid primeert 6 4.2 Gezinsgerichte aanpak 7 4.3 Protocol van behandeling 7 Afl. 4 oktober 2012 Algemeen Inhoud / 11
5. Siblingincest, een voorbeeld 8 6. Discussie 11 Besluit 11 Literatuur 11 2 Vrouwelijke genitale verminking 1 Els Leye 1. Beschrijving Vrouwelijke Genitale Verminking (VGV) 1 1.1 Definitie en de verschillende vormen van VGV 1 1.2 Omvang van het probleem 2 1.3 Waarom men VGV uitvoert 3 1.4 Hoe het wordt uitgevoerd 4 1.5 Gevolgen voor de gezondheid 5 1.6 Schending van de seksuele en reproductieve rechten 7 2. Beleid en regelgeving 7 2.1 De strafwetgeving 7 2.2 Kinderbescherming en beroepsgeheim 8 3. Referenties 9 Beleid en regelgeving* Concrete aanpak* Onderzoek* De met een * gemarkeerde onderdelen zullen aangevuld worden in de bijwerkingen. Algemeen Inhoud / 12 Afl. 4 oktober 2012