DNV beschouwt certificatie als een proces met gezamenlijke verantwoordelijkheid. 2 Duurzaamheid aantoonbaar maken? MVO Prestatieladder 5 september 2010 7/6 8/4 Akzo Nobel Functional Chemicals Herkenbosch behaalt FSSC 22000 certificaat Heeft u de nieuwe trainingskalender al gedownload? Bas behaalt keurmerk voor klantgericht klachtenmanagement MVO Experience Duurzaamheid en de praktijk
Loopbaan Henk de Gooijer volgde een opleiding tot chemicus in de procestechnologie. Daarnaast volgde hij de opleiding Hogere Veiligheidskunde (HVK). Voordat De Gooijer kennismaakte met DNV, werkte hij onder meer als consultant bij een adviesbureau in kwaliteit, veiligheid en milieuzaken. Inmiddels werkt hij twaalf jaar bij DNV. Van lead auditor, via de functie van teamleider en daarna via Business Area Manager OHS (Occupational Health & Safety) en Operational Manager tot aan zijn huidige positie, waarin De Gooijer de dagelijkse leiding heeft over de business unit Business Assurance van DNV Benelux. Foto: Tamara Revenich 2
Henk de Gooijer DNV beschouwt certificatie als een proces met gezamenlijke verantwoordelijkheid. Sinds februari 2010 is Henk de Gooijer Country Manager Business Assurance Benelux. Tijd voor een nadere kennismaking. Een gesprek over de plannen en ontwikkelingen bij DNV. In een vorige editie van het Forum vertelde voorganger Anders Lindgren al over de ambitie om leading te worden in de top 3 van certificatie instellingen. Nu praten we over de uitwerking van die doelstelling, over het MVO-programma en over de nieuwe Total Customer Focus. Maatschappelijk verantwoord ondernemen In juni organiseerde DNV de MVO Experience (zie verslag pagina 4), een bijeenkomst ter introductie van de MVO Prestatieladder, die MVO-inspanningen en -resultaten certificeerbaar maakt. De systematiek werd toegelicht en gastsprekers vertelden over hun ervaringen. En zij bevestigden: maatschappelijk verantwoord ondernemen loont! Voor DNV staat duurzaamheid al lang op de agenda, getuige de ideële missie to protect life, property and the environment. Met kleine en grote initiatieven worden resultaten geboekt. Van fair trade koffie tot hybride lease auto s. Slimme techniek biedt nieuwe kansen: dubbelzijdig kopiëren, digitale rapportage, leren in een webinar in plaats van een seminar, overleg per conference call. We Do Als mede-ontwikkelaar van de prestatieladder wil DNV haar MVO-inspanningen zichtbaar maken. DNV heeft in de loop der jaren immers al tal van concrete initiatieven uitgerold. Henk de Gooijer: Die activiteiten rapporteren, is de nu volgende fase. Niveau 1 behelst voornamelijk de stakeholders. Wie zijn dat en wat verwachten zij van DNV? De inventarisatie leidt globaal in twee richtingen: de mensen die voor DNV werken en de klanten voor wie we het doen. Daarnaast lanceerden we We Do : een DNV-breed stimuleringsprogramma voor het reduceren van de milieubelasting als gevolg van ons handelen. Denk aan medewerker-initiatieven: woon-werkverkeer per fiets of met een milieuvriendelijke auto. Denk aan corporate initiatieven: investeren in zonne-energie, in energiezuinige ketels en het beperken van zakenreizen per vliegtuig. En denk aan het steunen van initiatieven van derden, zoals het Rode Kruis. Voor de focus op externe stakeholders (lees: klanten) is het programma Total Customer Focus gelanceerd: beter aansluiten bij de wensen van de klant. Met onze auditmethode, Risk Based Certification, doen we dat al in hoge mate, zegt Henk de Gooijer. Risk Based Certification is een consequente, klantgerichte auditmethode waarbij DNV het managementsysteem beoordeelt op die aspecten die de klant prioriteit geeft. Door vooraf de focus areas te benoemen, wordt de audit ingericht naar specifieke, soms zelfs unieke bedrijfsomstandigheden, risicobeheer en concurrentiestrategieën. Daarbij beschouwt DNV certificatie als een proces met gezamenlijke verantwoordelijkheid. Dat is wezenlijk anders dan de ouderwetse verhouding van controleerder versus gecontroleerde. DNV wil sparringpartner zijn, alert op risico s en nieuwe kansen. Verandert de uitdaging, dan verandert de focus mee. In Finland heeft DNV klanten waarbij zogenaamde extended audits worden uitgevoerd. Daarbij beoordelen we niet alleen hoe het managementsysteem bijdraagt aan de organisatiedoelstellingen. Maar we brengen ook in kaart hoe men het systeem ervaart. Zo n extra brede audit, organisatiebreed uitgevoerd, levert weer nieuwe inzichten op. total Customer Focus programma In het Total Customer Focus programma wordt de klantgerichte Risk Based Certification - auditmethode nader uitgewerkt door extra aandacht te geven aan de kwaliteit van de auditor en de rapportage. Henk de Gooijer: Nog beter aansluiten bij de verwachting van de klant, dat is het doel. Wil de klant gewoon een certificaat aan de muur en een eenvoudige rapportage? In sommige gevallen volstaat dat. De customer focus is dan resultaatgericht: snel en praktisch, no nonsense. Of is de klant op zoek naar meerwaarde: een meer kritische benadering, een auditor die zich niet beperkt tot de rode draad, maar die alert is op mogelijke valkuilen? Een auditor die zijn (technische) kennis en expertise inzet voor een grondige analyse, een uitgebreide rapportage en een eerlijke nabespreking? Zo n klant is waarschijnlijk ook geïnteresseerd in de nieuwe E-advantage: een portal waar hij kan inloggen voor exclusieve informatie, de auditagenda, certificaten, het overzicht van afwijkingen, nieuwsberichten en marketing materialen. En natuurlijk is het mogelijk om rechtstreeks met de vaste auditor te communiceren. DNV start in het najaar met deze nieuwe online service. Aan de hand van de customer satisfaction survey die na een audit door de klant wordt ingevuld, inventariseert DNV welk serviceniveau is gewenst. Zo wil DNV haar Total Customer Focus optimaliseren, met de juiste auditor bij de juiste opdrachtgever, met rapportages en communicatie op maat. 3 03<
Foto's: Tamara Revenich MVO Experience Duurzaamheid en de praktijk Op 1 juni organiseerde DNV de MVO Experience over maatschappelijk verantwoord ondernemen en de nieuwe certificatienorm, MVO Prestatieladder. DNV stond aan de wieg van de prestatieladder, waarmee organisaties hun MVO inspanningen en -resultaten kunnen meten en aantoonbaar maken. Op pagina 5 leest u over de niveaus, over de werkwijze en over trainingen om tot MVO-prestaties te komen. Onderstaand een impressie van de sprekers bij de MVO Experience: Heineken, Rabobank, A. Hak Beheer en omgevings recht advocaten LDR. The world s greenest brewer Duurzaam ondernemen is onze morele plicht, constateerde de heer Kempers, manager sustainable development van Heineken Nederland Supply. Onze expeditie naar het bedrijf van de toekomst gaat grote veranderingen brengen, zoals vóór 2020 een CO ² -reductie van 44 procent. Dat betekent dat we ingrijpen in alle bedrijfsprocessen. Zoals in de logistiek, waar veel te besparen valt. Door zowel de grondstoffen als het eindproduct te vervoeren per schip, kunnen we het wegennet sparen en tienduizenden tonnen CO ² -uitstoot verminderen! Daarom participeert Heineken in de aanleg van een haven nabij de brouwerij in Zoeterwoude. De kosten zijn snel terugverdiend. Uiteindelijk levert de haven zelfs een financiële besparing op! Maar er zijn ook minder ingrijpende veranderingen, zoals een soft plastic bekertje voor evenementen. Minder belastend voor het milieu én goedkoper. De lijst van investeringen is lang, maar MVO loont! fatsoenlijk bankieren Een heel andere insteek is die van Rabobank Nederland, waarbij duurzaamheid vooral te maken heeft met aandacht voor stakeholders. Hans Biemans, hoofd business development, legt uit hoe de bank al sinds 1998 een maatschappelijk jaarverslag uitbrengt en zich steeds verder ontwikkelt. Bijvoorbeeld rondom (zakelijke) klanten die actief zijn in kwetsbare sectoren zoals de olieindustrie of in kwestbare regio s, zoals ontwikkelingslanden. Rabobank neemt haar maatschappelijke verantwoordelijkheid door alleen de juiste ondernemingen te financieren, door fatsoenlijk te bankieren, aandacht te besteden aan minderheidsgroepen in de samenleving en dat alles vanuit een zoveel mogelijk klimaatneutrale bedrijfsvoering. Meer marge met MVO Rob Vermeulen, KAMmanager bij A. Hak Beheer BV spreekt over MVO aan de hand van de bekende drie P s: People, Planet & Profit. Op basis van de ISO 26000-richtlijn streeft A. Hak Beheer naar goed ondernemerschap waarin elke medewerker zich bewust is van de licence to operate. Om die te behouden, moeten we altijd alert zijn. Veilig werken, rekening houden met de omgeving, verbetermogelijkheden benutten, denken vanuit de klant. Het resultaat is een groeiende omzet en stijgende marge. Een deel van die extra marge investeert A. Hak Beheer in de maatschappij. Zo is er een maatwerkproject voor kansarme jongeren. Zij krijgen een opleiding, een werkplek, salaris en begeleiding om hun leven op de rit te krijgen. Het resultaat is trots, toenemende verbondenheid, en indirect nog meer betrokkenheid en dus nog meer rendement. Een kwestie van Doen Dat er in de laatste decennia ook op juridisch gebied ontwikkelingen zijn rondom MVO, verhaalde milieujurist Isabelle Larmuseau. Zij verzorgde een totaaloverzicht, van VN-brede verklaringen tot het binnenlandse SER-advies. Wilt u meer weten? Kijk dan op www.dnv.nl/mvo Daar kunt u zich ook inschrijven voor de MVO informatie sessies, bijvoorbeeld op 13 oktober, 27 oktober, 18 november of 1 december. 4
Duurzaamheid aantoonbaar maken? MVO Prestatieladder Hoewel duurzaamheid binnen de mediawereld nog steeds een populaire term is, is er merkbaar een verschuiving gaande. Van het vergaren van informatie over duurzaamheid naar de toenemende behoefte om iets aan duurzaamheid te doen. In Nederland neemt het duurzaamheidsbesef bij organisaties steeds meer toe. Maar hoe maak je duidelijk in hoeverre je als organisatie maatschappelijk verantwoord onderneemt? En is de mate van duurzaam ondernemen vast te stellen? De MVO Prestatieladder is de nieuwe certifica tie norm en bevat eisen om objectief aan te kunnen tonen in hoeverre uw organisatie Maatschappelijk Verantwoord Onderneemt. De norm is geïnspireerd op de internationale richtlijn ISO 26000, stake holdersmanagement AA 1000 en de GRI richtlijnen. De norm bestaat uit drie soorten eisen: eisen ten aanzien van het management systeem, stakeholderseisen en de 33 MVO eisen ten aanzien van people, planet en profit. Daarnaast bestaan er vijf verschillende niveaus, het niveau toont de professionaliteit van het duurzaamheidsbeleid binnen de organisatie. Bent u geïnteresseerd naar de mogelijkheden om uw organisatie te laten certificeren volgens de MVO certificatienorm? Overweegt u dan een van de onderstaande opties: Steeds vaker kregen onze auditoren dergelijke vragen tijdens audits voorgeschoteld. Er was een duidelijke interesse naar certificering op het gebied van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO). Samen met twee andere initiatiefnemers ontwikkelde DNV de certificatienorm: de MVO Prestatieladder. 1. Volg een van de halfdaagse MVO infosessies van DNV: in vier uur tijd krijgt u een update over de richtlijn ISO 26000 en de interpretatie-eisen van de norm MVO Prestatieladder. www.dnv.nl/mvo 2. Bekijk de eisen in de norm MVO Prestatie ladder, de certificatienorm is te downloaden via de DNV website www.dnv.nl/mvo 3. Volg de discussies online via de MVO Prestatieladder-group op LinkedIn Download nu gratis de MVO Prestatieladder certificatie norm via www.dnv.nl/mvo Na één dag gelijk starten met duurzaam ondernemen! Training normkennis MVO Prestatieladder Sinds juli 2010 is het mogelijk om bij DNV Academy de training normkennis MVO Prestatieladder te volgen. Deze ééndaagse training is gelanceerd als gevolg van de ontwikkeling van de certificatienorm voor Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen: de MVO Prestatieladder. Er is grote belangstelling voor MVO certificatie. Dit blijkt uit het feit dat de eerste trainingsdatum op 21 juli kort na publicatie van de norm snel vol was. Hoewel de deelnemers afkomstig zijn uit verschillende sectoren, hadden zij allen een doel voor ogen: het concreet en objectief aantoonbaar kunnen maken van alle inspanningen op het gebied van duurzaamheid binnen hun eigen organisatie. Het programma van de training is zo ingericht dat alle aspecten aan bod komen: van theorie en principes van MVO, implementatie van een MVO managementsysteem, uitvoering van een stakeholders analyse, interpretatie van alle eisen vanuit de norm, tot aan het opstellen en uitvoeren van een persoonlijk actieplan. Het is immers de bedoeling dat men na deze intensieve dag, direct met het actieplan en de toepassing van de MVO Prestatieladder norm van start kan gaan. Trainer Jacques van Unnik; Als een van de initiatiefnemers hebben wij een belangrijke inhoudelijke bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van de norm, MVO Prestatieladder. Door deze ervaring en praktische kennis behalen we een voorsprong en dit komt ten goede aan de inhoud van onze training. De training normkennis MVO Prestatieladder zal gegeven worden op de volgende data: 20 oktober 2010, 16 november 2010 of 8 december 2010 Inschrijven? Bent u zich al aan het oriënteren en wilt u zich meteen inschrijven? Kijk dan snel op: www.dnv.nl/mvo 5
Bas behaalt keurmerk voor klantgericht klachtenmanagement Bas staat voor Bewoners Aanspreekpunt Schiphol: het informatie- en klachtencentrum waar omwonenden terecht kunnen met vragen en klachten over vlieg verkeer, baangebruik, aanvlieg routes en over Schipholbeleid. Bas registreert en beantwoordt vragen. We kunnen niet de vliegtuigen uit de lucht halen. Maar we maken wél zichtbaar dat we op een nette manier omgaan met meldingen, zegt Bas manager Ruud Wever. In maart certificeerde DNV Bas volgens IKM 3000. In 2009 registreerde Bas meer dan 160.000 meldingen van 5275 personen. Daarbij onderscheidt Bas klachten over een specifieke vlucht, over bepaalde momenten van hinder en overige meldingen. Een kleine groep mensen (2%) meldt het merendeel van de klachten (82%). Deze worden snel geregistreerd via een geautomatiseerd systeem. De vragen die worden gesteld, bijvoorbeeld over het rijksbeleid, komen terecht bij medewerkers van Bas. Daar komt het aan op een goede opvolging. IKM 3000 gaat daar over, zegt Ruud Wever. Hoe garandeer je dat de vraagsteller wordt teruggebeld? Hoe borg je dat dit gebeurt binnen zeven dagen? Hoe kun je nieuwe medewerkers snel en goed opleiden en inwerken? Het zwaartepunt ligt bij het documenteren van procedures. IKM 3000 en DNV hebben ons erbij geholpen. De informatieen klachtenstromen zijn gestructureerd en met oog voor detail gecontroleerd door lead auditor David Scheele. Van reageren naar informeren, snel en actueel via internet en e-mail. De proactieve lijn is ingezet. Revalidatiecentra actief met HKZ HKZ is een branchespecifieke norm met meer dan 30 verschillende toetsingsschema s voor specifieke vormen van dienstverlening binnen de zorg- en welzijnssector. Ruim 2700 organisaties beschikken over een HKZ certificaat. Hiermee tonen zij aan dat er een structurele verbetercyclus aanwezig is. DNV sloot als één van de eerste certificatieinstellingen een overeenkomst met de Stichting HKZ en is al jaren geaccrediteerd voor het doorlichten en certificeren van HKZgebaseerde managementsystemen. Zodoende beschikt DNV vandaag de dag over een grote know how en expertise. DNV Lead Auditor Olav Kloek: Tijdens audits merk ik dat het ambitieniveau binnen de sector hoog is. En dat HKZ nieuwe wegen biedt om de resultaten te verbeteren. Libra Zorggroep als koploper In december 2009 behaalde Libra Zorggroep het HKZcertificaat na een audit door DNV. De locaties Leijpark (Tilburg) en Blixembosch (Eindhoven) beschikten daarmee als eerste revalidatiecentra in Nederland over een specifiek kwaliteitskeurmerk volgens het schema Medisch Specialistische Revalidatiezorg. Sectormanager Ronald Everaars: Ruim een half jaar na de certificering heeft de euforie plaatsgemaakt voor het besef dat HKZ een stimulans is die blijft. We blijven borgen. En nieuwe ontwikkelingen, zoals de invoering van het elektronisch patiëntendossier, worden uitgerold in het kader van een continu verbeterproces. Brancheorganisatie Revalidatie Nederland De brancheorganisatie heeft onlangs HKZcertificering opgenomen als lidmaatschapscriterium. In 2013 moeten alle 24 leden gecertificeerd zijn. Bestuurslid Vincent Buitendijk: Revalidatiecentra leveren specialistische zorg. De kwaliteit daarvan willen we aantonen, objectief. HKZ maakt dat mogelijk, voor de gehele zorgbranche op eenzelfde eenduidige manier, transparant en betrouwbaar. Bovendien blijkt HKZ organisaties te helpen in het permanente proces van systematisch meten en verbeteren. Dat is goed voor de branche, voor de medewerkers en de revalidant. 6
Chemie & Food gaan samen AkzoNobel Functional Chemicals Herkenbosch behaalt FSSC 22000 certificaat In Herkenbosch produceert AkzoNobel additieven voor de voedings industrie. Toevoegingen voor mense lijke consumptie, geproduceerd in een grotendeels chemische fabriek. Dat vergt speciale aandacht voor voedselveiligheid. Het HACCP team stak haar nek uit. AkzoNobel heeft als één van de eerste bedrijven het FSSC 22000-certificaat behaald. Dissolvine E-CA-10, NA2-P en Ferrazone zijn de producten waarom het gaat. De eerste twee additieven zorgen dat producten niet ranzig worden, doordat sporen van metalen niet tot kwaliteitsverlies van het product leiden. Ferrazone is een ijzertoevoeging, gebruikt in de strijd tegen bloedarmoede in landen waar vlees niet verkrijgbaar of niet betaalbaar is. Voor de dosering bestaan strenge richtlijnen. Het gaat om fracties van grammen. De productie vindt plaats in gesloten installaties via een gesloten circuit. 100% Veiligheid, stelt Quality Assurance Coördinator Linda Vonck. AkzoNobel Functional Chemicals, locatie Herkenbosch beschikt al zeven jaar over het HACCP-certificaat. Iedereen wordt getraind: de operator, maar ook de receptioniste, de inkoper en de monteur. Juist omdat we een chemisch bedrijf zijn, vergt het inspanning om voedsel veiligheid tussen de oren te houden. We werken veilig of we werken niet! Via voortdurende ontwikkeling waren het managementsysteem en de werkprocedures inmiddels ingericht conform ISO 22000 en PAS 220. De markt vraagt echter om uitbreiding, merkte Linda Vonck. Zij verwacht dat mondiaal de regels strenger en meer bindend zullen worden. Zo werd besloten tot het invoeren van de FSSC 22000 norm. Via de centrale inkoop van AkzoNobel werd DNV uitgenodigd om het traject te begeleiden. Linda Vonck is content met die keuze, met de Risk Based Certicification audit en auditor Irma Bruggert. Samengevat: Een nuchtere kijk op zaken, oprecht geïnteresseerd, een bron van kennis en ervaring, prettige interactie, bruikbare tips en correcte opvolging van afspraken en rapportage. FSSC staat voor Food Safety System Certification, een systeem voor voedsel veiligheid voor voedselproducenten. FSSC 22000 biedt een volledig certificatieschema, gebaseerd op ISO 22000 in combinatie met PAS 220. Voedselproducenten die al een ISO 22000-certificaat bezitten kunnen door een aanvullende audit van de PAS 220, aan het FSSC 22000-schema voldoen. GVB Infra BV als eerste beheerder van light rail infra ISO 9001-gecertificeerd Begin 2010 reikte DNV Certification aan GVB Infra BV het ISO 9001:2008-certificaat uit. Dat betekent dat de organisatie die de Amsterdamse tram- en metrorailinfrastructuur onderhoudt, nu werkt volgens de bekende eisen voor kwaliteitsbeleid en procesbeheersing. GVB Infra BV draagt zorg voor beheer, onderhoud en vervanging van bijna 300 kilometer tram- en metrorails, bovenleidingen en spoor beveiliging in de regio Amsterdam. Adviseur kwaliteitsmanagement Paul Brassé is sinds 2007 actief met de implementatie van het kwaliteitsdenken en -werken. In dat jaar werd een twee jaar durende reorganisatie afgesloten. De gemeente Amsterdam, voorheen eigenaar van GVB, werd nu opdrachtgever waardoor de behoefte ontstond aan klantgericht en marktconform werken. Paul Brassé: De reorganisatie leerde ons dat een effectief kwaliteitssysteem een voorwaarde voor de toekomst is. Gestructureerd werken aan doelmatigheid, de interfaces tussen processen en interne communicatie. Om draagvlak te creëren kozen we een bottum up-benadering. Processen werden beschreven door de gebruikers, managers en medewerkers samen. Theo Hoveling, hoofd van GVB Infra BV, trad op als inspirator met bedrijfs brede presentaties om het nut en de noodzaak van certificering uit te leggen. In 22 teams volgden medewerkers instructies, samen met collega s op afdelingsniveau. Met toewijding werkte de gehele organisatie aan de implementatie van het systeem, met een klanttevredenheidsonderzoek en interne audits in 2009 als test. Daaruit bleek dat GVB Infra in staat is om haar eigen kwaliteit te meten, verbetervoorstellen te formuleren en te realiseren. De winst van het systeem: sturen op basis van voortdurende audits en actuele resultaten! 7
Eerste MVO Prestatieladder certificaten uitgereikt Amper twee maanden na de officiële publicatie van de certificatienorm MVO Prestatieladder, mogen vier organisaties in Nederland zich een MVO gecertificeerde organisatie noemen. Op woensdag 7 juli zijn op het kantoor van DNV in Barendrecht de eerste MVO Prestatieladder certificaten uitgereikt aan de volgende vier organisaties: A. Hak Beheer, Wavin Noord-West Europa, Bavaria, Panelen Holland B.V. Samen met de twee andere certificerende instellingen werden de eerste MVO Prestatieladder certificaten vol trots overhandigd. Het MVO Prestatieladder register is na inschrijving van deze organisaties officieel geopend. Door certificatie volgens de certificatienorm MVO Prestatieladder kan aantoonbaar gemaakt worden dat deze organisaties over een managementsysteem beschikken voor Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen. Daarnaast betekent dit ook dat zij eisen en verwachtingen van hun stakeholders op de juiste manier monitoren en meten. Een certificaat laat zien dat dit onafhankelijk is beoordeeld door een externe partij. Om het MVO certificaat blijvend te kunnen borgen, zullen de certificerende instellingen jaarlijks de MVO gecertificeerde organisaties bezoeken. Heeft u de nieuwe trainingskalender al gedownload? Na de zomer direct aan de slag met uw kennis en competenties? Download gratis via onze website de nieuwe training najaars kalender 2010 van DNV Academy. In deze kalender vindt u het overzicht van alle 24 trainingen bestemd voor (interne) auditoren. www.dnv.nl/mvo Naast de trainingen over managementsystemen, vindt u ook trainingen en opleidingen uit onder andere de volgende sectoren: maritiem, kennismanagement en informatie technologie. Waarom men koos voor een training van DNV Academy? > praktische insteek van de training > juiste balans tussen theorie en praktijk > deskundigheid van de trainer Foto: Tamara Revenich www.dnv.nl/academy DNV.extra verder lezen? www.dnv.nl/extra DNV is in Suriname marktleider voor certificering, en is minstens 4 maal per jaar in Suriname te vinden Certificering neemt fors toe! Vanaf november 2010 gelden alleen nog maar de ISO 9001:2008 certificaten Sinds kort is de certificatienorm MVO Prestatieladder via de website van DNV gratis te downloaden Ontvangt u al 6x per jaar kosteloos inspiratie en tips over certificering en training in uw e-mail inbox?.vca audits: vanaf 1 november 2010 worden er alleen VCA audits uitgevoerd op basis van de herziene norm VCA 2008/5.1 Download gratis: 5 tips om meer uit interne audits te halen! DNV Certification Zwolseweg 1, 2994 LB Barendrecht Tel.: +31 (0)10 29 22 700 Fax: +31 (0)10 47 96 768 www.dnv.nl DNV.forum is een uitgave van DNV Eindredactie Arjen de Keizer Copywriting Heleen Aalders, Myra Ferdinandus Vormgeving en productie Waal aan de Maas Reclamebureau