O N D E R W I J S V I S I T A T I E

O N D E R W I J S V I S I T A T I E Orthopedagogie Een onderzoek naar de kwaliteit van de professioneel gerichte bacheloropleiding Orthopedagogie, de bachelor- na bacheloropleiding Orthopedagogisch management en de bachelor- na bacheloropleiding Educatieve benadering van personen met autismespectrumstoornissen aan de Vlaamse hogescholen V l a a m s e H o g e s c h o l e n r a a d 22 maart 2011

D e o n d e r w i j s v i s i t a t i e O r t h o p e d a g o g i e Ravensteingalerij 27, bus 3 1000 Brussel tel.: 02 211 41 90 info@vlhora.be Exemplaren van dit rapport kunnen tegen betaling verkregen worden op het VLHORA-secretariaat. Het rapport is ook elektronisch beschikbaar op http://www.vlhora.be > evaluatieorgaan > visitatierapporten > huidige ronde Wettelijk depot: D/2011/8696/11 2

voorwoord De visitatiecommissie brengt met dit rapport verslag uit over haar oordelen en de daaraan ten grondslag liggende motivering, conclusies en aanbevelingen die resulteren uit het onderzoek dat zij heeft verricht naar de onderwijskwaliteit van de professioneel gerichte bacheloropleiding Orthopedagogie, de bachelor- na bacheloropleiding Educatieve benadering van personen met autismespectrumstoornissen en de bachelor- na bacheloropleiding Orthopedagogisch management in Vlaanderen. De visitatiecommissie heeft hierbij de visitatieprocedure Handleiding Onderwijsvisitaties VLIR VLHORA, september 2008 gevolgd, waarbij zij niet enkel aanbevelingen en suggesties formuleert in het kader van de continue kwaliteitsverbetering van het hoger onderwijs, maar ook een oordeel geeft in het kader van de accreditatie van de opleiding. De visitatie en dit rapport passen in de werkzaamheden van de hogescholen en van de Vlaamse Hogescholenraad (VLHORA) met betrekking tot de kwaliteitszorg van het hogescholenonderwijs, zoals bepaald in artikel 93 van decreet van 4 april 2003 betreffende de herstructurering van het hoger onderwijs. Met dit rapport wordt de bredere samenleving geïnformeerd over de wijze waarop de hogescholen en meer bepaald de betrokken opleiding omgaat met de kwaliteit van haar onderwijs. Toch is het rapport in de eerste plaats bedoeld voor de hogeschool die de opleiding aanbiedt. Op basis van de bevindingen van het rapport kan de hogeschool nu en in de nabije toekomst actie nemen om de kwaliteit van het onderwijs in de opleiding te handhaven en verder te verbeteren. De lezer moet er zich echter terdege bewust van zijn dat het rapport slechts een momentopname biedt van het onderwijs in de opleiding en dat de rapportering van de visitatiecommissie slechts één fase is in het proces van kwaliteitszorg. De VLHORA dankt allen die meegewerkt hebben aan het welslagen van dit proces van zelfevaluatie en visitatie. De visitatie was niet mogelijk geweest zonder de inzet van al wie binnen de hogeschool betrokken was bij de voorbereiding en de uitvoering ervan. Tevens is de VLHORA dank verschuldigd aan de voorzitter, de leden en de secretarissen van de visitatiecommissie voor de betrokkenheid en deskundige inzet waarmee zij hun opdracht hebben uitgevoerd. Marc Vandewalle secretaris-generaal Bert Hoogewijs voorzitter 3

4

inhoudsopgave voorwoord... 3 inhoudsopgave... 5 deel 1... 7 Hoofdstuk 1 De onderwijsvisitatie Orthopedagogie... 9 1.1 inleiding... 9 1.2 de betrokken opleidingen... 9 1.3 de visitatiecommissie... 9 1.3.1 samenstelling... 9 1.3.2 taakomschrijving... 10 1.3.3 werkwijze... 11 1.3.4 oordeelsvorming... 12 1.4 indeling van het rapport... 13 Hoofdstuk 2 Het domeinspecifieke referentiekader Orthopedagogie... 15 2.1 inleiding... 15 2.2 domeinspecifieke competenties... 15 2.2.1 gehanteerde input... 15 2.2.2 domeinspecifieke competenties... 15 2.3 besluit... 17 Hoofdstuk 3 Het domeinspecifieke referentiekader Orthopedagogisch management... 19 3.1 inleiding... 19 3.2 domeinspecifieke competenties... 19 3.2.1 gehanteerde input... 19 3.2.2 domeinspecifieke competenties... 19 3.3 besluit... 20 Hoofdstuk 4 Het domeinspecifieke referentiekader Educatieve benadering van personen met autismespectrumstoornissen... 21 4.1 inleiding... 21 4.2 domeinspecifieke competenties... 21 4.2.1 gehanteerde input... 21 4.2.2 domeinspecifieke competenties... 21 4.3 besluit... 22 Hoofdstuk 5 De opleidingen in vergelijkend perspectief... 23 Onderwerp 1 Doelstellingen van de opleiding... 23 Facet 1.1 Niveau en oriëntatie... 23 Facet 1.2 Domeinspecifieke eisen... 24 Onderwerp 2 Programma... 24 Facet 2.1 Relatie doelstelling en inhoud... 24 Facet 2.2 Eisen professionele en academische gerichtheid... 25 Facet 2.3 Samenhang... 25 Facet 2.4 Studieomvang... 26 Facet 2.5 Studielast... 26 Facet 2.6 Afstemming vormgeving - inhoud... 27 Facet 2.7 Beoordeling en toetsing... 27 Facet 2.8 Masterproef... 27 5

Facet 2.9 Toelatingsvoorwaarden... 28 Onderwerp 3 Inzet van personeel... 28 Facet 3.1 Kwaliteit personeel... 28 Facet 3.2 Eisen professionele gerichtheid... 29 Facet 3.3 Kwantiteit personeel... 29 Onderwerp 4 Voorzieningen... 30 Facet 4.1 Materiële voorzieningen... 30 Facet 4.2 Studiebegeleiding... 30 Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg... 31 Facet 5.1 Evaluatie resultaten... 31 Facet 5.2 Maatregelen tot verbetering... 31 Facet 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld... 32 Onderwerp 6 Resultaten... 32 Facet 6.1 Gerealiseerd niveau... 32 Facet 6.2 Onderwijsrendement... 33 Hoofdstuk 6 Vergelijkende tabel kwaliteitsaspecten... 35 deel 2... 39 Hoofdstuk 1 Hogeschool Gent... 41 Hoofdstuk 2 Hogeschool-Universiteit Brussel... 75 Hoofdstuk 3 Karel de Grote-Hogeschool... 111 Hoofdstuk 4 Katholieke Hogeschool Limburg... 151 Hoofdstuk 5 Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen... 195 Hoofdstuk 6 Plantijn Hogeschool Hogeschool van de Provincie Antwerpen... 235 deel 3... 269 Hoofdstuk 1 Katholieke Hogeschool Limburg... 271 deel 4... 301 Hoofdstuk 1 Plantijn Hogeschool Hogeschool van de Provincie Antwerpen... 303 bijlagen... 333 6

deel 1 algemeen deel 7

8 o n d e r w i j s v i s i t a t i e O r t h o p e d a g o g i e

Hoofdstuk 1 De onderwijsvisitatie Orthopedagogie 1.1 inleiding In dit rapport brengt de visitatiecommissie verslag uit van haar bevindingen over de onderwijskwaliteit van de professioneel gerichte bacheloropleiding Orthopedagogie, de bachelor- na bacheloropleiding Educatieve benadering van personen met autismespectrumstoornissen en de bachelor- na bacheloropleiding Orthopedagogisch management, die zij in het najaar van 2009 en het voorjaar van 2010 in opdracht van de Vlaamse Hogescholenraad (VLHORA) heeft onderzocht. Dit initiatief past in de werkzaamheden van de hogescholen en van de VLHORA met betrekking tot de kwaliteitszorg van het hogescholenonderwijs, zoals bepaald in artikel 93 van het decreet van de Vlaamse Gemeenschap van 4 april 2003 betreffende de herstructurering van het hoger onderwijs in Vlaanderen. 1.2 de betrokken opleidingen De opleiding Orthopedagogie wordt door 6 hogescholen aangeboden. De visitatiecommissie bezocht op: - 6, 7 en 8 oktober 2009 Hogeschool Gent - 28, 29 en 30 oktober 2009 Hogeschool-Universiteit Brussel - 24, 25 en 26 november 2009 Karel de Grote-Hogeschool - 10, 11 en 12 maart 2010 Katholieke Hogeschool Limburg - 2, 3 en 4 februari 2010 Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen - 23, 24 en 25 februari 2010 Plantijn Hogeschool Hogeschool van de Provincie Antwerpen De opleiding Orthopedagogisch management wordt door 1 hogeschool aangeboden. De visitatiecommissie bezocht op: - 10, 11 en 12 maart 2010 Katholieke Hogeschool Limburg De opleiding Educatieve benadering van personen met autismespectrumstoornissen wordt door 1 hogeschool aangeboden. De visitatiecommissie bezocht op: - 23, 24 en 25 februari 2010 Plantijn Hogeschool Hogeschool van de Provincie Antwerpen 1.3 de visitatiecommissie 1.3.1 samenstelling De visitatiecommissie werd samengesteld conform de procedure van de Handleiding Onderwijsvisitaties VLIR VLHORA, september 2008. Meer in het bijzonder werden de richtlijnen van de Erkenningscommissie Hoger Onderwijs met betrekking tot de onafhankelijkheid van de commissieleden opgevolgd. De visitatiecommissie werd samengesteld door het bestuursorgaan van de VLHORA in zijn vergadering van 4 april 2009. Deelcommissie 1: commissie die de Hogeschool Gent bezocht heeft. Voorzitter en onderwijsdeskundige: Domeindeskundige: Romain Hulpia Rudi Bloemen o n d e r w i j s v i s i t a t i e O r t h o p e d a g o g i e 9

Domeindeskundige: Domeindeskundige: Jan Loovers Bea Maes Deelcommissie 2: commissie die de Hogeschool-Universiteit Brussel en de Katholieke Hogeschool Zuid- West-Vlaanderen bezocht heeft. Voorzitter en onderwijsdeskundige: Domeindeskundige: Domeindeskundige: Domeindeskundige: Romain Hulpia Jan Loovers Rudi Bloemen Jos van Loon Deelcommissie 3: commissie die de Karel de Grote-Hogeschool en de Plantijn Hogeschool bezocht heeft. Voorzitter en onderwijsdeskundige: Domeindeskundige: Domeindeskundige: Domeindeskundige: Romain Hulpia Leen Baeke Jan Loovers Bea Maes Deelcommissie 4: commissie die de Katholieke Hogeschool Limburg bezocht heeft. Voorzitter en onderwijsdeskundige: Domeindeskundige: Domeindeskundige: Domeindeskundige: Romain Hulpia Leen Baeke Jan Loovers Jos van Loon Voor een kort curriculum vitae van de commissieleden, zie bijlage 1. Vanuit de VLHORA werden een projectbegeleider en een secretaris aangesteld. Voor de visitatie van de opleiding Orthopedagogie waren dit: Projectbegeleider: Secretaris: Klara De Wilde Walter Melis 1.3.2 taakomschrijving De commissie geeft op basis van het zelfevaluatierapport van de opleiding en de gesprekken ter plaatse: - een oordeel over de onderwerpen en facetten uit het accreditatiekader van de NVAO; - een integraal oordeel over de opleiding; - suggesties om waar mogelijk te komen tot kwaliteitsverbetering. Op aanvraag van de opleiding geeft de commissie een beoordeling van de voorgedragen bijzondere kwaliteitskenmerken. De beoordeling van het bijzonder kwaliteitskenmerk heeft geen invloed op de globale beoordeling van de opleiding en het accreditatiebesluit van de NVAO. 10 o n d e r w i j s v i s i t a t i e O r t h o p e d a g o g i e

1.3.3 werkwijze De visitatie van de opleiding Orthopedagogie aan de hogescholen gebeurde conform de werkwijze zoals die is vastgelegd in de Handleiding Onderwijsvisitaties VLIR VLHORA, september 2008. Voor de beschrijving van de werkwijze van de visitatiecommissie worden vier fasen onderscheiden. - fase 1, de installatie van de commissie; - fase 2, de voorbereiding; - fase 3, het visitatiebezoek; - fase 4, de schriftelijke rapportering. Fase 1 De installatie van de visitatiecommissie Op 22 april 2009 werd de visitatiecommissie officieel geïnstalleerd. De installatievergadering stond in het kader van een kennismaking, een gedetailleerde bespreking van het visitatieproces aan de hand van de Handleiding Onderwijsvisitaties VLIR VLHORA, september 2008 en een toelichting van het ontwerp van domeinspecifieke referentiekader. Daarnaast werden een aantal praktische afspraken gemaakt, onder meer met betrekking tot het bezoekschema, de bezoekdagen en de te lezen eindwerken en/of stageverslagen. Fase 2 De voorbereiding De visitatiecommissie heeft een domeinspecifiek referentiekader voor de opleidingen opgesteld en aan de opleidingen bezorgd. Elk commissielid heeft het zelfevaluatierapport en de bijlagen bestudeerd, de geselecteerde eindwerken gelezen en haar/zijn argumenten, vragen en voorlopig oordeel vastgelegd in een checklist, waarvan de secretaris een synthese heeft gemaakt. De synthese werd uitvoerig besproken en beargumenteerd door de commissieleden. Op basis van de bespreking en de door de commissieleden opgestuurde vragenlijsten, inventariseerde de secretaris kernpunten en prioriteiten voor de gesprekken en het materialenonderzoek bij de visitatie. Fase 3 Het visitatiebezoek De VLHORA heeft een bezoekschema ontwikkeld dat desgevallend aangepast werd aan de specifieke situatie van de opleiding. De bezoekschema s werden opgenomen als bijlage 4. Tijdens de visitatie werd gesproken met een representatieve vertegenwoordiging van alle geledingen die bij de opleiding betrokken zijn. Tijdens de visitatie werd bijkomend informatiemateriaal bestudeerd en werd een bezoek gebracht aan de instelling met het oog op de beoordeling van de accommodaties en de voorzieningen voor de studenten. Tijdens de visitatie werd voor de verdere bevraging gebruik gemaakt van de synthese van de checklist en de vragenlijsten. Binnen het bezoekprogramma werden een aantal overlegmomenten voor de commissieleden voorzien om de bevindingen uit te wisselen en te komen tot gezamenlijke en meer definitieve (tussen)oordelen. Na de o n d e r w i j s v i s i t a t i e O r t h o p e d a g o g i e 11

gesprekken met de vertegenwoordigers van de opleiding hebben de visitatieleden hun definitief (tussen)oordeel per facet en per onderwerp gegeven. Op het einde van het visitatiebezoek heeft de voorzitter een korte mondelinge rapportering gegeven van de ervaringen en bevindingen van de visitatiecommissie, zonder expliciete en inhoudelijk waarderende oordelen uit te spreken. Fase 4 De schriftelijke rapportering De secretaris heeft in samenspraak met de voorzitter en de commissieleden, op basis van het zelfevaluatierapport, de checklisten en de motiveringen een ontwerp opleidingsrapport opgesteld. Het ontwerprapport geeft per onderwerp en per facet het oordeel en de motivering van de visitatiecommissie weer. Daarnaast werden - waar wenselijk en/of noodzakelijk - aandachtspunten en eventuele aanbevelingen voor verbetering geformuleerd. Het ontwerp opleidingsrapport werd aan de hogescholen gezonden voor een reactie. De reactie van de opleiding op het ontwerp opleidingsrapport werd door de commissie in een slotvergadering besproken. De visitatiecommissie stelde ook een vergelijkend gedeelte op. Hierin worden de belangrijkste conclusies en aanbevelingen van de visitatie vergelijkenderwijs weergegeven. Tevens werden de oordelen per onderwerp, per facet en per hogeschool in een vergelijkende tabel weergegeven. Het vergelijkende deel en de vergelijkende tabel werden samen met het antwoord van de visitatiecommissie op de reacties van de opleidingen en het definitieve opleidingsrapport aan de hogescholen toegezonden. Het vergelijkende deel, de vergelijkende tabel, de definitieve opleidingsrapporten en de bijlagen worden samengebracht in het visitatierapport van de professioneel gerichte bacheloropleiding Orthopedagogie, de bachelor- na bacheloropleiding Orthopedagogisch management en de bachelor- na bacheloropleiding Educatieve benadering van personen met autismespectrumstoornissen. 1.3.4 oordeelsvorming De commissie legt in een eerste fase een oordeel per facet vast. Daarna legt de commissie een oordeel per onderwerp vast op basis van de oordelen van de facetten die van het onderwerp deel uitmaken. In de oordelen per onderwerp wordt steeds een overzicht gegeven van de oordelen per facet. In geval van een compensatie van facetten, wordt het oordeel op onderwerpniveau gevolgd door een motivering en aangevuld met de weging die de commissie hanteerde in de oordeelsvorming op onderwerpniveau. In de overige gevallen wordt voor de motivering van het oordeel op onderwerpniveau verwezen naar de argumentatie bij de facetten. De oordelen per facet en per onderwerp hebben betrekking op alle locaties, afstudeerrichtingen en varianten. Daar waar er een onderscheid in het oordeel per afstudeerrichting en/of locatie en/of variant nodig is, wordt dit aangegeven in het rapport. De commissie houdt in haar beoordeling rekening met accenten die de opleiding eventueel zelf legt, met het domeinspecifieke referentiekader en met de benchmarking ten opzichte van de gelijkaardige opleidingen in andere instellingen van hoger onderwijs. 12 o n d e r w i j s v i s i t a t i e O r t h o p e d a g o g i e

Alle oordelen en wegingen volgen de beslisregels zoals geformuleerd in de Handleiding Onderwijsvisitaties VLIR VLHORA, september 2008. Op het niveau van de facetten volgen de oordelen een vierpuntenschaal: on,, goed en excellent. Op het niveau van de onderwerpen en op het niveau van de opleiding in haar geheel geeft de commissie een antwoord op de vraag of er in de opleiding voor dit onderwerp generieke kwaliteitswaarborgen aanwezig zijn. Hierbij kan het oordeel of on luiden. 1.4 indeling van het rapport Het rapport bestaat uit twee delen. In het eerste deel beschrijft de visitatiecommissie in hoofdstuk 2, 3 en 4 het domeinspecifiek referentiekader op basis waarvan zij de gevisiteerde opleidingen heeft beoordeeld. In hoofdstuk 5 worden de belangrijkste conclusies en bevindingen van de commissie per facet vergelijkenderwijs weergegeven en tot slot worden in hoofdstuk 6 de toegekende scores in tabelvorm samengevat. In het tweede deel van het rapport brengt de commissie verslag uit over de gevisiteerde opleiding Orthopedagogie. Voor elke afzonderlijke hogeschool en dus voor elke afzonderlijk gevisiteerde opleiding kan u een deelrapport terugvinden. De deelrapporten bevatten de aanbevelingen die de commissie doet ten aanzien van elke afzonderlijke hogeschool en zijn gemakshalve geordend naar alfabetische volgorde van de benaming van de hogescholen. In het derde en vierde deel van het rapport brengt de commissie verslag uit over de gevisiteerde opleidingen bachelor- na bachelor Orthopedagogisch management en bachelor- na bachelor Educatieve benadering van personen met autismespectrumstoornissen. o n d e r w i j s v i s i t a t i e O r t h o p e d a g o g i e 13

14 d o m e i n s p e c i f i e k r e f e r e n t i e k a d e r O r t h o p e d a g o g i e

Hoofdstuk 2 Het domeinspecifieke referentiekader Orthopedagogie 2.1 inleiding Voor iedere groep van opleidingen wordt een domeinspecifiek referentiekader ontwikkeld dat door de commissie gebruikt wordt bij de beoordeling van opleidingen. De visitatiecommissie is verantwoordelijk voor de opmaak van het domeinspecifiek referentiekader. De VLHORA als evaluatieorgaan geeft de procedure 1 aan voor de opstelling ervan. Het referentiekader is niet bedoeld om een ideale opleiding te schetsen. Respect voor de eigenheid van een opleiding en voor de diversiteit binnen eenzelfde opleiding over de instellingen heen, veronderstelt immers dat in de eerste plaats wordt nagegaan of elke opleiding erin slaagt haar eigen doelstellingen te realiseren en dit zowel inhoudelijk als procesmatig. Dit belet niet dat wordt nagegaan of elke opleiding aan een aantal minimumeisen voldoet, die aan de betreffende opleiding worden gesteld vanuit het vakgebied en/of de relevante beroepspraktijk. 2.2 domeinspecifieke competenties 2.2.1 gehanteerde input referentiekaders van de opleidingen - Hogeschool Gent - Hogeschool-Universiteit Brussel - Karel de Grote Hogeschool - Katholieke Hogeschool Limburg - Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen - Plantijn Hogeschool brondocumenten onderschreven door werkveld / internationale referentiekaders - Quality of Life concept - het Supports Paradigm 2.2.2 domeinspecifieke competenties gemeenschappelijke domeinspecifieke competenties De visitatiecommissie is zich bewust dat de afgestudeerde professionale bachelor Orthopedagogie naast specifieke competenties eigen aan het domein ook algemene en algemeen beroepsspecifieke competenties dient te verwerven, die zijn vermeld in het structuurdecreet van 2003. Algemene competenties: - denk- en redeneervaardigheid; 1 De procedure voor het opstellen van het domeinspecifiek referentiekader is beschikbaar op de website van de VLHORA www.vlhora.be onder de rubriek visitatie & accreditatie. d o m e i n s p e c i f i e k e r e f e r e n t i e k a d e r O r t h o p e d a g o g i e 15

- het verwerven en verwerken van informatie; - het vermogen tot kritische reflectie en projectmatig werken; - creativiteit; - het kunnen uitvoeren van eenvoudige leidinggevende taken; - het vermogen tot communiceren van informatie, ideeën, problemen en oplossingen, zowel aan specialisten als aan leken; - een ingesteldheid tot levenslang leren. Algemeen beroepsgerichte competenties: - teamgericht kunnen werken; - oplossingsgericht kunnen werken in de zin van het zelfstandig kunnen definiëren en analyseren van complexe probleemsituaties in de beroepspraktijk en het kunnen ontwikkelen en toepassen van zinvolle oplossingstrategieën; - het besef van maatschappelijke verantwoordelijkheid samenhangend met de beroepspraktijk. De commissie voegt volgende competenties toe aan de algemeen beroepsgerichte competenties. De professionele bachelor Orthopedagogie: - handelt vanuit het respect voor de totale persoon van de cliënt; - is in staat om te werken vanuit een emancipatorisch visie, gericht op empowerment voor de cliënten. - kan orthopegagogisch handelen met het oog op de duurzame ontwikkeling van de cliënt en het cliëntsysteem; - kan probleemsituaties met/van een cliënt(-systeem) bespreekbaar maken en hiervoor oplossingsstrategieën formuleren en uitwerken; - kan in een multidisciplinair team werken; - kan een groep van cliënten leiden (van eetsituaties over het geven van activiteiten tot het leiden van een groepsgesprek / bewonersvergadering); - kan orthopedagogische methodieken, concepten en theorieën toepassen in zijn professioneel handelen. De commissie definieert de beroepsspecifieke competenties als volgt. De professionale bachelor Orthopedagogie: - kan vanuit een orthopedagogische vraag zelfstandig en/of in teamverband en samen met de cliënt en zijn omgeving, een handelingsplan mee vormgeven (de professionele bachelor in de orthopedagogie als handelingsplanner); - kan de processen m.b.t het dagelijkse leven organiseren, begeleiden en ondersteunen en dit in samenspraak met de cliënt en het cliëntsysteem (de professionele bachelor in de orthopedagogie als organisator en ondersteuner van processen m.b.t. het dagelijks leven); - kan strategisch en methodisch vorm geven aan activiteiten ter voorkoming van moeilijkheden in het functioneren van mensen en groepen (de professionele bachelor in de orthopedagogie als preventiewerker); - werkt aan de hulpvragen van de cliënt en het cliëntsysteem vanuit een context van het dagelijkse leven (de professionele bachelor in de orthopedagogie als psychosociaal begeleider); - kan de cliënten op een (ped)agogische doordachte wijze begeleiden in hun levensloop (de professionele bachelor in de orthopedagogie als (ped)agogisch begleider); - kan de maatschappelijke integratie van de cliënt en het cliëntsysteem begeleiden (de professionele bachelor in de orthopedagogie als ondersteuner en ontwikkelaar van netwerken). 16 d o m e i n s p e c i f i e k r e f e r e n t i e k a d e r O r t h o p e d a g o g i e

opleidingsgebonden / afstudeerrichtingsgebonden competenties De professionele bachelor in de Orthopedagogie kan vanuit een kritische invalshoek, een pluralistische houding en de solidariteitsgedachte, maatschappelijke systemen en het beleid sensibiliseren om de belangen van de personen met ondersteuningsbehoefte te behartigen. 2.3 besluit In dit besluit wenst de commissie een aantal elementen onder de aandacht te brengen die van belang zijn voor de na te streven competenties. De orthopedagogische begeleiding van cliënten dient te gebeuren vanuit het respect voor de totale persoon. Het orthopedagogisch handelen vormt één aspect in de totale begeleiding van de cliënt. De professionele bachelor in de Orthopedagogie moet zich bewust zijn dat zijn orthopedisch handelen beïnvloed wordt door zijn eigen referentiekader. Het is dan ook essentieel dat hij zich bewust is van zijn eigen referentiekader om inzicht te kunnen verwerven in het referentiekader van de cliënt en het cliëntsysteem. De professionele bachelor in de Orthopedagogie werkt binnen een multidisciplinair kader. Kunnen werken in een team en bereid zijn om orthopedagogisch handelen in functie te stellen van de totale behandeling van de cliënt, is essentieel. Wat betreft teamwerking ligt de finaliteit van de professionele bachelor in de Orthopedagogie in het leiden van een team van opvoeders. De student moet tijdens de opleiding de competenties verwerven die hem in staat stellen om een team van opvoeders te begeleiden. Uiteraard zal de opleiding Orthopedagogie dat leiderschap in zijn eerste beroepservaring nog niet effectief kunnen uitoefenen maar de opleiding moet het kader geven om die doelstelling te kunnen realiseren. Voor de orthopedagogische begeleiding van cliënten worden beroep gedaan op mensen met een diploma secundair onderwijs, op professionele bachelors en op masters. Het is belangrijk om met de veschillende actoren overleg te hebben om ieders deskundigheid en werkterrein te bepalen. Dit overleg is ook belangrijk om tussen de verschillende actoren een gemeenschappelijke conceptuele en methodische basis te ontwikkelen. De tewerkstelling van de professionele bachelor in de Orthopedagogie ligt voornamelijk in de welzijns- en gezondheidssector. Binnen deze sector zijn er verschillende domeinen (bijzondere jeugdzorg, gehandicaptenzorg, ). De opleidingen moeten de studenten een inzicht geven in de recente ontwikkelingen binnen de verschillende domeinen maar het is geen noodzaak dat de afgestudeerden gespecialiseerd zijn voor en onmiddellijk inzetbaar zijn in elk domein. d o m e i n s p e c i f i e k e r e f e r e n t i e k a d e r O r t h o p e d a g o g i e 17

18 d o m e i n s p e c i f i e k r e f e r e n t i e k a d e r O r t h o p e d a g o g i s c h m a n a g e m e n t

Hoofdstuk 3 Het domeinspecifieke referentiekader Orthopedagogisch management 3.1 inleiding Voor iedere groep van opleidingen wordt een domeinspecifiek referentiekader ontwikkeld dat door de commissie gebruikt wordt bij de beoordeling van opleidingen. De visitatiecommissie is verantwoordelijk voor de opmaak van het domeinspecifiek referentiekader. De VLHORA als evaluatieorgaan geeft de procedure 1 aan voor de opstelling ervan. Het referentiekader is niet bedoeld om een ideale opleiding te schetsen. Respect voor de eigenheid van een opleiding en voor de diversiteit binnen eenzelfde opleiding over de instellingen heen, veronderstelt immers dat in de eerste plaats wordt nagegaan of elke opleiding erin slaagt haar eigen doelstellingen te realiseren en dit zowel inhoudelijk als procesmatig. Dit belet niet dat wordt nagegaan of elke opleiding aan een aantal minimumeisen voldoet, die aan de betreffende opleiding worden gesteld vanuit het vakgebied en/of de relevante beroepspraktijk. 3.2 domeinspecifieke competenties 3.2.1 gehanteerde input referentiekaders van de opleidingen: - Katholieke Hogeschool Limburg brondocumenten onderschreven door werkveld / internationale referentiekaders / 3.2.2 domeinspecifieke competenties gemeenschappelijke domeinspecifieke competenties De commissie gaat ervan uit dat de algemene, algemeen beroepsgerichte en beroepsspecfiieke compententies van de professionele bachelor in de Orthopedagogie verworven dienen te zijn vooraleer deze opleiding kan aangevat worden. De commissie definieert de beroepsspecifieke competenties als volgt. De professionale bachelor Orthopedagogisch management: - kan zich ontwikkelen in de functie van leidinggevende, vanuit inzicht in de eigen persoon en de eigen invloed op anderen, de rollen van de leidinggevende en leiderschapsstijlen; - stuurt zichzelf en geeft van daaruit leiding aan zichzelf en anderen; - kan flexibel en adequaat omgaan met eigen leiderschapstijl en deze aanpassen aan omstandigheden en/of personen; 1 De procedure voor het opstellen van het domeinspecifiek referentiekader is beschikbaar op de website van de VLHORA www.vlhora.be onder de rubriek visitatie & accreditatie. d o m e i n s p e c i f i e k r e f e r e n t i e k a d e r O r t h o p e d a g o g i s c h m a n a g e m e n t 19

- heeft inzicht in managementvaardigheden (zoals gesprekstechnieken, conflicthantering, besluitvorming, plannen, organiseren en delegeren) en kan deze integreren in zijn eigen leiderschapsstijl; - heeft inzicht in organisatiestructuren en culturen, in veranderingsmanagement en projectmanagement en kan deze integreren in zijn leiderschapsstijl; - handelt vanuit inzicht in de administratieve, financiële en juridische context van de organisatie; - kan effectief communiceren en samenwerken met alle actoren die betrokken zijn bij de organisatie en/of de cliënten; - kan een kwaliteitsbeleid ontwikkelen en uitvoeren, zowel op het niveau van de eigen leefgroep/afdeling/dienst als op het niveau van de voorziening/organisatie; - ontwikkelt en optimaliseert netwerken en samenwerkingsverbanden met andere dienst- en hulpverleners, andere organisaties en overheden; - staat open voor nieuwe orthopedagogische visies en heeft de bereidheid om hierover én over de eigen orthopedagogische praktijk kritisch te reflecteren; - kan de maatschappelijke, beleidsmatige en juridische evoluties en hun impact op de eigen sector correct inschatten; - kan als leidinggevende kritisch reflecteren over huidige orthopedagogische ontwikkelingen op meso- en macrovlak en participeert actief op intern en extern beleidsniveau; - neemt een signaalfunctie op naar de samenleving en de betrokken overheden toe. opleidingsgebonden / afstudeerrichtingsgebonden competenties De professionale bachelor in het Orthopedagogisch management: - is in staat het beleid en de werking van een organisatie te bevragen vanuit het perspectief van zingeving en ethiek; - heeft de bereidheid om beslissingen, standpunten en visies te bevragen vanuit ethische invalshoek en steeds de afweging zingeving-efficiëntie/economie te maken. 3.3 besluit Een goede manager stelt een organisatie in staat om optimaal te functioneren ten voordele van diegenen die er leven en werken. De opleiding moet de studenten dan ook in staat stellen om zich tot een goede manager te kunnen ontwikkelen. Daarbij is het niet enkel belangrijk om de organisatie optimaal te laten werken binnen een gegevens context. Er moet ook aandacht gaan naar leiderschap in een veranderende context en naar de wijze waarop het management de organisatie kan voorbereiden op de impact van de veranderende context. Op deze manier kan de student een optimale werking van de organsatie realiseren en behouden in de toekomst. 20 d o m e i n s p e c i f i e k r e f e r e n t i e k a d e r O r t h o p e d a g o g i s c h m a n a g e m e n t