Werkgroep Wageningen Toegankelijk Inventarisatie toegankelijkheid van routes, winkels en openbare gebouwen in Wageningen

Transcriptie

1 Werkgroep Wageningen Toegankelijk Inventarisatie toegankelijkheid van routes, winkels en openbare gebouwen in Wageningen Uitgevoerd door MaS-stagiaires in het kader van maatschappelijke stage van 30 januari tot februari 2013, op verzoek van de Werkgroep Wageningen Toegankelijk. oktober 2013

2

3 HOOFDSTUK 1 INLEIDING 3 MEEDOEN VOOR IEDEREEN 3 HET ONTSTAAN VAN DIT INITIATIEF 3 SAMENWERKING MET BELANGENGROEP 3 SAMENWERKING MET GEMEENTE 3 SAMENWERKING MET WINKELIERS 3 DOEL VAN DE INVENTARISATIE 4 HOOFDSTUK 2 OPZET ONDERZOEK 5 BELEVING LEERLINGEN 5 ROUTES 5 WINKELS 6 GEBOUWEN 6 HOOFDSTUK 3 BELANGRIJKSTE UITKOMSTEN 7 BELANGRIJKSTE UITKOMSTEN ROUTES 7 BELANGRIJKSTE UITKOMSTEN WINKELS 9 BELANGRIJKSTE UITKOMSTEN GEBOUWEN 9 HOOFDSTUK 4 CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN 11 TOEGANKELIJKHEID ROUTES 11 TOEGANKELIJKHEID WINKELS 11 TOEGANKELIJKHEID GEBOUWEN 11 ALGEMENE AANBEVELING 12 BRONVERMELDING 13 BOEKEN 13 WEBSITES 13 BIJLAGE 1 ROUTES 14 VOORBEELDROUTE 14 UITKOMSTEN ROUTES 15 BIJLAGE 2 WINKELS 20 VOORBEELD VRAGENLIJST WINKELS 20 UITKOMSTEN WINKELS 20 BIJLAGE 3 GEBOUWEN 24 UITKOMSTEN GEBOUWEN 24 1

4 2

5 Hoofdstuk 1 Inleiding Meedoen voor iedereen Alle maatschappelijke en politieke inzet in Wageningen is er op gericht dat mensen langer zelfstandig mee kunnen blijven doen in de samenleving. De gemeente probeert alle middelen hier breed op in te zetten. Voor mensen met een lichamelijke beperking is het daarbij belangrijk om zo min mogelijk afhankelijk van anderen te zijn en zo zelfstandig mogelijk te kunnen leven. De toegankelijkheid in heel Wageningen van winkels, bussen en bushaltes, openbare ruimte en gebouwen is hierin essentieel. Het ontstaan van dit initiatief Tijdens de Wmo-besprekingen in 2012 binnen het domein gehandicapten bleek dat er financiën gereserveerd waren voor extern onderzoek naar de toegankelijkheid van Wageningen voor mensen met een (lichamelijke) beperking. De samenwerkingspartners binnen het domein gaven aan dat er eerder zo n onderzoek uitgevoerd is in Wageningen, waar vervolgens niet veel mee gedaan is. De partners vroegen zich af of zo n onderzoek niet simpeler en praktischer uitgevoerd kon worden met direct resultaat als gevolg. Er is vervolgens binnen het domein een gezamenlijke afspraak gemaakt tussen MEE Veluwe, Solidez en Meldpunt Vrijwilligerswerk om een inventarisatie van knelpunten op papier te zetten en om die, voorzien van aanbevelingen, aan de gemeente te presenteren. Deze inventarisatie ligt nu voor u. De rolverdeling in deze gezamenlijke actie: - MEE Veluwe leverde vragenlijsten aan die vertaald konden worden naar de Wageningse situatie. - Meldpunt Vrijwilligerswerk koppelde het inventariseren van knelpunten aan een opdracht voor leerlingen die zij voor hun maatschappelijke stage uitvoerden. - Solidez voerde de inventarisatie uit en droeg zorg voor het verslag. Samenwerking met belangengroep Tijdens de besprekingen binnen het domein gehandicapten bleek dat parallel aan deze besprekingen een groep betrokken vrijwilligers de Werkgroep Wageningen Toegankelijk opgericht had. Doel van de werkgroep is de toegankelijkheid van Wageningen voor mensen met een lichamelijke beperking onder de aandacht brengen van burgers, ondernemers en politiek. Zij zouden in het najaar van 2012 een publieksactie organiseren. MEE Veluwe, Solidez en Meldpunt Vrijwilligerswerk hebben zich aangesloten bij deze werkgroep. Gezamenlijk hebben zij op 31 oktober 2012 een publieksactie in de binnenstad van Wageningen georganiseerd. Op 13 maart 2013 is het verslag hiervan aangeboden aan de toenmalig wethouder Efdé. De werkgroep heeft zich vervolgens actief ingezet voor het organiseren van een inventarisatie van knelpunten in de toegankelijkheid voor mensen met een lichamelijke beperking. Eind januari 2013 resulteerde dit in de uitvoering van deze inventarisatie door leerlingen van het Pantarijn tijdens de driedaagse maatschappelijke stage. Zij onderzochten de toegankelijkheid van routes, winkels en openbare gebouwen. Samenwerking met gemeente Voordat de te inventariseren routes, winkels en gebouwen zijn bepaald, is er contact geweest met de gemeente. De gemeente heeft aangegeven welke routes zij graag onderzocht zag. Met name de routes van zorghuizen naar de dichtstbijzijnde supermarkt en bushalte wilde de gemeente graag opgenomen zien in de inventarisatie. Samenwerking met winkeliers Binnen de Werkgroep Wageningen Toegankelijk is een betrokken ondernemer actief. De werkgroep heeft hierdoor vanaf het begin de focus gelegd op het betrekken van de ondernemers bij de activiteiten van de werkgroep. Via Tom Kool, de citymanager, is er vervolgens een verzoek gedaan door de Werkgroep Wageningen Toegankelijk aan alle winkeliers om mee te werken aan de inventarisatie naar toegankelijkheid van hun winkels. Dat heeft ertoe geleid dat 10 winkeliers zich aangemeld hebben met de vraag de inventarisatie uit te voeren bij hun winkels. Tijdens de 3

6 inventarisatiedagen hebben vervolgens nog 28 winkeliers toestemming gegeven ook bij hun winkels een inventarisatie naar knelpunten uit te voeren. Winkels die nu en in de toekomst voldoende toegankelijk zijn voor mensen met een lichamelijke handicap zullen door de werkgroep beloond worden met een certificaat in de vorm van een vignet. Doel van de inventarisatie Deze inventarisatie van knelpunten voor mensen met een lichamelijke beperking in belangrijke routes is bedoeld om effectief en slagvaardig de knelpunten weg te kunnen werken. Met name in aanleg en onderhoud kan nu veel doelgerichter voor een aanpak gekozen worden waarbij gemeente, ondernemers en burgers ieder hun verantwoordelijkheid kunnen oppakken. 4

7 Hoofdstuk 2 Opzet onderzoek Het onderzoek is opgezet in samenwerking met verschillende partners. Het doel is te onderzoeken hoe toegankelijk Wageningen is voor mensen met een handicap. Uit het onderzoek moet blijken waar de knelpunten liggen in deze gemeente. Er zijn drie verschillende aspecten van de openbare ruimte onderzocht, namelijk looproutes vanaf zorginstellingen, winkels en openbare gebouwen. Voor het onderzoeken van de winkels en openbare gebouwen is gebruik gemaakt van vragenlijsten die beschikbaar zijn gesteld door MEE Veluwe. Deze vragenlijsten zijn gebruikt in Rotterdam in een vergelijkbaar onderzoek, Rotterdam toegankelijk. De vragenlijsten zijn aangepast aan de Wageningse situatie door een medewerker en stagiair van Solidez, met ondersteuning van MEE Veluwe. Tevens hebben zij de coördinatie van het onderzoek gedaan (contact met het Pantarijn, de woonvormen en de vrijwilligers, het regelen van de rolstoelen, het ontvangen en informeren van de stagiaires). De gebruikte vragenlijsten vindt u in de bijlagen. Het onderzoek is uitgevoerd door zestien leerlingen (vmbo, havo en vwo) van scholengemeenschap Pantarijn tijdens hun maatschappelijke stage. Zij zijn in groepjes van twee of drie leerlingen met een rolstoel op pad gegaan. Drie vrijwilligers hebben een groepje leerlingen begeleid. De groepjes kregen de onderzoekslijst en een rolmaat mee. Een docent van het Pantarijn heeft de medewerker van Solidez geholpen met de coördinatie. Helaas zat het weer tijdens de onderzoeksdagen niet mee en moesten zij soms in de stromende regen de routes afleggen. Beleving leerlingen De inzet van leerlingen is essentieel geweest bij het uitvoeren van deze inventarisatie. Door hun vrijwillige inzet op deze drie dagen is het mogelijk geweest in vrij korte tijd veel informatie te verkrijgen. De leerlingen hebben zelf gekozen voor deze vrijwilligersklus. Zij hebben via de site hun eigen maatschappelijke vrijwilligersklus uitgezocht. De vacature was vrij snel ingevuld. Dit geeft aan dat de klus de leerlingen aansprak. Ondanks het slechte weer waarin de leerlingen routes hebben moeten lopen, hebben de leerlingen in de evaluatie van hun maatschappelijke stage deze vrijwilligersklus een ruime 8+ gegeven. Opmerkingen die terug kwamen: ik heb geleerd wat beperkingen hebben inhoudt in Wageningen, het regende wel veel, maar het was leuk en zinnig om te doen, er was voldoende begeleiding. Een vrijwilligersklus die voor herhaling vatbaar is en ook jongeren bewust maakt van de problemen die een beperking met zich meebrengt. Op woensdag 30 januari startte de maatschappelijke stage. De leerlingen kregen eerst uitleg over het doel van het onderzoek. Met behulp van de docent werden groepjes gevormd van twee a drie leerlingen. Aan het eind van de ochtend kwamen de leerlingen per groepje terug en werkten ze de uitkomsten uit op de computer. De meesten vonden de opdracht erg leuk ondanks de slechte weeromstandigheden. De ervaring om in een rolstoel te zitten en op ooghoogte de wereld om hen heen te bekijken zette de leerlingen aan het denken. In de uitkomsten van het onderzoek van de winkels vonden zij de bejegening en hulpvaardigheid van de verkopers erg belangrijk. De ingevulde vragenlijsten zijn geanalyseerd, aangevuld en omgezet in dit verslag door een medewerker en vrijwilliger van Solidez en een consulent van MEE Veluwe. De gedetailleerde uitkomsten van de afzonderlijke routes, winkels en gebouwen zijn toegevoegd in de bijlagen. Routes Vanuit de gemeente Wageningen had men laten weten dat zij prioriteit gaven aan het onderzoeken van routes vanaf woonvormen voor ouderen of minder validen naar de dichtstbijzijnde supermarkt en bushalte. In de Werkgroep Wageningen Toegankelijk werd afgesproken dat ook de routes van de woonvorm naar het centrum, het dichtstbijzijnde wijkcentrum en een aantal openbare gebouwen en winkels in het centrum onderzocht zouden worden. De vertrekpunten waren: Nudehof, Roosebrink, De Nudehof, Pieter Pauw, De Roosenbrink, Van der Meer Wonen Plus, De Stijl/Mondriaan, De Kastanje, Rumah Kita en De Rustenburg. 5

8 De routes werden samengesteld met behulp van de routeplanner van Google Maps. Bij de route zat een korte vragenlijst waarop belangrijke ondervindingen konden worden vastgelegd. Winkels Vooraf heeft de citymanager een inventarisatie gedaan onder winkeliers met de vraag of zij bereid waren om hun winkel te laten onderzoeken op rolstoeltoegankelijkheid. Hierop hebben tien winkeliers gereageerd. Naast de tien winkels die zich vooraf aangemeld, zijn er nog 28 andere winkels onderzocht. Deze winkels zijn benaderd door de scholieren en zijn direct daarop onderzocht. Voor het onderzoek hebben de scholieren gebruik gemaakt van een vragenlijst. Gebouwen Voor de gebouwen zijn vier openbare gebouwen onderzocht met ieder een andere publieke functie: het gemeentehuis, de bibliotheek, museum De Casteelse Poort en cultureel centrum t Venster. Daarbij is gebruik gemaakt van een uitgebreide vragenlijst. 6

9 Hoofdstuk 3 Belangrijkste uitkomsten Belangrijkste uitkomsten routes Om te kunnen bepalen of en waar er binnen Wageningen belangrijke obstakels zijn, werden er vanuit acht woonvormen waar mensen wonen die beperkt mobiel zijn routes uitgezet naar diverse locaties. De uitgekozen locaties zijn plaatsen waar mensen regelmatig naar toe gaan, zoals de dichtstbijzijnde supermarkt, het centrum van Wageningen, de dichtstbijzijnde bushalte en buurtcentra. In dit hoofdstuk zijn de belangrijkste obstakels op deze routes uitgelicht, soms met een foto ter verduidelijking van de situatie. De complete lijst met routes en obstakels is te vinden in bijlage 1. Van verpleeg- en verzorgingshuis de Nudehof is het een lange weg naar het busstation. Op deze route zijn geen rustpunten. Ook verkeert er een aantal stoepen in slechte staat op deze route. De route naar de dichtstbijzijnde supermarkt, de Hoogvliet, is goed begaanbaar. Foto 1 Foto 2 Foto 3 Foto 4 Foto 1: Struiken blokkeren de doorgang op de hoek van de Costerweg en de Lawickse Allee. Foto 2: Een voorbeeld van een slechte stoep tegenover wijkcentrum de Nude. Foto 3: Auto s staan over de stoep geparkeerd ter hoogte van garage van der Kolk op de Lawickse Allee. Foto 4: Bij Duivendaal zijn er geen op- en afritten bij de stoep. Vanaf seniorencomplex de Roosebrink naar de Albert Heijn zijn er met name rondom de Albert Heijn veel obstakels te overbruggen in de vorm van slecht geparkeerde en omgevallen fietsen. Op de route naar dienstencentrum de Wielewaag is een aantal stoepen moeilijk begaanbaar. Foto 5: Stadsbrink (stoepje kruispunt ABN AMRO) Foto 6: Voorbeeld van een omgevallen fiets die de stoep blokkeert in de buurt van de Albert Heijn. Foto 7: Schuine stoep met losse tegels op de Stationsstraat. Foto 8: Boom op de Churchillweg die aan beide kanten niet gepasseerd kan worden in een rolstoel. Vanaf verpleeg- en verzorgingshuis Rumah Kita is het erg moeilijk om met een rolstoel naar het centrum en wijkcentrum de Pomhorst te komen. Er zijn veel hoge stoepranden en smalle paden (Van Uvenweg, Lawickse Allee). Op de Marijkeweg is alleen een fietspad. Foto 5 Foto 6 Foto 7 Foto 8 Op de routes vanaf verzorgingshuis Rustenburg zijn weinig obstakels aangetroffen. Alleen op de route richting de Albert Heijn werd de stoep geblokkeerd door fietsen en een reclamebord van fietshandel Breet Bikes. 7

10 In de wijk de Tarthorst ligt woonvorm de Kastanje voor mensen met een verstandelijke beperking. De route naar het winkelcentrum is goed te lopen behalve bij de goot tussen de stoep en de weg ter hoogte van Tarthorst Men kan de stoep niet opkomen. De route naar het centrum is zonder obstakels goed te lopen. Er is echter maar één rustpunt (bankje) op de route. Vanaf seniorencomplex Van der Meer Wonen Plus waren er weinig obstakels tot aan de dichtstbijzijnde bushalte. Wel is de bushalte zelf moeilijker te bereiken: er loopt een druk fietspad achter de halte langs. Wanneer de route verder gaat richting supermarkt en centrum zijn er veel obstakels in de vorm van hoge stoepranden, auto s op de stoep en smalle paden. Foto 9 Foto 10 Foto 11 Foto 9: Hoge stoep op de Nobelweg Foto 10: Smalle stoep op de Nobelweg Foto 11: Een lantaarnpaal blokkeert de doorgang op de Nobelweg. Foto 12: Lantaarnpaal ter hoogte van Postjesweg 54. Foto 13: Lindenlaan 20, een stoepverhoging van meer dan twintig centimeter. Foto 14: Auto s staan gedeeltelijk geparkeerd op de stoep van de Eikenlaan. Foto 12 Foto 13 Foto 14 Van verzorgingshuis Pieter Pauw naar het centrum is er een aantal obstakels te overbruggen. Ook zijn er geen rustpunten op deze route. De bushalte en de supermarkt zijn goed bereikbaar. Foto 15 Foto 16 Foto 15: Auto s op de stoep op de Lawickse Allee, hierdoor wordt het noodzakelijk om het fietspad te gebruiken. Foto 16: Een smalle en onregelmatige stoep bij de bushalte op de Lawickse Allee Foto 17: Lawickse Allee Duivendaal. Hoge stoeprand. Foto 17 8

11 In de wijk Noordwest ligt woonvorm De Stijl voor mensen met een verstandelijke en/of lichamelijke beperking. Op de Mondriaanlaan waar de woonvorm gevestigd is ligt een aantal losliggende tegels. Als men richting het winkelcentrum loopt moet men een bruggetje over wat door de regen erg glad is. Met de rolstoel naar de stad is het een flink eind lopen: 1,2 km met slechts één rustpunt. Foto 18 Foto 19 Foto 20 Foto 21 Foto 18, 19 & 20: Losliggende stoeptegels op de Mondriaanlaan tussen huisnummers Foto 21: De houten brug tussen de Mondriaanlaan en Nijenoord Allee is erg glad door de regen. Belangrijkste uitkomsten winkels Aan de hand van een checklist zijn 38 winkels in het centrum van Wageningen onderzocht op toegankelijkheid voor mensen in een rolstoel. Er is gekeken naar obstakels bij de entree, delen van de winkel die niet toegankelijk zijn voor mensen in een rolstoel, breedte van de gangpaden, rolstoeltoegankelijkheid van de paskamers, hoogte van de afrekenbalie, pinapparaten en eventuele andere aandachtspunten. De checklist en de uitkomsten per winkel zijn te vinden in bijlage 2. Bij het controleren van de entree zijn er bij tien van de 38 winkels obstakels aangetroffen. Deze bestonden voornamelijk uit manden voor de ingang, krappe doorgangen en moeilijk te openen deuren. Opvallend is dat er in meer dan de helft van de onderzochte winkels (21 winkels) delen zijn die niet toegankelijk zijn voor mensen in een rolstoel. Hierdoor kunnen mensen in een rolstoel niet zelfstandig alle producten pakken. Een gangpad moet 120 centimeter breed zijn om goed toegankelijk te zijn voor iemand in een rolstoel. In 17 van de 38 winkels waren (een gedeelte van) de gangpaden te smal. In dit onderzoek zaten acht winkels met een paskamer. In de helft van deze winkels was de paskamer niet of moeilijk te gebruiken voor mensen in een rolstoel. De baliehoogte mag maximaal 80 centimeter hoog zijn om goed bruikbaar te zijn voor mensen in een rolstoel. Wanneer dit niet geval is, zou er een los pinapparaat moeten zijn. In elke onderzochte winkel was de balie hoger dan 80 centimeter. In vijftien winkels was er geen los pinapparaat aanwezig. Bij de overige aandachtspunten werden diverse aandachtspunten opgemerkt. De meest opvallende hadden betrekking op de onbereikbaarheid van producten, met name door de hoogte van schappen. Belangrijkste uitkomsten gebouwen De toegankelijkheid van openbare gebouwen is ook onderzocht. Voor dit onderzoek is een steekproef genomen van vier openbare gebouwen in Wageningen: het gemeentehuis, de bibliotheek, museum Casteelse Poort en cultureel centrum t Venster. Deze vier openbare gebouwen zijn onderzocht op een aantal punten aan de hand van een vragenlijst van MEE Rotterdam. De gebouwen zijn onderzocht op parkeergelegenheid, bereikbaarheid met het openbaar vervoer, toegankelijkheid van de entree, toegankelijkheid in het gebouw zelf, sanitaire voorzieningen en aanpassingen voor verschillende handicaps. De gebruikte vragenlijst en uitkomsten per gebouw zijn te vinden in bijlage 3. Drie van de vier gebouwen zijn redelijk bereikbaar met het openbaar vervoer. Er bevindt zich een bushalte op minder dan 500 meter afstand van deze gebouwen. Over het algemeen kan er ook goed 9

12 geparkeerd worden bij de openbare gebouwen. Alleen bij t Venster is er geen aparte parkeerplek voor gehandicapten. De hoofdingang van de onderzochte gebouwen is goed te bereiken. Eenmaal aangekomen bij de deur waren er wel problemen bij de Casteelse Poort en t Venster. De deuren zijn niet al te breed, zijn moeilijk te openen en er is een drempel. Op de begane grond van de gebouwen is voldoende ruimte om te rijden en draaien met een rolstoel. Wel moet er in de Casteelse Poort en t Venster rekening gehouden worden met hoogteverschillen van meer dan twee centimeter op de vloer. Drie van de vier onderzochte gebouwen hebben een verdieping die toegankelijk is voor publiek. Alleen in het gemeentehuis is dit niet het geval. In de Casteelse Poort en de bibliotheek is een lift aanwezig. In t Venster is er alleen een trap. Deze trap heeft een leuning aan één zijde. In de bibliotheek, het gemeentehuis en de Casteelse Poort is een aangepast toilet voor rolstoelgebruikers aanwezig. In t Venster is geen aangepast toilet aanwezig. Het toilet is ook te smal om met een rolstoel te betreden. De gebouwen zijn over het algemeen niet aangepast voor mensen met een auditieve of visuele handicap. Blindengeleidehonden en hulphonden zijn toegestaan in alle gebouwen. In het gemeentehuis stellen de medewerkers zich ook beschikbaar om extra hulp te bieden als mensen dit nodig hebben. Hetzelfde geldt voor de bibliotheek. In de bibliotheek is een ringleiding aanwezig voor slechthorenden. Ook zijn er boeken met grote letters voor slechtzienden en luisterboeken voor blinde mensen. Een ander zorgwekkend punt dat uit dit onderzoek gebleken is, is dat in twee van de vier gebouwen geen rekening wordt gehouden in het calamiteiten- en ontruimingsplan met mensen met een handicap. Bij de bibliotheek en het gemeentehuis wordt hier wel rekening mee gehouden. 10

13 Hoofdstuk 4 Conclusies en Aanbevelingen Naar aanleiding van de onderzoeken die zijn uitgevoerd door leerlingen is er een aantal punten aan het licht gekomen die verbeterd kunnen worden in de gemeente Wageningen. Wel is het zo dat er ondanks de toewijding en het enthousiasme van de leerlingen dingen over het hoofd gezien kunnen zijn of dat de vragenlijst niet altijd volledig geïnterpreteerd is zoals deze bedoeld is. Het kan dus zijn dat dit onderzoek niet volledig is en er wellicht fouten geslopen zijn in de uitkomsten. Desondanks hebben we toch een aantal conclusies kunnen trekken. Toegankelijkheid routes Op de verschillende routes door Wageningen zijn er obstakels aangetroffen voor mensen die gebonden zijn aan een rolstoel. Er zijn diverse stoepen die slecht onderhouden en geblokkeerd zijn door verschillende objecten. Daarnaast is er een aantal punten waar het erg moeilijk is om de stoep op en af te komen. Ook zijn er niet voldoende rustmogelijkheden op een aantal onderzochte routes. Op basis van deze punten zouden wij aanbevelen dat de stoepen, met name op routes die veel gebruikt worden, jaarlijks gecontroleerd en goed onderhouden worden. Deze controle kan uitgevoerd worden aan de hand van landelijke checklijsten. Ook zou er strenger toezicht gehouden kunnen worden op fietsen en auto s die op de stoep worden geplaatst, zodat mensen in een rolstoel hier minder vaak mee geconfronteerd worden. Wellicht is het een goed idee om een centrale plek te creëren voor een fietsenstalling. Toegankelijkheid winkels In de meeste winkels in Wageningen zijn er nog problemen met betrekking tot de rolstoeltoegankelijkheid. Veel van deze problemen kunnen redelijk simpel verholpen worden door gangpaden iets breder te maken en geen objecten te plaatsen die de doorgang blokkeren voor rolstoelen. Ook de aanschaf van een los pinapparaat is in een aantal gevallen een goede verbetering. De verantwoordelijkheid voor de verbetering van de toegankelijkheid van winkels ligt bij de ondernemers en niet bij de gemeente. Wel kan de gemeente haar invloed gebruiken om meer bewustzijn en verantwoordelijkheidsgevoel te creëren bij deze ondernemers. Dit kan bijvoorbeeld door media-aandacht, het beschikbaar stellen van checklijsten en met het belonen van rolstoeltoegankelijke winkels door het uitreiken van vignetten. Zeven winkels in Wageningen hebben reeds een vignet ontvangen. Ook een jaarlijkse controle door scholieren met een artikel in regionale kranten kan werken als een extra aanmoediging voor winkeliers. Toegankelijkheid gebouwen Voor een groot aantal van de openbare gebouwen geldt dat de verantwoordelijkheid voor de rolstoeltoegankelijkheid niet ligt bij de gemeente. Er zijn te weinig gebouwen onderzocht om duidelijke conclusies te kunnen trekken, maar er is wel duidelijk gebleken dat bijvoorbeeld t Venster niet toegankelijk is voor mensen in een rolstoel. Uitgaande van de openbare gebouwen uit dit onderzoek, lijkt het erop dat er weinig bewustzijn is van de uitdagingen waarmee mensen met een lichamelijke beperking te maken hebben. Dit blijkt ook uit het feit dat er in de calamiteitenplannen van drie van de vier geen rekening wordt gehouden met mensen met een lichamelijke beperking. Voor de openbare gebouwen gelden eigenlijk dezelfde aanbevelingen als voor de winkels. Alleen is het controleren van de openbare gebouwen wel complexer dan bij winkels. Daarom is het raadzaam om deze controles uit te voeren onder begeleiding van iemand die bekend is met de eisen waaraan een gebouw zou moeten voldoen. Ook het wijzen op het belang van goede calamiteiten- en ontruimingsplannen is erg belangrijk. Het beschikbaar stellen van richtlijnen en een strenge controle kan hierbij helpen. 11

14 Algemene aanbeveling Zorg voor goede inventarisatielijsten en houd periodieke controles. Het is goed om scholieren te betrekken bij deze controles, zodat er bewustzijn gecreëerd wordt van de problemen waar mensen met een lichamelijke beperking dagelijks mee geconfronteerd worden. Als dit bewustzijn breed gedragen wordt, zal dit het gedrag in de openbare ruimte ook positief beïnvloeden (bijvoorbeeld niet meer zomaar een fiets midden op de stoep neerzetten). Ook zal het bewustzijn van ondernemers vergroot worden als zij regelmatig geconfronteerd worden met controles. Media-aandacht voor rolstoeltoegankelijkheid zal bewustzijn en verantwoordelijkheidsgevoel bij een brede groep burgers kunnen genereren. De Werkgroep Wageningen Toegankelijk kan de gemeente ondersteunen bij het realiseren van deze doelen. Alle haltes op de Valleilijn zijn toegankelijk. De meeste bussen buiten de Valleilijn naar Arnhem en Utrecht zijn echter niet op alle bushaltes toegankelijk. Alleen de bushalte op het centrale busstation is op alle buslijnen toegankelijk voor mensen met een lichamelijke beperking. 12

15 Bronvermelding Boeken Wijk, M. (2008) Handboek voor Toegankelijkheid. Doetinchem: Reed Business B.V. Websites maps.google.nl 13

16 Bijlage 1 Routes Voorbeeldroute Route vanaf verzorgingstehuis Pieter Pauw Costerweg 75, 6702 AA Wageningen Route 1: Pieter Pauw - Busstation Stadsbrink Loop vanaf verzorgingstehuis Pieter Pauw met de rolstoel naar het busstation. 1. Ga zuidoostelijk op Costerweg 4 m 2. Keer hier om 80 m 3. Sla rechtsaf richting Lawickse Allee/N m 4. Sla linksaf richting Lawickse Allee/N m 5. Sla rechtsaf naar de Lawickse Allee/N22 Ga verder op de N m 6. Sla linksaf naar de Olympiaplein 14 m 7. Sla rechtsaf naar de Stadsbrink/N m 8. Sla linksaf naar de Stadsbrink U vindt uw bestemming rechts 44 m Vraag: Welke obstakels kom je onderweg tegen? Vul in op lijst. Vraag: zijn er rustpunten op de route? Antwoord:.. Vraag: Wat is de afstand in meters vanaf het verzorgingshuis naar het busstation? O afstand meter O afstand meter O geen bushalte binnen 500 meter Vraag: Kun je met een rolstoel de bus in vanaf de stoep( uitproberen) Antwoord:.. Vraag: Kun je vanaf de rolstoel de bus tijden lezen? Antwoord:.. Route 2 Pieter Pauw- Supermarkt Hoogvliet Vilente Pieter Pauw Costerweg AA Wageningen 1. Ga zuidoostelijke op Costerweg richting Troelstraweg. U vindt uw bestemming rechts 220 m Hoogvliet De Arc 3, 6702 EC Wageningen Vraag: Wat is de afstand in meters vanaf het verzorgingshuis naar supermarkt De Hoogvliet? O afstand meter O afstand meter O geen bushalte binnen 500 meter Vraag: Welke obstakels kom je onderweg tegen. Vul in op lijst. Vraag: Zijn er rustpunten op de route(bankjes) Antwoord:.. Vraag: Heeft de supermarkt parkeerplekken voor gehandicapten? Antwoord:.. Zijn er gehandicaptenparkeerplaatsen binnen 100meter van het object? Antwoord: Wat is de afstand van de meter(s) dichtstbijzijnde gehandicaptenparkeerplaats tot de entree? Antwoord:.. Is voorrijden bij de entree van het object mogelijk en toegestaan? Antwoord:.. Route 3 Pieter Pauw naar Wijkcentrum de Nude Vilente Pieter Pauw. 1. Ga zuidoostelijke op Costerweg richting Troelstraweg 190 m 2. Sla rechtsaf naar de Troelstraweg 270 m 3. Sla linksaf naar Schaepmnastraat 350 m 4. Flauwe bocht naar links naar de Groen van Prinstererstraat 140 m O afstand meter O afstand meter 14

17 O geen bushalte binnen 500 meter Vraag: Zijn er rustpunten op de route (bankjes)? Antwoord:.. Vraag: Welke obstakels kom je onderweg tegen? Vul in op lijst. Route 4 Pieter Pauw naar het centrum 1. Ga zuidoostelijke op Costerweg 4 m 2. Sla linksaf om op de Costerweg te blijven 18 m 3. Sla rechtsaf om op de Costerweg te blijven 200 m 4. Sla linksaf naar de Walstraat 260 m 5. Sla linksaf naar de Hoogstraat 240 m Hoogstraat. Vraag: Welke obstakels kom je onderweg tegen. Vul in op lijst Antwoord:.. Vraag: Zijn er rustpunten op de route(bankjes) Antwoord:.. Uitkomsten routes Aandachtspunten zijn in het rood weergegeven. 1. Route De Nudehof Stadsbrink Busstation Zijn er obstakels?, struik op hoek Lawikse Allee en Costerweg Meer dan 500 meter Is de bushalte rolstoeltoegankelijk? Kan je met rolstoel de bus in? Zijn de bustijden vanuit de rolstoel te lezen? Zijn er rustplaatsen op het busstation? 2. Route De Nudehof - Supermarkt Hoogvliet Zijn er obstakels? Slechte stoep Troelstraweg langs vijver Zijn er rustpunten? Minder dan 500 meter Is gehandicaptenparkeerplaats aanwezig? Afstand gehandicaptenparkeerplaats supermarkt? 35 meter Is voorrijden bij supermarkt mogelijk? 3. Route De Nudehof - Wijkcentrum De Nude Zijn er obstakels? Slechte stoep tegenover het wijkcentrum Zijn er rustpunten? Minder dan 500 meter Is gehandicaptenparkeerplaats aanwezig? Nee Afstand gehandicaptenparkeerplaats wijkcentrum? n.v.t. Is voorrijden bij wijkcentrum mogelijk? 4. Route De Nudehof - Centrum Zijn er obstakels? Auto s te ver over de stoep geparkeerd bij Van de Kolk, op de Lawickse Allee. Geen op- en afritjes bij Duivendaal Meer dan 500 meter 5. Route De Roosenbrink Stadsbrink Busstation Zijn er obstakels? Stoepje, kruispunt ABN AMRO Minder dan 200 meter Is de bushalte rolstoeltoegankelijk? Kan je met rolstoel de bus in? Zijn de bustijden vanuit de rolstoel te lezen? Zijn er rustplaatsen op het busstation? 15

18 6. Route De Roosenbrink - Supermarkt AH Zijn er obstakels? Fiets die midden op de stoep staat bij de studentenvereniging. Containers voor AH. Minder dan 200 meter Is gehandicaptenparkeerplaats aanwezig? Afstand gehandicaptenparkeerplaats supermarkt? 20 meter Is voorrijden bij supermarkt mogelijk? 7. Route De Roosenbrink - Wijkcentrum De Wielewaag Zijn er obstakels? Stoep is schuin en niet gelijkmatig op de hele route. Losse tegels op de route Stationsstraat apotheek stoep bij pans restaurant. Meer dan 500 meter 8. Route Van der Meer Wonen Plus - Bushalte Hollandse Weg Zijn er obstakels? Fietspad loopt voorlangs de opstapplaats bushalte Zijn er rustpunten? Meer dan 500 meter Is de bushalte rolstoeltoegankelijk? Is er een rustplaatsplaats bij de bushalte Kan je met rolstoel de bus in? Zijn de bustijden vanuit de rolstoel te lezen?, maar de bankjes zitten in de weg. Als er iemand voor zit kan je het niet lezen. 9. Route Van der Meer Wonen Plus - Supermarkt De Spar Zijn er obstakels? 1. Stoepen Nobelweg en Kolkakkerweg zijn te hoog. 2. Stoep ter hoogte van de Jozefschool. Het pad is te smal. 3. Lantarenpaal kruising Kolkakkerweg en Jozefschool. Zijn er rustpunten?, in de speeltuin staan bankjes Meer dan 500 meter Is gehandicaptenparkeerplaats aanwezig? Nee Is voorrijden bij supermarkt mogelijk? 10. Route Supermarkt Spar - Wijkcentrum Ons Huis Zijn er obstakels? 1. Stoep ter hoogte van Postjesweg 54: lantarenpaal zorgt voor stoepversmalling. 2. Stoep Lindenlaan 20: een verhoogde stoep van meer dan 20 cm. 3. Auto s op de Eikenlaan staan geparkeerd op de stoep, waardoor de stoep te smal is. Meer dan 500 meter Is gehandicaptenparkeerplaats aanwezig bij wijkcentrum?, 2 Afstand gehandicaptenparkeerplaats wijkcentrum? 10 meter Is voorrijden bij wijkcentrum mogelijk? 11. Route De Stijl Mondriaanlaan - Bushalte Dijkgraaf Zijn er obstakels? 1. Losliggende tegels voor Mondriaanlaan 74 en Gladde houten brug door regen. Bij kruispunt Mondriaanlaan en Nijenoordallee 3. Bus entree, bushalte Dijkgraaf, het is onmogelijk om met rollator/rolstoel in de bus te stappen de stoep is te laag en de bus staat te ver van de kant af. Zijn er rustpunten?, in het park maar op de rest van de route zijn geen bankjes. 16

19 Meer dan 500 meter Is de bushalte rolstoeltoegankelijk? Kan je met rolstoel de bus in? Zijn de bustijden vanuit de rolstoel te lezen? Zijn er rustplaatsen bij de bushalte 12. Route De Stijl - Supermarkt De Spar Zijn er obstakels? Nee Minder dan 500 meter Is gehandicaptenparkeerplaats aanwezig bij de supermarkt? Is voorrijden bij supermarkt mogelijk? Nee 13. Route De Stijl - Centrum Zijn er obstakels? Nee Zijn er rustpunten? 2 bankjes 2,1 km (25 minuten lopen). 14. Route AH - Churchillweg tot aan jongerencentrum t Bijenhuis Zijn er obstakels? Ter hoogte van de AH en de Churchillweg. Je kan er aan beiden kanten niet met de rolstoel langs. 15. Route Rumah Kita- Busstation Stadsbrink / Supermarkt Zijn er obstakels? Stoeprand Lijnbaanstraat, te hoge stoeprand, zonder lage stukken Zijn er rustpunten? Meer dan 500 meter Is de bushalte rolstoeltoegankelijk? Kan je met rolstoel de bus in?, maar met moeite Zijn vanuit rolstoel bustijden te lezen?, maar met moeite Zijn er rustpunten op het busstation? 16. Route Rumah Kita - Centrum Zijn er obstakels? Werkzaamheden bij Duivendaal Geen stoep bij Duivendaal Geen stoep bij de Marijkeweg, alleen fietspad Zijn er rustpunten? 900 m 17. Route Ruma Kita - Wijkcentrum Pomona Zijn er obstakels? Stoepranden te hoog 750 m 18. Route Pieter Pauw - Busstation Stadsbrink Zijn er obstakels? 1. Lawikse Allee bij de garage is geen stoep. Je moet over het fietspad rijden en er stonden auto s geparkeerd. 2. Lawikse Allee bij het dierenparkje: hoge stoepen die je moeilijk op kan komen met een rolstoel. 3. Lawikse Allee bij de bushalte: stoep te hobbelig en te smal. Meer dan 500 meter Is de bushalte rolstoeltoegankelijk? Kan je vanaf rolstoel bustijden lezen? Kan je met rolstoel de bus in? ja Zijn er rustpunten op het busstation? ja 17

20 19. Route Pieter Pauw Supermarkt Hoogvliet Zijn er obstakels? Geen Minder dan 500 meter Is gehandicaptenparkeerplaats aanwezig bij supermarkt? Afstand gehandicaptenparkeerplaats supermarkt? Is voorrijden bij supermarkt mogelijk? 20. Route Pieter Pauw Wijkcentrum De Nude Zijn er obstakels? Geen Zijn er rustpunten? Meer dan 500 meter (800 meter) Is gehandicaptenparkeerplaats aanwezig bij wijkcentrum? Is voorrijden bij wijkcentrum mogelijk? 30 meter Nee 21. Route Pieter Pauw Centrum Zijn er obstakels? Geen Meer dan 500 meter (700 meter) 22. Route Rustenburg Busstation Stadsbrink Zijn er obstakels? Geen Meer dan 500 meter (600 meter) Is de bushalte rolstoeltoegankelijk? Kan je met rolstoel de bus in? ja Zijn vanuit rolstoel bustijden te lezen? Zijn er bankjes op het busstation? 23. Route Rustenburg - Supermarkt AH Zijn er obstakels? Reclamebord en fiets bij fietsenwinkel Breet Bikes Zijn er rustpunten?, op busstation Meer dan 500 meter (600 meter) Is gehandicaptenparkeerplaats aanwezig bij supermarkt? Afstand gehandicaptenparkeerplaats supermarkt? 10 meter Is voorrijden bij supermarkt mogelijk? 24. Route Rustenburg - Markt Zijn er obstakels? Nee Minder dan 500 meter Is gehandicaptenparkeerplaats aanwezig bij de markt? Afstand gehandicaptenparkeerplaats markt? Is voorrijden bij markt mogelijk? twee 5 meter 25. Route Rustenburg Wijkcentrum De Wielewaag Zijn er obstakels? Nee Afstand? Meer dan 500 meter 26. Route De Kastanje - Bushalte Bornsesteeg Zijn er obstakels? Nee Zijn er rustpunten? 550 meter Is de bushalte rolstoeltoegankelijk? Kan je met rolstoel de bus in? Zijn vanuit rolstoel bustijden te lezen? Zijn er bankjes bij de bushalte? 18

21 27. Route De Kastanje - Supermarkt C1000 Zijn er obstakels? Goot tussen stoep en weg Tarthorst , je komt de stoep niet op. Zijn er rustpunten? 190 meter Is gehandicaptenparkeerplaats aanwezig bij supermarkt?, 1 Afstand gehandicaptenparkeerplaats supermarkt? 3 meter Is voorrijden bij supermarkt mogelijk? 28. Route De Kastanje - Wijkcentrum De Pomhorst Zijn er obstakels? Nee Meer dan 500 meter Is gehandicaptenparkeerplaats aanwezig bij wijkcentrum?, 1 Afstand gehandicaptenparkeerplaats wijkcentrum? 5 meter Is voorrijden bij wijkcentrum mogelijk? Nee 29. Route De Kastanje - Centrum Zijn er obstakels? Nee Zijn er rustpunten? 2 Meer dan 500 meter (1,6 km) 19

22 Bijlage 2 Winkels Voorbeeld vragenlijst winkels Naam winkel: Entree/Ingang: Zijn er obstakels bij de entree van de winkel? Op welke plekken kan men er niet goed met een rolstoel langs? Hoe breed zijn gemiddeld de looppaden?... Is er in de winkel een paskamer waarin een rolstoel kan staan? O O Nee Wat zijn de afmetingen van deze paskamer? O Breedte.cm O Diepte cm Wat is de hoogte van de balie/kassa?.cm Is er een losse pinautomaat welke op schoot is te nemen? O O Nee Eventuele aandachtspunten winkel: Uitkomsten winkels De resultaten van de individuele winkels zijn te zijn in de volgende drie tabellen: 20

23 21

24 22

25 23

26 Bijlage 3 Gebouwen Uitkomsten gebouwen OV Bibliotheek Museum Casteelse Poort Gemeentehuis bushalte binnen 500m ja nee ja ja 't Venster afstand halte m Hof van naam halte busstation Gelderland BEREIKBAARHEID GEBOUW Bibliotheek Museum Casteelse Poort Gemeentehuis eigen (gewone) parkeerplaatsen nee nee ja ja t Venster afstand parkeerplaatsen tot object 100m 9,5m gehandicaptenparkeerplaatsen binnen 100m ja ja ja nee aantal langsparkeerplaatsen binnen 100m 2 nee lengte langsparkeerplaatsen tenminste 6m aantal haakse parkeerplaatsen binnen 100m breedte haakse parkeerplaatsen tenminste 3,5m ja nee nee afstand dichtstbijzijnde gehandicaptenparkeerplaats tot entree 3m 100m Voorrijmogelijkheid ja ja nee ja ja AANLOOPROUTE Bibliotheek Museum Casteelse Poort Gemeentehuis 't Venster obstakels tussen openbare weg en entree nee nee nee nee soort obstakels geleidensysteem nee nee nee nee bewegwijzering ja ja ja ja bewegwijzering leesbaar en begrijpelijk ja ja ja ja andere entree aanwezig naast hoofdentree nee nee nee ja hoofdentree meest toegankelijke entree ja ja plaats meest toegankelijke entree bij parkeerplaats verwijzingen naar meest toegankelijke entree bij hoofdentree ja is er een hoogteverschil > 2cm bij entree nee ja ja ja hoogteverschil meest toegankelijke entree 2cm 7cm 12cm 24

27 (LIFT/HELLING/TRAP TOT) ENTREE Bibliotheek Museum Casteelse Poort Gemeentehuis t Venster roltrap naar entree nee nee breedte roltrap hellingbaan ja nee dubbele hellingbaan lengte hellingbaan 300 hoogteverschil 7 leuning aanwezig rustbordes aanwezig trap naar entree nee nee nee breedte entree opening 166cm 90cm 170cm 90cm is er een deur ja ja ja ja soort deur schuifdeur gewone deur tourniquet gewone deur 290breed afmetingen tourniquet 220hoog alternatief tourniquet aanwezig deurbediening automatisch handmatig automatisch hoogte deurbel nee nee nee ja nee handmatig zonder aanbellen deurdranger aanwezig nee ja deur eenvoudig te openen ja nee ja nee BEGANE GROND Bibliotheek Museum Casteelse Poort Gemeentehuis 't Venster breedte netto doorgang 166cm 90cm 170cm 475cm voldoende manoeuvreerruimte (150x150cm) ja ja ja ja hoogteverschillen >2cm aanwezig nee ja nee ja materiaal vloer laminaat steen tegels tegels toelichting vloer glad rijdt gemakkelijk VERDIEPING(EN) Bibliotheek Museum Casteelse Poort Gemeentehuis meerdere verdiepingen aanwezig ja ja nee ja t Venster breedte netto doorgang cm 150cm voldoende manoeuvreerruimte ja ja hoogteverschillen > 2cm nee ja materiaal vloer laminaat vloerbedekking LIFT NAAR ANDERE VERDIEPINGEN 25 Bibliotheek Museum Casteelse Poort Gemeentehuis 't Venster lift aanwezig ja ja nee soort lift kooilift kooilift afmetingen lift 110x120cm 100x140cm breedte deurdoorgang cm hoogte bedieningsknoppen 80cm

28 TRAPPEN NAAR ANDERE VERDIEPINGEN Bibliotheek Museum Casteelse Poort Gemeentehuis t Venster roltrap aanwezig nee nee nee breedte roltrap trap aanwezig ja ja ja leuning trap aan 1 kant beide kanten aan 1 kant aantal treden hoogte treden 13cm 19,5cm 17cm diepte treden 31,5cm 30cm 29cm trapmarkering aanwezig ja nee nee SANITAIR Bibliotheek Museum Casteelse Poort Gemeentehuis bezoekerstoilet aanwezig ja ja ja ja toilet bereikbaar zonder trap ja ja ja ja 't Venster toilet voor rolstoelgebruikers aanwezig ja ja nee ruimte voor toiletdeur tenminste 150x150cm ja ja nee afmeting toiletruimte 160x130cm 75x200cm 168x230cm 68x168cm toegankelijke deur ja ja en nee?? ja nee beugels naast toiletpot ja nee ja nee aangepaste wastafel aanwezig ja nee ja nee werkende alarminstallatie aanwezig ja nee ja nee beugels aan binnenzijde toiletdeur ja nee ja nee vrije opstelruimte naast toiletpot cm 42cm 28cm aangepast toilet invalidentoilet evt. Aandachtspunten sanitair maken maken INFORMATIE VOOR ROLSTOELGEBRUIKERS Bibliotheek Museum Casteelse Poort Gemeentehuis t Venster rolstoelen te leen of te huur ja nee nee nee speciale (toeschouwer)plaatsen voor rolstolgebruikers nee nee nee nee restaurantgedeelte aanwezig nee nee nee nee tafels voldoende bereikbaar en bruikbaar ja INFORMATIE VOOR VISUEEL GEHANDICAPTEN Bibliotheek Museum Casteelse Poort Gemeentehuis blindengeleidehond toegestaan ja ja ja ja 't Venster alternatieve oplossing voor begeleiding nee nee ja nee omschrijving begeleiding medewerkers bewegwijzering/signalering voor visueel gehandicapten aanwezig nee nee ja nee waar bestaat deze bewegwijzering uit overige overige omroepinstallatie, boekjes zijn informatieborden goed leesbaar ja 26

29 INFORMATIE VOOR AUDITIEF GEHANDICAPTEN Bibliotheek Museum Casteelse Poort Gemeentehuis 't Venster goedwerkend ringleiding of infrarood installatie aanwezig ja nee nee nee wordt deze installatie tenminste enkele keren per jaar gebruikt regelt organisatie gebaren/doventolk op verzoek nee nee nee nee zijn er andere voorzieningen aanwezig nee nee nee nee ANDERE HANDICAPS Bibliotheek Museum Casteelse Poort Gemeentehuis hulphond (SOHO-hond) toegestaan ja ja ja ja 't Venster alternatieven voor hulphond aanwezig nee nee ja nee omschrijving medewerkers ASSISTENTIE Bibliotheek Museum Casteelse Poort Gemeentehuis 't Venster hulp/begeleiding aanwezig voor mensen met handicap ja nee ja ja omschrijving helpen van mensen bezorgdienst, luisterboeken, boeken met grote letters medewerkers hulp beschikbaar tijdens openingstijden ja ja medewerkers voorgelicht over omgaan met beperkingen ja ja ja nee evacuatieplan geschikt voor rolstoelgebruikers ja nee ja nee omschrijving goed goed andere belangrijke zaken nee nee ja nee evt. Aandachtspunten baliehoogte 27