Podologie Module1. Problemen van de Middenvoet

Transcriptie

1 Problemen van de Middenvoet 1

2 Voorwoord Tijdens de opleiding polologie module I van de academie Podologie te Nieuwegein hebben wij de opdracht gekregen om een duidelijk overzicht te creëren van de afwijkingen en aandoeningen aan de middenvoet voor het basisonderwijs verpleegkunde van Nigeria. Er bestaan diverse theoriën over welk gedeelte van de voet nu precies onder de middenvoet valt. Wij hebben gekozen voor de theorie waarbij het gedeelte vanaf de lijn van Chopart tot en met de metatarsalia tot de middenvoet behoren. Onze informatie hebben wij verkregen uit diverse literatuur en natuurlijk het internet. Er is een overzicht met de bronnen van onze informatie toegevoegd. We hopen dat dit overzicht bijdraagt tot een beter inzicht van de problematiek van de middenvoet. Bart Rosien Wilma Fliers Connie Bezemer Nieuwegein, mei

3 Inhoud Ziekten Traumatische arthritis 5 Reumatoïde arthritis 6-7 Artrosis in de tarsus Osteoporose / botontkalking 11 Ziekte van Köhler 12 Morbus Ledderhose 13 Afwijkingen Pes planus 14 Pes cavus 15 Pes valgus 16 Pes transversus 17 Polydactylisme 18 Talipes equinus varus 19 Metatarsus varus 20 Hallux valgus 21 Dropping first 22 Ligamentair Fasciitis plantaris 23 3

4 Neurologisch Wat is HMSN? 24 Neuropathie Mortonse neuralgie 27 Spastische (peroneus) klapvoetsyndroom 28 Klapvoet 29 Musculi Aandoening van de aanhechting van de spier musculus tibialis anterior 30 Aandoening van de aanhechting van de spier musculus tibialis posterior 31 Surmenage m ext. digitorum, m. ext. hallucis longus en brevis 32 Surmenage m. flexor digitorum, m. flexor hallucis longus en brevis 33 Irritatie van retinaculum musculorum extensorum inferius 34 Trauma Jones fractuur van de basis metatarsale 5 35 Naviculair syndroom 36 Marsfractuur 37 Amputaties, Lijn van Lisfranc, Lijn van Chopart 38 Lisfranc fractuur 39 Literatuur 40 4

5 BESCHRIJVING MIDDENVOET ZIEKTEN Traumatische arthritis Een traumatische arthritis van het onderste spronggewricht komt frequent voor als gevolg van een inversie-varustrauma van de voet. Aangezien de symptomen van het gelederde kapsel-bandapparaat de symptomen van de traumatische arthritis van de midtarsale gewrichten overheersen, wordt het ziektebeeld vaak niet herkend. De pijn wordt gevoeld ter hoogte van de spierbuik van de M, extensor digitorum brevis, met soms een uitbreiding van de pijn naar mediaal. In sommige gevallen kan de pijn ook mediaal beginnen als gevolg van de kompressie aldaar door de geforceerde inversie van de voet. Bij sommige patiënten is er een lichte lokale zwelling zichtbaar. Het functieonderzoek toont kapisulaire bewegingsbeperking; inversie is meer beperkt en pijnlijk dan dorsaalflexie. Het is een veelvuldig voorkomend restverschijnsel na het inversie-varustrauma. 5

6 BESCHRIJVING MIDDENVOET ZIEKTEN Reumatoïde arthritis RA is een autoimmuunziekte. Deze aandoening wordt gekenmerkt door chronische gewrichtsontsteking. RA komt op alle leeftijden voor, bij vrouwen 3 keer zo vaak dan bij mannen. Meestal ontstaat RA pas op een leeftijd boven de 40 jaar. De ziekte kent een grillig verloop: dan weer een actieve periode, waarin de patiënt veel pijn heeft, dan weer een rustige periode met veel minder klachten. De meest voorkomende arthritis van de midtarsale gewrichten is reumatoïde arthritis. Evenals het subtalaire gewricht zijn de midtarsale gewrichten bij patiënten met reumatoïde arthritis zeer frequent aangedaan. De aandoening leidt tot ernstige valgusdeformiteit in het OSG en doorzakken van het lengtegewelf. Hoe mobieler de voet van de patient voordien was hoe ernstiger nu de deformatie. In sommige gevallen leidt de aandoening tot een totale tarsale ankylose (volledige onbeweeglijkheid van het tarsale gewricht). Kenmerkend voor reumatoïde arthritis is chronische ontsteking van de synovia of het gewrichtsslijmvlies die leidt tot pijn en zwelling van de gewrichten waarin synovia aanwezig is. Regelmatig zijn ook peesscheden en slijmbeurzen bij het ontstekingsproces betrokken. De chronische ontsteking veroorzaakt veranderingen in de hoeveelheid en samenstelling van de synoviale vloeistof (gewrichtsvloeistof) en verdikking van de synoviale membraan. Hierdoor treedt schade op aan het gewrichtskraakbeen en het onderliggende bot en ontstaan na verloop van tijd erosies. In veel gevallen ziet men tegelijkertijd een of meer van de volgende aandoeningen: tendosynoviitis van de peroneuspezen en /of de pees van de m. tibialis posterior, evenals bursitis subcutanea calcanei posterior, fasciitis plantaris, achillodynie en plantaire noduli ter hoogte van de calcaneus. Ook kunnen peesnoduli ontstaan en `triggering`veroorzaken. De diagnose wordt gesteld door een lichamelijk onderzoek, gecombineerd met bloedonderzoek. 6

7 Doordat reumatoide arthritis van de midtarsale gewrichten vrijwel altijd voorkomt met het OSG, zal de patiënt, naast de hielpijn ook lokale pijnen hebben, in het bijzonder ter hoogte van de gewrichtsspleet van de midtarsale gewrichten. De patiënt heeft meer pijn tijdens bewegen dan in rust. In de meeste gevallen bestaat een valgusstand van de calcaneus een een doorgezakte mediaal lengtegewelf. Bij het functieonderzoek vindt men een uitgesproken kapsulaire bewegingsbeperking. Dit geldt voor alle vormen van arthritis. RA is 1 van die reumatische aandoeningen, waarvan we de oorzaak (nog) niet kennen. Er zijn wel enkele factoren bekend, die een rol kunnen spelen bij het ontstaan van RA: - Erfelijkheid (speelt waarschijnlijk een zeer kleine rol) - Ontregeling van het eigen afweersysteem. Men weet nog niet zeker of dit nu de oorzaak of gevolg is van RA. - Hormonen. Vrouwen hebben 3 keer zo vaak RA dan mannen. 7

8 BESCHRIJVING MIDDENVOET ZIEKTEN a, normale tarsus om te vergelijken T, tibialis c, calcaneus; l, talus; m, middenvoet; pijlen, cuboideum. Cuneiforme b, tarsus met een behoorlijke artrose. Er zijn duidelijke zachte weefsel zwellingen (brede witte pijlen). De tarsocrurale verbinding is aangedaan (zwarte pijlen) en de intertarsale verbindingen zijn smal. Er zijn meerdere plaatsen van bot ontkalking (lange witte pijl). c, tarsus met gematigde artrose. Er is zacht weefsel dat de gezamenlijke ruimte versmalt door zwelling. d, tarsus met milde artrose. Er is een milde zwelling te zien aan het zachte weefsel. Arthrosis Evenals het bovenste en onderste spronggewricht is arthrosis van de midtarsale gewrichten haast altijd secundair, bijvoorbeeld als een gevolg van een fractuur of na een doorgemaakte aseptische necrose van het os naviculaire(morbus Köhler 1) 8

9 Arthrosis in de tarsus Een secundaire artrose kan in de voetwortelgewrichten optreden na eerdere beschadigingen of ontstekingen van de tarsus. Artrose van de voetwortelbeenderen gaat meestal samen met een pes planovalgus. In de achtervoet zien we vaak een valgusdeformiteit ontstaan door aantasting van het talonaviculair gewricht waardoor de voet naar binnen gaat met inzakken van het mediaalgewelf. Arthrosis deformans Arthrosis deformans is een degeneratieve gewrichtsziekte, berustend op focale of lokale desintegratie van de kraakbeentussenstof en soms ook bot. Het is verreweg de meest voorkomende gewrichtsziekte en komt met name bij bejaarden in een hoog percentage voor. De ziekte uit zich in de voeten voornamelijk in de metatarsofalangeale gewrichten. Men onderscheidt drie vormen van artrose. Ten eerste is dat een primaire artrose, waarbij er geen aanwijsbare oorzaak c.q. predisponerende factor is. De tweede vorm van artrose is een secundaire artrose, waarbij de artrose geprovoceerd wordt door structurele afwijkingen in of rond het gewricht, bijvoorbeeld een artritis of een fractuur. Tot slot bestaat er een symptomatische artrose, waarbij een stofwisselingsziekte de oorzaak is van de verhoogde kwetsbaarheid van het kraakbeen. Definitie van de degeneratieve voet Onder een degeneratieve voet wordt verstaan: een voet met anatomische afwijkingen en stoornissen ten gevolge van een biomechanische disbalans welke leidt tot een primaire arthrosis deformans van een of meerdere gewrichten van de enkel / voetregio en / of chronisch ontstekingsbeeld / beschadiging van peri-articulaire structuren die op gevorderde leeftijd voorkomt. Deze aandoening wordt ook wel slijtage genoemd wat geen goed woord is omdat er niet alleen sprake is van een weefselafbraak in het aangedane gewricht maar ook van weefselopbouw (reparatie). Het is een degeneratieve aandoening waarbij het gewrichtskraakbeen vermindert in kwaliteit. Daarna treden vormveranderingen op aan het bot en het gewrichtskapsel. Op sommige plaatsen verdwijnt het bot gedeeltelijk. Tegelijk vindt reparatie van het bot plaats d.w.z. er ontstaat nieuw weefsel. Het bot gaat om de druk op te vangen zich onder het slechte kraakbeen verdichten en gelijktijdig ontstaan randwoekeringen aan de randen van de gewrichtsvlakken. In het begin van de ziekte geeft artrose met name pijnklachten en stijfheid bij het beginnen met bewegen ("startstijfheid"). Hierdoor kunnen mensen last ervaren bij lopen en het doen van hun werk, hobby's of huishoudelijke bezigheden. Later kan ook verminderde bewegingsvrijheid van het gewricht ontstaan, waardoor mensen meer beperkt worden. Gewrichtspijn heeft men vooral bij druk en de gewrichten kunnen gaan kraken. 9

10 Hoe artrose ontstaat is meestal niet bekend. Van enkele vormen van artrose is wel duidelijk hoe die ontstaan, zoals artrose na forse belasting (bekend is knieartrose bij meniscusproblemen door voetballen), artrose door aanlegstoornissen (bijvoorbeeld heupartrose bij heupdysplasie) en artrose na een langdurige ontsteking van een gewricht zoals bij reumatoïde artritis. Hoewel artrose met name op hogere leeftijd voorkomt, is het niet zo dat artrose veroorzaakt wordt door ouderdom. Soms komt artrose al bij jarigen voor, en er zijn oude mensen zonder artrose. Wel is er een aantal risicofactoren bekend: geslacht (bij vrouwen komt artrose vaker voor dan bij mannen) erfelijkheid overgewicht zware belasting van gewrichten (door werk of sport) hogere botmassa ('zware' botten) Röntgenopname bevestigt de diagnose. 10

11 BESCHRIJVING MIDDENVOET ZIEKTEN Osteoporose / botontkalking Osteoporose ( poreus bot ) oftewel botontkalking is een aandoening waarbij de sterkte en de kwaliteit van het bot afneemt. De botten worden brosser doordat de botmassa (dus de hoeveelheid botweefsel) in de botten van het skelet minder wordt. Door een klein trauma, zoals bijvoorbeeld een lichte val, kunnen de botten al breken. Mogelijke verschijnselen bij bot-ontkalking (= osteoporose) zijn o.a.: - aanhoudende rugpijn - aanhoudende botpijn - toename botfracturen bij vallen, vooral van pols, heup en ruggenwervels - verhoogd calcium-gehalte in het bloed - verhoogd calcium-gehalte in de urine Tot een leeftijd van ongeveer 30 à 35 jaar neemt de botmassa toe en bereikt het skelet de maximale botmassa (piekbotmassa). Geslacht, ras, voeding, inspanning en algemene gezondheidstoestand beïnvloeden de piekbotmassa. Deze is circa 30% hoger bij mannen dan bij vrouwen. Na deze leeftijd treedt een heel langzame afbraak op doordat de opbouw de afbraak niet meer bijhoudt. Osteoporose kan optreden doordat het bot uiteindelijk heel bros wordt door ouderdom. Mogelijke oorzaken van bot-ontkalking o.a.: - weinig lichaamsbeweging, waaronder langdurige bewegingloosheid (= immobiliteit) - veroudering (reeds vanaf jaar) - overgang - calcium-tekort - vitamine D-tekort - roken - alcohol-misbruik - te laag lichaamsgewicht en als gevolg van bepaalde ziekten, zoals schildklier-aandoeningen - bepaalde medicijnen (= secundaire osteoporose). 11

12 BESCHRIJVING MIDDENVOET ZIEKTEN Morbus Köhler Avasculaire necrose van het os naviculare werd voor het eerst door Köhler beschreven in Deze aandoening komt vooral bij kinderen tussen 3 en 8 jaar en wordt vaker gezien bij jongens dan bij meisjes. De ziekte kan in beide voeten tegelijk voorkomen (ongeveer 30% van alle gevallen). Al of niet na en trauma klaagt het kind over pijn aan de mediale zijde van de voet. Het kind ontwikkelt een antalgisch looppatroon dat aanvankelijk intermitterend is maar vrij snel progressief verandert in een constant manklopen. De patiënt kan de plaats van de aandoening zelf nauwkeurig lokaliseren. Soms is er sprake van weke-delenzwelling. De pijn wordt veroorzaakt door de synoviitis van het talonaviculare gewricht. De ziekte van Köhler heeft een scala van oorzaken die meestal onbekend blijven, maar altijd obstructie van de bloedtoevoer naar de epifyse van het bot tot gevolg hebben. Trauma speelt waarschijnlijk een belangrijke rol. Het bot sterft lokaal af. In de vroege fase zijn de röntgenfoto's nog normaal. Afwijkingen (botsclerose) zijn röntgenologisch pas zichtbaar tijdens de reparatiefase. 12

13 BESCHRIJVING MIDDENVOET ZIEKTEN Morbus Ledderhose Is een pijnloze verschrompeling van de bindweefselplaat onder de voet. Het is een onschuldige aandoening. Echter door verschrompeling ontstaan er allerlei knobbels in de voetzool, die het lopen lastig en soms ook pijnlijk maken. Het is een aangeboren,vaak familiair voorkomende aandoening. Een operatieve behandeling is niet de aangewezen weg: immers de verschrompeling zal telkens terugkomen en nieuwe klachten veroorzaken. Middels het vervaardigen van een aangepaste zool in de schoen, waarbij op de plaats van de knobbels uitsparingen worden aangebracht zullen de klachten grotendeels verholpen kunnen worden. De ziekte is een aandoening waarbij er knobbels ontstaan. Meestal groeien de knobbels uit tot strengen. De tenen kunnen hierdoor niet goed meer gestrekt worden. De ledematen blijven daardoor vaak in een gebogen stand. De ziekte van Ledderhose begint meestal rond het zestigste levensjaar. De aandoening komt bijna niet voor op jonge leeftijd. Het komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen. De mate waarin de knobbels ontstaan, verschilt van persoon tot persoon. De tenen kunnen niet meer goed gestrekt worden waardoor de afwikkeling van de voet bij het lopen bemoeilijkt wordt. In principe doen de knobbels geen pijn. De ziekte van Ledderhose is familiair. Dit wil zeggen dat als een persoon ziekte van Ledderhose heeft, er meer kans is dat een familielid ook deze aandoening krijgt, dan wanneer de aandoening niet in de familie voorkomt. Hoe de knobbels ontstaan, is niet precies bekend. 13

14 BESCHRIJVING MIDDENVOET AFWIJKINGEN Pes planus (platvoet) Kenmerken: Calcaneus staat voorover gekanteld Subtalaire as is lager dan 41 graden Op de middenvoet staat meer druk door doorzakking gewelf Het lichaamszwaartepunt ligt richting os cuneiforme Grotere druk middenvoet en metatarsus Genu valga Hyperextensie van de knieën Anteversie van het bekken Anteropositiestand van het hoofd Schouders bevinden zich achter de billijn Meestal hypotone spierspanning De zogenaamde platvoet komt in verschillende vormen voor: Snel vermoeide voeten, pijnklachten onder de calcaneus, onder de bal van de voet of op de voetrug, onder, binnen, of buiten de enkel, soms ook het kuitbeen, het dijbeen, de heup en de rug. De platvoet hoeft echter niet perse tot klachten te leiden. Verzwakken mediale spiergroep. Dit is vaak erfelijk. Soms is de platvoet aangeboren, b.v. door een vergroeiing tussen os talus en os calcaneus. Soms is er sprake van een acute platvoet. Deze kan ontstaan na een zware mars of na een ziekte, infectie of ontsteking van de voetpezen en gewrichten. 14

15 BESCHRIJVING MIDDENVOET AFWIJKINGEN Pes cavus (Holvoet) Kenmerken: hoge voetboog calcaneus staat achterover gekanteld subtalaire aslijn is hoger dan 45 graden lichaamszwaartepunt ligt richting os talus steunvlak calcaneus en voorvoet middenvoet komt vrij van de grond (geen lateraal gelengioon) Metatarsus staat neutral Genu vara Exorotatie tibia Retroversie van het bekken Lichte flexie van de knieën Schouders voor de billijn Verdiepte thoracale kyfose Afgevlakte lumbale lordose Meestal hypertone spierspanning Er is dus sprake van een erg hoge wreef en voetboog. Dit gaat gepaard met gespannen voetzolen, een aangespannen achillespees en tenen die neigen tot klauwstand. Ook kunnen er door de verkramping van de tenen problemen ontstaan met de nagels en met clavi en callus. Soms is er ook sprake van Mortons neuralgie. De oorzaak van een holvoet is vaak een gestoorde spierfuncties in de voetspier ten gevolge van een hersen- of ruggemergaandoening. Ook kunnen de tussenbotspiertjes verlamd zijn. Veelal is er sprake van verkorting van de kuitmusculatuur. 15

16 BESCHRIJVING MIDDENVOET AFWIJKINGEN Pes Valgus Kinkstand van de voet aan mediale kant. Kenmerken: Calaneusafdruk verschuift naar mediaal Valguspositie van calcaneus Lengte-richtlijn van calcaneus valt mediaal van CM2 Endorotatiestand van het onderbeen t.g.v. de kanteling van de talus Druk voorvoet op mediaal Pronatoire torsie metatarsus Omlijning voet geeft mediaal een kleinere afstand dan lateraal Verhoogde tonus flexor hallucis longus / tibialis posterior (tijdelijk) Snelle vermoeidheid, pijn in de z.g. drukpunten n.l.: onder de hiel, aanhechting banden plantaire zijde van de voet, onder de kopjes van de middenvoetsbeenderen en op de voetrug (os talus wringt tegen os naviculare). Onder de mediale enkel (rekking van de deltabanden), onder de laterale enkel (abnormale druk van os fibula tegen het os calcaneus) en algehele pijn in os naviculare, os fibula, os femur, heup en rug. Het kantelen van het os calcaneus naar mediaal (vaak door slappe spieren en banden). De talus wordt naar mediaal gedrukt en neemt het os naviculare mee. Hierdoor treedt er een torsie op in het enkelgewricht, waarbij de voorvoet naar buiten draait en het lichaamsgewicht komt op de binnenzijde van de voet te liggen. De mediale voetboog wordt lager of verdwijnt. Op de blauwdruk wijst iedere vierkante hielafdruk, mediaaldistaal op verzakken van de voet. 16

17 BESCHRIJVING MIDDENVOET AFWIJKINGEN Pes transversus Kenmerken pes transversus: - De voorvoetboog is doorgezakt met als gevolg dat de tenen gespreid zijn - Een of meer middenvoetsbeentjes zijn verzwakt - Een spreidvoet komt met grote regelmaat voor en met name bij vrouwen. Een spreidvoet kan resulteren in hallux valgus bij het dragen van slecht, nauw of hooggehakt schoeisel. Ook kan het resulteren in de zenuwbeknelling Mortons neuralgie. Belangrijk is dus dat je bij een spreidvoet goed schoeisel draagt met voldoende ruimte, eventueel gecombineerd met steunzolen. De klachten zijn: pijn onder de bal van de voet, scherpe pijn boven op de voorvoet met name tussen de kopjes van de metatarsalia, callusvorming en clavi onder de bal van de voet. Een spreidvoet wordt veroorzaakt door een doorgezakte voorvoetboog en verzwakte metatarsalia. Dit kan het gevolg zijn van bijvoorbeeld reuma of een aangeboren aanleg. Ook kan een pes transversus ontstaan door abnormale druk bij een holvoet. Andere factoren zijn hoge hakken, lange periodes staan en overgewicht. 17

18 BESCHRIJVING MIDDENVOET AFWIJKINGEN Polydactylisme Met deze term wordt de aanwezigheid van extra tenen of vingers aangeduid. We kunnen in de voet twee of meer complete of redimentaire tenen aan een middenvoetsbeenje vinden, of zelfs extra middenvoetsbeendjes, compleet met bijbehorende tenen Afhankelijk van de omvang van de afwijking kan het moeilijk zijn passend schoeisel te vinden. Dit is een relatief vaak voorkomende aangeboren afwijking (enkele per duizend, aanzienlijk meer als ook heel lichte graden worden meegeteld). 18

19 BESCHRIJVING MIDDENVOET AFWIJKINGEN Talipes equinus varus (klompvoet) Bij twee op de duizend geboorten heeft het kind een klompvoet. De voet vertoont plantairflexie en inversie met een geadduceerde voorvoet. Er is een afwijkende stand van de beenderen van het enkelgewricht en van de gewrichten tussen talus en os naviculare en tussen calcaneus en cuboïd. Bij een talipes equinus varus staat de voet naar beneden en naar binnen gekanteld en de voorvoet wijst naar binnen. Hierdoor ontstaat een kommavormige voet. Alles bij elkaar zorgt deze afwijking ervoor dat een kind met een klompvoet bij de geboorte een voet heeft waarbij de voetzool naar boven wijst. Andere veel minder vaak voorkomende typen klompvoeten : -Talipes equino valgus De voet vertoont plantairflexie, eversie met een geabduceerde voorvoet. - Talipes calcaneo-varus De voet vertoont dorsaalflexie, inversie met een geadduceerde voorvoet. - Talipes calcaneo-valgus De voet vertoont dorsaalflexie, eversie met een geabduceerde voorvoet. Sterk tot minder sterk misvormde voet, welke niet functioneel is. Het is belangrijk dat er zo snel mogelijk na de geboorte begonnen wordt met de behandeling om de voet zo veel mogelijk gecorrigeerd te krijgen zodat deze kan functioneren. Een klompvoet kan veroorzaakt worden door een verkeerde ligging in de baarmoeder, door bindweefselziekten of door een neurologische aandoening, zoals een open ruggetje of spasticiteit. Zeer vaak spelen erfelijke factoren een rol bij het ontstaan van een klompvoet. In een vroeg stadium van de zwangerschap groeien bepaalde banden en pezen niet mee met de rest van de voet. Het gevolg is dat deze banden en pezen de voet in een afwijkende positie trekken. Ook de botten in de voet raken hierdoor vervormd. 19

20 BESCHRIJVING MIDDENVOET AFWIJKINGEN Metatarsus varus Metatarsus primus varus Metatarsus varus Ook wel adductievoet genoemd. Een voet met een afwijking in de voorvoet. Komt veel voor bij pasgeborenen. Kenmerken van de metatarsus varus: Voorste voetsegment in adductie Zijkant van de voet is convex met de top ter hoogte van MTP V. Calcaneus in valgus Binnenwaartse tibiale torsie Scherpe hoek aan de binnenkant van de voet ter hoogte van het tarsometatarsale gewricht. MTP I is sterker hoekig dan de andere Metatarsus primus varus Lijkt veel op de metatarsus varus, maar hierbij staat alleen metatarsale I in adductie. Metatarsale I heeft zijn draaipunt midden op het middelste wiggebeentje of rust op een vervormd wiggebeentje. De laterale zijkant van de voet is niet convex. Geeft een slechte loop en betreffende persoon stapt vaak over de eigen voeten. Het is een aangeboren afwijking. 20

21 BESCHRIJVING MIDDENVOET AFWIJKINGEN Hallux Valgus Hallux valgus is een meestal verworven standsafwijking van digiti I en metatarsale I. Het middenvoetsbeen van de grote teen staat naar mediaal maar de teen zelf wijst naar lateraal. Toegenomen druk en wrijving in de schoen veroorzaken ontstekingachtige verschijnselen met roodheid van de huid en zwelling van de weke delen: een bunion. Pijn ter plaatse van de mediale knok. Er kunnen ook klachten zijn over moeheid en/of pijn onder de voorvoet met name ter plaatse van het kopje van de tweede metatarsaal. Hallux valgus is meestal het gevolg van het dragen van ongeschikt schoeisel. Bij natuurvolkeren die op blote voeten lopen komt het zelden voor. Ook kan er sprake zijn van erflijke aanleg. Hallux valgus komt 2 tot 3 keer meer voor bij vrouwen dan bij mannen. Er bestaat een relatie tussen hyperpronatie van de voet en het ontstaan van een hallux valgus. Inzakking van het mediale lengtegewelf van de voet is geassocieerd met het omhoogkomen van de eerste metatarsaal. Dit gaat gepaard met een draaiende beweging om de lengteas van de eerste metatarsaal en het tegelijkertijd toenemen van de hoek tussen MT1 en MT2. De voet wordt breder en MT1 neemt een varuspositie in. Wanneer de verhoudingen tijdens staan en lopen voortdurend door het inzakkende mediale voetgewelf in deze stand worden gedwongen neemt de valgus van de hallux toe maar ook de varus van MT1. Het gevolg is overbelasting onder het kopje van MT2 en in mindere mate MT3. 21

22 BESCHRIJVING MIDDENVOET AFWIJKINGEN Dropping first Dropping first is een verstijving aan de dorsale zijde van art. metatarsale I-cuneiforme. Metatarsale I staat hierdoor gefixeerd in plantairflexie. Hierdoor drukt het kopje sterk tegen de grond en zal veel pijn veroorzaken. De gevolgen zijn calllus- en /of likdoornvorming onder het kopje van metatarsale I en een exostose aan de dorsale zijde art. metatarsale I-cuneiforme. Vaak gaat men de voet lateraal afwikkelen. Pijn onder caput metatarsale I met callus en/of clavusvorming en wreefklachten door exostose bij art. metatarsale-cuneiforme I. Verstijving dorsale zijde van art. metatarsale-cuneiforme I. 22

23 BESCHRIJVING MIDDENVOET LIGAMENT Fasciïtis plantaris Plantaire fasciits is een ontsteking van de fascia aan de onderkant van de voetzool. De fascia plantaris is de bindweefselband die onder de voetzool doorloopt en de bal van de voet met de calcaneus verbindt. Faciitis plantaris is een frequent voorkomend overbelastingsletsel van de voet. Het wordt gekenmerkt door pijn onder het hielbeen (calcaneus) en/of onder de voetzool tijdens gewichtsdragende activiteiten zoals lopen en rennen. Pijn onder de calcaneus en /of onder de voetzool tijdens gewichtsdragende activiteiten zoals lopen en sporten. De belangrijkste oorzaak is overbelasting door continue overrekking van de peesplaat onder de voet, waarbij vaak sprake is van een reeds aanwezige platvoet of holvoet. Ook kan het veroorzaakt worden door het dragen van te harde zolen in de schoen. 23

24 BESCHRIJVING MIDDENVOET NEUROLOGISCH Wat is HMSN? HMSN (ook ziekte van Charcot Marie Tooth genoemd) is een verzamelnaam voor een aantal erfelijke ziekten waarbij de zenuwen zijn aangetast. Bij HMSN bereiken de signalen van het centrale zenuwstelsel de spieren niet meer of onvoldoende omdat de zenuwvezels zijn aangetast waardoor de kracht van de spieren afneemt. De spieren zelf worden minder gebruikt en daardoor dunner (atrofisch). Gevoelssignalen worden niet goed doorgegeven aan de hersenen waardoor afwijkingen in het gevoel ontstaan (bijvoorbeeld verminderd pijngevoel). HMSN komt bij zeker één op de tienduizend mensen voor. De eerste verschijnselen treden altijd op aan ledematen die het verst van de ruggengraat afliggen: tenen, voeten en onderbenen. De spierkracht neemt hier als eerste af. Het lopen kost meer moeite, men struikelt vaker en enkels verzwikken gemakkelijk. Kinderen kunnen niet goed huppelen, springen en hardlopen. Kenmerkend is een hanentred met hoog opgetrokken knieën en wapperende voeten. Het is ook moeilijk om het evenwicht te bewaren als men stilstaat. Doordat de voetspieren verslappen, kan de voet veranderen in een holvoet met een hoge wreef of soms ook een platvoet. De tenen kunnen samentrekken tot zogenaamde hamertenen of klauwtenen. Meestal gaat iemand met HMSN op de buitenkant van zijn voeten lopen. De onderbenen worden zichtbaar dunner (ooievaarsbenen). Bij HMSN treden altijd gevoelsstoornissen op in de tastzin maar deze worden minder snel onderkend. Het gevaar van een verminderd pijngevoel is dat er wondjes kunnen ontstaan zonder dat iemand dit direct merkt. HMSN wordt veroorzaakt door een afwijking in het DNA die tot uiting komt in de zenuwvezels. Aan HMSN kunnen verschillende gendefecten ten grondslag liggen. 24

25 BESCHRIJVING MIDDENVOET NEUROLOGISCH brandblaar door neuropathie: te heet water voetbad werd niet waargenomen. Neuropathie Een neuropathie is een aandoening van de zenuwen van de armen en benen en voeten, de 'bedrading'. Polyneuropathie wil zeggen dat op meerdere plaatsen in het lichaam de zenuwen aangedaan zijn. De spieren en het gevoel kunnen hierdoor niet meer naar behoren functioneren. Bij een polyneuropathie is er een stoornis met name bij de uiteinden van de zenuwen en kunnen óf alleen de sensorische (gevoels) zenuwen, óf alleen de motorische (bewegings)zenuwen, of beide zijn aangedaan. De sensorische zenuwen koppelen gevoelsinformatie terug naar het centrale zenuwstelsel, waardoor wij kunnen voelen. De motorische zenuwen geven signalen door aan de spieren waardoor wij ons kunnen bewegen. De klachten die ontstaan door een polyneuropathie kunnen dus zowel sensorisch als motorisch zijn. Klachten van het sensorisch systeem bij polyneuropathie zijn: doof gevoel, prikkelingen, tintelingen, veranderd gevoel, pijn, evenwichtsstoornissen. Klachten van het motorisch systeem zijn: kramp, dunner worden van spieren en zwakte. 1. Metabolisme/stofwisseling Polyneuropathieën die veroorzaakt worden door problemen in de stofwisseling. De polyneuropathie is dan secundair. Voorbeelden zijn diabetes mellitus (suikerziekte), ziekten van de schildklier en van de nieren. 2. Deficiënties Polyneuropathieën die ontstaan door tekort aan bepaalde stoffen. Deze polyneuropathieën komen in Nederland weinig voor. Vaak gaat het om een vitaminegebrek. 25

26 3. Intoxicaties Bij deze neuropathie is de oorzaak te vinden in overmatig alcoholgebruik of bij medicijngebruik. Vooral een aantal medicijnen die gebruikt worden bij behandeling van kanker kunnen polyneuropathieën veroorzaken. 4. Erfelijke oorzaken Erfelijke neuropathieën worden veroorzaakt door een afwijking in het erfelijk materiaal van de mens. Deze aandoeningen kunnen vaak bij meerdere personen in een familie worden geconstateerd. Voorbeelden zijn HMSN I en II en het syndroom van Déjerine Sottas. 5. Infectie Polyneuropathieën die ontstaan door bepaalde infecties zijn in Nederland zeldzaam. AIDS, lepra en lyme disease (borrelia) kunnen tot een polyneuropathie leiden. 6. Auto-immuunziekten Dit zijn ziekten waarbij het lichaam zich keert tegen lichaamseigen cellen en weefsels. Voorbeelden zijn: GUS-polyneuropathie, multifocale motore neuropathie (MMN), systemische en non-systemische vasculitis. 7. Geen bekende oorzaak Er is sprake van een chronische ziekte die de axonen aantast. De ziekte is langzaam progressief. Bij uitgebreid laboratoriumonderzoek kan er geen oorzaak gevonden worden. Er is dan sprake van CIAP. Een neuroloog zal de ziekte soms benoemen als CIAP. Het kan ook zijn dat de neuroloog spreekt over een polyneuropathie en dat daarvoor geen oorzaak te vinden is 26

27 BESCHRIJVING MIDDENVOET NEUROLOGISCH Mortons Neuralgie Een Mortons neuralgie is een zenuwbeknelling tussen twee metatarsalen. De beknelde zenuw raakt hierdoor geïrriteerd. Meestal betreft het de zenuw tussen het 3e en 4e middenvoetsbeentje, soms ook tussen metatarsaal II en III. Wanneer de zenuw erg geïrriteerd is, kan hij opzwellen waardoor de kans groter wordt om tussen de middenvoetsbeentjes klem te komen zitten. Het probleem ontstaat vaak op deze plek omdat hier twee zenuwbanen samen komen. Waar deze twee zenuwen samenkomen, is de zenuw dikker in doorsnede dan de andere zenuwen die naar de tenen gaan. Ook ligt de zenuw in het onderhuidvetweefsel, net boven het vetpolster van de voet, dichtbij de arterie en venen. Boven deze zenuw ligt een dik ligament die de metatarsalen bij elkaar houdt. Dit ligament is erg sterk en vormt het dak boven de zenuw. Het grondoppervlak drukt, met elke stap, van onderuit tegen de verdikte zenuw en het dikke ligament geeft een druk naar beneden. Dit veroorzaakt compressie van de zenuw in de smalle ruimte tussen de metatarsalen. De symptomen in de beginstadia van de klacht worden voornamelijk gekarakteriseerd door acute perioden van pijn in de voorvoet met uitstralende pijn naar de tenen. De pijn treedt bijna altijd plotseling op tijdens lopen/sporten en heeft het karakter van kramp of een snijdende pijn. Het uittrekken van de schoen en het masseren van de voet bezorgt de meest snelle verlichting van de klachten. Op den duur komen de pijnperioden steeds sneller en deze houden langer aan. De klachten verdwijnen niet meer zo snel door het uittrekken van de schoenen of massage. Op den duur kunnen zenuwverdikkingen (neuromen) zo dik worden dat het onmogelijk wordt om zonder pijn schoenen te dragen en wordt de pijn chronisch. De oorzaak van deze aandoening kan velerlei zijn. Vaak is een afwijkende voetstand debet aan het begin van de klachten, dit uiteraard in combinatie met de belasting en activiteiten die ondernomen worden.verschillende activiteiten, zoals rennen, tennis, voetbal of het gebruik van strak zittende schoenen of lopen op hoge hakken, kunnen neuralgische (zenuw) klachten veroorzaken 27

28 BESCHRIJVING MIDDENVOET NEUROLOGISCH Spastisch (peroneus) platvoetsyndroom De aandoening wordt bij adolescenten vooral gezien bij jongens tussen het 12 e en 16 e levensjaar. Behalve het OSG zijn ook de midtarsale gewrichten aangedaan. Secundair treedt bij deze aandoening een spasme op van de mm. peroneï en extensor digitorum longus. In aanvangstadium heeft de patiënt licht pijn tijdens belasten. De pijn is meestal ter hoogte van de sinus tarsi gelokaliseerd, maar soms ook posteromediaal, achter de laterale malleolus. Vaak loopt de patiënt enigszins mank. Het spastische platvoetsyndroom is het gevolg van een synoviitis van het subtalaire complex secundair aan verschillende onderliggende oorzaken. Veel gevallen zijn echter idiopatisch. De meest voorkomende oorzaken zijn: Fibreuze of ossale coalitie van de talus met de calcaneus. Meestal betreft dat het mediale facet, zelden het voorste of achterste facet. Fibreuze of ossale coalitie van de calcaneus met het osnaviculaire. Fibreuze of ossale coalitie vande talus met het os naviculaire. Arthrosis, onder andere als gevolg van ernstige platvoet of klompvoet. Status na fracturen en dislocaties (calcanaus en talus) Reumatoide arthritis en andere collageen- en systeemziekten. Sudeck atrofie. Zelden betreft het tumoren of infecties. Bij adolescenten is de oorzaak vrijwel altijd een fibreuze of ossale coalitie van twee of meer tarsale botstukken; men ziet met name bij vrouwen van middelbare leeftijd met een overgewicht. De onderliggende oorzaak is meestal beginnende arthrosis. Na ongeveer 2 jaar ontstaat een pijnloze fixatie van de voet in valgus-abductiestand; men spreekt dan van een kontrakte platvoet. 28

29 BESCHRIJVING MIDDENVOET NEUROLOGISCH Klapvoet Een gezonde voet wordt bestuurd door vier groepen van spieren: - De eerste groep zit aan de achillespees vast en bestaat uit drie heel krachtige spieren (m.triceps surea) die de voorvoet in plantair flexie brengen. - De tweede groep zijn de drie z.g.n. diepe flexoren: de m.flexor hallucis longus, de m. flexor digitorum longus en de spier die de voet ook in inversie kan brengen: de m. tibialis posterior. - De derde groep wordt gevormd door de m. peroneus longus en m. peroneus brevis. Ze kunnen de voet everseren. De m. peroneus longus is bovendien erg belangrijk voor de ondersteuning van het voetgewelf. - De vierde groep zijn de extensoren: m. ext. tibialis anterior, m. ext. hallucis longus en de m. ext. digitorum longus, die de voet en de tenen optillen. Bij een gewone klapvoet functioneren de spieren van de derde en vierde groep niet. De naarste symptomen van een klapvoet kunnen dikwijls verholpen worden door een of meer peestranposities. De voet kan niet naar buiten worden gedraaid en niet worden opgetild. Tijdens het lopen is het onmogelijk om goed af te zetten omdat daarvoor de spieren die hem naar buiten kunnen draaien nodig zijn. Wanneer er geen hulpmiddel wordt gebruikt, valt hij in de zwaaifase van het lopen naar binnen en naar beneden. Hierdoor is ook goed aanstappen onmogelijk. Dikwijls krijgt een klapvoet een naar binnen en beneden gedraaide ruststand omdat er geen tegenwicht wordt geboden aan de wel werkende kuitspieren en diepe flexoren. Lopen zonder hulpmiddelen gaat heel onhandig en goed lopen is, ook met een goed hulpmiddel, onmogelijk. Mogelijke oorzaken van klapvoet (o.a.): - bewegingsarmoede (= immobiliteit): langdurig bedlegerige patiënten, verkeerde zithouding in rolstoel - langdurig met gekruiste benen zitten - uitpuilende wervel (= hernia) onder in de rug - ziekte van Charcot-Marie-Tooth (= hereditaire motorische sensibele neuropathie = HMSN): erfelijke aantasting van de kuitzenuw, waardoor de kuitspier en later ook de handspieren dunner en misvormd worden. De ziekte breidt zich langzaam uit, maar heeft geen invloed op de levensverwachting. - ziekte van Déjerine-Sottas: erfelijke aantasting van de kuitzenuw die meestal op kinderleeftijd begint en betrekkelijk snel leidt tot gevoelloosheid en krachteloosheid van de kuitspieren. Andere verschijnselen dan klapvoet zijn o.a. hamertenen en een hoge voetboog. 29

30 BESCHRIJVING MIDDENVOET MUSCULI Aandoening van de aanhechting van de spier musculus tibialis anterior (insertietendopathie musculus tibialis anterior) Aandoening van de insertie van de m. tibialis anterior. De patiënt klaagt over lokale pijn aan de voorzijde van het onderbeen ter hoogte van de spierpeesovergang. Er is duidelijk lokale krepitatie tijdens actief bewegen van de voet. Vaak is ook passieve flexie in combinatie met abductie en pronatie van de voet pijnlijk als gevolg van rek. Extensie van het bovenste spronggewricht in combinatie met supinatie en adductie van de voet tegen weerstand is pijnlijk. De oorzaak is meestal het te veel naar binnen kantelen van de middenvoet (overpronatie tarsale complex) al dan niet gepaard met het naar binnen staan van het hielbeen (calcaneovalgus). Overbelasting tengevolge van geforceerd heuvel of berg oplopen, schaatsen of skilanglaufen. 30

31 BESCHRIJVING MIDDENVOET MUSCULI Aandoening van de aanhechting van de spier musculus tibialis posterior (insertietendopathie musculus tibialis posterior) Aandoening van de insertie van de m. tibialis posterior. Pijn bij de aanhechting van de desbetreffende pees t.h.v. het begin van het os naviculare. Soms is er ook zwelling, roodheid en warmte. De oorzaak is meestal het te veel naar binnen kantelen van de middenvoet (overpronatie tarsale complex) al dan niet gepaard met het naar binnen staan van de calcanues (calcaneovalgus). 31

32 BESCHRIJVING MIDDENVOET MUSCULI Surmenage m. extensor digitorum, ext. hallucis longus en brevis Overbelasting van de m. ext. digitorum, ext. halluxis longus en brevis. Pijn aan de voorzijde van de enkel en wreef. Bij het functieonderzoek is passieve inversie van de voet pijnlijk, vooral wanneer gelijktijdig de tenen passief worden geflekteerd.. In ernstige gevallen is ook eversie van de voet in combinatie met extensie van de tenen tegen weerstand pijnlijk. Soms is er krepitatie. Deze aandoening is in sommige gevallen het gevolg van ofwel een inversietrauma of een flexietrauma van de voet, ofwel van overbelasting (bijvoorbeeld na zeer lange wandelingen). Soms is chronische irritatie door verkeerd schoeisel de oorzaak. 32

33 BESCHRIJVING MIDDENVOET MUSCULI Surmenage m flexor digitorum longus, m. flexor hallucis longus en brevis Overbelasting van de m. flexor digitorum longus, m flexor hallucis longus en brevis. Als er sprake is van een spierzwakte of onvoldoende spiercoördinatie kan er ongeacht de metatarsaalformule, een pijnlijke voet ontstaan. Aangezien de os metatarsale 2,3,4 relatief immobiel zijn in vergelijking tot de os metatarsale 1 en 5 geldt dit met name voor de spieren die aanhechten aan de os metatarsale 1 en 5. Zodra er van harmonie en onderlinge afstemming geen sprake meer is, zal er een onevenredige belasting van met name de capita ossa metatarsalia optreden, met als gevolg pijn. Een overbelasting van de spieren door stress. De m. flexor digitorum longus, de m. tibialis posterior en de m. flexor hallucis longus (gelegen in de diepe achterste loge) neigen tot krachtverlies en worden bij de afwikkeling van de voet relatief zwaar belast. Neiging tot hyperextensie van het interfalangeale gewricht en hamerteen-deformiteit van de tenen; verminderd de kracht om de voet in inversie en de enkel in plantairflexie te brengen geeft bij belasting neiging tot pronatie van de voet. 33

34 BESCHRIJVING MIDDENVOET MUSCULI Irritatie van retinaculum musculorum extensorum inferius In het overgangsgebied tussen onderbeen en voetrug kruist de a. tibialis anterior de pees van de m. extensor hallucis longus onderlangs. Onder het retinaculum musculorum extensorum inferius loopt deze als a. dorsalis pedis lateraal van de hallucis-longus-pees samen met de eindtak van de n. fibularis profundus op de voetrug De n. fibularis profundus kan bij het verloop onder het retinaculum musculorum extensorum inferius gecomprimeerd raken. Sensibiliteitsstoornissen bij de grote teen en de tweede teen Knellen of drukken van de schoenveter dorsaal van de voet. 34

35 BESCHRIJVING MIDDENVOET TRAUMA Jones fractuur van de basis metatarsale 5 Schachtfracturen van MT 5. Ongeveer 1,5 cm distaal van de basis van MT 5. Het mechanisme beschrijft geen direct trauma, maar een inversie van de voet in plantair flexie. In 1902 beschreef Sir Robert Jones deze fractuur bij hemzelf na een misstap tijdens het dansen. Het wordt ook wel dansfractuur genoemd. Acute pijn aan laterale voetrand, welke verergert bij plaatselijke druk evenals bij het optrekken van de laterale voetrand tegen weerstand in. Klachten ontstaan na het verzwikken van de enkel. Er is dan sprake van een afscheuringsbreukje t.h.v. de peesaanhechting van één van de spieren die normaliter het zwikken van de enkel voorkomen. 35

36 BESCHRIJVING MIDDENVOET TRAUMA 22= accessoir os naviculair Naviculair syndroom. Ook wel het accessoir os naviculair syndroom genoemd. Het betreft een aandoening van een frequent voorkomend accessoir botje, mediaal van het os naviculair. Er zijn 2 typen: een sesambeentje in de pees van de M. tibialis posterior een echte accessoire beenkern, die niet vergroeid is met het os naviculare maar ermee een synchondrose (verbinding tussen 2 botten door kraakbeen) vormt. Dit type is vaak de oorzaak van klachten. Meestal, maar niet altijd, betreft het adolescenten, waarvan 80% vrouwen. De patiënt kan de plaats van de aandoening zelf nauwkeurig lokaliseren. Er is zichtbare zwelling en bij palpatie kan een `abnormale vorm` van het os naviculare worden vastgesteld. Pijnlijk zijn inversie van de voet tegen weerstand (aanspannen van de m. tibialis posterior) en passieve eversie van de voet (rek van de m. tibialis posterior). Er is lokale drukpijn. Al of niet na een trauma is er pijn aan de mediale zijde van de voet. Posttraumatisch ontstaat de pijn vooral na (sport)activiteiten of neemt als gevolg van deze activiteiten toe na belasting. 36

37 BESCHRIJVING MIDDENVOET TRAUMA Marsfractuur Fractuur in metatarsaal als gevolg van langdurige belasting. Deze fractuur kwam vaak voor na langdurige marsen van militairen. Repeterende hoge belastingen vervormen tijdens de piekbelasting het bot en geven soms kleine onderbrekingen in de botbalkjes. Hierdoor ontstaat een pijnreactie. Wordt geen gehoor gegeven aan deze pijn dan kunnen er haarscheurtje ontstaan en uiteindelijk kan het bot echt breken. Bij broze botten, bijvoorbeeld bij osteoporose, treden deze processen eerder op. In sommige gevallen is er acuut veel pijn en direct een scheurtje in het bot. Een dergelijke breuk in het bot wordt ook wel een stressfractuur ofwel een vermoeidheidsbreuk genoemd. Bij een marsfractuur voelt men pijn midden in de voorvoet bij lopen, rennen en springen. Druk van boven en vanonder is pijnlijk. In de beginfase van het ontstaan van een vermoeidheidsbreukje is er vaak een dragelijke pijn, die met name optreedt tijdens de landing. Als er met deze klacht doorgetraind wordt, kan de pijn (soms plotseling door extern geweld) dusdanig verergeren, dat er ook pijn bij wandelen of zelfs in rust voorkomt. Soms is er een duidelijke zwelling te zien op de plaats van de pijn. Meestal is een samenspel van factoren verantwoordelijk voor het ontstaan van dit vermoeidheidsbreukje / marsfractuur:. Een te snelle opvoering van tempo en / of duur van de trainingen in het begin van het seizoen of na het herstel van een blessure. Het veelvuldig uitvoeren van heuveltraining, sprongvormen of andere belastende trainingsvormen. Het lopen op een harde ondergrond (asfalt, beton) in combinatie met slecht schokabsorberend schoeisel (spikes); De aanwezigheid van sportrelevante afwijkingen, zoals een beenlengteverschil, een standafwijking van de voeten (knik- platvoeten, holvoeten) of een relatief tekort aan spierkracht van de voet- en kuitspieren; Bij vrouwen spelen soms hormonale factoren een rol bij het ontstaan van stressfracturen. Intensieve inspanning remt namelijk de aanmaak van sommige hormonen die betrokken zijn bij herstel van botten en de botaanmaak. 37

38 BESCHRIJVING MIDDENVOET TRAUMA Middenvoet amputaties Lijn van lisfranc Bij een amputatie door de Lijn van Lisfranc wordt er geamputeerd door de tarsometatarsale gewrichten (=zie 1 bij linkerafbeelding en B bij rechterafbeelding). Lijn van chopart Bij een amputatie door de Lijn van Chopart wordt er geamputeerd door de midtarsus. (Ex-articulatie in het calcaneiocuboid en het talonaviculaire gewricht, zie 2 bij linkerafbeelding en C bij rechterafbeelding). Nadeel amputatie door Lijn van Lisfranc: duidelijke tendens tot een hinderlijke spitstand (equinus). Deze amputatie wordt zelden uitgevoerd. Nadeel amputatie door Lijn van Chopart: tendens tot equinovarus stand Indicaties voor amputatie bij Lijn van Chopart: traumatologie en oncologie Belangrijkste indicatie voor amputatie bij Lijn van Lisfranc: traumatologie 38

39 BESCHRIJVING MIDDENVOET TRAUMA Lisfranc luxatie De lijn van lisfranc is de gewrichtslijn gevormd door de tarsometatarsale gewrichten (zie linkerafbeelding). Luxatie van de metatarsalen geschiedt meestal in dorso-laterale richting omwille van de stevige plantaire voetstructuren (lig. Plantare longum, fascia plantaris) De luxatie is zeer instabiel. De luxatie gaat vaak samen met breuken aan de basis van het tweede en vijfde metatarsaal en ter hoogte van het eerste en tweede os cuneïforme. Ruimte tussen MT1 en MT2 is vaak verbreed. Er is sprake van bedreigde vascularisatie (doorbloeding). Pijn en zwelling aan de basis van de metatarsalia. De luxatie is meestal het gevolg van geforceerde hyperflexie en pronatie van de voorvoet. Ook kan er sprake zijn van een val van een zwaar voorwerp op de voetrug of een verkeersongeval. 39

40 Literatuur Weke delen aandoeningen Van het bewegingsapparaat Deel 1 Anatomie in vivo Dos Winkel Onno G.Meijer Orthopedische geneeskunde en manuele therapie. Deel 2 diagnostiek extremiteiten Dos Winkel Met medewerking van Geert Aufdenkampe, Onno G.Meijer Veel voorkomende voetklachten Donald Neale Foot and Ankle pain Rene Cailliet Neale s Disorders of the Foot Diagnosis and Management Donald Lorimer Gwen French Maureen O Donnell J Gordon Burrow Spieren Florence P. Kendel De blauwdruk interpreteren H.A. Rothman-Harmsen Voeten en Reuma Margreet van Putten Lesboek Podologie module 1 Academie Podologie De Voet 40