de Vliegende Hollander

Transcriptie

1 de Vliegende Hollander Maandblad voor de Koninklijke Luchtmacht 63 e jaargang - nummer 5 - mei 2007 GEDRAGSCODE ONDER LUCHTMACHTERS Over herkenbaarheid en noodzaak EXPLOSIEF SNIJWERK DOOR EOD Internationale oefening in Lübtheen COUGARS IN URUZGAN FLEXIBEL INZETBAAR

2 COLOFON UITGAVE Commando Luchtstrijdkrachten, Bureau Luchtmachtcommunicatie HOOFDREDACTIE Luitenant-kolonel Hans Breemans EINDREDACTIE Luc Haen REDACTIE Arno Marchand, June Smit VORMGEVING EN LITHOGRAFIE TDS printmaildata DRUK en OPLAGE OBT bv, Den Haag ex. REDACTIESECRETARIAAT Telefoon Fax INTERNET luco@clsk.af.dnet.mindef.nl INHOUD Cougars tonen veelzijdigheid Niet alleen de ISAF-militairen waren blij met de aanwezigheid van de Cougars in Uruzgan. Ook de lokale bevolking maakte dankbaar gebruik van de transporthelikopters toen de rivier Helmand overstroomde en een groot gebied onder water kwam te staan. Luchtmachters over gedragscode Het zal niemand zijn ontgaan: Defensie heeft een nieuwe gedragscode gelanceerd. Wat vinden luchtmachters van deze nieuwe code en wat gaan ze ermee doen? Acht van hen geven hun mening. Spijker versus F-16 Zowel een Formule 1 wagen als een F-16 is gebouwd op snelheid en wendbaarheid. Maar welke machine is de snelste? Het antwoord kwam vrijdag 20 april op de Vliegbasis Volkel, toen F1- coureur Christijan Albers het opnam tegen F-16 vlieger kapitein Ralph Aarts. Bommen en granaten De oefenmogelijkheden voor de Explosieven Opruimingsdienst zijn in Nederland beperkt. Toch kunnen ze in Nederland en in het uitzendgebied van alles tegenkomen. In het Duitse Lübtheen kunnen EOD ers uit binnen- en buitenland oefenen met een heel scala aan bommen en granaten. Werkpaard in Afghanistan De prestaties van de C-130 Hercules worden in Afghanistan alom bejubeld. De keerzijde van die reputatie is dat de vraag naar het transporttoestel enorm hoog is en dat legt een grote druk op personeel en materieel. 8 Foto: Remco Foto: Schoonderwoerd, Richard Frigge, AVDD Ik word hier de missionaris van Luchtvaarteisen genoemd. Met deze regels heb je een stok achter de deur. BEZOEKADRES Eurotoren, Westbroek 3, 4822 ZX Breda Vaste rubrieken POSTADRES Postbus 8762, 4820 BB Breda ADRESWIJZIGINGEN 8 In den vreemde In gesprek met adjudant Hans Mazier. Hij ondersteunt de enige vliegende eenheid bij de KL bij het implementeren van de MLE. Daarnaast maakt hij deel uit van het National Technology Programme, waarbij met mini UAV s wordt getest. 10 Foto: Jolanda Dam-Bloothoofd, Illustratie: Campagne Werkcentrum Gedragscode Fotografie Defensie LCKLu Actief dienende militairen, reservisten en burgermedewerkers van de Koninklijke Luchtmacht wordt verzocht de adres wijziging te laten muteren in PeopleSoft. 16 Vervlogen tijden De Hiller OH-23 Raven was de eerste helikopter van de luchtmacht. Twee oud-monteurs vertellen over deze opvallende verschijning in de jaren vijftig. Postactieven, reservisten, veteranen, betalende abonnees en alle overige lezers wordt verzocht de adresdrager met vermelding van het juiste adres op te sturen naar het retouradres: Staf Commando Luchtstrijdkrachten CLSK/Kabinet/Bureau Postactieven Abonnementenadministratie Vliegende Hollander Postbus 8762, 4820 BB Breda Telefoon of BOT-militairen en burgermedewerkers die hun contract met Defensie voortijdig beëindigen en BBT-militairen die de dienst verlaten, hebben geen recht op een gratis abonnement horend bij de status van postactieve Leeswijzer Journaal Mensen & Mutaties 18 Foto: Leonie van Helmond, Fotografie Foto: Richard Vliegbasis Westenborg Volkel Haast heb je niet nodig bij de EOD. Een abonnement op de Vliegende Hollander kost 17,02 per jaar (buitenland 21,55) en kan worden aangevraagd bij: Abonnementenland Postbus 20, 1910 AA Uitgeest Telefoon: Fax: aboservice@aboland.nl Opzegtermijn bedraagt zes weken. Aanhaling uit en overname van (delen van) artikelen in dit blad is toegestaan, met toestemming van de redactie en mits de bron wordt vermeld. ISSN Omslagfoto Korporaal Jeffrey en sergeant-majoor John onderwerpen een Cougar aan een postfl ight-inspectie op Kandahar Air Field. Foto: Arno Marchand 22 Foto: Arnoud Schoor, Fotovlucht Vliegbasis Foto: Arno Soesterberg Marchand Dit is inderdaad één van de best onderhouden C-130 s ter wereld. 2 3

3 REPORTAGE REPORTAGE TITEL Dit gebied waren we anders nóóit in gegaan Tekst: Arno Marchand Foto s: Sjoerd Hilckmann, AVDD Blik vanuit de cockpit van een van de Cougars. Een Afghaan probeert zich door het water een weg naar de helikopter te banen. Foto: personeel 300 Squadron Cougars naast operationele inzet, te hulp bij overstroming Uruzgan Als gevolg van hevige regenval en smeltwater uit de bergen, trad de rivier Helmand in Uruzgan halverwege maart buiten haar oevers. Dan heb je als lokale bevolking wonend in qala s, lage huizen van klei en stenen, weinig in te brengen. Samen met andere ISAF-partners, waren het vooral de Nederlanders die hulp brachten. De Cougars van 300 Squadron kregen zo in hun laatste rotatie in Afghanistan onverwachts nog natte voeten. Bewoners uit de omgeving van het dorpje Tsjekzay worden op een van de landingzones uit de helikopter geholpen door het Cougar-personeel. We zijn na de melding van de watersnood meteen naar Deh Rawod gevlogen om daarvandaan mensen te helpen, begint Cougar-loadmaster adjudant Rob (om veiligheidsredenen en persoonlijke wensen worden sommige personen alleen met rang en voornaam aangeduid, red.). Wat we zouden aantreffen en wat we er moesten, danwel kónden doen, wisten we niet. De rivier is normaal een stroom van tientallen meters breed, vult Cougarvlieger kapitein Alphons aan. Nu was-ie over een lengte van vijftien tot twintig kilometer lang, ongeveer een kilometer breed. Je zag alleen maar huizen en bomen in het water staan. Gelukkig waren de Nederlandse Apaches voor ons uitgegaan om de situatie te verkennen. Zij acteerden voor onze drie toestellen als vliegende verkeersleiding en beveiligden vanuit de lucht drie landingzones (LZ s, red.). Daar zorgde KL-militairen voor de opvang van de slachtoffers die wij met de Cougars invlogen. Ook zochten zij met hun gevoelige sensoren en camera s naar slachtoffers in het water. Dat was de eerste dag haast prijsschieten. Overal waren mensen in nood. Rob: De eerste dag namen we vooral vrouwen en kinderen mee. Daar waar het nog een beetje groen was, bleven de mannen vaak eerst nog achter. Met hun huisraad in een doek in een boom geknoopt. Waarschijnlijk om wat van hun huis nog over was te beschermen, want daar geldt: opgestaan, is plaats vergaan. Maar waar het echt slecht was, gingen de mannen ook mee. Gebarentaal We kwamen echt van alles tegen, zegt Rob. Op dag één vooral halve huizen, soms nog alleen muren, en ondergelopen akkers. Dat waren de meest noodlijdende gevallen. Mensen deden er lang over om bij de heli te komen. En was je eenmaal aan het laden, dan zag je er nog meer aankomen. Daar wacht je dan uiteraard ook op. Was de helikopter eenmaal vol, dan gaf ik met een hand met gespreide vingers vijf minuten aan, om duidelijk te maken dat we zo weer terugkwamen. Ik heb voor het gewicht wel continu zitten tellen hoor: één Afghaan, een halve erbij, enzovoort. Het zijn lichte mensen. Vooral de kinderen, die wegen haast niets. Alphons: Bij een school hebben we op een gegeven moment zelfs vierenveertig kinderen in één keer meegenomen. Het is dan ook een noodsituatie. Ik heb me pas later op de dag gerealiseerd hoeveel mensen we ongeveer gered hebben. Vijfhonderd personen verdeeld over twee dagen lijkt me een aardige schatting. Rob: We zijn ook al snel opgehouden met gebarentaal om mensen naar de helikopter te halen. Dat had twee redenen. Ten eerste kwamen ze toch wel naar ons toe. Al waren ze vaak nogal schuw of zelfs bang van die grote lawaaierige helikopter, in het overstroomde gebied blijven was voor hen ook geen optie. Ten tweede is het handgebaar dat wij maken om iemand te wenken, daar juist het gebaar om iemand weg te sturen. Net als in Italië bijvoorbeeld. Pruimtabak Alphons had bij vertrek meteen besloten om de technische dienst (TD) met een zogenoemde remain overnight-kit mee te nemen. Hij verwachtte niet dat ze s avonds al zouden terugkeren op Kandahar Air Field (KAF). Die inschatting was juist, want de inzet duurde twee volle dagen. We vlogen op de eerst dag met twee vliegers, één loadmaster, één boordschutter en twee TD ers. Op de tweede dag hebben we die laatste op Tarin Kowt gelaten, en nam iedere helikopter twee bewapende militairen mee. Onder hen was ook de S-3 Ground, oftewel het hoofd van de Force Protection (FP) op Kandahar, kapitein Maria Oorsprong. Ik was toevallig op TK en zag s avonds natte militairen het kamp opkomen. Ik vroeg hen naar het hoe en wat, en bood aan om de volgende dag te helpen met het veilig binnenbrengen van de slachtoffers in de helikopters. Je weet immers niet wat iedereen bij zich heeft. Maar spannendste wat ik heb gevonden was gelukkig slechts een blikje pruimtabak. Nog even en de Chinooks van het 298 Squadron nemen de taken van Cougars van 300 Squadron over. 4 5

4 REPORTAGE REPORTAGE Vogelkooitjes Ook opzichter AVT sergeant-majoor Ronald Wiskerke had zijn aandeel in de reddingsoperatie. Wij zouden op de eerste dag op een LZ worden afgelost door FP-personeel. Maar de vraag daar was of wij bezwaar hadden om het zelf te doen. We hebben toen snel een plan in elkaar gedraaid. Bij het helpen instappen van het eerste slachtoffer ben je nog onwennig, en denk je wát een ervaring. Bijvoorbeeld een man met twintig vogelkooitjes. Hij was vermoeid en stond in het koude water, maar die kooitjes moesten mee. Dat was voor hem zijn leven. Dat doet je wat. Volgens Alphons kwam iedereen die had deelgenomen aan de operatie, dan ook heel hyper terug. Iedereen was vol adrenaline. Het was niet alleen Nederland in 1953 wat we daar tegenkwamen, het was ook nog eens een gevaarlijk gebied. We zijn na dag twee eerst een paar uur tot rust gekomen. En hebben er daarna gezamenlijk nog lang over zitten napraten, vult Rob aan. Dat was best wel nodig. en te landen op ondergelopen land, maar dit zit niet in ons opleidingspakket. Na twee dagen operaties in de modder zagen de Cougars er niet meer uit. Vreselijk zelfs, zegt Rob. Heb je wel eens Parijs-Dakar gezien?, vroeg een Franse TD er in dienst bij het 300 Squadron. Is dit dan een jeep of een helikopter? Door de vele helpende handen was de buitenkant snel schoongemaakt. En toen kwam de binnenkant..., zegt sergeant-majoor John Wegh. We hebben de toestellen laten drogen, en daarna met schrapers de modder eruit gekrabt. Als ware het een boot hovert deze Cougar tot aan de bodemplaat in het water. Vlieger-vakmanschap, want de onderkant van de helikopter mag vanwege de elektronica net met het water in aanraking komen. Foto: personeel 300 Squadron Boot De Cougars en personeelsleden van 300 Squadron die momenteel in Afghanistan zijn, vormen na ruim een jaar het laatste sub-detachement met transporthelikopters. Daarna neemt het 298 Squadron de taken over met de Chinook. Voor operaties in het water als deze, is dit toestel natuurlijk niet gemaakt, zegt majoor Hans, de S-3 Air van de Cougars. Het is geen boot. Als je ziet wat daar is gedaan, dan ben ik verbaasd hoe heel ze zijn gebleven. En overall gaat het prima met de inzetgereedheid van de toestellen. Die Over water en ondergelopen of weggespoelde qala s. Parijs-Dakar Alhoewel de helft van de ongeveer veertig personen van het Cougar-detachement direct is ingezet, was iedereen er erg bij betrokken. Alphons: Dat merkte je bijvoorbeeld bij terugkomst op KAF. Iedereen was direct bij de kisten om belangstelling te tonen, en te helpen aanpakken. Zij konden echt zien dat er hard was gewerkt. Dit was ook geen gemakkelijke opdracht, zegt Rob. We zijn hier niet voor opgeleid. We waren er wel snel uit hoe te hoveren in het water, Het zat echt tot op het plafond. Ze hebben zich twee dagen fantastisch gehouden, gaat Rob verder. We hebben zonder enige klacht kunnen opereren. En besef wel dat de helikopters om de haverklap tot op de bodem van de kist in het modderige water hingen. Net niet in water natuurlijk, want ook onder de vloer van de cabine en het laadruim zit veel elektronica. Op de tweede dag van de reddingsactie controleert Force Protection-personeel de passagiers voordat ze aan boord van de Cougar gaan. Foto: personeel 300 Squadron mening is het technisch personeel ook toegedaan. Wiskerke: Het kunstje dat we doen, is overal hetzelfde, maar het gaat hier erg fijn omdat de lijnen kort zijn. En we werken hier zeven dagen per week, maar daar heeft niemand moeite mee. De balans tussen werken en rusten is hier prima. Ik vind het hier ook gezellig, vult Wegh aan. Ik had van alles meegenomen om hier te doen, maar ik kom er simpelweg niet aan toe. Uitdagend werk Volgens Hans is de voorbereiding van het personeel op deze uitzending goed geweest. Als iedereen de diverse Blazeoefeningen zoals Hotblaze - in de hitte - en Highblaze - in de bergen - heeft gedaan, kun je niet méér voorbereiden. Maar oefening en realiteit verschillen altijd. De dreiging die we hier ervaren, komt met name van klein kaliberwapens en RPG s (rocket propelled grenades, red.). Je hoort wel spreken over manpads (man portable air defense systems, red.) maar de mogelijke dreiging daarvan verschilt per locatie. Of het hier gevaarlijk is? Kijk, in onze area of responsability gebeurt overal wel eens wat, dus je kijkt naar de inschatting die intell maakt voor het in- zetgebied van Regional Command-South. Wij kunnen onze opdrachten hier goed uitvoeren, maar ik vlieg hier duidelijk anders dan in Nederland. Want als ik van Soesterberg naar Leeuwarden ga, neem ik niet in gedachte mee dat er onderweg op me geschoten kan worden. Vliegtechnisch is dit dus uitdagend werk. Er zijn zéker parallellen te trekken naar onze inzet in Irak, maar het terrein hier is bijvoorbeeld compleet anders. Waar wij in Irak vlogen, was het bijna platter dan in Nederland. Bovendien vlogen we daar niet veel samen met de Apache waarmee we waren gecoloceerd. De dreiging is hier compleet anders, en opereren we juist veel samen. Problemen verwacht je daar waar veel mensen zitten. Daar waar die niet zijn, word ik waarschijnlijk ook niet beschoten. Bovendien is het moeilijk te definiëren wie hier de vijand is. Je houdt het zo veilig mogelijk door je tactieken aan te passen. Bijvoorbeeld bij de Indigo, zoals Deze kinderen uit de buurt van Tsekzay hebben na de vlucht met de Cougar weer vaste en droge grond onder de voeten. onze - vrijwel - dagelijkse vlucht naar Tarin Kowt en Deh Rawod heet. Iedere keer nemen we een andere route. Ik vind trouwens dat we ondanks de dislocatie - Apaches op TK en wij op KAF - goed samenwerken. Natuurlijk, even bij elkaar langslopen was makkelijker geweest, maar met de telefoon gaat het ook prima. En we zijn vaak bij elkaar op bezoek voor overleg. Dat werkt perfect. Makkelijk doelwit Hans maakt tot slot wel een kanttekening over de reddingsoperaties bij de Helmand: Wat wij daar hebben gedaan, is geheel gegaan volgens het Operational Risk Management. Op een goede en snelle manier hebben we veel mensen gered. Maar onderschat niet wat voor risico aan deze operatie heeft gezeten. Hadden de OMF (Opposing Militairy Forces, red.) kwaad gewild, dan waren we daar een makkelijke prooi voor ze geweest. Laag en langzaam vliegen maakt je tijdens de reddingsoperaties tot een makkelijk doelwit. Wij hebben in een gebied waar we anders nóóit waren ingegaan, zéker bepaalde risico s gelopen. Apaches waren dan ook continu aanwezig voor onze veiligheid. Ik hoop bovendien dat OMF heeft gezien dat wij hier écht zijn om het Afghaanse volk te helpen. 6 7

5 Naam: Hans Mazier Leeftijd: 41 jaar Rang: adjudant Functie: Liaison Officer Koninklijke Luchtmacht en hoofdbehandelaar SKY-LARK Sinds: april 2006 Locatie: Bureau Vliegveiligheidmanagement (VVM), 101RPV batterij, op Legerplaats Oldenbroek Missionaris van MLE s Tekst: June Smit Foto s: Remco Schoonderwoerd, AVDD Eén team, één taak. Toch werkt niet iedere luchtmachter binnen het CLSK-team. Deze maand een gesprek met adjudant Hans Mazier. Hij ondersteunt de enige vliegende eenheid bij de KL bij het implementeren van de Militaire Luchtvaarteisen. Daarnaast maakt hij deel uit van het National Technology Programme, waarbij mini UAV s worden getest. Met grote voorzichtigheid zet adjudant Hans Mazier het mini Unmanned Aerial Vehicle (UAV) in elkaar, waarvan hij net de onderdelen uit een rugzak heeft gehaald. Nog geen kwartier later spant hij een lanceerelastiek aan de buik van het toestel, start de motor en laat de SKY-LARK boven de Veluwse heide los. In een oogwenk Door onder meer gesprekken met monteurs van de Sperwer, ondersteunt Mazier bij implementatie van Militaire Luchtvaarteisen bij de 101RPV batterij. is het onbemande toestel uit het zicht verdwenen en komen de eerste beelden en vliegtechnische data van de omgeving binnen. Met mini UAV s kan een eenheid eenvoudig achter een heuvelrug of muur kijken of er vijandelijke activiteit is, zegt Mazier. Maar ook voor binnenlandse veiligheid zijn ze handig, bijvoorbeeld bij verdachte gebouwen. Dat de landmacht deze onbemande toestellen gaat kopen is zeker, alleen nog niet welke. Dat moet uit dit inventarisatieproject blijken, dat we samen met het NLR en DMO doen. Voor het testen van het SKY-LARK systeem ben ik vorig jaar met drie collega s door de Israëlische fabrikant Elbit opgeleid tot missioncommander en -operator. Mijn collega bij bureau VVM (Vliegveiligheidsmanagement, red) ondersteunt de testen van de ALADIN, een mini UAV van Duitse makelij. Gründlichheit Allebei de systemen hebben hun voor -en nadelen, maar je merkt heel sterk dat de SKY-LARK uit een oorlogsgebied komt en dat mensen met een warmindset hierover hebben nagedacht. Het toestel beschikt namelijk over eigenschappen waar ik ook aan zou denken als militair. De ALADIN De SKY-LARK wordt gelanceerd met een bungee. Mazier is opgeleid tot zowel missioncommander als -operator bij de SKY-LARK, waardoor hij het toestel mag opbouwen, lanceren en besturen heeft echt die Duitse gründlichheit. Het is goed, maar toch anders. De SKY-LARK kan tien kilometer vliegen, anderhalf uur in de lucht blijven en zijn camera in alle richtingen bewegen. Dat maakt het gebruik breder maar ook kwetsbaarder. De ALADIN daarentegen vliegt de helft van de afstand en blijft twee keer zo kort in de lucht. Daarnaast heeft het een vaste camera. Uiteindelijk gaat het erom: wat hebben we nodig? Binnenkort ga ik samen met een collega van het 101 Remote Pilote Vehicle batterij mensen opleiden voor de operationele evaluatie van de SKY-LARK in Afghanistan. Die gaan daar halverwege dit jaar naar toe. Tot die tijd proberen we hier zoveel mogelijk kennis op te bouwen omtrent het gebruik van mini UAV s. Sperwer Hoewel het testen met SKY-LARK op dit moment een groot deel van mijn functie beslaat, is het eigenlijk een tijdelijke nevenfunctie. Mijn primaire taak is het implementeren van de MLE-145 (Militaire Luchtvaarteisen, red.) binnen de Sperwereenheid, een onbemand toestel dat op dit moment dagelijks wordt ingezet in Afghanistan. De Militaire Luchtvaartautoriteit (MLA) vereist dat de manier waarop het onderhoud aan vliegende assets gedaan moet worden, in een MOE (Maintenance Organisation Exposition, red.) wordt vastgelegd. Daarnaast worden ook de taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden in de MOE vastgelegd. De SKY-LARK past in een rugzak en is met twee man binnen een kwartier operationeel. Deze mini UAV is in de race om op grote schaal aangekocht te worden door de Koninklijke Landmacht. Op zich bestaan Luchtvaarteisen, al langer, maar omdat de MLE-145 vorig jaar een offi ciële status kreeg, moest de KL deze luchtvaarteis ook implementeren. Daarvoor ben ik bij Bureau Vliegveiligheidmanagement binnengehaald. Tijdens mijn vorige functie had ik onder meer de audits van de MLE- 145 op de Vliegbasis Soesterberg ondersteund en had er daarom al ervaring mee en tevens cursussen gevolgd bij de Joint Aviation Authorities. Anders denken Toen ik hier voor het eerst kwam, dachten ze dat de MOE even tussendoor gemaakt kon worden. Ik heb meteen duidelijk gemaakt dat daar behoorlijk wat tijd in gaat zitten en dat we samen een lange weg te gaan hadden. Omdat zij de procedures het beste kennen, kunnen zij deze het snelste beschrijven. Ik help en adviseer daarbij. Op dit moment passen de Luchtvaarteisen echter totaal niet in de huidige landmachtstructuur. De landmacht is gewend om alle beschikbare middelen meteen in te zetten. Hebben we een tank nodig? Oké, stuur die er nu naartoe. Air assets moeten echter eerst voldoen aan bepaalde technische eisen, voordat ze worden vrijgegeven. Daarbij moet je moet rekening houden met windsnelheden, icing et cetera. Voor ons luchtmachters is dat logisch. Ook voor de 101RPV was dit niet vreemd, omdat zij de enige vliegende eenheid binnen de KL zijn. Om de MLE s te implementeren, moet ze zich echter wel anders gaan organiseren. Dat hadden ze niet verwacht. Ik heb echt een jaar nodig gehad om dat door te laten dringen. Luchtvaarteisen verkopen Voor veel landmachters hier levert een face tot face gesprek met hun counterpartner van de luchtmacht ook meer op, dan dat ik een hele week tegen iemand aanpraat. Daarom neem ik af en toe collega s van hier mee naar Soesterberg. Ik ervaar de samenwerking en medewerking hier bij de KL als prettig en vruchtbaar, maar deze functie is absoluut een uitdaging. Er spelen hier zoveel dingen en er zijn zoveel niveaus die de Luchtvaarteisen als hinderplateau zien. Een van mijn collega s hier noemt me zelfs de missionaris van Luchtvaarteisen. Jij moet ons het belang verkopen, zegt hij. En dat klopt wel. Ik moet ze echt duidelijk maken dat Luchtvaarteisen niet in hun nadeel werken maar juist in hun voordeel. Maar ik heb makkelijk praten, want ik tap uit de praktijk. Ik hoop dat als ik hier wegga de MLE s voor een groot deel zijn geïmplementeerd. Vliegende Hollander IN DEN VREEMDE Vliegende Hollander IN DEN VREEMDE

6 INTERVIEW INTERVIEW Gedragscode Defensie geïntroduceerd bij Koninklijke Luchtmacht Adjudant Anne Hendriks (51), medewerker Operatiecentrum Logistiek, Vliegbasis Soesterberg Gezonde Hollandse opvoeding? De officiële aftrap is geweest en elke luchtmachtmedewerker heeft hem op de deurmat gehad: de Gedragscode Defensie. In totaal is tachtig miljoen euro uitgetrokken om de normen en waarden tussen de oren te krijgen, opleidingen uit te breiden en sociaal leiderschap te versterken. Acht luchtmachters geven hun mening over herkenbaarheid, noodzaak en aanpak van de gedragscode. Tekst: June Smit Illustraties: Campagne Gedragscode Defensie Herkenbaar? Nee. De envelop met daarin de vijf gedragsregels, die alle defensiemedewerkers thuisgestuurd kregen, heb ik retour afzender gestuurd. Van het bureau van de CDS is daarop geen enkele reactie gekomen. Dat vind ik een gemiste kans tot discussie. Nodig? Nee. Een kleine tien jaar geleden is een soortgelijke campagne gestart. Is deze voor niets geweest? Gaat de huidige campagne dan wel slagen? De CDS stelt dat we 24 uur per dag militair zijn; nog net niet wordt gezegd dat we 24 uur per dag in dienst zijn van defensie. Natuurlijk moet je wel fit op je werk verschijnen, maar daar hoeven toch geen gedragsregels voor te komen? Juiste aanpak? Nee. Het stoort mij dat, naar verluidt, 80 miljoen euro is uitgetrokken om de nieuwe gedragscode te laten slagen. Hierdoor ben ik nu mijn tijd aan dit soort zaken aan het verdoen in plaats van mijn kennis op peil houden, zoals wordt gesteld in de eerste regel. Beste regel? Alles heeft te maken met normale fatsoensnormen en waarden. Deze worden als het goed is van thuis meegegeven. De maatschappij in het algemeen lijkt te verruwen. De defensieorganisatie moet er dan ook niet van staan te kijken dat ook binnen haar organisatie verruwing optreedt. De organisatie legt de problemen van de maatschappij nu bij haar personeel neer. Dat vind ik de makkelijkste weg. Als een rechter in zijn uitspraak aangeeft: U kunt de gevangenis in of bij defensie gaan werken, vraagt u zich dan niet af welk personeel defensie krijgt? Moet het overig defensiepersoneel deze mensen dan opvoeden? Nee bedankt, dan was ik wel cipier geworden of bij de reclassering gaan werken. Minst goede regel? Zie vorige antwoord. Suggesties? Een aantal mariniers in Noorwegen wordt uitgelokt zich te misdragen en defensie straft hiervoor al het defensiepersoneel. Indien mijn buurman zich in een dronken bui misdraagt, moet híj zich daarvoor verantwoorden, niet ik. Blijkbaar hoopt de CDS dat zijn personeel zich met de vijf gedragsregels naar normale fatsoensnormen en waarden gaat gedragen, waardoor de defensieorganisatie in een positiever daglicht komt te staan. Wellicht helpt het de personeelsselectie hierop aan te passen zodat alleen dat personeel aangenomen wordt dat zich aan de gedragscode conformeert. Kapitein Hans Schouten (47), hoofd Onderdeels Coördinatie Centrum, LCKLu Sofie Inghels (31), personeelsconsulente leerlingen, KMSL Herkenbaar? Ja. Het kost me absoluut geen moeite om me daaraan te houden. Dat geldt overigens niet voor iedereen. Nodig? Persoonlijk heb ik ze niet nodig om me te kunnen gedragen. Toch is het goed dat de code er is, want dat geeft je iets in handen waarmee je mensen aan kunt aanspreken. Maar of het echt nodig is? Het is natuurlijk een combinatie van factoren. De ogen zijn extra op defensie gericht én er gaan daadwerkelijk dingen mis. Juiste aanpak? Ik denk dat het de enige mogelijke aanpak is. Natuurlijk is niet iedereen hier blij mee. We hadden al een luchtmachtgedragscode en nu komt deze eroverheen. Maar hoe het anders zou moeten weet ik ook niet. Beste regel? Regel vier, Ik ben integer en behandel iedereen met respect. Dat omvat eigenlijk alles. Hierin zit namelijk ook veiligheid en professionaliteit opgesloten. Minst goede regel? Ik vind dat ze er allemaal in thuishoren. Suggesties? We praten alleen intern over een gedragscode, maar betrek de samenleving erbij. Bijvoorbeeld door middel van een discussie, waarbij evenveel militairen als burgers uit de maatschappij zijn betrokken. Dan hebben beide partijen de kans met elkaar te praten en wordt er achteraf niet alleen maar naar defensie gewezen. Herkenbaar? Absoluut. Ik ben ook op het congres geweest waarbij ze over de gedragsregels discussieerden. Het zijn gedegen regels geworden. Je hebt een voorbeeldfunctie, dus ze zijn belangrijk. Nodig? Ja, als personeelsconsulente voor de leerlingen zie ik hoe ze binnenkomen. Met onder andere het drugsgebruik van tegenwoordig zijn deze regels absoluut noodzakelijk. Juiste aanpak? Ja, want met deze regels heb je een stok achter de deur. Ze kennen de regels, dus je kunt er ook naar handelen. Beste regel? Regel drie, Ik ben mij bewust van mijn verantwoordelijkheid. Ze moeten bewust zijn dat ze dat gedrag vertonen, dat ze behoren te vertonen als ze lid zijn van deze organisatie. Ze moeten beseffen dat ze 24 uur per dag militair zijn, ook in het weekend. Minst goede regel? Regel één, Ik maak deel uit van een professionele organisatie. Dat zou bekend moeten zijn. Suggesties? Op dit moment niet. Ik ben bij de dagen geweest dat ze over de voorlopige gedragscode discussieerden, dus ik heb mijn zegje kunnen doen. Bovendien hebben ze zoveel mogelijk geprobeerd om mensen mee te laten denken. Voor nu is het denk ik een prima code

7 INTERVIEW INTERVIEW Sergeant-majoor Ruud Maeijer (52), instructeur 130 Squadron, KMSL Herkenbaar? Ja, als iedereen zich aan de gedragscode houdt, dan kun je goed uit de voeten in deze organisatie. Nodig? Ja, want een aantal mensen houdt zich niet aan deze regels. Natuurlijk zijn we allemaal maar mensen, maar als we begrip hebben voor elkaar, dan kan een ander dat ook op een professionele manier oplossen. We worden er hier te vaak mee geconfronteerd. Vooral mensen uit mijn generatie zijn niet altijd even professioneel meer. Ze geven bijvoorbeeld de organisatie de schuld dat ze een bepaalde rang nog niet Herkenbaar? Ja. Dit is voor mij niks nieuws, maar een stukje gezonde Hollandse opvoeding. Nodig? Helaas moeten we constateren dat het nodig is, met name bij de jongere garde. Vanuit mijn functie heb ik te maken met de instroom van nieuw technisch personeel en ik zie dat er een verandering is opgetreden. Veel zaken die vroeger vanzelfsprekend waren moeten we ze nu bijbrengen. Sommigen moet je zelfs nog uitleggen wat een schroevendraaier is. Juiste aanpak? In de eerste instantie dacht ik: dit is toch gezond verstand? Ik hoef niet door hebben bereikt, terwijl ik vind dat je een hoop dingen zelf in de hand hebt. Juiste aanpak? Ja, ik vond het erg goed dat de gedragscode is thuisgestuurd, zodat je er eerst in een andere omgeving dan op het werk over na hebt kunnen denken. Bovendien is het goed om er weer eens mee bezig te zijn. Die ander was al een beetje ingesleten. Beste regel? Regel één, Ik maak deel uit van een professionele organisatie. Dat hoort bij deze organisatie. Wij moeten nou eenmaal superprofessioneel zijn. Adjudant Dirk van Zanen (49), Hoofd Vliegtuigonderhoudtechniek, Vliegbasis Soesterberg de hoogste generaal op gedragsregels gewezen te worden. Zo voelden veel collega s van mij dat ook. Toch moeten we constateren dat het nodig is, vooral voor de jongere generatie. Al ben ik bang dat voor de mensen voor wie de code bedoeld is, dit niet direct aanslaat. Ik heb die mannen acht uur per dag onder mijn hoede, maar wat ze de afgelopen twintig jaar hebben gedaan kan ik hier niet rechttrekken. Dat moet in de mensen zelf zitten. Beste regel? Regel vier, Ik ben integer en behandel iedereen met respect. De spreuk Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet omvat eigenlijk alles. Daarmee sluit je uit dat je elkaar pest, Minst goede regel? Ze zijn allemaal actueel en als we ons allemaal eraan houden, krijg je een heel goede club. Daarnaast heb je dan een referentie als je een collega ergens op wilt aanspreken. Suggesties? Te vaak nog gaan dingen in deze organisatie mis, houden mensen zich niet aan prioriteiten of aan kledingvoorschriften. Daarom zou er een cursus gedragscode moeten zijn voor collega s die onder de maat presteren. Verder is de gedragscode zo goed. Hij mag wat mij betreft weer opgehangen worden net als die vorige, zodat je er af en toe mee geconfronteerd wordt. discrimineert of intimideert. Minst goede regel? Ik kan me in al die regels wel vinden. Suggesties? Het zou natuurlijk mooi zijn als mensen bij hun opvoeding al de basis meekrijgen. Maar ook werving en selectie zou een rol kunnen spelen in de selectie. Met een goed onderbouwde psychologisch test, zouden de rotte appels eruit gehaald kunnen worden. Het is af en toe bedroevend wat door de selectie heen komt. Laatst kwam er nog acht man van de KMSL af, waarvan er nu al twee zijn afgehaakt. Die waren niet uit het juiste hout gesneden voor techneut. Dat is onnodig. Gedragscode Defensie 1. Ik maak deel uit van een professionele organisatie. Ik houd mijn kennis en vaardigheden, zowel vakinhoudelijk als sociaal, op het vereiste peil. Daardoor kan ik, ook onder moeilijke omstandigheden, mijn taken goed uitvoeren. 2. Ik ben lid van een team met een gemeenschappelijke taak. Ik werk samen met collega s en ben mede verantwoordelijk voor hen en het team. Ik spreek anderen aan op hun gedrag en accepteer dat anderen mij op mijn gedrag aanspreken. 3. Ik ben mij bewust van mijn verantwoordelijkheid. Ik schaad de belangen van Defensie niet en geef in houding, voorkomen en gedrag het goede voorbeeld. Ik ga verantwoord om met defensiemiddelen en gebruik deze zorgvuldig en rechtmatig. 4. Ik ben integer en behandel iedereen met respect. Ik accepteer geen ongewenst gedrag zoals discriminatie, (seksuele) intimidatie en pesten, niet ten aanzien van mijzelf of anderen. Ik houd mij aan de geldende wetten en regels en misbruik mijn macht of positie niet. 5. Ik zorg voor een veilige werkomgeving Ik voel mij verantwoordelijk voor de veiligheid van anderen en mijzelf. Dit geldt voor alle vormen van veiligheid, zoals operationele veiligheid, informatieveiligheid en veilige arbeidsomstandigheden. Ik laat mij niet in met drugs. Alcohol mag nooit invloed hebben op mijn functioneren. Luitenant-kolonel Frank den Edel (41), Commandant 323 Squadron, Vliegbasis Leeuwarden Herkenbaar? Ja, de nieuwe gedragscode lijkt in veel opzichten op de gedragscode van de luchtmacht. Nodig? Dat is een moeilijke vraag. Als je het Rapport Staal leest, dan komen we er als luchtmacht goed uit. Dat wil niet zeggen dat we geen excessen hebben. Als het doel is om deze tot nul te brengen, dan is de code nodig. Als het doel is om mensen bewust te maken ook. Als ik in de vliegerwereld kijk, dan heeft deze de laatste tien jaar een professionalisering doorgemaakt. We krijgen een heel ander slag vliegers binnen, die weten waar ze voor staan. Ook die zogenoemde ruige dingen gebeuren niet meer. Dat wil niet zeggen dat er op feestjes in crewrooms helemaal niks meer gebeurt, maar het vernielen van rijkseigendommen is tegenwoordig strafbaar. En als je met je dronken hoofd in de auto stapt, krijg je niet alleen een boete, maar ben je ook je rijbewijs kwijt. Bovendien ben je zo in het nieuws en dat wil je ook niet. Juiste aanpak? Een papier met gedragsregels is niet afdoende om een gedragsverandering plaats te laten vinden, verwacht ik. Uit ervaring weet ik dat je gedrag alleen kunt beïnvloeden als je vanaf het begin van je KLu-carrière er actief mee bezig bent. Beste regel? Regel één, Ik maak deel uit van een professionele organisatie. Daar kun je alles onder scharen; bedrijfsveiligheid, respect, verantwoordelijkheid. Minst goede regel? Op dit moment kan ik niet stellen dat ik een minst goede regel heb. Wel vind ik dat sommige van de regels elkaar overlappen. Ook ben ik het eens met de laatste wijziging in de regel ík zorg voor een veilige werkomgeving en met name over het gebruik van alcohol. Geen alcohol op uitzendingen kan ik me voorstellen. Je draagt wapens en je wilt niet dat er door drank onder stress ongelukken gebeuren. Dat drugs niet zijn toegestaan, is ook duidelijk. Suggesties? De gedragscode moet niet ophouden bij deze regels, maar een onderdeel zijn van de aanpak die al bij de opleiding begint. Ik denk dat dit nooit zo is gebeurd, ook bij de vorige code niet. Om de Militaire Luchtvaarteisen tussen de oren te krijgen, is ook een proces. Daar moet je steeds mee bezig zijn. Een aantal mensen denkt nu dat de gedragscode niks meer is dan een storingsreactie naar aanleiding van incidenten naar de politiek toe. Ook zijn er mensen die denken dat het niet voorkomt, omdat het bij hen niet gebeurt. De gedragscode moet gedragen worden, anders vervaagt het

8 INTERVIEW REPORTAGE TITEL Majoor Klaas Berger (37), Commandant 933 Squadron, Vliegbasis Soesterberg Herkenbaar? Ja, voor mij zijn eigenlijk open deuren. Nodig? Daar heb ik mixed feelings bij. Die vorige acht dekten de lading ook, maar het is wel tijd om er weer aandacht aan te besteden. Mede door het incident op de Tjerk Hiddes is het goed om naar buiten te laten zien dat we ermee bezig zijn. Herkenbaar? Persoonlijk niet. Voor mij zijn dit normen en waarden en ik ga ervan uit dat iedereen deze van huis meekrijgt. Nodig? Blijkbaar wel. Als je de kranten leest, lijkt het aan de orde van de dag. Al heb ik zelf mijn twijfels bij al die mediaaandacht. In de negen jaar die ik bij de luchtmacht werk, heb ik nog nooit dingen meegemaakt die echt niet door de beugel kunnen. Volgens mij moet het voor de krant gewoon een smeuïg verhaal zijn. Juiste aanpak? Nee. Binnen een organisatie waar de ene bezuiniging op de andere volgt, kun je niet aan je mensen verkopen dat je zoveel geld besteedt aan een gedragscode. Juiste aanpak? Ja, maar je moet er als leidinggevende ook mee bezig zijn. Ik heb bijvoorbeeld als motto: afspraak is afspraak. Daar houd ik mijzelf, maar ook mijn mensen aan. Zo n gedragscode kan het wel weer ophalen, maar daarna moet je niet achterover gaan leunen. Beste regel? Nummer vier, Ik ben integer en behandel iedereen met respect. Ongeacht rang of stand moet je respectvol met elkaar omgaan. Dat gebeurt lang niet altijd. Als mensen niet met respect met elkaar omgaan, spreek ik ze erop aan. Onlangs heb ik dat nog bij iemand binnen mijn squadron gedaan. Hij behandelde als baasje zijn medewerkers niet met respect. Ik ben daarop een gesprek met hem aangegaan. Vervolgens hebben we een groepsgesprek gedaan, zodat ook anderen de kans kregen om te zeggen dat ze zo niet behandeld wensten te worden. Minst goede regel? Het eerste jaar tachtig miljoen! Daar schrik ik van. Waarom is daar wel geld voor en waarom is het personeel vaak de dupe bij een hoop andere bezuinigingen? Beste regel? Regel drie, Ik ben mij bewust van mijn verantwoordelijkheid. Het is een goede regel, eigenlijk vanzelfsprekend. Wat mij betreft zou de regel niet nodig hoeven zijn, dit zou iedereen van zichzelf bij onze organisatie al moeten hebben. Minst goede regel? Regel vijf, Ik zorg voor een veilige werkomgeving. Daar ben ik het uiteraard wel mee eens, vooral wat drugsgebruik betreft. Aangaande alcoholgebruik zie ik echter niets verkeerd in de zogenaamde Two can rule. In het verleden mochten Als ik er één moet kiezen, dan regel nummer één: Ik maak deel uit van een professionele organisatie. Dat is een open deur. De hele wereld weet dat. Suggesties? De mogelijkheid om een alcohol- en drugstest af te kunnen nemen. Onlangs is er op Soesterberg nog iemand ontslagen vanwege drugsgebruik, maar het is nu nog heel moeilijk er de vinger achter te leggen. In de samenleving zijn alcohol en drugs een steeds groter wordend probleem net als binnen defensie. Dat wordt naar mijn mening nog te vaak onderschat. Sergeant Etiënne Verhofstad (35), medewerker logistiek, Vliegbasis Volkel we twee drankjes nuttigen. Dat zou geen problemen moeten opleveren. Blijkbaar is het toch wel eens iets misgegaan. Doordat een enkeling zich weer niet weet te gedragen is iedereen hier helaas weer de dupe van. Suggesties? Defensie moet kritischer kijken naar het personeel dat ze aannemen, want als ik soms zie wat voor mensen ze binnenhalen is dat onder de maat. Veel van hen zijn zo ongeïnteresseerd, werken alleen maar voor het geld. Dat vind ik jammer want je probeert het zelf zo goed mogelijk te doen. Ik begrijp dat het niet makkelijk is om aan mensen te komen, maar het is niet goed om dan maar je aanname eisen te verlagen. Dan creëer je een vicieuze cirkel voor wat betreft normen en waarden. Full Throttle op Volkel F-16 versus F1 De paradepaardjes van de KLu en de autosport ontmoetten elkaar op 20 april op de Vliegbasis Volkel voor een bijzondere uitdaging: welke van de twee legt het snelste drieduizend voet af. De overwinning was voor de F-16, die op de finishlijn de Spyker Formule 1 racewagen ongeveer tien meter achter zich liet. Tekst: Arno Marchand Het initiatief voor dit bijzondere raceevenement komt van een fan van de luchtmacht die tevens sponsor van Spyker is. Hij informeerde naar de mogelijkheden bij de KLu, legt het Hoofd Luchtmachtvoorlichting luitenant-kolonel Jos van der Leij uit. Het Spyker-team was razend enthousiast, waarop de Commandoraad zijn steun toezegde op grond van het wervingskarakter. Want dat is voor de KLu de hoofdreden van dit relatief kleinschalige evenement. Van der Leij: De doelgroep die belangstelling heeft voor Formule 1, is voor een groot deel ook interessant voor de KLu. Die twee werelden - stoer, snel en sportief - hebben we hier bij elkaar gebracht. Er is zelfs gekeken of de presentatie van de Spyker F8-VII in Nederland kon plaatsvinden, maar dat bleek te kort dag. Van der Leij: Deze dag is een besloten evenement voor zogezegd rumour around the brand. Er zijn hier honderdtwintig mediavertegenwoordigers van tachtig publicaties. Daarmee bereiken we veel publiek. Met vijf media zijn van tevoren al afspraken gemaakt en zij konden via een prijsvraag 25 gasten met introducé uitnodigen. Daarnaast kregen leerlingen van het VTOC Fokker een uitnodiging, net als decanen of andere vertegenwoordigers van onderwijsinstellingen. Het is ondoenlijk om iedereen uit te nodigen. Daarvoor zijn de KLu Open Dagen. Droom Op Volkel is de organisatie opgepakt door de Plaatsvervangend Commandant Vliegbasis, luitenant-kolonel Wido van de Mast. Dit is héél bijzonder! Kijk, de wereld van de Formule 1 lijkt op die van de F-16. Het speerpunt is de coureur of de vlieger, maar die kunnen pas aan de slag als de crews doen wat ze moeten doen. Daarom staat Spyker hier niet alleen met een racewagen, maar juist ook met een compleet paddock. Als de F-16 terugkomt op de fl ightline, staat strategisch directeur van Spyker Victor Muller te glimmen. Ik geloof niet dat er iets mooiers is dan een F-16. En geweldig om Spyker en de luchtmacht weer samen te zien. De autofabrikant bouwde namelijk begin vorige eeuw een heel aantal vliegtuigen. Ooit kwam de helft van de luchtmachtvloot uit de Spykerfabriek. Muller: Ik had niet durven dromen dat we dit ooit samen zouden doen. Dit is toch geweldig?! Dat vindt algemeen directeur Formule 1-team Michiel Mol ook. Dit is een droom die uitkomt. Van kinds af aan vind ik alles wat hard gaat geweldig: raceauto s en straaljagers. Bij beiden zie je dat je moet samenwerken om succes te hebben. Mijn mannen kijken met respect naar die van de F-16, en omgekeerd is dat precies zo. Deze samenwerking is dan ook zéker voor herhaling vatbaar. Maar dan verzinnen we iets nieuws. Uiterst links: Albers (l.) brengt F-16 demovlieger kapitein Ralph Aarts de fi jne kneepjes van de Formule 1 wagen bij. Foto: Leonie van Helmond, Fotografi e Vliegbasis Volkel Links: De pers en Albers ontvangen demovlieger Aarts op de fl ightline. Foto: Eric Vorstenbosch, Fotovlucht Vliegbasis Soesterberg. Onder: Albers schiet weg in zijn Spyker maar Aarts haalt hem net voor de fi nishlijn met zijn F-16 in. Foto: Arno Marchand

9 Mede door het Verdrag van Chicago, dat verlangt dat schepen in nood boven de territoriale wateren hulp geboden moet worden, besloot de luchtmacht na de watersnoodramp tot de aanschaf van helikopters. Het werd de Hiller OH-23 Raven. In 1955 deden de eerste exemplaren hun intrede bij de Groep Lichte Vliegtuigen (GLV, later GPLV) voor de Helikopter Vlieger Opleiding. Kapitein b.d. Jan van Es kwam er meteen mee te werken. Dat had een reden, zegt hij met een lach. Ik werkte pas kort als sergeant motormonteur-2 op Twenthe waar ik eens een Gloster Meteor moest aftanken. Een collega had gezegd dat ik de slang er gewoon in kon hangen en ergens anders rustig vervlogen tijden Hiller OH-23 Raven vloog prachtig, maar had gevechtswaarde nul Helikopters; daar kan geen straaljager aan tippen Tekst: Arno Marchand Foto s: uit archief Jan van Es De les was hard, maar de Watersnoodramp van 1953 toonde aan dat in noodgevallen een helikopter soms het enige redmiddel is. In dat jaar beschikte de Nederlandse strijdkrachten over welgeteld één exemplaar: de Sikorsky S-51 Jezebel van de Koninklijke Marine. De luchtmacht had tot dan toe het nut van helikopters nog totaal niet gezien, en de marine eigenlijk ook nog niet echt. De overstroming van zuidwest-nederland maakte het ontbreken van wentelwieken echter pijnlijk duidelijk. Type: Hiller OH-23B en OH-23C Raven Aantal in dienst: 35 (B) en 1 (C) Squadrons: GPLV: 298, 299 en 300 SquadronDienstperiode: Opbouw van de eerste Hillers op de Vliegbasis Deelen. Toestellen waren toen nog voorzien van squadroncodes in plaats van de later gebruikte registraties. twintig minuten een sigaar kon gaan roken. Toen ik terugkwam leek het wel of die kist in het IJsselmeer stond! Dat was dus einde carrière op Twenthe. Vervolgens ging ik naar Soesterberg naar het 298 Squadron. Zo kwam ik in aanraking met de GPLV. Tot groot genoegen, al waren er maar vier vliegtuigen. We konden wel meteen meevliegen. Dat ging bij die straaljagers niet. Oh man, dat was prachtig. Écht vliegen. Ik heb toch zeker wel dertienhonderd meevlieguren. We zijn zelfs onder de spoorbrug bij Oosterbeek door gevlogen. Geluksvogels In 1955 stond er bij het squadron ineens een aantal kratten met Hillers; de helikopters werden met hun fabrieksnaam aangeduid. Van Es: We wisten wel dat ze zouden komen, maar niet wanneer. Wij leerden het sleutelen aan de kist van de tech-rep van de Hiller-fabriek. Het was een soort opleiding tijdens tewerkstelling. En je kon er heerlijk aan sleutelen. Voor elk uur vliegen was je wel vijf uur bezig, grinnikt hij. Echt ambachtelijk werk, maar je kon er ook wel eens op vloeken hoor. Bijvoorbeeld als je de rubber koppeling van de generator moest afhalen. Daar kon je zo moeilijk bij met die grote Hollandse klauwen. Maar we voelden ons geluksvogels dat we aan helikopters mochten werken. Het waren eigenlijk nog maar prototypes als je ze vergelijkt met de helikopters van nu. Ze konden niet zoveel. Ja, vliegen, dát wel. Maar op weg van Deelen naar Ypenburg, gingen we op Soesterberg al bijtanken. Voor grotere afstanden of het buitenland moesten er jerrycans mee die we op planken op de skids bonden. Als het nodig was landden we gewoon in het gras en gooiden de tank weer vol. Dat maakte niets uit. Helikopters joh, dat was iets nieuws. Daar kon geen straaljager aan tippen. Campingjongens Van Es (l.) en De Roder tijdens de Fourth International Helicopter Rescue Meeting op de Vliegbasis Ypenburg vervlogen tijden De enige OH-23C van de KLu was de O-36 die nu in het MLM staat. Door de bolle cockpit roept dit toestel wellicht herinneringen op aan MASH. Niet helemaal onterecht, want de helikopters die te zien zijn in de televisieserie, zijn van het concurrerende en grotendeels gelijkvormige model van fabrikant Bell. In 1957 wordt Van Es overgeplaatst naar Ypenburg. We hadden daar een pracht van een squadroncommandant. Een fijne vent, écht een mens. Daar kwam eens een korporaal binnen die stijf in de houding ging staan. De reactie van de commandant was, doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg. Leer je klauwen maar gebruiken. De persoon in kwestie was kapitein b.d. Jan de Roder, een leerling waarmee Van Es nu nog bevriend is. Ik kwam van de koopvaardij en bij de luchtmacht was het ogenschijnlijk georganiseerde chaos, zegt De Roder. Maar het was ook keihard. Je moest je werk goed doen, want daar werd je op afgerekend. Discipline was er wel degelijk. Misschien kwam dat ook wel door de combinatie van KL- en KLu-personeel bij de GPLV. Je moet ook wel discipline hebben als je vierentwintig uur bij elkaar op de lip zit zoals vaak gebeurde tijdens de veldoefeningen. Zo keek de rest van de luchtmacht dan ook naar ons: campingjongens met koffiemolens die met de landmacht op de heide zitten. Badinerend dus. Pas in de jaren negentig is de helikopter bij de KLu volwassen geworden met een volwaardig wapensysteem. Ik was dan weliswaar in dienst bij de luchtmacht, maar ik heb me GPLV er gevoeld. Drenkeling Het was inderdaad zo prachtig vliegen met de Hiller, maar het had gevechtswaarde nul, gaat Van Es verder. Er kon nog geen windbuks op. Je kon personen heen en weer brengen, en verbindingsvluchten maken. En natuurlijk gewonden vervoeren op zogenoemde litters die op de ski s werden geplaatst. Daar hebben we eens vrijwilligers voor gevraagd. We zouden op Deelen even een rondje doen, maar dat werd meteen een reis naar Soesterberg. Ik weet niet meer wie het waren, maar ze waren haast kapot van de kou toen we weer aan de grond stonden. Ook kwam er eens iemand met het idee om een drenkeling uit het water te vissen met een soort schepnet dat met vier touwen onder de Hiller hing. Van Es: Wij naar het Uddelermeer waar we een sergeant in dropten. Hij moest gered worden en dat gebeurde. Zodra de drenkeling zélf in het net was gekropen - dat moest namelijk want er was geen redder - trok de vlieger de Hiller meteen op en vloog zo een rondje. Uiteindelijk op de grond wilde de drenkeling de redder wel te lijf gaan, want hij was zijn leven niet zeker geweest. Compromissen Rondlopend in het Militaire Luchtvaartmuseum bij de enige OH-23C die de KLu ooit had, komen de herinneringen boven. De Roder: Als je dit zo ziet, kan het eigenlijk niet vliegen. Er zijn zoveel compromissen gedaan. Maar het vloog toch! Je smeerde jezelf alleen wel wezenloos. En olie zoop-ie ook. De Hiller bezat in tegenstelling tot moderne helikopters, geen main-rotor-break. De Roder: Dus als-ie eenmaal op de grond stond en we wilden de kist snel naar binnen hebben, dan remden we met de hand de four-inch-tube, de aandrijving van de staartrotor af. Het uitlijnen van diezelfde staartrotor was ook een belevenis. Van Es: Met draaiende rotors stond je dan op nog geen meter van de staart, en hield een vetpotlood op een stok heel voorzichtig tegen de staartrotorbladen aan. De afdruk van het potlood bepaalde de noodzakelijke aanpassing. Met weemoed zagen beiden de toestellen op Soesterberg uiteindelijk vertrekken naar het Amerikaanse kamp aldaar. Van Es: Wat er daarna met ze is gebeurd, weet ik eigenlijk niet. Ze zullen wel verkocht zijn. Zonder meer door de Hiller is de voorliefde voor helikopters geboren. Ik heb het echt een eer gevonden om eraan te mogen werken. VLIEGENDE 16 VLIEGENDE 17

10 REPORTAGE REPORTAGE Unieke ervaringen tijdens EOD-trial in voormalig Oost-Duitsland Explosief snijwerk Bommen onschadelijk maken door ze open te breken met springstof. Het lijkt op spelen met je leven, maar daar heeft het werk van de Explosieven Opruimingsdienst niks mee te maken. Tijdens de internationale EOD-oefening in Lübtheen gaat het om geduld, procedures en een zo geruisloos mogelijke afhandeling van de situatie. Tekst: Luc Haen Foto s: Leonie van Helmond, Fotografi e Vliegbasis Volkel De tocht over het hobbelige pad duurt minstens een half uur. Al die tijd komen we geen mens tegen in het uitgestrekte donkere bos. Niet geheel verwonderlijk, gezien de borden langs de kant die waarschuwen vooral niet van de paden af te wijken in verband met explosiegevaar. Hier ligt nog een hoop onontplofte munitie van de Russen, zegt adjudant Marinus Hoek, EOD-Advisor van de Groep Geleide Wapens (GGW). Het gaat nog wel even duren voordat dat allemaal is opgeruimd. We zijn op weg naar een munitiecomplex in de buurt van het dorpje Lübtheen in voormalig Oost-Duitsland. Daar halen we oefenmateriaal voor de EOD-trial Lübtheen, een internationale oefening, waarbij de GGW leading is. Na een bocht verschijnt plotseling een aantal bunkers, goed verscholen tussen de bomen en omgeven door een groot hek. We worden binnengelaten door twee Duitsers in burger die Hoek begroeten als een oude bekende. De munitiebunker in Lübtheen herbergt een grote voorraad nieuw en oud materiaal, waarmee EOD ers een schat aan ervaring op kunnen doen. Adjudant Marinus Hoek bekijkt de bestellingen en bepaalt voor ieder team met welke explosieven ze aan de slag gaan. Boodschappen Even later betreden we één van de munitiebunkers, iets dat vóór de val van de Berlijnse Muur nog ondenkbaar was. De bunker ruikt naar een stoffige kelder en herbergt een schat aan munitie, zowel moderne als stokoude. Overal staan kisten met explosieven, losse munitie ligt in opbergrekken tegen de muur en grotere projectielen zijn opgestapeld op pallets. Doe maar een doos van die, een stuk of zes van die. Hoek loopt met zijn collega s door de bunker alsof hij boodschappen doet in de supermarkt. Hier ligt echt van alles, zegt hij enthousiast. Van Russische mortiergranaten tot een kop van een originele Duitse V2 raket, gevuld met 750 kilo springstof. Daarvan hebben de Duitsers tegen het einde van WO II een hoop afgevuurd richting Engeland. Eén van Hoek s Duitse vrienden rijdt met een vorkheftruck De Adjudant twee ongevallen Hoek en zijn met collega de Chinooks sergeant-majoor in Afghanistan Kees maakten van Beek de leggen beperkingen de explosieven van het toestel en het personeel voorzichtig pijnlijk in de oefenputten. duidelijk. de bestellingen naar buiten en zet ze op de laadklep van een vrachtwagen. Sommige projectielen zijn behoorlijk verroest en zien eruit alsof ze een lange tijd onder de grond of in het water hebben gelegen. Dat is ook zo, zegt Hoek. Maar maak je geen zorgen, die doen het nog net zo goed als zestig jaar geleden. Witte Golf De weg naar het oefenterrein gaat weer over een zandpad door tien kilometer dichte bebossing. De vrachtwagen met de explosieven rijdt om begrijpelijke redenen stapvoets, terwijl de opkomende zon duidelijk moeite heeft door te breken tussen de opeengepakte naaldbomen. Dan bereiken we een enorme open vlakte, met uitgestrekte heidegrond en zelfs enkele duinen. Het oefengebied zelf bestaat uit een zandvlakte waar putten zijn gegraven en enkele geïmproviseerde wegen. Hoek houdt samen met zijn collega sergeant-majoor Kees van Beek, recuperation trainer, toezicht op het ontladen van de vrachtwagen. Verderop staan een witte Volkswagen Golf en een rode Ford Escort klaar om aan den lijve te ondervinden wat de bestellingen van Hoek kunnen uitrichten. Die halen het eind van de week niet, zegt Van Beek lachend, terwijl hij samen met Hoek meeloopt met de grote vorkheftruck waar het materiaal voor de eerste sessie op ligt. Even later leggen de twee ervaren rotten de explosieven voorzichtig in de oefengaten. Ondertussen controleren twee man de verbindingen. Alle leidingen gaan via de oefengaten naar kleine electriciteitskastjes, zegt korporaal 1 John Vis. Vanaf daar gaan ze ondergronds naar een huisje anderhalve kilometer verderop, waar op de knop voor het afvuren wordt gedrukt

11 REPORTAGE REPORTAGE Procedures Daar wachten ook de teams die straks de explosieven onschadelijk gaan maken. Hoek: Iedereen blijft weg totdat we klaar zijn, om zo min mogelijk personeel aanwezig te hebben als de munitie geplaatst wordt. Dat heeft gewoon te maken met veiligheid. Procedures zijn in dit werk van levensbelang, die moet je blijven oefenen. Je hoeft geen geluk te hebben bij de EOD, je moet alleen geen pech hebben. Als alle gaten zijn gevuld, komen de teams de heuvel afgereden en verzamelen zich voor de briefing van Hoek. Het is een bonte verzameling uniformen, bestaande uit Duitsers, Belgen, Denen, de Duik- en Demonteergroep van de Koninklijke Marine en de civiele Duitse EOD. Bij elkaar zo n veertig man, inclusief de vaste staf, luisteren aandachtig naar de aanwijzingen van Hoek, die nogmaals de procedures doorneemt. Daarna krijgen de teams een nummer toegewezen, dat correspondeert met één van de oefenputten. Ze weten van tevoren niet wat we plaatsen, zegt Van Beek. Het moet een verassing zijn als ze bij de put aankomen, net als de realiteit. EOD-teams uit België, Duitsland, Denemarken en Nederland luisteren aandachtig naar adjudanten Hoek en Van Beek die nogmaals de procedures doornemen. Nederland. Ook ligt er nog blade, in verschillende maten. Blade gaat tot een bepaalde diepte, legt Van Beek uit. Wil je minder diep, pak je een kleinere maat of je vergroot gewoon de afstand tot de bom. Wat je vooral niet moet doen, is blade te strak aandrukken. Als je dat doet, buigt de koperen laag van de springstof. Je holle lading wordt minder hol, wat ten koste gaat van het effect. Bovendien is de ideale afstand verstoord. Low order Die les heeft het Duitse team al duidelijk onder de knie, want zij hebben de afstand tussen de springstof en hun bom groter gemaakt met blokjes piepschuim. Daardoor wordt de werking van de springstof beperkt en gaat de lading niet te ver door het metaal. Als dat wel gebeurt, heb je kans op een detonatie en dat is bij ons niet de bedoeling, zegt Van Beek. Als een bom detoneert, spreken we van high order. Hier oefenen we de low order procedure, oftewel deflagratie, waarbij Anderhalve kilometer verderop liggen de putten. Dan komt het moment van de waarheid. Van iedere oefenput mag één teamlid op de knop drukken, waarna moet blijken of ze hun huiswerk goed hebben gedaan. Na toestemming van Hoek kan het aftellen beginnen: Three, two, one Fire! In de verte verschijnt een kleine witte wolk, een paar seconden later gevolgd door een zachte knal. Niet bepaald een spectaculair resultaat door de ogen van een leek, maar toch klinken er goedkeurende geluiden onder de professionele toeschouwers. Als er een detonatie had plaatsgevonden, was er zwarte rook ontstaan en een harde knal en dat is niet de insteek van wat we hier willen oefenen, legt Van Beek uit. In het Duitse Wildflecken draaien we ook ieder jaar een EOD-oefening, die sluit hier goed op aan. Hier in Lübtheen gaat het vooral om de procedure low order, in Wildflecken bootsen we de realiteit van uitzendgebieden na. Daar gaat het meer om het benaderen, identificeren en veiligstellen van de munitie en boobytraps. Diepzeebom Zufrieden?, vraagt Hoek aan één van de Duitse militairen die inmiddels hun opdracht bekijken in de oefenput. Ja, es ist gross, zegt deze met een grote grijns die verraadt dat de omvang zeker geen tegenvaller is. Ook hun Belgische collega s in de put ernaast zijn tevreden met een grote Russische mortier. Het is klein, maar goed, wordt lachend gereageerd door één van hen. In vredestijd mogen we in België niet met dit soort dingen werken. Toch vinden we daar elk jaar 250 tot 300 ton munitie uit WO I en WO II. Dit is dus een zeer nuttige training voor ons. Aan de andere kant van het oefenterrein zijn marinemensen met Deense collega s in overleg bij een diepzeebom. De Denen denken dat de druk door de voorkant gaat en dat de lading eruit wordt geschoten, zegt sergeant Vincent Werken op grote hoogten vraagt specifi eke kennis en ervaring die de fl ightcrew op kan doen in de oefening Highblaze, in de bergen van Italië. Sergeant-majoor Kees van Beek deelt in zijn winkeltje springstof uit aan de teams. Verdwaald, van de Duik- en Demonteergroep van de marine. Maar er zit geen hydrostaatontsteker meer op, dat is het membraan dat ingedrukt wordt op grotere diepte en daardoor de bom laat detoneren. De Denen zouden de detonatierichting de andere kant opdoen, die willen eerst de lading en dan pas de motor van de bom treffen. Maar dan heb je volgens ons het gevaar dat de lading de motor eruit schiet. Wij blazen dus eerst de motor op. Blade Even verderop gaan adjudant Jan Meijer van Vliegbasis Leeuwarden en teamgenoot adjudant Jan Veijer van AOCS NM aan de slag met een grote bom van circa 250 kilo. Ze meten de dikte van het stalen pantser en kiezen ervoor de bom open te snijden met blade. Dat is een schuimrubberen strip, gevuld met springstof in een gestrekte holle lading, zegt Hoek. Een normale holle lading in de vorm van een trechter maakt een rond gat in het staal. Bij blade is die holle lading in een V-vorm uitgestrekt over de hele strip, waardoor je een werking krijgt over de hele lengte. Er zit een plakstrip aan de onderkant, waarmee het bevestigd kan worden aan het projectiel. Zo snijd je dus een bom open, zonder de springstof in de bom te laten detoneren. Ideaal spul, maar wel erg duur. Daar hebben we ook niet zo veel van, dus niet iedereen kan het gebruiken. Bovendien moet je ook oefenen met andere middelen. In uitzendgebieden heb je grote kans dat je geen blade voorhanden hebt en dan moet je het probleem ook kunnen oplossen. Winkeltje Sommigen gaan altijd voor safe en gebruiken altijd hetzelfde spul, beaamt Van Beek, die in een bunker naast de oefenputten materialen uitdeelt aan de teams, waarmee ze hun projectiel kunnen aanpakken. Dan zeg ik ook: Sorry, heb ik niet. Hier kunnen ze dingen uitproberen en daar moeten ze gebruik van maken. De verzameling die Van Beek in zijn winkeltje kan aanbieden is indrukwekkend. Er liggen allerlei soorten springstof uit België, Rusland, Hongarije, Tsjechië, Polen, Oostenrijk, Duitsland, Denemarken, Zwitserland en Adjudanten Jan Meijer en Jan Veijer gaan hun opdracht te lijf met blade, een schuimrubberen strip gevuld met springstof. de bom alleen openbarst. Je kunt eenvoudig zien of er sprake is geweest van detonatie of deflagratie. Bij detonatie krijg je vlijmscherpe scherven, bij deflagratie is de wand niet scherp, maar gebroken als aardewerk. Als alle teams klaar zijn met hun aanpak, gaan de meesten weer terug naar de afvuurlocatie op de heuvel. Bij iedere put blijft één persoon achter om de laatste procedure te volgen, namelijk het aanleggen van de verbindingen. Meer dan één is ook niet nodig, want ook hier geldt: hoe minder mensen, des te minder risico. Hoek en Van Beek gaan persoonlijk bij iedere put langs om de laatste twee stappen te controleren: eerst de kabel van de oefenput verbinden met de detonator en vervolgens de detonator inleiden in de aangebrachte lading. De procedure om iedereen te controleren duurt lang, maar is volgens Hoek onvermijdelijk. Veiligheid boven alles, zegt hij. Haast heb je niet nodig bij de EOD. Zeker in dit werk is haastige spoed zelden goed. Je moet nooit van de regels afwijken en altijd ontzag hebben. Aftellen Even later is iedereen terug op de top van heuvel bij de afvuurlocatie, die uitkijkt uit over de grote zandvlakte. Tevreden bekijkt het team Jan & Jan het resultaat. Hun bom is keurig in twee stukken gesneden, zonder dat de bom is gedetoneerd. Resultaten Hoek en Van Beek gaan terug om de putten te controleren, zien op afstand dat één ervan nog brandt en keren terug naar de afvuurlocatie. Ja, dan moet je omkeren en geen risico nemen, zegt Van Beek. Het betekent wachten tot de springstof is opgebrand. De collega s van verschillende KMD en nationaliteiten overleggen samen. Sommigen balen wel dat ze niet verder kunnen, maar de door korporaal 1 Peter de Heten verzorgde lunch maakt veel goed. Een uur later kan iedereen alsnog terug om de resultaten van dichtbij te bekijken. Het Nederlands team Jan & Jan is tevreden. Hun bom van 250 kilo is keurig in twee stukken gebarsten en de binnenkant toont verschillende kleuren springstof. Kijk, een keurig voorbeeld van opensnijden, zegt Hoek, die na al die jaren nog steeds bevlogen is in zijn werk. Vanaf 84 was EOD een neventaak van me en sinds 93 een fulltime job. Als je er eenmaal mee bent besmet, raak je het nooit meer kwijt. Het is ook heel dankbaar werk, want je ruimt toch de rotzooi op van anderen. Ik heb tijdens mijn uitzendingen veel gehad aan de ervaringen die ik hier en in Wildflecken heb opgedaan. Daar heb ik ook anderen weer mee geholpen, want dit soort kennis en ervaring is letterlijk van levensbelang

12 TITEL REPORTAGE REPORTAGE TITEL C-130 plotseling uitgezonden maar maakt verwachting waar Werkpaard in Afghanistan Vanuit de cockpit van de tactisch vliegende Hercules, speuren drie paar ogen de omgeving af naar mogelijke gevaren. Twee paar ogen van de beide loadmasters doen vanuit het laadruim hetzelfde. Na een scherpe bocht van honderdtachtig graden hangt de Hercules in een stijle daling voor dirtstrip van Tarin Kowt. En ondanks de ruwe ondergrond, zet de bemanning de kist haast fluweelzacht aan de grond. Tekst en foto s: Arno Marchand De in nieuwe kleuren gestoken C-130 nam halverwege de uitzending de taken over van zijn gecamoufl eerde broer. Hier landt het toestel na een van de vele pendelvluchten naar Tarin Kowt en Kabul weer op Kandahar Air Field. Zomaar een vlucht van de C-130 waarvan er soms meerdere per dag van Kandahar Air Field (KAF) naar Tarin Kowt of Kabul worden gemaakt. Of beide natuurlijk. Onze voornaamste taak is het servicen van de twee wekelijkse KDC-10 vluchten, legt vluchtcommandant C-130 majoor Peer uit (om veiligheidsredenen en persoonlijke wensen worden sommige personen alleen met rang en voornaam aangeduid, red). Daar hebben we vijf dagen voor nodig. Dat betekent dat dan alle vracht uit de toestellen is, de passagiers - uitgaande van honderdvijftig man - op hun plek zijn, en nieuwe vracht en passagiers op Kabul zijn afgeleverd om de terugvlucht van de KDC-10 te vullen. Om te zorgen dat iedereen veilig kan vliegen, staat eens per week een dag onderhoud op het programma, de zogenoemde weekly, zegt vluchtplanner eerste luitenant André. Eén dag per week is bovendien spare. Die hebben we gewoon nodig om een week te kunnen afsluiten, want dinsdag staat er weer een nieuwe KDC-10 vlucht op Kabul. Die kraan staat gewoon open. Vorig jaar deden we dit met één crew, merkt Hercules-gezagvoerder majoor Mark op. Zou je dat weer doen, en er valt iemand uit, dan zijn er dagen dat je niet kan vliegen. Nu hebben we hier een backup met in totaal twee volledige crews, op een loadmaster na dan. We hebben er gewoon niet meer. Daar zit echt een tekort. Een vlieger speurt vanuit de cockpit de omgeving van Tarin Kowt af, enkele momenten voor de landing op de dirtstrip. Plotseling vertrek Voor de rotatie van de Nederlandse militairen in Afghanistan, werd een C-130 van 334 Squadron plotseling voor acht weken uitgezonden naar KAF. Peer: We zijn eigenlijk op stel en sprong vertrokken, anderhalve week nadat we deze opdracht hadden gekregen. Verrassend, want na ruim een jaar permanente aanwezigheid in Afghanistan in 2005 en 2006, zouden we nu namelijk een jaar niet worden uitgezonden. In die periode moest het squadron het personeelstekort aanvullen en tevens uitbreiden als voorbereiding op de komst in 2008 van twee korte C-130 s, de zogenoemde stubbies. Peer vervolgt: De werkdruk is voor ons hier goed te doen, maar de uitzenddruk de dagen van huis vormt gemeten over de laatste twee jaar juist het personeelsprobleem. Vorig jaar stond er steeds één toestel om de beurt in Engeland voor groot onderhoud. Wordt er één uitgezonden, dán is er géén beschikbaar meer voor opleidingen. Nu zijn er gelukkig weer twee operationeel. Ik ben ervan overtuigd dat ze in Nederland hun best hebben gedaan om de C-130 te ontzien, geeft Mark aan. Voor een deel is dat ook gelukt met de inzet van Russische partners. Maar die vliegen alleen maar met vracht van en naar Nederland, of in Afghanistan. Toezeggingen Het omslagpunt in Herculesoperaties voor de KLu kwam begin deze eeuw, legt Peer uit. Vanaf dat moment zijn de C-130 s en hun personeel, nadrukkelijk in en rond Afghanistan aanwezig, en nog vaker en langer van huis. Onze thuisbasis is dus niet zozeer Eindhoven, maar juist daar waar het toestel nodig is, waar ook ter wereld. Hier hebben we nu al, op zo n driekwart van deze uitzending, meer dan tweeduizend passagiers vervoerd, en ruim honderd ton vracht. Dat betekent gemiddeld vier vluchten per dag. Dat kan hier gelukkig, want de afstanden zijn relatief kort. We zijn hier overigens voor ISAF-inzet. Daarnaast is de rotatie van de Task Force Uruzgan onze belangrijkste aandachtspunt. Bij andere landen werkt dat net zo. Overcapaciteit wordt aan ISAF aangeboden om gaten op te vullen. Gelukkig werkt het ATF-concept op KAF voor de C-130 geweldig. Bijna alle faciliteiten zijn voor ons aanwezig, en wat er niet is, hebben we zelf meegenomen. We zijn eigenlijk feilloos in het ATF-concept gegleden. In de watten gelegd De tasking voor de C-130 wordt op KAF gedaan door bureau Movcon, onderdeel van de Air Task Force (ATF). André: Movcon stelt de behoefte en dat werk ik voor ons vliegtuig uit in de flightplanning. Dat scheelt voor ons veel werk. Movcon is voor ons het filter dat vele wijzigingen voorkomt. Vorig jaar nog kregen wij onze opdrachten van het HQ-ISAF. Wij vlogen toen dan ook in ITAS-verband (Inter Theatre Airlift Support, red.). Dat was een stuk lastiger plannen, want dagelijks waren er vele veranderingen. Daarbij weten ze op Kabul, TK en hier op KAF heel goed hoe ze pallets moeten opbouwen. Dat is vorig jaar op andere locaties wel anders geweest. Misschien zijn onze regels wel streng, maar dat is voor de veiligheid. We kregen vorig jaar nog wel eens commentaar dat we dit of Sergeant Misja en sergeant 1 Raymond vervangen tijdens de weekly een lampje van de radio

13 REPORTAGE Plaatwerker sergeant-majoor Jan modifi ceert aan de rand van de fl ightline, de beugel van de hulpmotor. dat niet hadden meegenomen. Nee, heb je gezien hoe het eruit zag! En door de staat van het vliegtuig, kunnen wij alle opdrachten uitvoeren. Het toestel houdt zich heel goed. Dit is inderdaad één van de best onderhouden C-130 s ter wereld hoor, beaamt Mark. Dat mag ook best eens gezegd worden. We worden door de TD behoorlijk in de watten gelegd. Ze geven écht om hun toestel. Je had ze van tevoren moeten horen over de dirtstrip op TK: Oh, m n kist gaat daar kapot, zegt hij met een glimlach. Peer: De TD werkt er dan ook hard voor om de kist in deze staat te krijgen en te houden. Veel buitenlandse Herculescollega s vragen hoeveel C-130 s wij hier eigenlijk hebben. Als ze het antwoord één horen, staan ze met open mond te kijken. Uiteraard heeft het toestel te lijden van de ruwe landingen, maar daarvoor is het gebouwd. Dat staat los van de servicability, en die is hoog. Tijdverschil Maar zoals gezegd, de kist krijgt het wel te verduren en soms gaat er iets kapot. Of zelfs twee keer achter elkaar als het tegenzit, zoals bij de brake-unit linksvoor. Dat betekent wel een uitdaging voor de logistiek, geeft sergeant-majoor Kees aan. Ik heb hier een redelijk groot depot ter beschikking met een vooruitgeschoven- en een handvoorraad. Maar van de brake-units is er nog maar één over. Dan moet er met spoed een exemplaar uit Nederland komen. Met een beetje geluk kan dat onderdeel nog net mee met de KDC-10, of anders wordt het koeriersbedrijf DHL. Gelukkig hebben we nu maar een tijdsverschil van anderhalf uur. Dat scheelt veel, want een groot deel van de dag is er direct contact met Nederland mogelijk. Ik ben hier om het detachement te helpen, en dat doe ik dus zo goed en zo kwaad als ik kan. Opleiding Op de flightline is het technisch personeel druk bezig met het verzorgen van hun Hercules. Lampje van de radio in de cockpit vervangen, modificeren van een beugel van een hulpmotor, een klemmetje in de motor aanpassen, en natuurlijk de vervangen van de rem. Dit is echt operationeel bezig zijn, zegt sergeant Misja. Ik kom bij de P-3 s van de Koninklijke Marine vandaan, en dit is mijn eerste uitzending. De gecamoufl eerde Hercules die het eerste deel van de uitzending voor zijn rekening nam taxiet op de dirtstrip van Tarin Kowt. Foto: Sjoerd Hilckmann, AVDD Twee keer achter elkaar begaf de brake unit van het rechter voorwiel het. Sergeant Robin lost het probleem vakkundig op. Ik ben met de KM wel vaker weggeweest, maar dit is toch een soort oorlogsgebied. Dat voelt anders. En de eerste keer is altijd leuk. Je leert veel. Dat klopt inderdaad, zegt sergeant-majoor Johan, maar eigenlijk zou nieuw personeel zoals Misja, al opgeleid moeten zijn in Nederland voordat hij naar Afghanistan gaat. Dat is waar, beaamt Misja. Ik leer hier in een week meer, dan op Eindhoven in een maand. Wij oudere TD ers kregen onze opleiding vroeger onze opleiding bij de Belgische luchtmacht, vult sergeant 1 Frank aan. Die was perfect, maar helaas is die niet zodanig gecertificeerd dat het nieuwe personeel daar opgeleid kan worden. Het leuke is wel dat je hier niet met één onderdeel, maar met heel veel aspecten van techniek bezig bent, zegt sergeant 1 Patrick. En de sfeer onderling is hartstikke goed, vooral zo tijdens een uitzending. Peer weet waarover de TD praat. Desondanks vind ik het toch heel positief dat we hier ons mannetje staan, ondanks de problemen. En we doen het hier goed. Sterker nog, wij kunnen ons werk niet beter doen. JOURNAAL Leeswijzer Herinneringen aan de dienstplicht Het boek verhaalt over het leven en de belevenissen van zowel het kader als de dienstplichtige leerling in de jaren zeventig van de vorige eeuw. Mart van der Linden, zelf ex-instructeur van de LIMOS in Nijmegen, beschrijft een complete lichting vanaf de dag van opkomst tot het vertrek naar de vervolgopleiding of de basis. Vele bekende, maar ook minder bekende zaken komen in het boek aan de orde, zoals de velddiensten, schieten, de vierdaagse en de zogenoemde extraatjes. Veel mensen zullen zich hierin herkennen, ook al is men zelf niet eens dienstplichtig geweest. Herinneringen aan de dienstplicht is daarnaast een stukje heimwee naar een tijd, waarin niet alleen stevig werd gebaald, maar waarin ook kameraadschap en lol een plaats hadden. De verteltrant is luchtig en voorzien van het nodige vakjargon met de erbij horende zwart/wit foto s. Omdat het boek nog niet verkrijgbaar is, kunt u zich intekenen voor een exemplaar. De prijs bedraagt ongeveer e15,00 (dit bedrag behoeft pas te worden betaald nádat het boek is geleverd!). Bij voldoende intekening zal het in de tweede helft van 2007 verschijnen. Ingeschrevenen krijgen automatisch bericht. U kunt zich per aanmelden op: martannie@kpnplanet. nl. Ook kunt u een briefje sturen naar: M. van der Linden, De Lentenier MS Valkenswaard. Voor meer informatie mag u ook bellen: HERINNERINGEN AAN DE DIENSTPLICHT BIJ DE LUCHTMACHT Het leven en belevenissen op de LIMOS- kazerne te Nijmegen gedurende de jaren zeventig van de 20e eeuw Terg mij niet. De geschiedenis van Marinevliegkamp Valkenburg Dit jaar sloot op 1 januari het Marinevliegkamp Valkenburg (MVKV) definitief haar poorten. De laatste twee decennia was het vliegveld van de Koninklijke Marine vooral bekend van de P-3C Orion, ooit het duurste vliegtuig dat de Nederlandse Defensie aanschafte. Twee eenheden voor langeafstandspatrouilles waren ermee uitgerust, het 320 en 321 Squadron van de Marine Luchtvaartdienst (MLD). De zestigjarige geschiedenis van het voormalige MVKV kent ook een uitgebreid KLu-deel, dat zich met name net na WO II concentreert. In het verleden is er niet erg veel over Valkenburg geschreven. Om de geschiedenis van Valkenburg en de MLD levend te houden, is daarom de geschiedenis geboekstaafd. Dat gebeurde onder auspiciën van het Nederlands Instituut voor Militaire Historie door Marc van Alphen, Willem Geneste en Prudent Staal. Het boek sluit aan bij het eerder uitgebrachte boek Marinevliegkamp Valkenburg, herinnering aan een vliegveld van Peter Korbee. De titel van het boek Terg mij niet slaat op de tekst van de wapenspreuk op het embleem, Ne lacessiveris me. De auteurs (de twee laatstgenoemde personen zijn ex-werknemers van het MVKV), bezitten voldoende kennis over het MVKV en hebben een interessant verhaal geschreven. Diverse anekdotes over onder andere de manschappenbarakken deden in de jaren vijftig en zestig veel stof opwaaien. Deze woonruimtes waren in de wintermaanden niet warm te stoken. Er is tevens aandacht voor speciale gebeurtenissen en het dagelijkse leven op het kamp. Het boek is rijkelijk voorzien van nog niet eerder gepubliceerde foto s en afbeeldingen, zowel in zwart-wit als kleur, waarmee het een zeer verzorgde indruk maakt. Een zogenoemd vliegtuigboek is het echter zeker niet, maar natuurlijk passeren de Firefly, Sea Fury, Sea Hawk, Neptune, Atlantic ook de revue. Op 29 januari ontvingen de burgemeester van Katwijk Jos Wienen en de laatste commandant van het MVKV, kolonel Erik Kopp, uit handen van vice-admiraal Jan-Willem Kelder het eerste exemplaar. Terg mij niet. De geschiedenis van Marinevliegkamp Valkenburg, uitgeverij Van Wijnen in Franeker, ISBN , 122 pagina s, formaat: 21 x 22 cm (softback), prijs 18,50. Het is verkrijgbaar bij museumshop De Brik in het Militaire Luchtvaart Museum, of u kunt het bestellen door het bedrag van 18,50 (dat is inclusief verzendkosten.) over te maken op postgiro t.n.v. korbee-promotie: MLD te Rijnsburg o.v.v. boek MVKV én uw postadres. (A.M.) JOURNAAL 24 25

14 J JOURNAAL ournaal Uitreiking eerste luchtmachtmedailles Minister van Defensie Eimert van Middelkoop reikte op 3 april de eerste Luchtmachtmedailles uit aan de Commandant der Strijdkrachten generaal Dick Berlijn en de Commandant Luchtstrijdkrachten luitenant-generaal Hans de Jong. De Luchtmachtmedaille werd ingesteld bij Ministerieel besluit van 8 juli 2005 en wordt toegekend aan de militair in werkelijke dienst die driehonderd nachten van huis is Integratieoefening Om het optreden van de verschillende eenheden op elkaar af te stemmen, oefenden eenheden van de Koninklijke Landmacht en de Koninklijke Luchtmacht van 16 tot 27 april tijdens Falcon Integration. De eenheden vertrekken eind juli van dit jaar naar Uruzgan. De luchtmacht nam deel aan de oefening met Chinook en Cougar transporthelikopters van Vliegbasis Soesterberg en Apache gevechtshelikopters van Vliegbasis Gilze-Rijen. F-16 jachtvliegtuigen, afkomstig van Vliegbases Leeuwarden en Volkel, verzorgden samen met de Apaches luchtsteun aan de grondtroepen. Tijdens Falcon Integration kon door helikopters om tactische redenen laag worden gevlogen. De voornaamste deelnemende landmachteenheden zijn afkomstig van 11 Luchtmobiele Brigade. Kolonel Nico Geerts wordt vanaf 1 augustus 2007 de nieuwe commandant Task Force Uruzgan. geweest in het kader van meerdaagse operationele diensten, zoals oefeningen. De medaille is cirkelvormig, vervaardigd van bronskleurig materiaal, en ontworpen door de heer P. Bultsma van Heraldisch Atelier BULTSMA in Kollum (Friesland). Op de onderscheiding staat een wereldbol met daarop een adelaar afgebeeld. De kleuren van het lint zijn blauw, oranje en geel. Foto: Jan-Kees de Meester Meer vuurkracht op GGW de Peel Herinneringsmedaille voor Volkel Honderd militairen die deel uitmaakten van het F-16 detachement dat tussen augustus en november 2006 was gestationeerd in Afghanistan, ontvingen op 19 april de Herinneringsmedaille voor Vredesoperaties. Deze werd uitgereikt door de Deputy Commander Combined Air Operations Centre van de NAVO in Kalkar (Duitsland), generaal-majoor Jake Franken. De F-16 s van de Volkelse First Fighter Wing vlogen boven Afghanistan missies in het kader van de International Security Assistance Force (ISAF). Belangrijkste taak was het bieden van luchtsteun aan grondtroepen. Het detachement stond onder leiding van luitenantkolonel-vlieger Bertil van Geel en bestond naast vliegers uit technisch, ondersteunend en bewakingspersoneel. Vanaf medio november 2006 opereert de luchtmacht met F-16 s en personeel van Vliegbasis Leeuwarden vanaf de Vliegbasis Kandahar in het zuiden van Afghanistan. Begin juli wordt het Friese detachement voor een totale periode van een jaar afgelost door collega s uit Volkel. De Patriot is verbeterd. De gemoderniseerde versie van het luchtverdedigingssysteem werd op 30 maart in gebruik genomen door Groep Geleide Wapens de Peel (GGW). Na modernisering kan de Patriot Advanced Capability Phase-III (PAC-3) een groter gebied verdedigen en doelen op grotere hoogte onderscheppen. Bovendien is de vuurkracht door invoering van het systeem toegenomen. De patriot onderging de update in twee fasen. In de eerste fase zijn de radar en de systeemsoftware verbeterd. De tweede fase betrof de aanschaf van PAC-3 raketten met een aantal lanceerinrichtingen en een aanpassing van de vuurleidingcentrales. De Patriot verdedigt tegen tactisch ballistische raketten, kruisvluchtwapens en andere luchtdoelen. Tijdens de Golfoorlog in 1991 is de Patriot ingezet in Turkije en Israël voor bescherming tegen Irakese vliegtuigen raketdreiging. Tijdens de Golfoorlog van 2003 beschermden Patrioteenheden Turkse steden tegen eventuele aanvallen vanuit Irak. Foto: André Bongers Reünies * Alle ex-medewerkers van het Vliegveiligheid Oefen en Test Centrum (VOTC) worden met partner uitgenodigd om op 23 juni het vijftigjarig bestaan van het VOTC te vieren met een reünie. Zij die geen uitnodiging hebben ontvangen vóór 1 maart en toch willen deelnemen, kunnen contact opnemen met eerste luitenant Heij, telefoon , of Willem van den Broek, op Eigen bijdrage is 5,- per persoon. * Op zaterdag 9 juni 2007 vanaf uur wordt in de Kumpulan te Bronbeek een reünie gehouden voor alle Vredesmissie Veteranen van de KLu met partner. Hierbij horen ook actief dienenden. Dit museum is gelegen aan de Velperweg 147 te Arnhem. U krijgt een uitgebreide rijstmaaltijd aangeboden. Drankjes zijn voor eigen rekening. Inschrijving kan door overmaking van 15,00 per persoon op giro ten name van VmVKLu tav J. Donker te Heerlen, ovv reünie Bronbeek. Uiterlijk 24 mei 2007 binnen. De VmVKLu-er ontvangt ter plekke zijn inschrijfgeld terug. Vol is vol. * Voor oud-leden en hun echtgenoten (partners, weduwen, weduwnaars) van de Vereniging Nederlandse Officieren SHAPE (VENOS) wordt op 5 juli 2007 een reünie gehouden. Deze vindt plaats vanaf uur in De Gouden Wok in Hazerswoudedorp. De kosten bedragen 26 per persoon, inclusief maaltijd, vier drankjes en een dessert. Wij dienen minimaal twee maanden van te voren het aantal deelnemers te melden. Aan het restaurant is een hotel verbonden met 19 tweepersoons kamers, kosten per kamer ongeveer 79, zelf te boeken onder vermelding van VENOS. Opgaven bij voorkeur via de website: of anders bij: Hilbert Dooyeweerd (oud voorzitter), De Stelle 16, 4464BP Goes (tel ). * Op 1 juli 2007 bestaat het Military Air Traffic Control Centre (MilATCC), de militaire verkeersleiding, 60 jaar. Dat wordt onder andere gememoreerd met een reünie op 30 juni 2007 op de huidige standplaats van de verkeersleiding, het AOCS NM. Hiervoor zijn alle huidige en oud-medewerkers van het MilATCC uitgenodigd. Op het programma staan onder andere een muzikale opening, een reis door de tijd middels een expositie en het weerzien van (oud-)collega s en een BBQ. Meer informatie en aanmelding voor de reünie via * Op donderdag 14 juni 2007 organiseert het Comité Indië Monument een reúnie/herdenking op de Trip van Zoudtlandtkazerne te Breda, in samenwerking met de cadetten bataljons van de KMA te Breda, voor familie, sobats en belangstellenden. Aanvang uur. Diegene die zich vorig heeft aangemeld krijgt automatisch een uitnodiging. Voor meer informatie en uitnodiging kunt u bellen met: J.G. Gulickx tel , mobiel of met: M. van Aalten tel , mobiel Postadres: Indië monument Postkamer KMA Breda, Postbus , 4800 PA Breda. NAVO inspectie Volkel Onder de naam Cold Igloo vond op Vliegbasis Volkel van zondag 22 april tot en met vrijdag 27 april een basisoefening plaats. Op deze dagen werd het basispersoneel door een internationaal evaluatieteam van de NAVO getest op de uitvoering van de toegewezen operationele taken. Personeel van Vliegbasis Volkel heeft in de afgelopen maanden al vier oefeningen achter de rug en daardoor de gelegenheid gehad de puntjes op de i te zetten. Nu kwam het erop aan en werd tijdens deze Operational Evaluation bij de deelnemende militairen het vuur aan de schenen gelegd. Het internationale inspectieteam beoordeelde de resultaten. Oefengebieden waren hierbij onder andere de Marnewaard, Midden-Nederland en gebieden boven de Noordzee. Gedurende de oefening werd op de basis voor alarmering gebruik gemaakt van sirenes en rook om branden na te bootsen. Afghaanse politierekruten door de lucht Transporthelikopters van de Nederlandse Air Task Force hebben op 11 maart 35 rekruten voor de Afghaanse politie naar Kamp Holland gevlogen. De cursisten komen uit een gebied in Uruzgan dat is omringd door Taliban. Een luchtmobiel peloton en een Apache droeg bij aan de beveiliging van de operatie. Vier Cougars zetten eerst een peloton van de Luchtmobiele Brigade af. Terwijl zij de landingsplek vanaf de grond beveiligden, hielden twee Apaches de situatie vanuit de lucht in de gaten. Het helikoptertransport was nodig omdat het onveilige gebied per auto niet is te bereiken. De 35 rekruten stapten voor het oog van het massaal uitgelopen dorp in de helikopters en werden vervolgens naar Tarin Kowt gevlogen, zo n veertig kilometer verderop. Onder leiding van de Nederlandse militairen krijgen ze hun opleiding op Kamp Holland. Deze duurt twee weken en wordt afgesloten met een diploma-uitreiking. Voorzien van uniform en wapen keren de kersverse hulpagenten dan terug naar hun woonplaats. Daar worden ze ingezet bij de verbetering van de veiligheidssituatie. Foto: ISAF JOURNAAL 26 27

15 JOURNAAL Gratis oude jaargangen Mist u nog een aantal Vliegende Hollanders uit het verleden? Jaargangen van 1969 tot en met heden zijn gratis af te halen bij kolonel b.d. H.J. van der Maesen, tel , HansvanderMaesen@hetnet.nl. Contacten ophalen met Omnia Cernens Door de reorganisatie van de Groep Lichte Vliegtuigen (GPLV) naar de THG KLu, het sluiten van de Vliegbasis Deelen en de komende sluiting van de Vliegbasis Soesterberg, zijn veel oud-militairen en burgermedewerkers van de voormalige GPLV hun oude contacten verloren. Daarom is in september 2001 de vereniging Omnia Cernens opgericht. De vereniging heeft als doel het leggen en onderhouden van contacten tussen hen die dienden bij de GPLV, het no. 6 Dutch Auster Sqaudron en het no. 6 ArVA Squadron. Omnia Cernens staat open voor zowel actieve als postactieve, militaire en burger medewerkers van alle krijgsmachtdelen, die hebben gediend bij bovenstaande eenheden. Omnia Cernens is een vereniging met een gemoedelijk en gezellig karakter die jaarlijks bijeenkomt. Voor inlichtingen en aanmelden kijkt u op of u meldt zich schriftelijk aan bij Omnia Cernens, Vliegbasis Soesterberg, Postbus 160, 3769 ZK Soesterberg. Vliegshow op Waddeneiland De negende Texel International Airshow vindt plaats op 21 juli Deze staat in het teken van het zeventigjarig bestaan van het Vliegveld Texel. De vorige edities trokken vijftien- tot twintigduizend toeschouwers. Naast de vliegshow vindt een static show plaats. Deze bestaat uit een groot aantal vliegtuigen en helikopters, en een keur van stands met de meest uiteenlopende luchtvaartproducten. Hierbij worden ruim tweehonderd vliegtuigen op Texel verwacht van deelnemers en bezoekers. De dag duurt van tot uur. Voor meer informatie: Stichting Texel Airshow, tel.: , of kijk op Betaaldata salarissen 2007 In 2007 wordt het salaris uiterlijk de volgende werkdag na de onderstaande betaaldatum op uw rekening bijgeschreven: donderdag 24 mei (inclusief vakantiegeld), vrijdag 22 juni, dinsdag 24 juli, vrijdag 24 augustus, maandag 24 september, woensdag 24 oktober, vrijdag 23 november, vrijdag 21 december. Meer informatie is verkrijgbaar bij de Directie Arbeidsvoorwaardenbeleid van het ministerie van Defensie, tel VOOR ADRESWIJZIGINGEN: ZIE COLOFON OP PAGINA 2 VRAGEN AAN BEHALVE OVER ADRESWIJZIGINGEN OF BIJDRA- GEN VOOR HOL- LANDER? Mail naar luco@clsk.af.dnet.mindef. nl. Deadline: iedere eerste maandag van de maand. Einsatzmedaille der Bundeswehr Op donderdag 5 april jl. heeft majoor Rolf Bos de Einsatzmedaille der Bundeswehr in Bronze ontvangen uit handen van de Duitse Chef Defensie Staf, Generaal Wolfgang Scheiderhan. De onderscheiding werd uitgereikt op de Duitse ambassade. Naast Rolf kregen nog 6 andere Nederlandse militairen de onderscheiding uitgereikt. Rolf heeft in 2001 als LSO bij een Duits detachement op Termez (Uzbekistan) gewerkt. De Einsatzmedaille der Bundeswehr Mutaties opperofficieren De eerste vrouwelijke luchtmachtgeneraal in Nederland is bijna een feit. Per 1 augustus wordt kolonel Madeleine Spit bevorderd tot commodore. Zij neemt een maand later het stokje over van commodore Johan van Eijk af als Souschef Ressort Luchtsystemen, die dan met functioneel leeftijdsontslag gaat. Spit is momenteel werkzaam als Nederlandse vertegenwoordiger bij het JSF Program Office in Washington DC, waar zij een bijdrage levert aan het Project Vervanging F-16. Commodore mr. Siem van Groningen neemt op 25 mei de leiding over op de NLDA, waarbij hij ook gouverneur wordt van de KMA. Van Groningen begint zijn werkzaamheden in Breda al op 14 mei als generaal-majoor. Luitenant-generaal Jo Godderij wordt benoemd tot de nieuwe Directeur Internationale Militaire Staf van de NAVO. Al eerder was bekend dat Godderij deze eervolle internationale benoeming heeft aanvaard. werd op 25 april 1996 door de toenmalige Duitse Minister van Defensie, de heer Volker Rühe, opgericht. De onderscheiding wordt uitgereikt aan militairen die, buiten de Duitse landsgrenzen, hebben deelgenomen aan een vredesoperaties, een peacekeeping of een peace enforcement missie. De uitreiking van de onderscheidingen vindt plaats ter gelegenheid van het Duitse Presidentschap van de Europese Unie. Foto: Fabienne Wink 29 28

16 JOURNAAL JOURNAAL Jaarlijkse herdenking bij Indië monument Ter nagedachtenis aan Groningers die in Nederlands-Indië en Nieuw-Guinea in de periode omkwamen, wordt op 5 juni een herdenking gehouden bij het Provinciaal Indië monument. Deze jaarlijkse plechtigheid wordt georganiseerd door de Stichting Indië-Monument Groningen en het Overlegorgaan Veteranen Groningen op de Begraafplaats Selwerderhof, Iepenlaan 204 te Groningen. Van uur tot uur. Inlichtingen: G. Tigchelaar, tel: of E.K. Hansen, tel: Gebrevetteerd golfen Iedereen die in het bezit is van het Groot Militair (vlieg) Brevet kan op 13 juli een balletje slaan op de golfbaan Bleijenbeek te Afferden. Daar vindt de veertiende editie plaats van het Groot Militair Brevet golftoernooi. De inschrijving is open van 1 april tot 15 juni Zie Mutaties opperofficieren MFO paraat tijdens Veteranendag De Identiteitsgroep Steenrode Baretten (ISB) neemt tijdens de Nederlandse Veteranendag op vrijdag 29 juni 2007 te Den Haag met een detachement deel aan het defilé. Alle (ex) militairen, die bij de Multinational Force & Observers (MFO) dienden, kunnen zich voor dit detachement aanmelden. Ook de partners zijn van harte welkom. Bijzonderheden van de dag, waaronder tijden Agenda Militaire Luchtvaartmuseum De eerste vrouwelijke luchtmachtgeneraal in Nederland is bijna een feit. Per 1 augustus wordt kolonel Madeleine Spit bevorderd tot commodore. Zij neemt een maand later het stokje over van commodore Johan van Eijk als Souschef Ressort Luchtsystemen, die dan met functioneel leeftijdsontslag gaat. Spit is momenteel werkzaam als Nederlandse vertegenwoordiger bij het JSF Program Office in Washington DC, waar zij een bijdrage levert aan het Project Vervanging F-16. Commodore mr. Siem van Groningen neemt op 25 mei de leiding over op de NLDA, waarbij hij ook gouverneur wordt van de KMA. Van Groningen begint zijn werkzaamheden in Breda al op 14 mei als generaal-majoor. Luitenant-generaal Jo Godderij wordt benoemd tot de nieuwe Directeur Internationale Militaire Staf van de NAVO. Al eerder was bekend dat Godderij deze eervolle internationale benoeming heeft aanvaard. en de plaats van melden, worden later verstrekt. Heeft u nog geen uitnodiging ontvangen? Neemt u dan voor deelname contact op met: Redie Muijlkens, tel: , adres: rediem@tiscali.nl of de René Goorden, adres: r.goorden1@hetnet.nl. Zie ook onder Nieuwsbrief en Activiteiten Andere activiteiten. Duizend vlieguren F-16 vanaf Kandahar * Jachtvliegers. Van aviateur tot straaljagerpiloot De dagelijkse tentoonstelling laat een aantal markante veranderingen zien in het beroep van jachtvlieger sinds de jaren van vlak voor de Eerste Wereldoorlog tot nu. De wisselwerking tussen mens en vliegtuig staat hierin centraal. Daarnaast wordt aandacht besteed aan de uitstraling van de militaire luchtvaart naar andere sectoren in de samenleving, zoals de auto-industrie, de jeugdcultuur en de modewereld. * Aviation Art-III In deze expositie staat werk tentoongesteld van drie digital artists, te weten de Nederlanders Wiek Luijken en Ronnie Olsthoorn, en de Italiaanse Zweed John Wallin Liberto. Hun fascinatie voor het vlie l. Na de uitleg over het radiostation maken ze onder begeleiding een eigen morseapparaatje. Kosten zijn 6,- per kind. Aanmelden kan via de website of telefonisch. * Open Cockpitdagen Op zondag 6 mei stelt het MLM een aantal cockpits open van historische en moderne vliegtuigen en helikopters. Een unieke gelegenheid om de vliegtuigen van binnen te bekijken en plaats te nemen op de stoel van de vlieger. Medewerkers geven uitleg over de inrichting van de cockpit en over het toestel. Als herinnering ontvangt u een instapkaart van het vliegtuig. Bezoek voor meer informatie de website Het museum is geopend van dinsdag tot en met vrijdag van tot uur en op zondag van tot uur. Op paas- en pinksterzondag, Koninginnedag, beide kerstdagen en nieuwjaarsdag is het MLM gesloten. De expositie en het museum zijn gratis te bezoeken. Adres: Kamp van Zeist 2-4, Soesterberg, telefoon info@mlm.af.dnet.mindef.nl. Na ruim drie maanden in Kandahar hebben de F-16 s van de Koninklijke Luchtmacht de grens van duizend vlieguren gepasseerd. Op 11 november 2006 zijn de eerste F-16 s van Kabul overgekomen naar Kandahar Airfield in het zuiden van Afghanistan. Vanaf die dag is de QRA taak overgenomen van Kabul en vanaf 14 november is begonnen met de operaties. Halverwege maart is de mijlpaal een feit. De taken van de F-16 s uiten zich in het ondersteunen van onze eigen troepen en die van de coalitiepartners. Deze ondersteuning is er in de vorm van luchtsteun bij gevechten en het begeleiden van konvooien. Foto: Richard Frigge 31 30

17 MENSEN JOURNAAL & MUTATIES MENSEN & JOURNAAL MUTATIES Rotatie toestellen Afghanistan Om ook op langere termijn inzet te garanderen, is het aantal Apaches in Afghanistan teruggebracht van zes naar vier. Ter compensatie zijn twee extra Nederlandse F-16 s naar het inzetgebied van ISAF gevlogen. Ook de vijf Cougar transporthelikopters, die vanaf Kandahar Airfield opereerden, zijn per 1 mei vervangen door drie Chinooks. Nederland levert directe steun aan operatie Achilles in Helmand, zoals dat ook bij de operaties Medusa en Baaz Tsuka het geval was. Het kabinet besluit in de zomer of Nederland na augustus 2008 aan ISAF blijft bijdragen, en zo ja hoe. Lichaam gesneuvelde korporaal terug Het stoffelijk overschot van korporaal Cor Strik is op dinsdag 24 april aangekomen in Nederland. De C-130 Hercules, die het lichaam vervoerde, landde rond uur op de vliegbasis Eindhoven. Strik kwam vrijdag door een explosie tijdens een voetpatrouille in Zuid-Afghanistan om het leven. Maandagavond namen de collega s op Kandahar Airfield tijdens een zogeheten ramp ceremony afscheid van de korporaal. Totaal stonden vijftienhonderd militairen opgesteld waaronder de reservecompagnie van Regional Command South, waarvan Strik deel uitmaakte, het Amerikaanse bataljon met wie deze compagnie de operatie in Helmand uitvoerde, alle Nederlandse militairen gelegerd op Kandahar Airfield en detachementen uit Groot-Brittannië, Canada, Roemenië en Australië. Foto: PIO KAF Historische wandeling op Bronbeek Monumentale bomen, bronnen, vijvers, watervallen, tuinbeelden, vroegere zijderupsenteelt, plantenkalender en monumentale gebouwen. Dit en nog meer historie passeert de revue tijdens een themarondleiding op het Arnhemse Landgoed Bronbeek, die op dinsdag 26 juni om uur wordt gehouden. Alle belangstellenden kunnen bij de wandeling aansluiten. Het programma eindigt om uur. Toegangsprijs inclusief museumentree: 2,30. Reserveren noodzakelijk: Adres: Museum Bronbeek, Velperweg 147, Arnhem - Prijzen op EK judo Luchtmachtjudoka s behaalden een goede score op het EK in Belgrado. Kapitein Guillaume Elmont behaalde op 7 april een derde plaats, luitenant Deborah Gravenstijn behaalde een dag eerder de zevende plek. Hiermee is de fysiotherapeute, na een lange periode van privé en blessureleed, weer terug. Eind april wacht voor Gravenstijn de World Cup op weg naar wat haar derde Olympische Spelen moeten worden. Klinisch psycholoog Elmont krijgt dan wellicht de kans om nogmaals tegen Shundzikau op de tatami te strijden. NLR-tentoonstelling in de Aviodrome Wat brengt het heden en toekomst van de luchtvaart en welke rol speelt het Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium (NLR) hierin? Deze vragen worden beantwoord in het Nationaal Luchtvaart-Themapark Aviodrome, waar sinds 12 april hierover een expositie is geopend. De tentoonstelling is ingedeeld in thema s, die gevisualiseerd worden door voorwerpen, foto s en AV-presentaties. Zo worden er in een theater op een groot plasmascherm NLR- (video)producties gepresenteerd, zoals Stanly-Track. Dit is een programma waarmee op een plat scherm vliegtuigbewegingen rondom luchthavens gevisualiseerd kunnen worden. Commando-overdracht 961 Squadron Majoor Monique van Iddekinge nam op 29 maart het commando over van luitenant-kolonel Hartogsveld, die tijdelijk de functie als squadroncommandant van het 961 Platform had waargenomen. Van Iddekinge sprak het streven uit de positie van het squadron binnen Vliegbasis Woensdrecht verder te verbeteren waardoor meer pro-actief gereageerd kan worden op de wensen van de verschillende gebruikers. Ze gaf daarbij aan in sterke mate te geloven in voorbeeldgedrag, openheid, eerlijkheid en duidelijkheid. Foto: Vliegbasis Woensdrecht VRAGEN AAN BEHALVE OVER ADRESWIJZIGINGEN OF BIJDRAGEN VOOR? Mail naar luco@clsk.af.dnet.mindef.nl. Deadline: iedere eerste maandag van de maand. Laatste eer sergeant Donkers Tijdens een noodlottig ongeval is op 6 april in Uruzgan de landmachtsergeant Robert Donkers omgekomen. Het stoffelijk overschot is twee dagen later met de KDC-10 overgebracht naar Vliegbasis Eindhoven. De dag na het ongeval namen collega s op Kamp Holland in Tarin Kowt afscheid. Samen met leden van de Afghaanse strijdmacht was een voltallige Taskforce aangetreden, terwijl het stoffelijke overschot van Donkers in een gereed staande Hercules werd gedragen. Onder een invallende schemer keken de militairen met strakke gezichten voor zich uit, terwijl hun 33-jarige collega voor de laatste keer vertrok vanaf Tarin Kowt. Als eerbetoon aan hun landmachtcollega vlogen twee Apache-helikopters zij aan zij over het gereedstaande toestel. Na het opstijgen maakte het vliegtuig met aan boord Robert Donkers nog een keer een fly-by over Kamp Holland. Brevettering Bevelsoverdracht CONTCO Afghanistan Het Brigadegeneraal Hein Scheffer droeg op 3 maart het bevel van het Contingentscommando (CONTCO) over aan zijn opvolger, brigadegeneraal Marcel van den Broek. Dit gebeurde tijdens de wekelijkse briefing van de Air Task Force te Kandahar. Scheffer was vier maanden commandant van het CONTCO. De generaal sprak zijn waardering uit over de grote professionaliteit waarmee de militairen hun taak uitvoeren in een complexe situatie. Het CONTCO is in februari verhuisd van Kabul naar Kandahar, in het zuiden van Afghanistan. Scheffer heeft zich met zijn staf ingebed op de compound van de Air Task Force van de Koninklijke Luchtmacht. De Commandant CONTO vertegenwoordigt de Commandant der Strijdkrachten bij deelname van Nederlandse troepen aan internationale militaire operaties. Hij houdt onder meer toezicht op het mandaat zoals verleend door de Nederlandse regering. Foto: ISAF Majoor Sander Niekamp ontving op maandag 16 april het Militair Juridisch Brevet uit handen van generaal-majoor Eric Oliemans, de P-CLSK. Hoofd Militair Juridische Dienst Krijgsmacht brigade-generaal Roger in het Veld was bij de brevettering aanwezig. Zoals te doen gebruikelijk zijn de bijbehorende versierselen opgespeld door de partner van betrokkene. Voor zijn brevettering heeft Niekamp zich verdiept in de juridische aspecten van de kernwapentaak van het Commando Luchtstrijdkrachten. Niekamp is werkzaam bij de Stafgroep Juridische Zaken van het Commando Luchtstrijdkrachten en is een van de laatste luchtmacht juristen die nog in aanmerking kwam voor het Militair Juridisch Brevet van de Koninklijke Luchtmacht. In de toekomst moeten alle militaire juristen zich kwalificeren voor het paarse brevet van de Militair Juridische Dienst Krijgsmacht. Foto: Fabienne Wink Reünie Luchtmachtbasis Twenthe De Luchtmachtbasis Twenthe sluit in december 2007 haar poorten. Voor die tijd krijgt (oud)personeel nog eenmaal de gelegenheid de basis te bezoeken. Op donderdag 27 september 2007 wordt hier van tot uur een reünie gehouden. Al het personeel dat in de periode 1945 tot heden op Twenthe werkte, wordt met partner voor deze reünie uitgenodigd. Opgave vóór 14 mei door storting van 15 p.p. op rekening t.n.v. KB BTK Emmen, o.v.v. Reünie Tw, postcode en huisnummer. Tevens aanmelden via nl of per brief met vermelding van naam, voorletters, adres, registratienummer, aantal personen (maximaal twee, geen kinderen), periode werkzaam op Twenthe en bij welk squadron/afdeling. Deze brief graag richten aan Bureau Reünie Sluiting Vliegbasis Twenthe, Postbus 5013, 7500 GA Enschede. Alleen bij volledige aanmelding én storting van de eigen bijdrage wordt de inschrijving geaccepteerd. Medio augustus kunt u een bevestiging tegemoet zien met meer informatie en toegangsbewijzen. Huidig personeel van de Luchtmachtbasis Twenthe behoeft niet te reageren

18 TITEL & Mensen Mutaties Bevorderingen militairen Luitenant-kolonel Meulen, P.M. van der per 01-nov-06 (CDC: DPD DGV) Majoor Alferink, HW per 01-mrt-07 (LSK:SIE KLU LIAISON 11 LMB), Craghs, CM, Ing. per 05- mrt-07 (ACO:EUROPEAN AIR GROUP (EAG)), Kieboom, JMHM, Ing. per 25-jan-07 (AFD TVLTG&WPS TYPEMGMT), Mollen, MGCC per 01-jul-06 (AOCS:KNT TRAINING), Nooij, RBM per 01-jan-07 (AFD GWPNS SIE ME PATRIOT), Vis, CB, Drs. per 02-jan-07 (LSK: SIE LOOPBAANMANAGEMENT), Vlist, PKM van der, Ing. per 01-jan-07 (LCW ACCTMGMT J&LVTGN) Kapitein Campenhout, T van per 01-jan-07 (GGW: BUR VERVOER & VERKEER 951), Elmont, G.R., Mr. per 19-dec-06 (CML), Es, E van per 04-dec-06 (EHV:PVE LUCHTVERKBEVEIL.), Es, E van per 04-dec-06 (EHV:PVE LUCHTVERKBE- VEIL.), Goed, RN per 01-jan-07 (GZRY:STAF VKAM), Hesseling, RFA, Ing. per 01-jan-07 (LCW COMPO CL AVIONICA), Noordenbos, P per 01-jan-07 (LCW FYSDISTR ONTV, OPSL&DISTR), Poodt, MTM per 16-jan-07 (VKL:VLUCHT 3 313), Schouten, M per 15-jan- 07 (LSK:PROJ. ORG. SPRINGFIELD), Ultee, S per 02-jan-07 (LSK:SIE LOOPBAANMANAGE- MENT), Water, NFAM van de per 01-jan-07 (LCW LOGMGMT HELIKOPTERS), Woudt, M, Ing. per 05-okt-06 (AFD TVLTG&WPS TYPEMGMT) Eerste luitenant Adrichem, T J per 02-feb-07 (LW:PVE GEREEDSTELLING 322), Baars, HPA per 02-feb-07 (GZRY:STFGRP OPS ONDRST DNSTN), Bongers, MHW, Ing. per 30-mrt-07 (LCW LOGMGMT HELIKOPTERS), Crombach, KMJ per 06-feb-07 (GGW:BUR TECH&BEDR. RATION.), Dhondt, YCA, Ing. per 06-feb-07 (LCW LOGMGMT HELIKOPTERS), Gruijters, JM per 12-okt-06 (VKL:WING MISSION SUP- PORT), Haug, SW per 13-feb-07 (EHV:P&O ADVIES), Jacobs, JW per 30-mrt-07 (AOCS: KNT SYSTEMEN), Korevaar, P per 21-aug-06 (LMG:AFD LUMA METEO CENTR), Lamers, EAJ per 06-feb-07 (AFD B&THELI TYPEMGMT BWP HELI), Lindelauf, OF per 02-feb-07 (EHV: TECHN VLUCHT C-130), Linden, J van der per 20-feb-07 (LSK:AFD PERSONEELSZAKEN), Raaymakers, OJA per 04-apr-06 (ISAF:AMCC HQ ISAF), Relou, ACHM per 24-jan-07 (Staf LO/S), Rest, MS van der per 02-feb-07 (SSB: PVE GEREEDST.&ONDERH 298), Schreinemachers, DAP per 06-jan-07 (SSB:VLUCHT 2 300), Soethout, SDA, Ing. per 30-mrt-07 (VKL: OPERATIECENTRUM LOG), Steers, AJAM per 18-dec-06 (GGW:BUR ADJUDANT), Wallaard, T per 21-aug-06 (LMG:AFD LUMA METEO CENTR), Wetering, JHW van de per 08-jan-07 (EHV:ME POL EN CHEMISCH AFVAL) Tweede luitenant Hoogh, AMPC de, Ing. per 19-sep-06 (Afdeling A&K), Linden, M van der per 13-okt-06 (LMG: AFD LUMA METEO CENTR), Woudt, M, Ing. per 04-okt-06 (AFD TVLTG&WPS TYPEMGMT) Adjudant-onderofficier Egthuijsen, ME per 01-feb-07 (LMG:AFD LUMA METEO OPLEID), Krijgsman, M per 09-feb-07 (OKLU:CIS OPERATIONS), Munk, JD per 19-feb-07 (OKLU:OA IMO), Sneijers, EWM per 01-mrt-07 (OKLU:SIE POL & CHEMISCH AFVAL), Sterren, RFM van der per 01-mrt-07 (VKL:WING MISSION SUPPORT) Sergeant-majoor Beurden, AHMM van per 01-feb-07 (EHV: NATUURLIJK&ECOL. BEHR), Boots, HTM per 01-mrt-07 (GGW:GW PATRIOT CREW 3 FP 2 802), Bulder, W.A. per 01-mrt-07 (PA- RESTO/ZW:Schuttershof Woensd), Carbaat, TT per 01-feb-07 (LW:WE WAPENTECHN (WT)), Doornenbal, PR per 29-jan-07 (GZRY: WERKEENHEID AVT 301), Driel, J van per 12-mrt-07 (SSB:BEDR BUR 298), Meersbergen, JM van per 01-mrt-07 (DVVO: Cluster VV- DET), Nooten, FCJ per 22-mrt-07 (SM&PL/IP FD&GDNBEH/LOG KLU), Sprengers, P per 01-mrt-07 (SSB:PVE BEWAKING) Sergeant der eerste klasse Arendsen, JS per 20-mrt-07 (SSB:GEZOND- HEIDSCENTRUM REGIO), Bakkenes, A per 24-mrt-07 (EHV:PVE LUCHTVERKBEVEIL.), Bakker, F per 01-mrt-07 (SSB:STAF FACILITAI- RE DIENSTEN), Beauvesier Watson, DD de per 10-mrt-07 (VKL:RIJSCHOOL), Boom, EAA van den per 01-mrt-07 (LW:PVE GEREEDSTELLING 322), Brugman, E per 10-mrt-07 (GZRY:ME MUN-OPSLAG&ASSEMBLAGE), Burger, HM per 10-mrt-07 (OTCRIJ/B-INSTRCIE/1PEL/B- IGP), Cloosterman, AGT per 14-mrt-07 (VKL: PVE GEREEDSTELLING 312), Fasshauer, R per 03-mrt-07 (SG Telecommunicatie Diensten), Gevers, SJ per 03-mrt-07 (EHV:PVE LUCHT- VERKBEVEIL.), Gevers, SJ per 03-mrt-07 (EHV:PVE LUCHTVERKBEVEIL.), Gooren, SPJ per 25-mrt-07 (VKL:PVE GEREEDSTELLING 312), Gorissen, RPJG per 07-mrt-07 (SSB: HONDENSECTIE), Hepkema, W per 27-mrt- 07 (LW:GEREEDSTELLINGSVLUCHT 323), Holwerda, J per 22-mrt-07 (LW:GEREEDSTEL- LINGSVLUCHT 323), Keldermans, DL per 18-mrt-07 (VKL:WE POO F-16), Kiewiet, P per 27-mrt-07 (LW:GEREEDSTELLINGSVLUCHT 323), Klerks, R per 01-mrt-07 (PARESTO/ZM: Vliegbasis Gilze Ri), Klok, HP per 17-mrt- 07 (LW:HONDEN SIE), Kruijs, MAJM van de per 14-mrt-07 (VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS VL 640), Mischinger, NH per 03-mrt- 07 (SSB:HELIKOPTER ONDERHOUD 300), Nooijen, GLF per 21-mrt-07 (VKL:SIE MUN ASSEMBLAGE&TRANSP), Ploos van Amstel, TP per 11-mrt-07 (VKL:PVE GEREEDSTELLING 311), Rensink, BJ per 24-mrt-07 (VKL:PVE BRANDWEER), Stienstra, MJ per 28-mrt-07 (LW:SIE WAPENTECHN), Veltman, AG per 20- mrt-07 (LW:PVE GEREEDSTELLING 322), Visser, C per 24-mrt-07 (LW:CIS COORDINATION CENTRE), Vries, DJH de per 20-mrt-07 (VKL: GEZONDHEIDSCENTRUM), Vries, H de per 03-mrt-07 (VKL:SIE WAPENTECHNIEK), Vries, JMAG de per 24-mrt-07 (AOCS:CAPP SIE A), Vries, JMAG de per 24-mrt-07 (AOCS:CAPP SIE A), Wijk, SA van der per 10-mrt-07 (LW:SIE RIJSCHOOL), Winkel, PC per 07-mrt-07 (SSB: HELIKOPTER ONDERHOUD 298), Woude, M van der per 10-mrt-07 (GGW:STNGRTM 6 PELA TVS BEW 650) Sergeant Bie, SM de per 01-dec-06 (VKL:PVE GEREED- STELLING 311), Bruigom, R. den per 16-feb-07 (EHV:WC VLIEGT PLTWRK/KNSTST), Coolen, T. per 29-jan-07 (LW:621 OGRV PEL), Dijk, RJH van per 11-jan-07 (VKL:WE SCHILDEREN/ CORROSSIE), Hegmans, MFP per 25-dec-06 (GGW:HONDENSECTIE GROEP 3 650), Kas, P.A.A. per 11-jan-07 (GGW:GW PATRIOT CREW 2 FP 2 802), Kloen, B.J.H. per 15-jan- 07 (VKL:WE AVIONICATECHNIEK), Masset, R.H.C. per 25-dec-06 (VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS VL 640), Meijer, RJ per 26-jan-07 (VKL: RECONNAISS. INTELL CENTER), Nelissen, T. per 29-jan-07 (VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS VL 640), Nijenhuis, J per 25-dec-06 (VKL:BEWA- KINGS-SPEC OPS VL 640), Pekasovic, A. per 18-jan-07 (LW:631 OGRV PEL), Pontolaeng, R.R.A. per 30-jan-07 (OKLU:PVE LUCHTVER- KEERSLEIDING), Pontolaeng, R.R.A. per 30- jan-07 (OKLU:PVE LUCHTVERKEERSLEIDING), Schuttrups, JJR per 11-dec-06 (GZRY:WE FASE INSPECTIE AH-64D), Stam, A per 25-sep-06 (AOCS:ME OPSLAG EN DISTRIBUTIE), Thijs, AR per 25-dec-06 (LW:621 OGRV PEL), Tuin, J per 19-feb-07 (LW:HONDEN SIE) Korporaal der eerste klasse Anker, V.B. van den per 24-mrt-07 (LW:SIE WEGTRANSPORT), Drost, S per 29-mrt-07 (LW:SIE MAGAZIJN), Epke, P per 29-mrt-07 (SSB:INTENDANCE MAGAZIJN), Hazekamp, C per 24-mrt-07 (LW:SIE BRANDSTOFFEN), Hendrickx, NHC per 25-mrt-07 (GZRY:ME POL/OPSL&DISTR), IJsseldijk, JSD per 10- jan-07 (SSB:PVE BEWAKING), Kerseboom, D per 01-mrt-07 (GZRY:SIE BEWAKING), Keser, FAJ per 22-mrt-07 (EHV:GEZONDHEIDSCEN- TRUM), Knufman, D per 30-mrt-07 (VKL:SIE BRANDSTOFFEN), Meihuizen, AC per 04-mrt- 07 (SSB:GEZONDHEIDSCENTRUM REGIO), Richt, FTN per 21-mrt-07 (VKL:BEWAKINGS- SPEC OPS VL 640), Rijsingen, D van per 29-mrt-07 (OKLU:BEWAKINGSPELOTON 4), Sengers, L per 24-mrt-07 (VKL:SIE BRAND- STOFFEN), Smeulders, S per 29-mrt-07 (GZRY: OPSLAG TECHNISCH MAGAZIJN), Soylu, H per 01-mrt-07 (SSB:PVE BRANDWEER), Toor, M.F.A. van per 18-jan-07 (SSB:HELIKOPTER ONDERHOUD 298), Verschoor, JPW per 30- mrt-07 (VKL:SIE BRANDSTOFFEN), Zande, D van der per 01-mrt-07 (GZRY:SIE BEWAKING) Korporaal Brouwer, M per 22-jan-07 (LW:PVE BEWA- KING), Buter, J. per 02-feb-07 (AOCS:BEWA- KING SIE), Lubben, H. per 02-feb-07 (VKL: BEWAKINGS-SPEC OPS VL 640), Maat, R.B. de per 02-feb-07 (VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS VL Actieve dienst verlaten Luitenant-kolonel Krogt, ATM van der, (per 01-mrt-07) C-NASAG Majoor Dijk, R van, Ing., (per 01-mrt-07) Hfd BLCP, Rijnbeek, FHC, (per 16-mrt-07) Hfd Bur BO Kapitein Horsch, RJL, Ing., (per 01-mrt-07) MDW OST&ANL TECH NIVO 3, Mommersteeg, S, (per 18-mrt-07) Overtollig BBT SBK, Twisk, MBJ van, (per 08-mrt-07) DOCENT AIR MO- BILITY SGLS, Vervoort, MA, (per 01-mrt-07) Ot Opl & Train Apache, Witvers, MR, (per 01- mrt-07) KLU Herplaatsing Extern, Beurskens, JJPT, (per 12-mrt-07) Hfd Mat Voorz/Bestelposten Eerste luitenant Kiburg, SJTM, Ing., (per 01-mrt-07) Mdw Mngmnt Info, Poels, NALM, (per 01-mrt-07) ARBPLTS TBV INT HERPLAATSING, Vegter, JB, (per 01-mrt-07) Sr medewerker NOC, Visscher, BE, (per 08-mrt-07) Hfd Bur Adj Tweede luitenant Krabbe, LJ, (per 01-mrt-07) Cursisten VTO Klu Vaandrig Wildt, A van der, (per 01-mrt-07) Cursisten VTO Klu Adjudant-onderofficier Brouwer, AD, (per 01-mrt-07) Hfd/Plv Hfd Pol/Ca, Kämink, E, (per 01-mrt-07) ENGR AVIONICA, Ringelink, L, (per 01-mrt-07) Mdw Wing Mission Support/Nav, Schoutrop, FC, (per 01-mrt-07) Superv Vliegops Onderst, Konings, JCM, (per 01-mrt-07) Squadron Sergeant-majoor Sergeant-majoor Marion, C van, (per 01-mrt-07) Chefkok, Mostard, AH, (per 01-mrt-07) Oot Vot Chinook, Verstraete, SCF, (per 01-mrt-07) Opz CIS Maintenance Sergeant der eerste klasse Apeldoorn, C, (per 01-mrt-07) Mdw Distributiecentr, Bosman, W, (per 01-mrt-07) Spec Cis Operations, Dellen, GH van, (per 01-mrt-07) Monteur Gronduitrusting, Direks, RMPL, (per 01-mrt-07) Instr Militaire Sport, Haren, DC van, (per 31-mrt-07) Techn Vot F16 Gereedstelling, Poutsma, G, (per 12-mrt-07) Overtollig BBT SBK, Sweers, M, (per 19-mrt-07) KLU Herplaatsing Intern, Verhoeven, RWL, (per 640), Postma, K.J. per 19-feb-07 (LW:SIE WA- PENTECHN), Rietveld, L.J.M. per 27-nov-06 (LSK:BEWAKING), Wage, M.J.P. per 29-jan-07 (VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS VL 640), Wijnen, M.G.H. per 27-nov-06 (GGW:STNGRTM 4 PELB TVS BEW 650) Schaal 06 Elliot, RA per 01-mrt-07 (LSK:BDI) 01-mrt-07) Cdt Hondengel/Plgcdt Hndensie, Wagemans, MEAJH, (per 04-mrt-07) Monteur Gronduitrusting, Wiegmans, FJ, (per 01-mrt- 07) TECHN WPNTECHN Sergeant Noord, V de, (per 01-mrt-07) Spec Cis Operations, Vries, N de, (per 01-mrt-07) Mdw Vliegveiligheidsuitrusting Korporaal der eerste klasse Beekveld, PPW van, (per 15-mrt-07) Brandwacht, Benders, R, (per 14-mrt-07) Kpl Bewaker, Berben, MJG, (per 24-mrt-07) Ass Monteur Voertuigtech, Bodewes, LA, (per 10-mrt-07) Chauf Kraanwagen, Braak, MS de, (per 01-mrt-07) Ass Cis Operations, Breidel, JS, (per 01-mrt-07) Brandwacht, Feijen, AR, (per 19-mrt-07) Ass Mat Behrdr, Franke, M, (per 01-mrt-07) Ass Cis Operations, Grootel, DJ van, (per 19-mrt-07) Kpl Bewaker, Heesen, PFC, (per 31-mrt-07) Kpl Bewaker, Houwelingen, R van, (per 07-mrt-07) Overtollig BBT SBK, Janeva, N, (per 01-mrt-07) Kpl Bewaker, Jano, KPA, (per 20-mrt-07) Chauf, Kramer, SA, (per 24-mrt-07) Hondengeldr, Nuijten, S, (per 01-mrt-07) Hondengeldr, Raaijmakers, JJ, (per 31-mrt-07) Ass Behrdr Pol/Ca/Chf Brst Vr, Rouwendal, H, (per 06-mrt-07) Chauf, Soplanit, GCD, (per 05-mrt-07) Kpl Ogrv Korporaal Vlasakakis, G., (per 15-mrt-07) Cursisten 1e peleton Klu Soldaat der eerste klasse Gosens, MHA, (per 01-mrt-07) Sld Bewaker, Luurssen, R.G.F., (per 15-mrt-07) Nivo 2 Kpl CIS Maintenance Soldaat der tweede klasse Marais, J.H., (per 20-mrt-07) Nivo 2 Kpl CIS Maintenance, Vorstenbosch, D., (per 09-mrt- 07) Sld Bewaker Soldaat der derde klasse Appelman, M.S.J., (per 01-mrt-07) Cursisten 1e peleton KLu, Boekhorst, L, (per 05-mrt-07) Cursisten 3e peleton KLu, Bongers, R, (per 07- mrt-07) Cursisten 3e peleton Klu; Dannijs, J.A., (per 23-mrt-07) Nivo 3 Ooff GNKVZG, Eijken, M van den, (per 12-mrt-07) Cursisten 3e peleton KLu, Giskes, W., (per 09-mrt-07) Nivo 3 Ooff OGRV, Groot, A.C. de, (per 05-mrt-07) Nivo 3 Ooff LVB, Heikoop, V, (per 13-mrt-07) Cursisten 3e peleton KLu, Hofmijster, R., (per 16-mrt-07) Nivo 3 Ooff Loadmaster Cougar, Schaal 05 Abath, RG per 01-mrt-07 (LSK:BDI) Schaal 04 Verhoeven, JJ per 01-feb-07 (OKLU:AFD PUBLICATIEVOORZIENING), Jansen, P, (per 12-mrt-07) Cursisten 3e peleton KLu, Jong, C de, (per 09-mrt-07) Cursisten 3e peleton KLu, Klaver, F, (per 09-mrt-07) Cursisten 2e peleton KLu, Kruif, R.L. de, (per 01-mrt-07) Cursisten 1e peleton KLu, Noye, A van, (per 11-mrt-07) Cursisten 3e peleton KLu, Rom Colthoff, D.L., (per 01-mrt-07) Cursisten 1e peleton KLu, Ven, E. van de, (per 16-mrt-07) Nivo 3 Ooff Loadmaster Chinook, Vlasakker, M van de, (per 16-mrt-07) Cursisten 3e peleton KLu, Vries, N.T.N. de, (per 13-mrt- 07) Cursisten 3e peleton Klu Schaal 12 Bobeldijk, H.R., (per 07-mrt-07) Hfd Bur Inl & Veiligh Schaal 10 Wee, GJM ter, (per 16-mrt-07) Tandarts Schaal 09 Meijlink, W, (per 01-mrt-07) KLU Herplaatsing Extern, Rol, JA, (per 07-mrt-07) Persconsulent Schaal 05 Innemee-Steller, L, (per 01-mrt-07) Keuringsassistent, Mahabali, K, (per 01-mrt-07) Secretaresse Schaal 04 Brok, J.G.P., (per 01-mrt-07) Spec Cis Operations, Groot, JW de, (per 01-mrt-07) Tandartsasssistent(E) Schaal 03 Reimerink, BH, (per 01-mrt-07) KLU Herplaatsing Intern, Deze gegevens zijn afkomstig uit PeopleSoft en zijn aangeleverd door de Interim Beheer Organisatie PeopleSoft & NSK. Wendt u zich voor gegevens die niet correct in deze rubriek staan vermeld in eerste instantie tot uw eigen personeelsdienst. Deze kan mutaties verwerken in PeopleSoft en indien noodzakelijk contact opnemen met de Servicedesk Defensie. REPORTAGE TITEL 34 35

19