NIELS VAN IPEREN. commerciële klussen combineert met vrij werk van bijvoorbeeld vergeten indianenstammen

Transcriptie

1 NIELS VAN IPEREN Starmaker Hij is begonnen als fan, en eigenlijk is hij zijn werk altijd vanuit die optiek blijven bekijken. Zijn filosofie: iedereen is een rockstar. Ik wil graag van gewone mensen artiesten maken in plaats van de mens achter de artiest laten zien. Vanaf zijn vijftiende reisde hij voor OOR zijn helden achterna, tot in LA aan toe. Grote reclamecampagnes voor Nike en Coca- Cola brachten hem even terug naar Amsterdam, maar via tussenstops in New York en opnieuw Amsterdam en talloze reisreportages belandde hij uiteindelijk in 2002 in Bogota, Colombia, waar hij commerciële klussen combineert met vrij werk van bijvoorbeeld vergeten indianenstammen in de Zuid-Amerikaanse jungle. Als ik nu voor een inheems kindje in de Amazone sta, probeer ik daar ook een rockstar van te maken. Je moet dat uit iemand proberen te halen. Niels van Iperen. Hij is een van de tien finalisten in de categorie Portretten van de Hasselblad Masters dit jaar, een zeer prestigieuze internationale fotografieprijs. Kleine Niels is, kortom, een grote jongen geworden. De popfotografie heeft hij allang afgezworen. Of The White Stripes moeten toevallig in Bogota langskomen, zoals in 2005, zijn laatste OOR-foto. In het begin trok de ruige wereld van de rock & roll hem mateloos. Vijf, zes concerten per week, en daarna nog naar de kroeg. Tegenwoordig prefereert hij David Guetta. Ik vind het heel leuk om t te horen als het ergens voorbijkomt, maar ik zal geen Nirvana-plaatje opzetten als ik thuis zit. door Koen Poolman / fotografie Niels van Iperen Nirvana 25/11/1991 Paradiso, Amsterdam #04 /// MEI /// I

2 Jeff Buckley 24/8/1994 Lowlands Liam Gallagher (Oasis) 6/10/1995 Gloucester, UK Nirvana 25/11/1991 Paradiso, Amsterdam I 126

3 Portishead 30/8/1998 Lowlands #04 /// MEI /// I

4 I 128 Red Hot Chili Peppers 18/8/1995 Sunset Marquis Hotel, Los Angeles

5 The Cure 18/2/1992 Oxford, UK Rolling Stones 12/7/1998 Amsterdam Arena James Hetfield (Metallica) 27/6/1996 Des Moines, Iowa Urban Dance Squad 7/2/1999 Wijk aan Zee #04 /// MEI /// I

6 Henry Rollins 5/6/1995 Pinkpop Sepultura 1/7/1994 Roskilde Pearl Jam 8/6/1992 Pinkpop I 130

7 R.E.M. 11/9/1998 Waldorf Astoria, New York #04 /// MEI /// I

8 Niels van Iperen (1968) vertelt over zijn tijd bij OOR. Hoe de underground mainstream werd en de muzikant een image, met alle gevolgen voor de popfotografie van dien. Mijn eerste opdracht voor OOR was Iron Maiden in de IJsselhal in Zwolle, eind 84. Ik was vijftien en vond muziek helemaal fantastisch. Mijn ouders lieten me niet naar concerten gaan, die vonden het maar niks. De fotografie was mijn excuus, ik verschuilde me achter mijn opdrachten. Dat begon met fanzines. De eerste paar keer dat ik naar een concert ging heb ik mijn foto s naar fanzines opgestuurd. De volgende keer dat zo n band terugkwam kon ik voor dat fanzine werken. Die foto s heb ik uiteindelijk aan [toenmalig OORredacteur] Hans van den Heuvel laten zien hij had een bandje dat repeteerde in de buurt van Veghel, waar ik woonde. Hans had nooit iemand die meewilde naar die metalconcerten en gaf me een kans dat was Iron Maiden en dat ging best goed. Na een tweede concert belde ik op een dag maar eens naar de redactie. De kerstreceptie was bezig. Ik kreeg Jan- Maarten de Winter aan de lijn. O ja, jij, eh, jij bent die hardrocker, hè? Wacht even! Roy [Tee] staat hier naast me. Roy, wil jij die hardrockconcerten nog doen? En Roy zegt: Nee, ikke niet! Dus Jan-Maarten zegt: Nou, volgens mij hebben we nog wel wat werk voor je. Zo ging dat een beetje. Drie jaar lang ben ik met de trein alle concerten en later ook persdagen afgegaan, totdat ik op mijn achttiende in Den Haag ging studeren. Op de School voor Fotografie waren we veel met kleur bezig en nieuwe technieken om met kleurenfotografie om te gaan. In diezelfde tijd kreeg OOR ook zijn eerste kleurenposities: eerst de cover, toen vier kleurenposities, toen acht. Terwijl iedereen dia s ging aanleveren, kwam ik met allemaal bewerkte, rare kleuren. Rob Marinissen en Hester Doove zaten bij mij op school, met z n drieën drukten we destijds echt een stempel op het blad. Je moest in die tijd altijd met twee camera s rondlopen, je wist nooit wat er uiteindelijk kleur en wat er zwart-wit zou worden. Ik heb nog jarenlang alles in de doka gedaan. In 95, toen ik in LA woonde, heb ik nog mijn hele kleurendoka daar naartoe verhuisd. Ik had al wel een computer waarop ik foto s kon bewerken, maar het heeft nog zeker twee jaar geduurd voordat ik kon maken wat ik in de doka voor elkaar kreeg. Ik drukte de foto s nog steeds af, scande ze in en bewerkte ze dan na op de computer. In 97 was dat echt op een niveau dat ik de doka achter me dicht kon trekken. Een hele opluchting, na tien jaar lang dagelijks urenlang in die stinkende dampen te hebben gestaan, vooral van de kleurendoka, dat is allemaal op 38 graden, dus die chemicaliën verdampen allemaal. Ik begrijp best dat er fotografen zijn die zweren bij analoog, zoals Anton Corbijn. Een afdruk uit de doka, daar zullen er nooit twee identiek van zijn. Die is uniek. Zodra iets oneindig vaak op dezelfde kwaliteit te reproduceren is, kan het nooit veel waard zijn. De computer is funest in de kunstwereld. Platinaprints zijn de enige dingen die echt geld opbrengen. Alles wat met de computer en op inktjet geprint wordt, wordt nooit wat waard. Ben ik een exponent van de MTVgeneratie? Nee, zo heb ik dat nooit gevoeld. Maar ik denk wel dat het een voordeel is geweest dat de artiesten halverwege de jaren tachtig héél erg bekend werden, bekender dan ooit tevoren. Je kon gewoon niet bekender worden, niet als filmster, niet als politicus, niet als sporter; de popmuzikant stond bovenaan de apenrots in de westerse cultuur. Daarvóór was popmuziek iets van de jeugd en tegenwoordig is men weer met andere dingen bezig, social media enzo. MTV maakte het een massamedium. Ik heb underground stromingen als metal en grunge mainstream zien worden. Ik heb Nirvana in drie maanden tijd zien exploderen. De eerste keer dat ik ze fotografeerde, tijdens Ein Abend In Wien in Rotterdam [1 september 1991], was dat nog een klein bandje [Smells Like Teen Spirit zou een week later uitkomen, Nevermind eind van die maand]. Kurt Cobain was gewoon een jongen die op tournee was en lekker lol wilde trappen. Ze waren voor het eerst in Nederland, het was een uitgelaten sfeer. Ik fotografeerde ze in de Hofpleinvijver, niet ver van De Doelen. Ze vonden alles prachtig. Het optreden die avond was een totale chaos. Ze stonden in een veel te kleine zaal, ze braken de tent af, letterlijk en figuurlijk. Toen ze later dat jaar terugkwamen in Paradiso [25 november], was de hype helemaal losgebroken. Volgens mij waren ze niet eens thuisgeweest tussen die twee shows, en ze waren ook niet meer te benaderen. Die Cobain was het al helemaal kwijt aan het raken. Die kon er helemaal niks mee. Stel je voor: je hebt een plaatje gemaakt en wilt dat aan de wereld presenteren en voor je je familie en vrienden weer hebt gezien ben je een rockster en word je geleefd. En dat met zijn persoonlijkheid, dat kon niet goed gaan. Het live-portret dat ik toen in Paradiso heb gemaakt, is misschien wel de mooiste coverfoto die ik voor OOR heb gemaakt. Het was ongeveer in diezelfde periode dat de commercie een steeds grotere greep op de muziekbusiness kreeg. Merchandising werd steeds belangrijker, bands werden een brand die moest worden beschermd, waardoor je als fotograaf werkelijk overal een contract voor moest ondertekenen. Platenmaatschappijen en managements durfden de meest absurde voorwaarden te stellen. Moest je opeens je foto s gaan opsturen ter goedkeuring voor publicatie Ik heb ooit een flinke rel gehad met foto s van The Cure. Ik was naar Oxford geweest om The Cure te fotograferen. Eigenlijk moesten de foto s de volgende dag al naar de opmaak, maar de onbewerkte dia s moesten eerst nog goedgekeurd worden door de band en daarna moest ik ze nog op de computer afwerken. Toen ik ze eindelijk terugkreeg, hadden ze alles wat ze niet leuk vonden doormidden geknipt! Dat waren originele diapositieven! Daar heb ik toen ontzettende stennis over geschopt. Dat was gewoon werk waar copyright op zat, en niet het copyright van hen! Zij hadden niet het recht om mijn werk te vernietigen. Die kwestie is toen breed uitgemeten in de media. Ik heb naar aanleiding daarvan, en het feit dat we vlak daarna bij Guns N Roses alleen mochten fotograferen vanaf de middenstip van De Kuip, nog eens een open brief gestuurd naar de Volkskrant, die in een aantal kranten is overgenomen. Toen heb ik gezegd: op deze manier kun je niet meer werken, dit gaat helemaal nergens meer over! Ik heb ook wel eens een nacht lang zitten wachten naast de telefoon op goedkeuring van Courtney Love, ten tijde van die tweede Hole-plaat. Na uren heen en weer gebel mochten we dan, bij Gods gratie, vier foto s publiceren. Het leek erop dat ze het helemaal niks vond wat we gedaan hadden. Een week later belden ze weer: of ze die vier foto s konden kopen voor de promotiecampagne van het album. Dat mens wat ook zó gestoord. Daar was echt geen land mee te bezeilen. Ook tijdens de shoot niet. Ik heb uren staan wachten. Stond ze eindelijk klaar voor de foto s, maakte ik een polaroid, vond ze haar lippenstift niet mooi Werden er allemaal assistenten op uitgestuurd om andere lippenstift te gaan halen! Kon ik dáár weer op wachten. Had ze eindelijk de juiste lippenstift op, zei ze: Ik wil Michael Stipe horen!nergens een cd van R.E.M. te bekennen natuurlijk. Liep ze weer weg! Moesten die assistenten er weer op uit om een cd te gaan kopen Nee, dan de Red Hot Chili Peppers. Dat was tijdens mijn verblijf in LA. Ze hadden een lange dag vol interviews achter de rug. Ik stelde voor dat we de foto s in het zwembad zouden doen, maar dat vond de juffrouw van de platenmaatschappij helemaal niks. Ze wilde het niet eens voorstellen aan de band. Oké, zei ik, doe dan maar hier ergens in de gang, of weet ik veel. Zodra de band de interviewkamer uitkwam, stapte ik op Flea af en zei: Ik wil de foto s eigenlijk in het zwembad maken, lijkt je dat wat? Ja! Zwembad! Te gek! Ja! Ja! Hij begon meteen de rest voor het idee warm te maken. Daar had ik ook een beetje op gegokt. Ik dacht: als íemand er voor gaat, dan is het Flea wel. Eén voor één kwamen ze in hun zwembroekje naar beneden. Op gegeven moment lagen er vier in het zwembad, maar Kiedis ontbrak. Dus iedereen op zoek naar Kiedis. Opeens verscheen hij op het dak van het hotel. Hij sprong zo, over een terras met ligstoelen, het zwembad in. Van zes hoog! Zes etages hoog! In een zwembadje van twee meter diep! De springfoto heb ik ook nog. Grappig genoeg was Anton [Corbijn] daar ook bij. Hij was daar om te praten over hun nieuwe clip. Anton heeft het hele schouwspel vanuit zijn kamer gezien, haha! Die foto in het zwembad is heel veel gebruikt, onder andere op de cover van de, weliswaar Duitse, Rolling Stone. Qua lezersaantallen is dat wel het hoogst haalbare, maar niet qua fotografie. Ik heb nooit zo n hoge pet op gehad van de Rolling Stone-fotografie. Ik denk dat OOR in de jaren negentig met kop en schouders boven de Rolling Stone uitstak qua fotografie. Maar goed, dat zijn van die foto s, je zou graag iedere keer zo n foto maken als je een bandje voor je lens krijgt. Je zou altijd wel iets unieks, iets raars, iets anders willen doen. Dat is het jammere van hoe het allemaal gelopen is, dat het zo n industrie is geworden, waarin tijd geld is en hoe meer materiaal hoe verdunder het imago. KOEN POOLMAN I 132