Aanscherping herstructureringsopgave Bedrijventerreinen Metropoolregio Amsterdam

Transcriptie

1 Aanscherping herstructureringsopgave Bedrijventerreinen Metropoolregio Amsterdam

2

3 Aanscherping herstructureringsopgave Bedrijventerreinen Metropoolregio Amsterdam Aangeboden aan: Pilotbureau Herstructurering Bedrijventerreinen (PHB) en Plabeka Auteurs: Drs. Joost Hagens Drs. Luuk Stevens BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving Achter Sint Pieter HT Utrecht Projectnummer: 446 Utrecht, 14 april 2010 (definitief)

4 BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving

5 Inhoudsopgave Pagina Samenvatting 3 1 Inleiding Achtergrond Onderzoeksvraag Onderzoeksproces en respons Opbouw rapport 10 2 De opgave in de Metropoolregio Amsterdam Inleiding De opgave op totaalniveau deelregio Noord-Holland: de opgave naar type en fasering Flevoland (Almere-Lelystad): de opgave naar type en fasering Haventerreinen: de opgave in het Noordzeekanaalgebied Toelichting verschil met inventarisatie uit De opgave per deelregio Inleiding De opgave in Amstelland-Meerlanden De opgave in Amsterdam De opgave in t Gooi en de Vechtstreek De opgave in IJmond-Haarlem De opgave in Zaanstreek-Waterland De opgave in Almere-Lelystad Integraal beeld transformatieopgave 38 4 Effecten en kosten van herstructurering Inleiding De staat van de bedrijventerreinen Mogelijkheden tot ruimtewinst en intensivering Duurzaamheid Beeld uit terreinbezoeken Indicatie kosten 46 5 Aanzet tot prioritering Inleiding Prioriterings-systematiek: criteria en de zeef Niet gescoorde Aanzet tot prioritering lopende Aanzet tot prioritering Doorkijk Tot slot Hoe nu verder op korte termijn? Strategische denklijnen voor de toekomst 62 BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving 1

6 BIJLAGE 1 Contactpersonen en respons 65 BIJLAGE 2 Samenstelling begeleidingscommissie 69 BIJLAGE 3 De opgave naar type (Noord-Holland) 71 BIJLAGE 4 De opgave naar fasering (Noord-Holland) 77 BIJLAGE 5 De opgave naar type en fasering (Almere-Lelystad) 83 BIJLAGE 6 Haventerreinen: de opgave naar type en fasering 85 BIJLAGE 7 Verkenning kentallen kosten en opbrengsten 87 BIJLAGE 8 Prioriteringscriteria 93 BIJLAGE 9 Scoringstabellen terreinen 95 2 BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving

7 Samenvatting A Aanleiding en opzet Plabeka en het Pilotbureau Herstructurering Bedrijventerreinen (PHB) hebben Bureau BUITEN opdracht gegeven de herstructureringsopgave van bedrijventerreinen in de Metropoolregio Amsterdam te inventariseren. Daarnaast is aan Bureau BUITEN gevraagd een aanzet tot prioritering van te doen. De aanleiding voor het onderzoek is tweeledig: 1) De provincies Noord-Holland en Flevoland hebben in het kader van landelijke convenant bedrijventerreinen de verplichting aanvaard om een programma herstructurering bedrijventerreinen (PHP) voor de periode op te stellen en in april 2010 aan te leveren aan het rijk. Gezien de reeds bestaande en succesvolle samenwerking binnen Plabeka is afgesproken om voor de gehele Metropoolregio Amsterdam te streven naar één van onderop opgebouwd en afgestemd programma waarbij Plabeka zelf keuzes en prioriteiten voor het mag PHP aandragen. Dit rapport is een belangrijke bouwsteen daarvoor. 2) Het PHB wil beter inzicht in de herstructureringsopgave op projectniveau. Om de herstructureringsopgave te bepalen zijn enquêtes uitgezet onder 47 gemeenten/instanties in de Metropoolregio Amsterdam die bedrijventerreinen beheren en zijn aanvullend 35 terreinbezoeken gepleegd. De respons is hoog en de kwaliteit van aangeleverde informatie goed. Dit heeft ertoe geleid dat er een compleet en integraal beeld is ontstaan van de herstructureringsopgave in de Metropoolregio Amsterdam. B Inventarisatie van de opgave Qua definiëring van typen herstructurering is voor dit onderzoek aangesloten bij de definities van de commissie Noordanus (facelift - lichte revitalisering - zware revitalisering - herprofilering - transformatie). Alle typen komen in de MRA veelvuldig voor. Alle deelregio s binnen het Plabekagebied kennen een forse herstructureringsopgave, zowel in aantallen als qua hectares. De totale herstructureringsopgave bedraagt bruto, verdeeld over 140 (tabel 1). Dit betreft de lopende plus de opgave op korte, middellange en lange termijn en heeft betrekking op de vier (5) herstructureringstypen gezamenlijk. Van de 140 locaties liggen er 127 in Noord-Holland en 13 in Almere of Lelystad in Flevoland. Van de 127 Noord-Hollandse zijn er 28 (920 ) reeds in uitvoering (zie tabel 2). Voor de komende jaren (tot 2013) wordt verwacht dat er nog 57 (1.250 ) opgestart kunnen of zouden moeten worden. Voor de periode zijn dat er nog eens 38 (zie tabel 2). BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving 3

8 Tabel 1 Oppervlakte herstructurering in bruto (feitelijk te herstructureren oppervlakte) naar zwaarte en deelgebied Plabeka deelregio Facelift Lichte rev. Zware rev. Transformatie Totaal Amstelland-Meerlanden 64,1 360,2 65,9 8,5 9,3 508,0 Amsterdam 102,4 48,2 288,9 266,0 142,7 848,2 t Gooi en Vechtstreek 47,5 173,0 20,1 36,5 77,5 354,6 IJmond-Haarlem 129,5 178,7 262,4 67,9 28,2 666,6 Zaanstreek-Waterland 84,1 156,6 64,8 18,8 61,4 385,6 Almere-Lelystad 98,6 35,0 25,5 134,4 18,0 311,5 Totaal MRA 526,2 951,7 727,6 532,1 337,0 3074,5 Bron: opgave gemeenten Tabel 2 Opgave Noord-Holland Zuid naar type herstructurering (bruto ) en fasering* Start voorzien Aantal * Facelift Lichte rev. Zware rev. Transformatie Totaal () Lopend 28 (5) 154,0 336,5 185,9 114,5 131,4 922, (8) 134,0 425,7 430,7 158,4 113,3 1262, (0) 62,1 73,9 85,1 123,2 72,8 417,2 > (1) 77,5 80,5 0,3 1,5 1,5 161,3 Totaal Noord-Holland (Zuid) 127 (14) 427,6 916,7 702,1 397,6 319,0 2763,0 *tussen akjes staat de respons op venterreinen (als onderdeel van het totaal) Bron: opgave gemeenten In alle deelregio s ligt er een enorme revitaliseringsopgave. In Amsterdam en IJmond- Haarlem is er relatief iets meer zware revitalisering van terreinen nodig, terwijl bij de overige deelregio s vooral lichte revitalisering aan de orde is. Tussen 2010 en 2013 kunnen/zullen in zowel Amsterdam als t Gooi en Vechtstreek veel herstructurerings starten: 15 per deelregio (zie tabel 3). speelt met name in Amsterdam, zowel in oppervlakte (zie tabel 1) als in aantallen. Als het gaat om (grootsclige) transformaties zijn de Zaanstreek en t Gooi en Vechtstreek koploper qua aantallen lopende en nog op te starten (zie hoofdstuk 2). Daar worden veel relatief kleine terreinen getransformeerd naar woningbouw. Ook in Amsterdam worden veel hectares getransformeerd. De opgave in de Zaanstreek kent vooral na 2014 qua aantallen een grote omvang (zie tabel 3). In totaal is 26% (714 ) van de totale herstructureringsopgave in Noord-Holland gesitueerd op de venterreinen in de provincie (zie bijlage 6). Het betreft 14 van de 127 terreinen/ (11%) met een opgave. Er ligt vooral een flinke opgave in Zaanstreek- Waterland: 300 op 3 majeure /terreinen (Westerspoor-Zuid, Achtersluispolder en Hemburg). In IJmond-Haarlem is de opgave 225 en in Haven Amsterdam 185. Net als bij bedrijventerreinen ligt bij de venterreinen het grootste deel van de opgave in de categorie revitalisering licht/zwaar : bij venterreinen is dit 75% van het totaal. Van een groot deel van de opgegeven terrein wordt verwacht dat de herstructurering kan/moet starten tussen 2010 en Het betreft 8 van de 14 /terreinen. 4 BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving

9 Tabel 3 Aantal terrein/ in Noord-Holland Zuid naar fasering per deelregio* Start voorzien Amstelland- Meerlanden Amsterdam t Gooi en Vechtstreek IJmond- Haarlem Zaanstreek- Waterland Totaal* Lopend 7 7 (2) 5 5 (2) 4 (1) 28 (5) (4) 15 5 (3) 11 (1) 57 (8) (0) > (1) 4 (1) Totaal Noord-Holland (Zuid)* (6) (5) 34 (3) 127 (14) *tussen akjes staat de respons op venterreinen (als onderdeel van het totaal) Bron: opgave gemeenten C Effecten en kosten van herstructurering In de vragenlijsten hebben de respondenten (ambtenaren EZ van de gemeenten in de MRA) de verwachte resultaten van herstructurering per terrein beschreven. Er is gevraagd naar de staat van het terrein op dit moment en de mogelijkheden voor intensivering en ruimtewinst. Via de 35 terreinbezoeken die zijn gepleegd is getracht na te gaan in hoeverre dat beeld strookt met de realiteit. De huidige staat van de bedrijventerreinen: er is geen sprake van zeer ernstige veroudering. Uiteraard voldoen bepaalde plukjes bedrijventerrein wel aan dit beeld, maar over het algemeen sctten de ambtenaren de veroudering van de terreinen grotendeels lichter in: de meeste terreinen zijn enigszins tot redelijk verouderd. Er lijkt sprake te zijn van iets meer technisch/functionele en ruimtelijke veroudering dan economische of maatscppelijke veroudering. Dit beeld strookt met het beeld uit de terreinbezoeken: er is zeker sprake van veroudering op (bepaalde delen van) de terreinen, maar in relatieve zin valt het allemaal mee. Ook de leegstand is op de meeste terreinen niet zo erg als altijd wordt aangenomen. De leegstand is bij de meeste terreinen beperkt tot maximaal 15% van het totaal aantal panden op het terrein. Dit neemt niet noodzaak voor herstructurering echter niet weg. Vaak vragen ruimtelijke of maatscppelijke ontwikkelingen in de omgeving van het terrein om een ingreep. In andere gevallen is de reden technisch of economisch van aard. Ruimtewinst en intensivering: de meeste terreinen zijn al relatief intensief benut, maar er kan nog meer ruimtewinst geboekt worden. De ambtenaren sctten de totale ruimtewinst op 200 hectare. Er valt ook zeker veel winst te belen door het vergroten van de Floor Space Index: bouwen in meer lagen. Daarnaast kunnen ook vrij veel leegstaande panden nog worden hergebruikt. Dit alles kan zo leiden tot een verdere groei van de arbeidplaatsendichteid op de bedrijventerreinen van de Metropoolregio. Daarbij is wel 20 tot 60 nodig voor uitplaatsing van bedrijven. Bovendien wordt 300 bedrijventerrein dit decennium getransformeerd naar woningbouw. Mogelijkheden op de venterreinen: voor een aantal van de 14 venterreinen met herstructureringsopgave zijn gegevens aangeleverd met betrekking tot de mogelijkheden qua ruimtewinst, intensivering FSI etc. De belangrijkste conclusie is dat bijna 33% van de totale ruimtewinst in de Metropoolregio op de venterreinen te boeken lijkt te zijn: ongeveer 65 op een totaal van ca. 200 (zie tabel 4.3). Op 5 terreinen is er namelijk meer dan 10 ruimtewinst te boeken, op 1 terrein 5-10, en voor 3 terreinen is aangegeven dat er tussen 1 en 5 ruimtewinst mogelijk is. Uitplaatsing van bedrijven lijkt aan de orde bij een aantal herstructurerings op venterreinen. Dat zal elders enkele extra ruimtevraag opleveren. BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving 5

10 Duurzaamheid: parkmanagement en beeldkwaliteitsplannen lijken redelijk ingeburgerd te zijn voor bedrijventerreinen. Op van de 77 onderzochte terreinen is sprake van deze duurzaamheidsindicatoren. Daarnaast zijn steeds meer energiemaatregelen en milieumaatregelen in ontwikkeling, en zal ook het aantal terreinen met parkmanagement de komende jaren nog toenemen. Toch weten ook veel respondenten niet precies wat er op dit gebied gaande is op het terrein: 45% van de gemiddelde respons is weet niet/onbekend of niets ingevuld. Een indicatieve raming wijst uit dat de Metropoolregionale herstructureringopgave van 65 revitaliserings- en herprofilering die tussen 2010 en 2020 gestart kunnen worden afnkelijk van de gebruikte bron en achtergrond van het kental waarmee gerekend wordt - grofweg ergens tussen 500 en miljoen zal kosten. De achtergronden van de kentallen worden in bijlage 7 verder uit de doeken gedaan. D Aanzet tot prioritering Naar alle waarschijnlijkheid is de hiervoor geschetste opgave té groot om met de beschikbare financiële middelen en capaciteit weg te kunnen werken voor Op alle scalniveaus zullen overheden (rijk, provincie, regio, gemeenten) dus prioriteiten moeten stellen en keuzes moeten maken. Een aanzet tot prioritering moet het voor zowel de gemeenten als plabeka en de provincies makkelijker maken onderbouwde keuzes te maken. In hoofdstuk 5 wordt deze aanzet tot prioritering gegeven. Er zijn scores toegekend aan /terreinen op enkele criteria, te weten: urgentie (gewicht: 1/3 e ), albaarheid (gewicht: 1/3 e ) en ruimtewinst en duurzaamheid (gewicht: 1/3 e ). Voor een groot deel zijn de scores per terrein per criterium gebaseerd op de gegevens die zijn aangeleverd door de gemeente. In bijlage 8 staat precies aangegeven hoe de puntentoekenning is bepaald. In hoofdstuk 5 staan per type terrein de totaalscores van hoog naar laag weergegeven. In bijlage 9 staan de scores per criterium weergegeven. 83 terreinen zijn op deze manier via een zo objectief mogelijke scoringsmethode in relatieve zin (dus ten opzichte van elkaar) vergeleken op de prioriteringscriteria. De scores geven geen absolute prioriteit weer. Het is een dynamische lijst: scores kunnen veranderen in de loop van de tijd, omdat bijvoorbeeld in het ene geval de albaarheid van een project groter wordt door een financiële toezegging van de gemeente, terwijl voor een andere locatie bij de planuitwerking op hoge, eerder onvoorziene kosten wordt gestuit. Het PHP gaat werken met een tender-formule waarbij gemeenten zelf bepalen welke locaties voor medefinanciering worden ingediend. In die zin bepalen de gemeenten zelf waar prioriteit aan moet worden gegeven. Een lagere score dan andere terreinen betekent niet dat het terrein of project per definitie buiten het PHP zal vallen. Het proces van onderndelingen en het afwegen van keuzes begint nu pas. Veel zal enerzijds afngen van de kwaliteit van de uitwerking van herstructureringsvoornemens, terwijl anderzijds de beschikbare middelen grenzen zullen stellen. In hoofdstuk 6 geven wij enkele strategische beleidsaanbevelingen aan PHB, Plabeka en de provincies voor de korte en langere termijn over hoe overheden aan toekomstbestendig werklocatiebeleid kunnen werken. Een selectievere publieke investeringsstrategie in combinatie met de noodzaak van een grotere private medefinanciering vanuit het verzakelijkingsspoor zijn hierbij noodzakelijk, zo is de overtuiging van Bureau BUITEN. 6 BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving

11 1 Inleiding 1.1 Achtergrond De achtergrond van dit onderzoek is tweeledig. Dit onderzoek levert belangrijke informatie voor het PHB en fungeert deels als een bouwsteen voor en bijdrage van Plabeka aan de provinciale PHP s. Het Platform Bedrijven en Kantoren (vanaf hier: Plabeka ) van de Metropoolregio Amsterdam ( MRA ) wil samen met de provincies Noord-Holland en Flevoland de herstructurering van bedrijventerreinen een impuls geven. Plabeka heeft daarom het initiatief genomen om te komen tot een Pilotbureau Herstructurering Bedrijventerreinen (vanaf hier: PHB, zie kader voor meer achtergrondinformatie). Het pilotbureau is in oktober 2009 van start gegaan, mede met middelen van het Rijk als gehonoreerde pilot Noordanus. Het PHB wil nu op terreinniveau beter inzicht in de herstructureringsopgave, zodat zij ar inzet goed kan bepalen. Daarnaast hebben de provincies in het landelijke convenant bedrijventerreinen de verplichting aanvaard om een programma herstructurering bedrijventerreinen (vanaf hier: PHP ) voor de periode op te stellen en in april 2010 aan te leveren aan het rijk. De provincie Noord-Holland wil het PHP bottom-up opbouwen: alleen door samenwerking tussen het rijk, de provincie en de (samenwerkende) gemeenten kan de herstructureringsachterstand worden weggewerkt en kan voorkomen worden dat bestaande terreinen in kwaliteit afglijden. Gezien de reeds bestaande en succesvolle samenwerking binnen Plabeka is het logisch om voor de gehele Metropoolregio Amsterdam te streven naar één programma. Plabeka kan naar aanleiding van dit onderzoek - zelf keuzes en prioriteiten voor het PHP aandragen. Het Pilotbureau Herstructurering Bedrijventerreinen Metropoolregio Amsterdam (PHB) De aanleiding voor het opzetten van het PHB is de Pilot Noordanus van Plabeka. Het PHB is gestart op 1 oktober 2009 om voor een periode van 1,5 jaar de herstructurering van bedrijventerreinen te versnellen en onderzoek te doen naar relevante onderwerpen. Door de krachten te bundelen hebben de regionale ontwikkelingsbedrijven Schiphol Area Development Company (SADC), Regionaal Ontwikkelingsbedrijf Noordzeekanaalgebied (RON) en Ontwikkelingsbedrijf Gemeente Amsterdam (OGA) samen met de Stadsregio Amsterdam (SRA) vorm gegeven aan de bemensing van het PHB. Met de aanwezige kennis en kunde is een stevig team ontstaan dat ar diensten aanbiedt aan gemeenten in de Metropoolregio om lopende en nieuwe herstructurerings op te pakken en te versnellen. Het PHB ondersteunt gemeenten die zelf de menskracht of kennis missen om herstructurerings op te pakken of te versnellen. Tevens is er aandacht voor de organisatorische opnging van herstructurering binnen de provincie en het laten uitvoeren van onderzoeken naar verevening en grondprijsbeleid. Door samen te werken met andere partijen in de provincie zoals de Ontwikkelingsbedrijf Noord-Holland Noord (NHN) legt het PHB de organisatorische basis voor een niet-vrijblijvende regionale samenwerking voor herstructurering van bedrijventerreinen. Voor meer informatie is het PHB bereikbaar op ten kantore van SADC BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving 7

12 1.2 Onderzoeksvraag De samenwerkende partijen in Plabeka hebben behoefte aan een scherper inzicht in de herstructureringsopgave als basis voor het PHP. Er is in 2008 al een eerste inventarisatie op hoofdlijnen gemaakt. Onder regie van het PHB is nu een aanscherping van deze inventarisatie uitgevoerd door BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving. Het onderzoek moet vier vragen beantwoorden: Maak een inventarisatie van de herstructureringsopgave per gemeente naar zwaarte (welk type herstructurering), oppervlakte (hectares) en fasering (wanneer schop in de grond) Geef een eerste aanzet tot prioritering ( welke terreinen/ zouden vanuit regionaal perspectief een hogere prioriteit wat betreft urgentie, albaarheid, ruimtewinst en duurzaamheid kunnen hebben ) voor waar tussen de schop in de grond kan Geef een doorkijk voor de periode Verken de kentallen voor kosten en opbrengsten van herstructurering en probeer deze waar mogelijk uit te diepen. 1.3 Onderzoeksproces en respons Enquêtes Om te bepalen hoe groot de opgave is van bedrijventerreinen die geherstructureerd (zouden) moeten worden tussen 2010 en 2020 zijn eind 2009 en begin 2010 enquêtes uitgezet onder de 47 gemeenten/instanties in de Metropoolregio Amsterdam. In bijlage 1 is een lijst opgenomen van alle instanties plus contactpersonen die informatie hebben aangedragen over de opgave in hun gebied. Onze contactpersonen waren voornamelijk de lokale beleidsadviseurs economische zaken. De gemeenten Blaricum en Bloemendaal zijn niet benaderd aangezien deze gemeenten geen oude, bestaande bedrijventerreinen hebben. De overige gemeenten en instanties hebben gereageerd met een respons van vrijwel 100%. Zes gemeenten gaven aan dat er tot 2020 geen opgave tot herstructurering lijkt te spelen op hun bedrijventerreinen: Edam- Volendam, Landsmeer, Oostzaan en Zeevang. Beverwijk en Velsen gaven aan dat er geen opgave speelt voor het gebied buiten hun vens. Het kan echter goed zijn dat bepaalde ontwikkelingen er ineens voor zorgen dat er wél een project gaat spelen in deze gemeenten. Terreinbezoeken Naast de enquêtes zijn er aanvullend bijna 35 terreinbezoeken gepleegd om een beter inzicht te krijgen in de opgave op terreinniveau. De namen van de terreinen die bezocht zijn staan opgenomen in de rechterkolom van bijlage 1. Met de ingevulde vragenlijst in de nd is ter plekke bekeken of de realiteit overeenkwam met dat wat was opgegeven door de betreffende gemeente. Een andere belangrijke functie van de terreinbezoeken was daarnaast om voor het uiteindelijke voorstel tot prioritering van terreinen - beter een integrale en regionale vergelijking te kunnen maken tussen opgave. Bij de terreinbezoeken waren in de meeste gevallen de lokale beleidsmedewerker EZ aanwezig, de accountmanager van het PHB en/of een vertegenwoordiger van de ondermersvereniging van die stad of van dat terrein. 8 BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving

13 Om te bepalen welke terreinen bezocht zouden worden zijn drie criteria genteerd die zijn gestaafd aan de opgave van gemeenten (bruto oppervlakte terrein is >5, tussen 2010 en 2013 schop in de grond en alleen revitaliserings-/herprofilerings). De lijst is vooraf afgestemd met de begeleidingscommissie. Definitie herstructurering Qua definitiering van typen herstructurering hebben we voor dit onderzoek aangesloten bij de definities zoals die door de commissie Noordanus zijn genteerd: Facelift: Hierbij is sprake van een grote opknapbeurt. Deze wordt toegepast indien sprake is van fysieke veroudering van openbare ruimte en gebouwen. Lichte revitalisering: Hierbij blijft de bestaande economische functie (bedrijventerrein) gendafd. Er is sprake van (dreigende) leegstand en achteruitgang van het terrein. Forse ingrepen zijn nodig om de kwaliteiten van de locatie te verbeteren: aanpak van infrastructuur, openbare en private ruimte. Zware revitalisering: Bij dit soort revitalisering is op delen van terreinen sprake van noodzakelijke verwerving van gronden waarna deze bouwrijp worden gemaakt. Bodemsanering, sloop van opstallen en de aanleg/herinrichting van (nieuwe) infrastructuur is veelal onderdeel van dit proces. De gronden kunnen aansluitend (deels) opnieuw worden uitgegeven. De huidige werkfunctie van het terrein, met reguliere bedrijfsruimtes, blijft behouden. De revitaliseringsopgave hoort wél tot de rde kern van de herstructureringsopgave, omdat de inverdienmogelijkheden daarbij het geringst zijn. : Hierbij is sprake van een zware vorm van revitalisering die leidt tot functiewijziging waarbij echter wel sprake is van behoud van de werkfunctie. Een alternatieve invulling met hogere grondprijzen is mogelijk. De locatie krijgt een nieuwe werkfunctie bijvoorbeeld kantorenlocatie of detailndel. Dit vraagt veelal om (gedeeltelijke) sloop van panden en een aanpassing van de infrastructuur. Transformatie: In tegenstelling tot herprofilering wordt het terrein aan de voorraad onttrokken en worden nieuwe, niet-economische functies op de locatie gevestigd, zoals wonen. Er is sprake van een totale herinrichting van het terrein waarbij het terrein (of een deel daarvan) wordt onttrokken aan de voorraad bedrijventerreinen. Qua ingrepen kan per type herstructurering worden gedacht aan: Ingrepen: Facelift Lichte Revitalisering Zware revitalisering Transformatie ingreep in openbare ruimte/gebouwen X X X X X ingreep in infrastructuur ingreep in private ruimte bodemsanering, sloop X X X X X X X X van opstallen X X X functieverandering (wel werkfunctie) X X functie verandering (echt andere functies) (deel) bedrijven ontrokken aan voorraad X X Bron: IBIS, 2009, p. 7 BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving 9

14 Één terrein, meerdere (deel) In Noord-Holland zijn er 6 terreinen opgegeven waar in totaal 21 of deel onderscheiden worden. Zo kan het Zeeburgereiland in Amsterdam volgens de betrokken ambtenaar eigenlijk in 4 gebieden worden opgedeeld waar een andere fasering of soort herstructurering aan de orde is. Die deelgebieden zijn dan ook steeds apart in de database en tabellen meegenomen. Vaak hebben deze deelgebieden nog best een substantiële omvang. De terreinen Amstel III (Amsterdam), t Plaveen (Huizen) en Kogerveld (Zaanstad) zijn ieder in drie delen op te splitsen en Verrijn Stuart (Diemen) en NDSM terrein (Amsterdam) in 2 delen of. In totaal bestaan deze 6 terreinen dus uit 17 aparte (maar deels vaak procedureel en financieel aan elkaar gekoppelde) herstructurerings. Zie ook bijlage 3 en 4. Conclusie respons Al met al was de respons hoog en de kwaliteit van ingevulde gegevens door de contactpersonen goed. De gekozen aanpak om via enquêtes in combinatie met terreinbezoeken gegevens te achterlen heeft ertoe geleid dat er een compleet en integraal beeld is ontstaan van de herstructureringsopgave in de Metropoolregio Amsterdam. De samenstelling van de commissie die het onderzoek begeleidde staat in bijlage Opbouw rapport In hoofdstuk 2 wordt allereerst de herstructureringsopgave in de Metropoolregio op hoofdlijnen neergezet. In het hoofdstuk daarna beschrijven we de opgave per deelregio. In hoofdstuk 4 presenteren we de verwachtingen die de respondenten (de ambtenaren van desbetreffende gemeenten) hebben van herstructurering. Elementen als de stand van veroudering en mogelijkheden tot intensivering komen daarbij aan bod. Ook geven we in dit hoofdstuk een indicatie van de kosten van de herstructureringsopgave. In het hoofdstuk 5 wordt een eerste aanzet voor prioritering gegeven. Het rapport wordt afgesloten met een beschouwing van de auteurs op toekomstbestendig werklocatiebeleid voor de korte en langere termijn. 10 BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving

15 2 De opgave in de Metropoolregio Amsterdam 2.1 Inleiding Dit hoofdstuk geeft een beschrijving van de herstructureringsopgave op regioniveau. De opgave wordt besproken naar type en fasering, in oppervlaktes en aantallen /terreinen. Aan de opgave op de venterreinen wordt een aparte paragraaf gewijd, evenals aan de toelichting over het (grote) verschil van de uitkomsten van deze inventarisatie ten opzichte van de inventarisatie uit De opgave op totaalniveau deelregio De opgave in hectares De totale opgave van terreinen in de MRA waar herstructurering aan de orde is, van face-lift tot revitalisering, bedraagt Tabel 2.1 geeft de verdeling van de totale opgave over de typen herstructurering en de verschillende regio s weer. Overigens kan het zo zijn dat op hetzelfde bedrijventerrein meerdere type herstructurering aan de orde zijn; in dat geval staan de betreffende van dat terrein verdeeld over verschillende kolommen van type herstructurering. Van deze ligt ongeveer 700 (23%) op de venterreinen (zie paragraaf 2.5). De verdeling over de typen herstructurering laat zien dat alle typen in de MRA voorkomen. Transformatie betreft met 337 de kleinste oppervlakte, lichte revitalisering met 952 de grootste oppervlakte. Ook zware revitalisering neemt met 727 een groot deel van de totale oppervlakte voor rekening. 32% (536 ) van de totale lichte/zware revitaliseringsopgave (1.680 ) ligt op de venterreinen (zie paragraaf 2.5). In alle regio s blijkt dat de oppervlakte aan terreinen waar herstructurering aan de orde groot is, hoewel de absolute omvang in de deelregio Amsterdam met 848 het grootst is. Ook de forse totale oppervlakte in de regio Almere-Lelystad, van 312 is opvallend omdat het hier in het algemeen om nieuwere terreinen gaat. Tabel 2.1: Oppervlakte herstructurering in bruto (feitelijk te herstructureren oppervlakte) Plabeka deelregio Facelift Lichte rev. Zware rev. Transformatie Totaal Amstelland-Meerlanden 64,1 360,2 65,9 8,5 9,3 508,0 Amsterdam 102,4 48,2 288,9 266,0 142,7 848,2 t Gooi en Vechtstreek 47,5 173,0 20,1 36,5 77,5 354,6 IJmond-Haarlem 129,5 178,7 262,4 67,9 28,2 666,6 Zaanstreek-Waterland 84,1 156,6 64,8 18,8 61,4 385,6 Almere-Lelystad 98,6 35,0 25,5 134,4 18,0 311,5 Totaal Metropoolregio 526,2 951,7 727,6 532,1 337,0 3074,5 Bron: opgave gemeenten BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving 11

16 Relatieve verdeling opgave Uit tabel 2.2 blijkt dat 28% van de totale oppervlakte van de herstructureringsopgave bedrijventerreinen in de Metropoolregio in Amsterdam te vinden is en 22% in de regio IJmond- Haarlem. Van de totale opgave in deelregio Amsterdam is ongeveer 1/5 e op de venterreinen te vinden. Voor de regio IJmond-Haarlem is dat 1/3 e en in de Zaanstreek zelfs 3/4 e (zie paragraaf 2.5). Wanneer wordt gekeken naar de verdeling over de typen herstructurering valt op dat 40% van de oppervlakte aan zware herstructurering, 50% van de oppervlakte aan herprofilering en 42% van de oppervlakte aan transformatie in de regio Amsterdam ligt. Lichte revitalisering betreft daar een veel minder grote oppervlakte. In de oppervlakte aan lichte revitalisering (952 ) blijkt een betrekkelijk geleidelijke verdeling over de deelregio s met uitzondering van Amstelland-Meerlanden, waarin 38% van de oppervlakte ligt. Het geheel in ogenschouw nemend blijkt de totale oppervlakte van terreinen waar herstructurering een rol speelt gespreid over de deelregio s voorkomt. Tabel 2.2: Relatieve oppervlakte herstructurering naar type en regio Plabeka deelregio Facelift Lichte rev. Zware rev. Transformatie Totaal Amstelland-Meerlanden 12,2% 37,9% 9,1% 1,6% 2,8% 16,5% Amsterdam 19,5% 5,1% 39,7% 50,0% 42,3% 27,6% Gooi en Vechtstreek 9,0% 18,2% 2,8% 6,9% 23,0% 11,5% IJmond-Haarlem 24,6% 18,8% 36,1% 12,8% 8,4% 21,7% Zaanstreek-Waterland 16,0% 16,5% 8,9% 3,5% 18,2% 12,5% Almere-Lelystad 18,7% 3,7% 3,5% 25,3% 5,3% 10,1% Totaal Metropoolregio 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% Bron: opgave gemeenten De opgave in aantallen terreinen/ Uit de rondvraag onder gemeenten blijkt dat er in totaal in de MRA 140 terreinen zijn waar herstructurering aan de orde is, waarvan 127 in Noord-Holland en 13 in Flevoland (tabel 2.3). Het totaal van varieert van 18 in IJmond-Haarlem tot 37 in Zaanstreek-Waterland. Uitverdeeld naar het type herstructurering valt een relatief groot aantal (40) in de categorie lichte revitalisering. Overigens geldt dat als er meerdere typen herstructurering aan de orde zijn op één terrein dan is de volgende regel genteerd: Als een terrein 67% herprofilering kent en 33% lichte revitalisering is dit project als herprofilering geregistreerd in onderstaande tabel (grootste ingreep gaat voor) Bij een gelijk percentage geldt de zwaarste ingreep (zwaarte ingreep gaat voor) Als er 90% facelift aan de orde is en op het overige deel van het terrein revitalisering of herprofilering aan de orde is, dan geldt dit terrein als revitaliserings- of herprofileringsterrein (afnkelijk van de grootste revitaliserings- of herprofileringsingreep) In de MRA zijn 33 terreinen (bijna een op de vier) te vinden waarvan meer dan 33% van de totale oppervlakte van het terrein in aanmerking komt voor transformatie. Een interessant gegeven gezien het feit dat dit ook onttrekkingen van oppervlaktes bedrijventerrein aan het totaal tot gevolg zal hebben. Opvallend is ook dat maar liefst 10 van de 33 terreinen waar transformatie speelt, zich in Zaanstreek-Waterland bevinden. Binnen zware revitalisering en 12 BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving

17 herprofilering zijn de, afgezien van een lichte oververtegenwoordiging van Amsterdam, gelijkelijk verdeeld aanwezig over de deelregio s Tabel 2.3: Herstructureringsopgave in aantallen /terreinen Amstelland- Meerlanden Amsterdam t Gooi en Vechtstreek IJmond- Haarlem Zaanstreek- Waterland Totaal Noord- Holland Totaal Flevoland (Almere- Lelystad ) Totaal Facelift Lichte revitalisering (incl. <33% transformatie) Zware revitalisering (incl. <33% transformatie) (incl. <33% transformatie) Transformatie (>33% van totale opp. van terrein) Totaal Metropoolregio Bron: opgave gemeenten 2.3 Noord-Holland: de opgave naar type en fasering Aan de gemeenten is ook gevraagd aan te geven hoe de fasering van hun herstructurerings er (zoals voorzien) eruit ziet. Dit is immers een belangrijke factor om in de beleidsontwikkeling rekening mee te houden. Van het totaal van 127 in Noord- Holland lopen er nu al 28, waarvan 5 herstructurering van venterreinen betreft (zie ook paragraaf 2.5). 14 van de 127 /terreinen waar een opgave ligt betreft venterreinen. Voor de komende jaren, tot 2013, zijn er 57 waarvan een opstart is voorzien en voor de periode nog eens 38. Het aantal lopende (28) is daarmee dus nog betrekkelijk klein vergeleken met het aantal dat de komende jaren opgestart (zou) moet(en) worden (95 tot 2020). De regio staat dus voor een klus! Naar type valt (wederom) het grote aantal terreinen op waar een lichte of zware revitalisering aan de orde is. Naar omvang van de terreinen, uitgedrukt in bruto, blijken er in Noord-Holland voor in totaal 922 aan te lopen. Voor de periode wordt er door de gemeenten de opstart van in totaal nog eens voorzien. Het grootste deel daarvan is qua oppervlakte te vinden in de typen lichte revitalisering en zware revitalisering (856 ). BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving 13

18 Tabel 2.4: Opgave Noord-Holland Zuid naar type herstructurering (bruto ) en fasering* Start voorzien Aantal * Facelift Lichte rev. Zware rev. Transformatie Totaal () Lopend 28 (5) 154,0 336,5 185,9 114,5 131,4 922, (8) 134,0 425,7 430,7 158,4 113,3 1262, (0) 62,1 73,9 85,1 123,2 72,8 417,2 > (1) 77,5 80,5 0,3 1,5 1,5 161,3 Totaal Noord-Holland (Zuid) 127 (14) 427,6 916,7 702,1 397,6 319,0 2763,0 *tussen akjes staat de respons op venterreinen (als onderdeel van het totaal) Bron: opgave gemeenten Tabel 2.5 geeft de door de gemeente voorziene fasering per deelregio weer. In alle regio s lopen momenteel meerdere en worden de komende jaren nieuwe opgestart. In de tabel staan tussen akjes de aantallen die herstructurering van venterreinen betreft. Tabel 2.5: Aantal terrein/ in Noord-Holland Zuid naar fasering per deelregio* Start voorzien Amstelland- Meerlanden Amsterdam t Gooi en Vechtstreek IJmond- Haarlem Zaanstreek- Waterland Totaal* Lopend 7 7 (2) 5 5 (2) 4 (1) 28 (5) (4) 15 5 (3) 11 (1) 57 (8) (0) > (1) 4 (1) Totaal Noord-Holland (Zuid)* (6) (5) 34 (3) 127 (14) *tussen akjes staat de respons op venterreinen (als onderdeel van het totaal) Bron: opgave gemeenten 14 BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving

19 2.4 Flevoland (Almere-Lelystad): de opgave naar type en fasering In de Provincie Flevoland zijn er nog geen herstructurerings die als lopend aangemerkt zijn. Van 2010 tot 2013 is echter de opstart van 5 voorzien, die betrekking hebben op een totale oppervlakte van 157. Almere en Lelystad hebben geen venterreinen. Tabel 2.6: Opgave Almere-Lelystad naar type herstructurering (bruto ) en fasering Start voorzien Aantal Facelift Lichte rev. Zware rev. Transformatie Totaal Lopend 0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0, ,1 0,0 25,5 70,4 0,0 157, ,5 35,0 0,0 64,1 9,0 145,6 > ,0 0,0 0,0 0,0 9,0 9,0 Totaal Flevoland (Almere-Lelystad) Bron: opgave gemeenten 13 98,6 35,0 25,5 134,4 18,0 311,5 2.5 Haventerreinen: de opgave in het Noordzeekanaalgebied In totaal is 26% (714 ) van de totale herstructureringsopgave in Noord-Holland (2.765 ) gesitueerd op de venterreinen in de provincie. In bijlage 6 staan de gegevens over de 14 relevante venterreinen weergegeven. Op 14 van de 127 terreinen/ (11%) zou dus 26% van de totale oppervlakte op de schop moeten gaan. Er ligt vooral een flinke opgave in Zaanstreek-Waterland: 300 (zie tabel 2.7) over 3 majeure /terreinen (Westerspoor-Zuid, Achtersluispolder en Hemburg). In die regio ligt 78% van de totale herstructureringsopgave aan bedrijventerreinen op deze 3 venterreinen (zie tabel 2.8). Net als bij bedrijventerreinen ligt bij de venterreinen het grootste deel van de opgave in de categorie revitalisering licht/zwaar. Bij venterreinen is dit zelf 75% van het totaal. Tabel 2.7: Oppervlakte herstructurering op venterreinen in bruto (feitelijk te herstructureren oppervlakte) Plabeka deelregio Facelift Lichte rev. Zware rev. Transformatie Totaal Amstelland-Meerlanden Geen venterreinen Amsterdam (6 ) 0,0 0,0 140,0 46,5 0,0 186,5 t Gooi en Vechtstreek Geen venterreinen IJmond-Haarlem (5 ) 8,0 0,0 219,2 0,0 0,0 227,2 Zaanstreek-Waterland (3 ) 77,5 176,5 0,0 46,0 0,0 300,0 Almere-Lelystad Geen opgave op venterreinen Totaal venterreinen Metropoolregio (14 ) 85,5 176,5 359,2 92,5 0,0 713,6 Bron: opgave gemeenten BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving 15

20 Tabel 2.8: Aandeel opgave venterreinen op totaal (bruto ) per deelregio Plabeka deelregio Opgave venterreinen Opgave totaal Aandeel opgave venterreinen op totaal Amstelland-Meerlanden 0,0 508,0 0 % Amsterdam (6 ) 186,5 848,2 22,0% t Gooi en Vechtstreek 0,0 354,6 0 % IJmond-Haarlem (5 ) 227,2 666,6 34,1% Zaanstreek-Waterland (3 ) 300,0 385,6 77,8% Almere-Lelystad 0,0 311,5 0 % Totaal Metropoolregio (14 ) 713,6 3074,5 23,2% Bron: opgave gemeenten Van een groot deel van de opgegeven terrein wordt verwacht dat de herstructurering kan/moet starten tussen 2010 en Het betreft 8 van de 14 /terreinen. Gemiddeld betreft het van 40 aan omvang. Veel van deze herstructureringsprocessen bevinden zich echter nog in de idee- of studiefase (zie bijlage 6). Tabel 2.9: Opgave venterreinen naar type herstructurering (bruto ) en fasering Start voorzien Aantal Facelift Lichte rev. Zware rev. Transformatie Totaal () Lopend 5 8,0 99,0 88,2 46,5 0,0 241, ,0 0,0 271,0 46,0 0,0 317, ,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 > ,5 77,5 0,0 0,0 0,0 155,0 Totaal venterreinen Metropoolregio Bron: opgave gemeenten 14 85,5 176,5 359,2 92,5 0,0 713,6 2.6 Toelichting verschil met inventarisatie uit 2008 Ook in 2008 is er een inventarisatie uitgevoerd van de herstructureringsopgave bedrijventerreinen in de Metropoolregio Amsterdam. Plabeka wilde toen op hoofdlijnen inzicht krijgen in de opgave voor het Plabeka werkgebied. De grootste verschillen in uitkomst van toen en nu worden hierna puntsgewijs toegelicht en waar mogelijk verklaard: Qua aantallen terreinen zijn er in 2008 ongeveer 70 terreinen opgegeven terwijl er nu 127 (Noord-Holland) + 13 (Flevoland) op de lijst staan. De verklaring hiervoor is meerledig: Het was duidelijk voor de gemeenten dat deze inventarisatie een essentiële bouwsteen zou zijn voor het PHP: als je niet reageert is de kans groot dat je buiten de (subsidie)boot valt. Deze peen heeft ertoe geleid dat gemeenten redelijk op tijd en met een hogere precisie gegevens hebben aangeleverd. 16 BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving

21 Er zijn deze keer meer instanties en op een lage scalniveau benaderd: gemeente Lelystad is bijvoorbeeld een nieuw lid van de Plabeka familie en deze keer zijn ook alle Amsterdamse stadsdelen en projectbureaus aangeschreven. In 2008 leverde alleen EZ Centrale Stad gegevens aan voor de opgave. Hoe meer partijen je (op een lager scalniveau) benaderd, hoe nauwkeuriger (en meer) de opgave zal zijn. Daarnaast is de respons deze keer hoger: vrijwel 100% terwijl in gemeenten niet gereageerd dden. Een deel van de terreinen die in de rapportage uit 2008 in bijlage 3 ( niet opgenomen herstructureringslocaties ) terecht zijn gekomen maken nu wél integraal deel uit van de opgave omdat de respons hierover beter is en er meer gegevens voor zijn aangeleverd. Qua hectares is het beeld ook iets gewijzigd te opzichte van De verklaringen hiervoor zijn: In 2008 keken we naar netto hectares, nu is nadrukkelijk de keuze voor bruto hectares gemaakt omdat deze oppervlakte ook de openbare ruimte omvat De vraag was nadrukkelijk om de opgave qua hectares scherp in beeld te brengen. Er is nu relatief meer tijd gestoken in het naar boven len van de exacte opgave per type ingreep per terrein. Zo werd in het onderzoek in 2008 automatisch 100% van de oppervlakte van een terrein toegerekend aan één bepaald type herstructurering (bijvoorbeeld: als een ambtenaar aangaf dat er een facelift aan de orde was werd altijd 100% van de oppervlakte van het terrein tot dit type gerekend), terwijl nu juist meerdere typen herstructurering op één terrein voor een kleinere oppervlakte de boeken in is gegaan. Het beeld is dus veel scherper geworden. BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving 17

22 18 BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving

23 3 De opgave per deelregio 3.1 Inleiding Voor iedere Plabeka deelregio worden in dit hoofdstuk drie soorten informatie gepresenteerd: Een tabel waarmee per terrein eenvoudig de fasering en type van de (zwaarste) opgave achterald kan worden; De venterreinen zijn vetgedrukt in de tabel Een kaart waarop alle door de gemeenten opgegeven terreinen/ staan aangegeven. De legenda is niet bij iedere kaart qua scal 1 op 1 gelijk aan de afbeelding zelf. Over het algemeen geldt: hoe groter het blokje, hoe groter de opgave; Een tabel waaruit de transformatieopgave op terreinniveau duidelijk wordt. De gegevens corresponderen in de totaal-rijen met de tabellen uit hoofdstuk 2. In bijlage 3, 4, 5 en 6 staan op terreinniveau de typering en fasering van de opgave overzichtelijk weergegeven. Bijlage 3 is gesorteerd naar oplopende zwaarte van herstructurering. Bijlage 4 staat op volgorde van planfase waarin het project zich momenteel bevindt en wanneer de schop in de grond kan. Bijlage 5 zoomt in op de opgave in Almere-Lelystad. Bijlage 6 licht speciaal de opgave op de venterreinen eruit. Ook de relevante herstructureringsopgave op de venterreinen (de natte terreinen, zowel kadegebonden als vengerelateerd) staat in de tabellen, kaarten en bijlagen voor de desbetreffende deelregio uitgewerkt. 3.2 De opgave in Amstelland-Meerlanden Tabel 3.1: De herstructureringsopgave in Amstelland-Meerlanden Lopend Project schop in de grond mogelijk schop in de grond >2020 Totaal Facelift 0 Lichte revitalisering (incl. <33% transformatie) De Weeren (Haarlemmermeer) Spoorzicht (Haarlemmermeer) Bedrijventerrein Uithoorn (Uithoorn) Hornmeer (Aalsmeer) Legmeer (Amstelveen) Verrijn Stuartvervolgproject (Diemen) De Hoek (Haarlemmermeer) De Liede (Haarlemmermeer) Graan voor Visch Zuid (Haarlemmermeer) Boesingheliede (Haarlemmermeer) Stammerdijk (Diemen) Vicon (Haarlemmermeer) De Kwakel (Uithoorn) 15 BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving 19

24 Rijsenhout (Haarlemmermeer) Molenkade- Industrieweg (Ouder-Amstel) Zware revitalisering (incl. <33% transformatie) Verrijn Stuarthuidig project (Diemen) Fokkerterrein (Haarlemmermeer) De Sniep (Diemen) Cruquius (Haarlemmermeer) 4 (incl. <33% transformatie) Transformatie (>33% oppervlakte) De Pionier (Haarlemmermeer) Nijverheidsstraat (Haarlemmermeer) Totaal Ambachtenstraat (Ouder-Amstel) Bron: opgave gemeenten Kaart 3.1: De herstructureringsopgave in Amstelland-Meerlanden 20 BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving

25 Tabel 3.2: De transformatieopgave in Amstelland-Meerlanden (gesorteerd van hoogste transformatieopgave naar laagste) Totale oppervlakte terrein Oppervlakte te herstructureren gebied (bruto ) Gemeentenaam Terreinnaam Bruto opp () Netto opp () Ha Facel. Lichte Rev. Zw.Rev. Herpr. Transf Gemeente Haarlemmermeer De Pionier (Bolsterrein?) 20,1 14,1 6,7 0,0 0,0 6,7 6,7 Gemeente Ouder-Amstel Ambachtenstraat 3,0 3,0 0,0 0,0 0,0 1,5 1,5 Gemeente Haarlemmermeer Nijverheidsstraat 1,4 0,8 0,0 0,0 0,0 0,3 1,1 Totale transformatie () 9,3 Bron: opgave gemeenten BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving 21

26 3.3 De opgave in Amsterdam Tabel 3.3: De herstructureringsopgave in Amsterdam Facelift Lopend project Amstel I (Amsterdam) schop in de grond Cruquiuswerkgebied (Amsterdam) Bedrijventerrein Zeeburgerpad (Amsterdam) mogelijk schop in de grond >2020 Totaal 3 Lichte revitalisering (incl. <33% transformatie) Zware revitalisering (incl. <33% transformatie) Gembo-terrein (Amsterdam) Amstel Business Park, Zuid (Ouder Amstel) FCA (Amsterdam) Westerhoofd (Haven Amsterdam) Main/Moezelven (Haven Amsterdam) Autotermnal (Haven Amsterdam) ADM terrein (Haven Amsterdam) 2 5 (incl. <33% transformatie) Buiksloterm (Amsterdam) NDSM werf Oost, (Amsterdam) Stadsven Minerva (Haven Amsterdam) Vervoerscentrum (Amsterdam ven) Hamerstraatgebied (Amsterdam) Zeeburgereiland, bedrijvenstrook (Amsterdam) Amstel III, gebied 1 (Amsterdam) Amstel III, gebied 2 (Amsterdam) Landlust (Amsterdam) Amstel III, deelgebied 3 t/m 7 (Amsterdam) 10 Projecten Transformatie (>33% oppervlakte) Zeeburgereiland, RI-Oost (Amsterdam) NDSM werf Zuid, (Amsterdam) Amstel Business Park Oost (Amsterdam, feitelijk maar 10% transformatie) Zeeburgereiland, Sluisbuurt (Amsterdam) Zeeburgereiland, Oostpunt (Amsterdam) 5 Totaal Bron: opgave gemeenten 22 BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving

27 BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving 23

28 Kaart 3.2: De herstructureringsopgave in Amsterdam 24 BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving

29 Tabel 3.4: De transformatieopgave in Amsterdam (gesorteerd van hoogste transformatieopgave naar laagste) Totale oppervlakte terrein Oppervlakte te herstructureren gebied (bruto ) Gemeentenaam Terreinnaam Bruto opp () Netto opp () Ha Facel. Lichte Rev. Zw.Rev. Herpr. Transf Gemeente Amsterdam Zeeburgereiland, RI-Oost 34,5 25,0 0,0 0,0 0,0 0,0 34,5 Gemeente Amsterdam Amstel I (Overamstel) 50,7 38,6 25,4 0,0 0,0 0,0 25,4 Gemeente Amsterdam Buiksloterm 100,0 52,0 38,0 0,0 12,0 25,0 25,0 Gemeente Amsterdam Zeeburgereiland, Sluisbuurt 41,3 30,0 0,0 0,0 0,0 20,7 20,7 Gemeente Amsterdam Zeeburgereiland, Oostpunt 16,5 12,0 0,0 0,0 0,0 8,3 8,3 Gemeente Amsterdam FCA/Centrale Marktllen 23,5 14,0 0,0 0,0 16,5 0,0 7,1 Gemeente Amsterdam Cruquiuswerkgebied 17,2 13,7 12,0 0,0 0,0 0,0 5,2 Gemeente Amsterdam NDSM werf Oost 20,5 17,1 0,0 0,0 0,0 16,4 4,1 Gemeente Amsterdam Hamerstraatgebied 36,5 28,0 0,0 0,0 0,0 32,9 3,7 Gemeente Amsterdam NDSM werf Zuid 7,2 6,0 0,0 0,0 0,0 3,6 3,6 Gemeente Amsterdam Amstel BPO 36,0 36,0 0,0 0,0 0,0 0,0 3,6 Gemeente Amsterdam Bedrijventerrein Zeeburgerpad 5,9 3,3 4,1 0,0 0,0 0,0 1,8 Totale transformatie () 142,7 Bron: opgave gemeenten BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving 25

30 3.4 De opgave in t Gooi en de Vechtstreek Tabel 3.5: De herstructureringsopgave in t Gooi en Vechtstreek Facelift Lopend project schop in de grond Nieuwevaart (Bussum) De Slenk (Wijdemeren) mogelijk schop in de grond >2020 Totaal 2 Projecten Lichte revitalisering (incl. <33% transformatie) Rading (Wijdemeren) Havenkwartier (Hilversum) Kerkelanden (Hilversum) Liebergerweg (Hilversum) Oude Amersfoortseweg (Hilversum) t Plaveen overig (Huizen) Noord (Weesp) Nieuw Walden/ Machineweg (Wijdemeren) Reeweg (Wijdemeren) de Zodde (Wijdemeren) 10 Zware revitalisering (incl. <33% transformatie) (incl. <33% transformatie) t Plaveen (Lucentterrein Huizen) Mussenstraat (Hilversum) Korte Noorderweg (Hilversum) t Plaveen BNI (Huizen) Gooimeer Zuid (Naarden) 0 5 Transformatie (>33% oppervlakte) Verbindingslaan (Bussum) Bensdorp cacao (Bussum) Larenseweg (Hilversum) Kolonel Palmkazerne (Bussum) Caliskamp (Laren) KNSF terrein (Muiden) Havengebied/ bruine Vloot (Muiden) Nijverheidslaan (Weesp) 8 Projecten Totaal Bron: opgave gemeenten 26 BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving

31 Kaart 3.3: De herstructureringsopgave in t Gooi en Vechtstreek BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving 27

32 Tabel 3.6: De transformatieopgave in t Gooi en Vechtstreek (gesorteerd van hoogste transformatieopgave naar laagste) Totale oppervlakte terrein Oppervlakte te herstructureren gebied (bruto ) Gemeentenaam Terreinnaam Bruto opp () Netto opp () Ha Facel. Lichte Rev. Zw.Rev. Herpr. Transf Gemeente Muiden KNSF terrein 47,0 44,0 0,0 0,0 0,0 0,0 47,0 Gemeente Hilversum Larenseweg 15,0 15,0 0,0 3,8 0,0 0,0 11,3 Gemeente Weesp Nijverheidslaan 12,0 9,5 0,0 0,0 0,0 2,4 9,6 Gemeente Bussum Bensdorp cacao 4,0 1,2 0,0 0,0 0,0 1,0 3,0 t Plaveen Gemeente Huizen (overig incl. vengebied) 38,5 38,5 0,0 36,6 0,0 0,0 1,9 Gemeente Bussum Kolonel Palmkazerne 2,0 2,0 0,0 0,0 0,0 0,5 1,5 Gemeente Huizen t Plaveen (Lucentterrein) 6,0 6,0 0,0 0,0 3,0 1,5 1,5 Gemeente Laren Caliskamp 0,7 0,7 0,0 0,0 0,0 0,0 0,7 Gemeente Bussum Verbindingslaan 0,5 0,5 0,0 0,0 0,0 0,0 0,5 Gemeente Muiden Havengebied/bruine Vloot 1,0 0,8 0,0 0,0 0,0 0,0 0,5 Totale transformatie () 77,5 Bron: opgave gemeenten 28 BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving

33 3.5 De opgave in IJmond-Haarlem Tabel 3.7: De herstructureringsopgave in IJmond-Haarlem Facelift Lopend project Noordwijkermeer (Velsen) schop in de grond De Houtwegen (Heemskerk) mogelijk schop in de grond Castricummer Werf (Castricum) Schulpstet/Stetweg (Castricum) Boekel/Kanaaldijk (Castricum) >2020 Totaal 5 Lichte revitalisering (incl. <33% transformatie) Zware revitalisering (incl. <33% transformatie) Waarderpolder (Haarlem) Zeeven IJmuiden (Velsen ven) Business Park IJmond/Corus (Velsen/Beverwijk) De Pijp (Beverwijk ven) Grote Hout/NAM (Velsen ven) 0 5 (incl. <33% transformatie) Transformatie (>33% oppervlakte) Sugar City (Haarlemmerliede Spaarnwoude) Lageweg (Haarlemmerliede Spaarnwoude) Bedrijventerrein Noord (Uitgeest, feitelijk wordt maar 20% getransformeerd) AWZI (Zandvoort) Delftstraat (Haarlem) Haven e.o. (Heemstede) Noorderduinweg/ K.Onnestraat (Zandvoort) R.Kochstraat/ K.Onnestraat (Zandvoort) 2 6 Totaal Bron: opgave gemeenten BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving 29

34 Kaart 3.4: De herstructureringsopgave in IJmond-Haarlem 30 BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving

35 Tabel 3.8: De transformatieopgave in IJmond-Haarlem (gesorteerd van hoogste transformatieopgave naar laagste) Totale oppervlakte terrein Oppervlakte te herstructureren gebied (bruto ) Gemeentenaam Terreinnaam Bruto opp () Netto opp () Ha Facel. Lichte Rev. Zw.Rev. Herpr. Transf Gemeente Haarlemmerliede Spaarnwoude Lageweg (terrein Volker Stevin en werf) 14,9 10,4 0,0 0,0 0,0 0,0 14,9 Gemeente Uitgeest Bedrijventerrein Noord 33,0 25,0 0,0 0,0 0,0 0,0 6,6 Gemeente Zandvoort Noorderduinweg/K.Onnesstraat 2,5 1,9 0,0 0,0 0,0 0,0 2,5 Gemeente Haarlem Delftstraat 2,2 1,2 0,0 0,0 0,0 0,0 2,2 Gemeente Heemstede Haven e.o. 3,6 3,0 0,0 2,2 0,0 0,0 1,5 Gemeente Zandvoort R.Kochstraat/K.Onnesstraat 0,5 0,4 0,0 0,0 0,0 0,0 0,5 Totale transformatie () 28,2 Bron: opgave gemeenten BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving 31

36 3.6 De opgave in Zaanstreek-Waterland Tabel 3.9: De herstructureringsopgave in Zaanstreek-Waterland Facelift Lopend project De Koog (Purmerend) schop in de grond Kogerveld Noord (Zaanstad) mogelijk schop in de grond Blooksven/Smitsven (Zaanstad) Krommenierpad (Zaanstad) Noorddijk (Zaanstad) Pielkenrood/Karlsmn (Zaanstad) Verkade (Zaanstad) Zaandammerweg (Zaanstad) >2020 Totaal 8 Projecten Lichte revitalisering (incl. <33% transformatie) Assendelft Noord (Zaandstad) Molletjesveer (Zaanstad) Achtersluispolder (Zaanstad ven) Stationsstraat Koog (Zaanstad) Touwslagerstraat/Zuiddijk (Zaanstad) D. Sonoyweg (Zaanstad) Aris van Broekweg (Zaanstad) Bonar Floors (Zaanstad) Breedweer (Zaanstad) Loders Croklaan (Zaanstad) Tate&Lyle (Zaanstad) Westerspoor Zuid (Zaanstad ven) 12 Projecten Zware revitalisering (incl. <33% transformatie) (incl. <33% transformatie) Transformatie (>33% oppervlakte) Kogerveld Zuid (Zaanstad) Zuiderhout (Zaanstad) Krommenie Oost (Zaanstad) Hembrugterrein (Zaanstad ven) De Where (Purmerend) Galgeriet (Waterland) Kogerveld Midden (Zaanstad) Overtuinen/Mauritsstraat (Zaanstad) Hemmes (Zaanstad) Zuideinde Westzaan (Zaanstad) Insulindeweg (Beemster) Bamestraweg (Beemster) Zuideinde/Plein13/ Dubbele Buurt (Zaanstad) Wagenweg '75 (Purmerend) Nieuweweg / Bruynvisweg (Wormerland) Houtvenkade (Zaanstad) 5 Projecten 2 10 Totaal 4 11 Noordeinde (Zaanstad) Bron: opgave gemeenten 32 BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving