CENTRUM TUNNELWEG VAN SCHAECK MATHONSINGEL CENTRUM

Transcriptie

1

2 GAAT U MEE OP REIS Het landelijk thema van de Open Monumentendag is dit jaar Op reis. Met dit thema verhaalt de Open Monumentendag over de invloed die reizen en vervoer hebben gehad en nog steeds hebben op het aanzien van Nederland. In Nijmegen zijn er dit jaar weer tal van activiteiten en worden er bijzondere monumenten opengesteld. Zo kunt u aan boord van een oude klipper uit 1885 reizen in het verleden opnieuw beleven, een bezoek brengen aan de voormalige vrijmetselaarsloge Lodewijk of door een gids in en om het station rondgeleid worden. Bovendien kunt u in de Marikenstraat oude ansichtkaarten in de etalage-expositie zien en beleven wat we vroeger tijdens het reizen aan het thuisfront lieten weten. Nijmegen besteedt daarnaast dit jaar aandacht aan de tijd ná operatie Market Garden die 70 jaar geleden plaatsvond. Optrekkende grondtroepen veroverden bij dit geallieerd offensief op 20 september 1944 de Waalbrug. Monumenten Centrum pagina 3 Monumenten West pagina 13 Programma Operatie Market Garden pagina 15 OP REIS Het lukte echter niet om verder op te trekken waardoor Nijmegen frontstad werd. De stad was wel bevrijd, maar nog niet vrij. Dankzij vrijwilligers en een speciaal samen - werkings verband met dagblad De Gelderlander en de Radboud Universiteit kunt u tijdens de Open Monumentendag op 13 en 14 september een reis door de tijd maken. In gebouwen die een markant oorlogsverhaal vertellen, kunt u als het ware opnieuw horen en zien wat de dagelijkse beschietingen, het leven in schuilkelders en een gebrek aan eerste levensbehoeften aan angst en spanningen met zich meebracht voor de bewoners van onze stad. Als wandelaar wil ik u graag de spe ciale bombardementswandeling aanbevelen die door het Gilde Nijmegen wordt georganiseerd. Ik wens u een bijzondere reis toe tijdens de Nijmeegse Open Monumentendag. Ben van Hees, wethouder cultuurhistorie Monumenten Midden/Zuid pagina 19 Monumenten Oost pagina 21 Monumenten Noord pagina 29 Activiteiten pagina 30 Extra rondleidingen en activiteten pagina 31 Plattegrond centrum pagina 32 Plattegrond Nijmegen pagina 33 Informatie en colofon achterzijde GROETEN UIT DE STEVENSKERK CS 23 CENTRUM TUNNELWEG KRONENBURGER- PARK VAN SCHAECK MATHONSINGEL CENTRUM LANGE HEZELSTRAAT NASSAUSINGEL KEIZER KAREL PLEIN PAPENGAS 1 Stevenskerk i 2 Vm Latijnse school 3 Titus Brandsma Kapel 4 Kronenburger- of Kruittoren 5 St. Jacobskapel 6 Atelier Spits op kunst 7 Synagoge 8 Commanderie van St. Jan 9 Brouwershuis 10 Besiendershuis 11 Huize Bethlehem 12 Cellenbroederenhuis 13 De Stratemakerstoren 14 Opoe Sientje 15 St. Nicolaaskapel, Barbarossaruïne & Valkhofpark 16 Architectuur Centrum Nijmegen 17 t Hoogstraatje 18 Stadhuis 19 Mariënburgkapel/Huis van de Nijmeegse geschiedenis 20 Natuurmuseum (vm synagoge) 21 Petrus Canisiuskerk 22 Stadsschouwburg 23 Centraal station DODDENDAAL BEGIJNENSTRAAT BLOEMERSTRAAT LAGE MARKT GANZENHEUVEL HOUTSTRAAT STIKKE HEZELSTR D 6 i 1 2 AUGUSTIJNENSTRAAT PLEIN 1944 MOLENSTRAAT SMIDSTRAAT GROTE MARKT ORANJESINGEL WAALKADE BROERSTRAAT 1 ZIEKERSTRAAT VAN WELDERENSTRAAT GROTESTRAAT MARIKENSTRAAT MARIËNBURG TWEEDE WALSTRAAT VLEESHOUWERSTRAAT SNIJDERSTRA AT BURCHTSTRAAT GROENE BALKON STEVENSKERK MARIËNBURGSESTRAAT WAAL VALKHOF St. Stevenskerkhof 61/62/64 zo uur Doorlopend rondleidingen HERTOGSTRAAT ST. CANISIUSSINGEL KELFKENSBOS DERDE WALSTRAAT GER ARD NOODTSTRAAT Met dit imposante gebouw op 37 een heuvel, wilde de kerk in de Middeleeuwen een tegenhanger zijn voor de Valkhofburcht. Bij het orgel zijn nog de oorspronkelijke 13 e eeuwse pijlers te herkennen. In de grafkelder ligt Catharina van Bourbon begraven, een adellijke dame die na haar dood WEST een groot deel 43 van Het haar Badhuis fortuin aan de kerk 24 Begraafplaats Dorpsstraat naliet. Ca , 44 Antonius laatromaans, van Paduakerk gotisch en 25 Petruskerk laat gotisch. Restauratie 45 Snijderskazerne De Boskapel 27 De Witte Molen MIDDEN/ZUID 7 21 NONNENSTRAAT 8 18 A 9 19 RIDDERSTRAAT PRINS HENDRIKSTRAAT 46 Stadslandgoed Limos 47 Vrijmetselaarsloge 48 Joodse Begraafplaats 49 Huize Heyendaal 50 Villa Oud Mariënboom 51 Berchmanianum 52 Nebo klooster 28 Titus Brandsma Gedachteniskerk 29 St. Annamolen 30 De Tweeling 31 H. Antonius/St. Annakerk 32 Byzantijnse Kapel NOORD 33 Vm Benzinestation Auto Palace 53 Dorpsschuur Lent OOST 2 54 Historische Tuinderij VM LATIJNSE SCHOOL de Lentse warmoezenier 34 Estelgebouw 55 St. Stevenskerkhof Buitenplaats 2 Oosterhout 35 Concertgebouw De Vereeniging za uur 36 Vm Vrijmetselaarsloge A Stadhuis St. Lodewijk Doorlopend rondleidingen B Van t Lindenhoutmuseum 37 Evangelisch-Lutherse Kerk C Old Cave 38 Maria GeboortekerkHerman van Herengrave D Vm Hotel-café-restaurant was de bouwmeester De Bonte Os 39 Gelders Archeologisch van Centrum deze laat-middeleeuwse E Huis van de Nijmeegse jongensschool geschiedenis die G.M. Kam bij de Stevenskerk F Museum hoorde. Het De Valkhof voorgevel is rijkversierd 40 Canisiuscollege met apostelbeelden G fietstrap Snelbinder en het stads Oosterhoutsedijk wapen. 41 Begraafplaats Stenenkruisstraat , Herman van Herengrave. Laatgotisch/ 42 R.K. Begraafplaats Daalseweg renaissance. = avondwandeling C E F WAALBRUG BERG EN DALSEWEG 38

3 6 ATELIER SPITS OP KUNST 3 TITUS BRANDSMA- KAPEL Kroonstraat 112 De voormalige gedachteniskapel van Titus Brandsma ligt precies op de plek waar de Karmeliet Brandsma in 1942 door de Nazi s werd opgepakt, hij overleed in Dachau. De afmetingen van de kapel komen precies overeen met die van zijn cel in Dachau P. Dijkema. Bossche School. 4 KRONENBURGER- OF KRUITTOREN Parkweg 99 zo uur Doorlopend informatie De Kronenburgertoren werd gebouwd omstreeks 1425 als onderdeel van de verdedigingswerken rond de stad. Hier lag vroeger het munitiekruit opgeslagen, vandaar de bijnaam Kruittoren. De vestingwerken werden aan het einde van de 19 e eeuw gesloopt, maar de toren werd, dankzij de inzet van enkele Nijmegenaren, opgenomen in de aanleg van een romantisch stadspark. 5 ST. JACOBSKAPEL Glashuis 4 zo uur Pelgrimstocht door de binnenstad verkrijgbaar (4 euro) De middeleeuwse kapel hoorde waarschijnlijk bij het Sint Jacobsgasthuis, bedoeld voor pelgrims. In de 17 e eeuw is er een aantal jaren een luxe glasblazerij in de kapel, vandaar de straatnaam Glashuis Restauratie J.G. Deur. Lage Markt 34 zo uur Expositie beeldend kunstenaar J. van Moll Oorspronkelijk was dit het rentmeesterhuis van het kapittel van Xanten, Hof van Xanten genaamd. Vanaf 1680 werd het een onderdeel van een complex huizen waarin de Jezuïeten een schuilkerk hadden. Circa 1650, restauratie , Ir. J.G. Deur. 7 SYNAGOGE Nonnenstraat zo uur Doorlopend rondleidingen 8 COMMANDERIE VAN ST. JAN Franseplaats 1 zo uur Rondleidingen over de geschiedenis van het pand om 12, 13, 14, 15 en 16 uur Vrijdag 12 september om 19 uur is er een diner in de Commanderie. Zie pagina 31 voor meer info. De zeven culinaire bedrijven in het pand hebben heerlijke activiteiten klaar staan. In historisch kook atelier eet!verleden ga je op reis door de culinaire geschiedenis tijdens een proeverij met vlot verhaal. Chocobreak laat je proeven en horen over de geschiedenis van chocolade. Bij Proefbrouwerij Het Vaghevuur wordt gedemonstreerd hoe bier gebrouwen wordt en bij Coffijn zie je hoe de perfecte koffie brandt. > De synagoge uit 1756 is het eerste officiële gebedshuis voor de Joodse Nijmegenaren. Achter de kleine raampjes in de kelderverdieping bevindt zich het mikwe, het rituele bad. In het naastgelegen voormalig schoolgebouwtje (1872) met de hoefijzervormige ramen, kregen Joodse kinderen godsdienstonderwijs van een rabbijn. De Davidster in de ramen laat het Joodse karakter zien en 1872, school P. van der Kemp. 4 OPEN MONUMENTENDAG NIJMEGEN

4 VIERGANGENDINER IN DE PRACHTIGE MONUMENTALE COMMANDERIE VAN ST. JAN 10 BESIENDERSHUIS Steenstraat 26 zo uur Zaterdag geeft zangkwartet Cantare Per Lui een inloopconcert met sfeervolle gezangen, onder andere uit de tijd dat het Besiendershuis werd gebouwd Het Besiendershuis uit 1525 was oorspronkelijk het voornaam huis Op d n Kolven. De naam Besienderhuis is gebaseerd op de mythe dat dit huis eens bewoond werd door een besiender, iemand die tolgelden vorderde van passerende schepen. Bijzonder is het interieur met hangkamer. Het huis werd in 1942 gerestaureerd en is op dit moment in gebruik als expositieruimte annex woonhuis. 11 HUIZE BETHLEHEM Restaurant Plaats 1 heeft een tafel met heerlijke producten uit hun keuken te proeven staan en MW Ontwerp houdt open huis voor een kijkje in de knusse nok van de Commanderie. Een smakelijk weekend dus! In 1196 gebouwd als hospitium, een soort doorgangshuis voor pelgrims en reizigers. Het complex, dat oorspronkelijk ook een kapel had, werd door het bombardement van februari 1944 ernstig beschadigd. Na de oorlog werd het herop gebouwd op basis van opmetingstekeningen. Een restaurant en enkele ambachtelijke bedrijven zijn hier nu gehuisvest. 12 e eeuw. Restauratie en reconstructie in BROUWERSHUIS Steenstraat 2 Doorlopend rondleidingen over de geschiedenis en restauratie van het pand Het Brouwershuis heeft een trapgevel, kruiskozijnen en muurankers. Bijzonder zijn de huismerken, een soort persoonlijke tekens van vroegere bewoners op de gevel. Ca /1621 Hollandse renaissance. Sint Anthoniusplaats 10 za uur Alleen toegankelijk met rondleiding (maximaal 15 personen) door kapel en refter. Architect Paul van Hontem geeft de rondleidingen om 12, 13, 14 en 15 uur. Kaarten voor rondleidingen zijn ter plaatse verkrijgbaar vanaf uur. Achter een groot 19 e eeuws smeedijzeren hekwerk ligt Huize Bethlehem. De geschiedenis van dit pand gaat terug tot de late middeleeuwen, alleen aan de grondvorm van het pand is dit nog te zien. Architect Charles Estourgie verbouwde het in 1927 van een royaal 18 e eeuws herenhuis tot klooster. 12 CELLENBROEDERENHUIS Sint Anthoniusplaats 9 za uur Doorlopend mini-rondleiding en informatie over de geschiedenis van het pand Het L-vormige Cellenbroederenhuis is een restant van het Heilige Geesthospitaal en dateert uit de 15 e eeuw. In 1632 vestigen de Cellenbroeders (zij woonden in kleine cellen) hier een dolhuis ter verzorging van geesteszieken. Een tweetal kamertjes waarin zij werden opgesloten, met een van de oudste dwangbuizen van Nederland zijn hier nog te zien. 6 OPEN MONUMENTENDAG NIJMEGEN

5 13 DE STRATEMAKERSTOREN 15 ST. NICOLAASKAPEL, BARBAROSSARUÏNE EN VALKHOFPARK Waalkade zo uur Doorlopend rondleidingen In de zomer van 1987 kwam onder enkele gesloopte huizen aan de Waalkade deze toren tevoorschijn. Hij maakte deel uit van de verdedigingswerken rond de stad, maar is later verlaagd. Onder in de toren loopt een overwelfde gang met schietgaten. Nu is hier Museum de Stratemakerstoren in gehuisvest GROETEN VAN OPOE SIENTJE 14 OPOE SIENTJE Lindenberghaven 1c za uur zo uur Opoe Sientje is een ijzeren klipper uit 1885, afkomstig uit Millingen aan de Rijn. Het is een typische sleepklipper met een hulpzeil; lang maar relatief breed zodat er veel lading in kon. Lading die bestond uit zand, grind, suikerbieten, mest en baksteen. Sinds mei 2013 ligt Opoe Sientje afgemeerd in de Lindenberghaven bij Nijmegen als bed & breakfast en tevens Museum van de Riviervaart. Valkhoftrappen 1 zo uur Zondag doorlopend informatie over de St. Nicolaaskapel en het Valkhofpark De Valkhofburcht is gebouwd als keizerlijke residentie en werd later één van de residenties van de graven en hertogen van Gelre. De burcht was zowel militair als bestuurlijk een symbool van macht, kracht en gezag. Alleen een restant van de paleiskapel, de Barbarossaruïne en de St. Nicolaaskapel zijn nog over van de oorspronkelijke burcht. Barbarossaruïne St. Nicolaaskapel ca. 1030, romaans. Ca restauratie J.J. Weve restauratie J.G. Deur. 16 ARCHITECTUUR CENTRUM NIJMEGEN Ridderstraat 27 za uur zo uur Expositie Architectuur in Nijmegen Op 29 maart 1972 werd dit nieuwe Cultureel Centrum De Lindenberg geopend. Geheel in de geest van die tijd, krijgen de amateurkunsten een eigen gebouw. Een centrum voor alle Nijmegenaren, waar ze in aanraking kunnen komen met meerdere kunst vormen. En die functie heeft het nog steeds, alleen de openbare bibliotheek heeft plaats gemaakt voor het Architectuur Centrum Nijmegen. J.W.C. Boks, W. Eijkelenboom, A. Middelhoek T HOOG- STRAATJE Hoogstraat 3 za uur zo uur Voor de kinderen zijn er kleurplaten met thema reizen en er zijn mini boekjes voor de kinderen om van deze monumentendag een reisverslag te maken Achter de 19 e eeuwse gevel gaat een middeleeuws stadskasteel schuil. In de 14 e eeuw was dit het woonhuis van Johan Moliart, edelman en adviseur van de Hertog van Gelre. Hoge bestuursambtenaren woonden graag in de directe omgeving van het Valkhof. In het pannenkoekenrestaurant zijn nog de resten te zien van een middeleeuwse zaal. 8 OPEN MONUMENTENDAG NIJMEGEN

6 19 MARIËNBURGKAPEL/HUIS VAN DE NIJMEEGSE GESCHIEDENIS 18 STADHUIS Korte Nieuwstraat 6 za en zo uur Alleen toegankelijk met rondleiding. Elk uur rondleidingen (de laatste start om 16 uur). Kaarten voor rondleidingen zijn ter plaatse verkrijgbaar vanaf uur. Zondag om 12 uur speciale gezinsrondleiding waarbij de kinderen een kijkje in de kamer van de burgemeester kunnen nemen. Al meer dan vijf eeuwen wordt de stad vanuit deze plek bestuurd. Dit komt tot uitdrukking in de medaillons met deugden en de vorstenbeelden van o.a. Traianus, Karel de Grote en Hendrik VII aan de gevel. Belangrijke onderhandelingen voor de Vrede van Nijmegen ( ) werden hier gevoerd, de prachtige wandtapijten in de burgerzaal getuigen hier nog van vroegrenaissance, Herman van Herengrave. Mariënburg 26 za uur zo uur en uur Doorlopend informatie over de verschillende bestemmingen die de kapel in de loop der eeuwen had. De kapel is momen - teel omgetoverd tot een 17 e eeuws theater met pruiken, kostuums en rekwisieten, zoals in de tijd van de Vrede van Nijmegen toen in de kapel de Franse Comédie huisde. Zaterdag om uur en zondag om 15 uur geeft Muziektheater de Plaats een voorstelling, geïnspireerd op de Vrede van Nijmegen, voor iedereen vanaf 10 jaar. Voor informatie en kaartverkoop zie Tijdens de internationale onderhandelingen voor de Vrede van Nijmegen, in de jaren 1676 tot 1679, was er dringend behoefte aan vermaak voor de diplomaten. Daartoe werd deze laatgotische kapel omgebouwd tot Franse Comédie. Nu is hier het Huis van de Nijmeegse geschiedenis gevestigd. 1431, gotiek. KOM KIJKEN NAAR DE WAAR? GEBEURDE GESCHIEDENIS VAN NIJMEGEN TUSSEN 1678 EN NATUURMUSEUM (VM SYNAGOGE) Gerard Noodtstraat 121 zo uur 21 PETRUS CANISIUSKERK Molenstraat 37 za uur zo uur Vanuit de rijkversierde galerij openen drie deuren naar een groot vierkant middenschip, beiden naoorlogs. Het dwarsschip en het priesterkoor zijn de overgebleven delen van de 19 e eeuwse kerk die hier vóór het bombardement van februari 1944 stond N. Molenaar/ A. Siebers & W. van Dael. Neogotisch en Delftse school. De stenen tafelen met de tien geboden in de toren maken duidelijk dat het hier van oorsprong om een Joods gebedshuis gaat. Zowel aan de gevel als in het interieur zijn veel Oosterse elementen te herkennen, zoals de koepeltjes en de hoekige kantelen. Al sinds 1980 is hier het Natuurmuseum gevestigd. 1913, Oscar Leeuw, Oosters geïnspireerd. 10 OPEN MONUMENTENDAG NIJMEGEN

7 GROETEN UIT DE DORPSSTRAAT 23 CENTRAAL STATION 22 STADSSCHOUWBURG Keizer Karelplein 32h za uur zo uur Rondleidingen en diverse activiteiten Stationsplein 6 za uur zo uur Rondleidingen starten om 11.30, en uur bij de voet van de stationstoren. Kijk eens met andere ogen naar het Nijmeegse station. Laat u verrassen door de bewogen geschiedenis van dit bijzondere gebouw, ontwaar de mooie ornamenten waaraan u anders voorbijloopt en zie wat de spoorwegen de afgelopen 150 jaar voor Nijmegen hebben betekend. 25 PETRUSKERK Aan het Keizer Karelplein ligt de trapeziumvormige foyer, als een venster op de stad, de zaal zelf is in de vorm van een halve cilinder en de toneeltoren in de vorm van een rechthoek. Ruwe materialen als baksteen en beton worden gecombineerd met materialen met een zachtere uitstraling zoals marmeren vloeren, glaspuien en stuc wanden. In gebouwd door G.H.M. Holt en B. Bijvoet in de stijl van het Brutalisme. De voorganger van het huidige station uit 1894 door architect C.H. Peters, werd tijdens het bombardement op Nijmegen verwoest. Slechts enkele perrons met overkappingen zijn nog overgebleven. Het naoorlogse station is een ontwerp van architect Sybold van Ravesteyn uit 1954 met veel Italianiserende invloeden, zoals de toren en de arcades in de linker gevel. Bij de hoofdingang een sculptuur van Jo Uiterwaal Drie staande vrouwen. Ze symboliseren deugden die bij een station horen: snelheid, veiligheid en dienstbaarheid. Ook het ruiterstandbeeld op de hoge sokkel is van Jo Uiterwaal. In de stations toren bevindt zich een monument van Charles Hammes. Het station met voorplein is inmiddels ingrijpend veranderd. 24 BEGRAAFPLAATS DORPSSTRAAT Dorpsstraat 110 Rondleiding om 13 uur over de historie en graven van de begraafplaats Het kerkhof bij het witte kerkje sloot in 1890 zijn poorten, omdat er sinds de opening van de Algemene Begraafplaats aan de Graafseweg in 1881 geen overledenen meer ter aarde waren besteld. Op de kleine begraafplaats zijn nog 30 grafstenen aanwezig. Het witte kerkje in Neerbosch is gewijd aan Sint Antonius Abt. Schependomlaan 85 za uur Doorlopend informatie en foto expositie over de geschiedenis van de kerk Rond 1550 gebouwd als katholieke kerk voor het schependom Hees. Bij een bombardement in juli 1942 werd het middenschip zwaar beschadigd, dit werd na de oorlog hersteld. In het koor van de kerk bevindt zich de gedenksteen met de tekst 1798 & I stont het waater aan deze steen. 12 OPEN MONUMENTENDAG NIJMEGEN

8 26 DE BOSKAPEL Graafseweg 276 za uur Doorlopend rondleidingen en bespeling van het kerkorgel De Boskapel is in 1963 gebouwd in opdracht van de paters Augustijnen. Het gebouw is van cultuurhistorische waarde als herkenbare vroeg naoorlogse uitdrukking van de katholieke identiteit van Nijmegen in het algemeen, en de geschiedenis van de Nijmeegse Augustijnen in het bijzonder. In 2010 kwam de Boskapel in protestantse handen en is na een uitgebreide verbouwing begin 2012 opnieuw in gebruik genomen , J. Kayser, G.J. van der Grinten. PROGRAMMA OPERATIE MARKET GARDEN IN NIJMEGEN Vanwege de 70 e herdenking van operatie Market Garden belicht de Open Monumentendag deze indrukwekkende periode met een speciaal programma. Luister naar de markante oorlogsverhalen van een aantal monumentale panden en ga met een gids op stap op zoek naar oorlogsgeschiedenis in het centrum en Lent. 27 DE WITTE MOLEN Looimolenweg 17 Molenaars geven toelichting over de molen Deze karakteristieke 18 e eeuwse molen is een belangrijk herkenningspunt voor de wijk Wolfskuil. Hij overleefde in de 20 e eeuw twee felle branden. Tegenwoordig is deze op één na laatste molen in de stad nog steeds in gebruik OPEN MONUMENTENDAG NIJMEGEN 2014 OPERATIE MARKET GARDEN NIJMEGEN 15

9 A STADHUIS Korte Nieuwstraat 6 za uur zo uur Elk uur worden verhalen verteld over de oorlogsgeschie de nis van het stadhuis Had het stadhuis op 22 februari 1944 ternauwernood het bombardement overleefd, op 19 september ging het historische gedeelte van het complex alsnog verloren tijdens de bevrijding van de stad. Duitse troepen staken bij hun vlucht de bebouwing aan de Korte Burchtstraat en omliggende straten in brand. B VAN T LINDENHOUTMUSEUM Scherpenkampweg 58 zo uur Kinderen en bevrijders! Market Garden door kinderogen. Een speciaal programma in samenwerking met Nijmeegse historici Henk Termeer en Jan Brauer en Scouting Beuningen met o.a. speciale kleurenuitgave van het themaboek, expositie over kinderen in Neerbosch in oorlogstijd, een heus waterkanon, jongerenactiviteiten in relatie met het thema in en onder de kelder. Weesinrichting Neerbosch huisvestte tijdens de oorlog zo n 600 tot 700 kinderen en medewerkers. De materiële schade bleef beperkt, maar helaas waren er ook enkele slachtoffers te betreuren. Na de bevrijding huisvestte de weesinrichting honderden evacués uit de stad. Daarbij kwamen nog eens honderden geallieerde militairen die er van september 1944 tot april 1945 hun hoofdkwartier hadden. C OLD CAVE St. Anthoniusplaats 13 zo uur Elk uur worden verhalen verteld over de oorlogsgeschiedenis van de kelders (nu Old Cave) De middeleeuwse kelders onder dit 19 e eeuwse pakhuis werden rond de bevrijding in september 1944 gebruikt als schuilplaats voor buurtbewoners. Toen Duitse soldaten in het pand erboven een geheime stencilmachine van het verzet vonden, dreigden zij de kelder bewoners te doden. Een pater wist dit maar net te voorkomen. D VM HOTEL-CAFÉ-RESTAURANT DE BONTE OS Molenstraat 99 za uur zo uur Elk uur worden verhalen verteld over het voormalige Oranjehotel (nu o.a. restaurant Pinoccio) Hotel De Bonte Os werd in de oorlogsjaren gerund door mevrouw H. Witteveen. Zij bood in het grootste geheim onderdak aan de centrale van het verzet. Na het bombardement van 22 februari 1944 werd in het hotel een noodkapel gevestigd, die tot in 1945 dienst deed. Na de bevrijding kreeg het hotel een nieuwe naam: Het Oranje Huis. Koningin Wilhelmina bracht mevrouw Witteveen op 9 juni 1945 een bezoek en prees haar moed. 16 OPERATIE MARKET GARDEN NIJMEGEN 17

10 WANDELING BOMBARDE- MENT FIETSTOCHT BATTLEFIELD- TOUR E F G WANDELING LENT TIJDENS WOII za 14 uur zo 14 uur zo 14 uur zo 14 uur Gilde Nijmegen geeft tijdens de open monumentendagen een speciale bombardementswandeling (ca. 1 uur). De gidsen brengen u langs plaatsen waar het bombardement van 22 februari 1944 ernstige schade heeft toegebracht aan de Nijmeegse binnenstad. Op deze plaatsen vertellen zij u wat daar toen is gebeurd, vooral vanuit verhalen van overledenen. Start bij het Huis van de Nijmeegse geschiedenis. Gilde Nijmegen geeft een speciale Battlefield fietstocht (ca. 1,5 uur). De gidsen brengen u langs plaatsen waar tijdens Operatie Market Garden hevig is gevochten, in het centrum en in Lent. Start op Kelfkensbos bij de ingang van Museum Het Valkhof. Eigen fiets meebrengen! Begeleide wandeling van Frans Mikx met indrukwek - kende verhalen uit WOII die hebben plaatsgevonden op de locatie vanaf de spoor - brug tot de Veerdam tijdens operatie Market Garden n.a.v. het boek Sla toe en houd stand van T. Moffat Burriss. Start wandeling bij de fiets - trap van de Snelbinder op Oosterhoutsedijk in Lent. 28 TITUS BRANDSMA GEDACHTENISKERK Keizer Karelplein 19 zo uur Bijzondere schilderingen van Joep Nicolas in het koor en het beroemde Apostel raam van Jan Toorop. Deze voormalige St. Josephkerk is één van de weinige neoromaanse kerken in Nijmegen. Sinds enkele jaren is hier het Titus Brandsma Memorial centrum gevestigd , B.J. Claase. Neoromaans. 30 DE TWEELING Groenestraat ST. ANNAMOLEN Hatertseweg 14 Doorlopend rondleidingen, kinderactiviteiten en een video presentatie over de werking van de molen Deze korenmolen is genoemd naar het vroegere gehucht genaamd St. Anna. Het bouwjaar 1849 staat erop vermeld. In 1978 is de molen ingrijpend gerestaureerd. De molen is nog steeds in bedrijf. Na de geboorte van de tweeling Agnes en Reiniera schonk de trotse vader Jonkheer Rutgers van Rozenburg, bewoner van Huize Dukenburg, geld voor een goede Christelijke school. Dit werd de Agnes en Reiniera Fröbelschool. Het pand, met invloeden van het baksteenexpressionisme, is in gebruik voor kinderopvang. 1920, F.J.G. Vingerhoets en C.N. Hoogterp. 18 OPERATIE MARKET GARDEN NIJMEGEN OPEN MONUMENTENDAG NIJMEGEN

11 31 H. ANTONIUS/ ST. ANNAKERK Groenestraat 229 De kerktoren en het naastgelegen kerkhof zijn ook geopend BELEEF DE MUZIKALE APOTHEOSE IN DE VEREENIGING Een prachtig interieur waarmee de kerk haar macht en invloed op het leven van haar parochianen destijds laat zien: zuilen van witte kalksteen, een rijk ge ornamenteerde preekstoel, glas-in-loodramen van het atelier Nicolas en zonen en gewelfschilderingen A.A.J. Margry. 33 VM BENZINESTATION AUTO PALACE Muldersweg 16 zo uur Presentatie over het 75-jarige bestaan van het Goffertpark en de nieuwe Theeschenkerij 32 BYZANTIJNSE KAPEL Dobbelmannweg 3 zo uur Foto s van reizen van Nijmegenaren naar de Russische partnerstad Pskov. Film la silence des anges : muzikale reis langs Rusland, Ethiopië, Syrië en Griekenland In 1936 kregen de zusters van Johanna de l Estonac een nieuwe kloosterkapel. Invloeden van het baksteenexpressionisme (Amsterdamse School) zijn zichtbaar. In 1988 werd de kapel Oosters ingericht met iconen en wordt deze onder andere gebruikt door de Servisch-orthodoxe en Russisch orthodoxe parochie. Auto Palace was de naam van het Texaco-benzinestation aan de weg Nijmegen-Den Bosch. Zelfs voor Amerikaanse begrippen was dit destijds een opvallend ontwerp. Onder een enorme luifel van beton stonden de benzinepompen. Momenteel is hier architectenbureau Van Lith gevestigd. Nieuwe Zakelijkheid, 1936, B.J. Meerman en J. van de Pijl. 34 ESTELGEBOUW Barbarossastraat 35 Begane grond is toegankelijk. Doorlopend toelichting over het gebouw, architectonische waarde en het monumentale karakter en ook over de nieuwe toekomstige bestemming. Dit kantoorgebouw met zijn terrasvormige opbouw staat op een voor Nederland unieke stuwwalhelling en zorgt hierdoor voor een eveneens unieke skyline van Nijmegen. In de jaren gebouwd naar ontwerp van A. Bodon, in samenwerking met J.H. Ploeger. 35 CONCERTGEBOUW DE VEREENIGING Keizer Karelplein 2d za uur zo uur Alleen toegankelijk met rondleiding. Rond leidingen met muzikale apotheose zaterdag om 14 en 16 uur, zo om 11.30, 14 en 16 uur (start in de entreehal). Tijdens WO II werd dit prachtige gebouw op een weinig zachtzinnige wijze gebruikt door het Duitse leger en daarna het leger van de geallieerden. De voorganger van dit concertgebouw, opgericht door sociëteit De Vereeniging was bedoeld voor een select gezelschap. De nieuwe Vereeniging van Oscar Leeuw is wel het mooiste concertgebouw van Nederland genoemd , O. Leeuw i.s.m. H. Leeuw jr. Rationalisme. 20 OPEN MONUMENTENDAG NIJMEGEN

12 38 MARIA GEBOORTEKERK 36 VM VRIJMETSELAARS- LOGE LODEWIJK Waldeck Pyrmontsingel 77 Doorlopend rondleidingen over de geschiedenis en restauratie van het pand en over de Vrijmetselaars Tijdens de restauratie is in de tempelzaal (nu kantoorruimte) onder het verlaagd plafond het oorspronkelijke, diepblauwe gewelf met sterren en een band met Egyptische motieven tevoorschijn gekomen. 1898, neorenaissance. Berg en Dalseweg 40 zo uur De Maastrichtse architect Johannes Kayser ontwierp het 22 meter hoge middenschip van deze kerk. Na zijn dood bouwde zijn zoon Jules Kayser de kerk verder af in dezelfde stijl als zijn vader. Het interieur heeft bijzondere elementen zoals het marmeren hoogaltaar met koperen overhuiving van de Nijmeegse edelsmeden de gebroeders Arens , J. Kaijser sr. en J. Kaijser. Neogotisch. 39 GELDERS ARCHEOLOGISCH CENTRUM G.M. KAM Museum Kamstraat 45 zo uur Speciaal voor de archeologische collectie van G.M. Kam, ontwierp architect Oscar Leeuw dit museumgebouw. Nu is hier het Gelders Archeologisch Centrum gehuisvest, maar het museum interieur is grotendeels bewaard gebleven. Het bevat prachtige elementen zoals een granieten trap, klassieke zuilen en terrazzovloeren met zwarte bandversieringen , O. Leeuw. Historiserend, expressionisme en art deco. 37 EVANGELISCH-LUTHERSE KERK Prins Hendrikstraat 79 za uur Elk heel uur orgelbespeling en een kleine expositie over rondreizende Lutheranen Klein maar fijn is dit kerkje met veel architectonische details. De toren is speciaal voor de plaatsing van het oudste orgel van Nijmegen in 1929 gebouwd. Ca 1890, toren 1929, D. Semmelink. 40 CANISIUSCOLLEGE Berg en Dalseweg 81 za uur Alleen toegankelijk met rondleiding. Elk half uur rondleidingen in de hal, bibliotheek en aula van het gebouw (laatste rondleiding start om uur). Al snel na de opening in het voorjaar van 1900 kwamen leerlingen vanuit het hele land naar het Canisiuscollege, omdat het één van de beste katholieke scholen was. Achter de imposante voorgevel heerste een zeer strenge tucht. Bekende oud-leerlingen zoals Dries van Agt, Ruud Lubbers en Hans van Mierlo hebben hier waarschijnlijk onder gezucht. De drie verdiepingen tellende hal en de bibliotheek zijn zeker een bezoek waard , N. Molenaar, neo-renaissance. 22 OPEN MONUMENTENDAG NIJMEGEN

13 41 BEGRAAFPLAATS STENENKRUISSTRAAT Prins Bernhardstraat 16 zo uur Beide dagen rondleidingen om 11 en 14 uur Deze eerste begraafplaats buiten de stadspoorten kende oorspronkelijk een protestants, katholiek en Joods deel. Bekende Nijmegenaren zoals Quack, Noorduyn en In de Betouw zijn hier begraven R.K. BEGRAAFPLAATS DAALSEWEG Daalseweg 110 zo uur Beide dagen om 13 uur een rondleiding over kunsthistorie van de begraafplaats en om 14 uur over de woelige septemberperiode van 1944 en graven met indrukwekkende verhalen Hoe beroemder of belangrijker de overledene, hoe fraaier het grafmonument. De graven van architect Oscar Leeuw en zijn broer de beeldhouwer Henri Leeuw, de familie Dobbelman van de zeepfabriek en de familie Dreesmann van het warenhuis zijn enkele voorbeelden. 1885, J.J. Weve. Neogotiek. BEWONERS VAN DE WIJK WAREN VOOR HET GEBRUIK VAN DOUCHE OF BAD AANGEWEZEN OP HET BADHUIS 43 HET BADHUIS Daalseweg 262 zo uur Dit voormalige badhuis, met veel verwijzingen naar de Amsterdamse School, werd in 1987 verbouwd tot theater. Op de begane grond waren rechts de kleedhokjes, douches en baden voor de mannen, links voor de vrouwen. Op de verdieping was de beheerderswoning, hij zag streng toe op een ordelijke gang van zaken. Nu is hier jeugdtheater Kwatta gehuisvest. 1928, gebouwd door Gemeentewerken Nijmegen in een stijl die invloed vertoont van de Amsterdamse School. 44 ANTONIUS VAN PADUAKERK Groesbeekseweg 96 Eigenlijk is deze kerk niet helemaal af. Op de bouwtekening is te zien dat de voorgevel aan de Groesbeekseweg een toren had moeten krijgen. Deze is er nooit gekomen en in 1923 is de gevel aangepast. Van binnen is een prachtig stervormig koepelgewelf te zien. De kleurrijke glas-in-loodramen zijn van de kunstenaar Piet Gerrits. 1915, J. Margry. Neogotisch. 45 SNIJDERSKAZERNE Molenveldlaan 180 Generaal Snijders heeft een belangrijke rol gespeeld in het Nijmeegse militaire leven, daarom is deze kazerne naar hem vernoemd. De bouwstijl is neorenaissance, te herkennen aan de trapgevel met daarop een natuurstenen leeuw en de sierbogen boven de vensters. De wachtershuisjes en het hekwerk zijn ook nog intact. Identiek is de naastgelegen Krayenhoffkazerne en 1906, Thunnissen en Kropman. 24 OPEN MONUMENTENDAG NIJMEGEN

14 46 STADSLAND- GOED LIMOS Molenveldlaan 180 za uur zo uur Beide dagen om 13 en 15 uur rondleiding over het stadslandgoed met aandacht voor de reis van de soldaten van de Prins Hendrikkazerne naar Nederlands Indië. En uit heel het land reisde menig jonge man naar de Nijmeegse kazernes om er zijn dienstplicht te vervullen. I.v.m. Operatie Market Garden maakt bezoek aan een van de schuilkelders op het Limosterrein deel uit van de rondleidingen. Meebrengen: zaklamp! Start rondleiding bij Snijderskazerne. 47 VRIJMETSELAARSLOGE Fortstraat 7 Oorspronkelijk opgericht als evangelisatiegebouw. In de achtergevel verwijst de naam PNIËL hiernaar. In de jaren zeventig verbouwd en uitgebreid tot Steigertheater. Tegenwoordig in gebruik als vrijmetselaarstempel van de Loge St. Lodewijk. De naam Fortstraat verwijst naar het fort Verbrande Molen, dat hier vanaf 1861 lag en in 1874 zijn functie verloor. 49 HUIZE HEYENDAAL Geert Grooteplein Noord 9 Alleen toegankelijk met rondleiding. Elk half uur rondleidingen in en rondom het gebouw (de laatste start om 16 uur). De succesvolle margarinefabrikant Frans Jurgens was opdrachtgever voor dit landhuis met riante voortuin. Zowel het exterieur als het interieur stralen veel pracht uit, die de status van deze rijke industrieel moest verbeelden. Binnen plafondschilderingen, schoorsteenstukken en een glas-in-loodvenster met de familie in middeleeuwse klederdracht , Charles Estourgie, neorenaissance. Dit voormalige kazerneterrein, bekend als de Limos, is inmiddels ontwikkeld tot een stads landgoed met woningen, maar kent ook andere functies. Op het terrein zijn nog vele sporen te vinden van de oude bestemming zoals de monumentale kazernegebouwen. In het bos gebied zijn sporen te zien van verdwenen bebouwing.1905 en 1906 neorenaissance, 1911 rationalisme. 48 JOODSE BEGRAAFPLAATS Kwakkenbergweg 1 zo uur De begraafplaats heeft de vorm van een trapezium en is geheel ommuurd. Aan de voorkant van de begraafplaats is rechts een beheerderswoning en links een aula. Deze laatste twee werden ontworpen door Oscar Leeuw, evenals de ommuring. Rond 1900, Oscar Leeuw. MOOI GELEGEN IN EEN RUIME TUIN MET ENKELE MONUMENTALE BOMEN 50 VILLA OUD MARIËNBOOM Groesbeekseweg 424 za uur zo uur Deze villa werd vermoedelijk in 1822 gebouwd in opdracht van Baronesse van Neukirchen-Nievenheim. Bij een verbouwing in 1875 krijgt het pand een neoklassieke uitstraling. Ook het interieur heeft veel klassieke elementen. Het pand is nu in gebruik door Klopper & Kramer begrafenis- en uitvaartverzorging. 26 OPEN MONUMENTENDAG NIJMEGEN

15 51 BERCHMANIANUM Houtlaan 4 za uur zo uur Alleen toegankelijk met rondleidingen (max. 20 pers.). Beide dagen rondleidingen van het IVN door de tuin, kapel en refter om 14, 15 en 16 uur, tijdsduur is ruim 1 uur. Gratis kaarten zijn vanaf 3 september te verkrijgen bij het Huis van de Nijmeegse Geschiedenis, Mariënburg 26, 6511 PS Nijmegen, telefoon: Voor openingstijden zie: Als studiehuis gebouwd voor de paters Jezuïeten. Hier werden filosofielessen gegeven en woonden de professoren en studenten. Het huidige verzorgings- en verpleeghuis gaat op reis naar een andere locatie in Brakkenstein. De Radboud Universiteit heeft het pand en de omliggende tuin en het bos aangekocht. Het gebouw vertoont invloeden van de Amsterdamse School in de deels gegolfde bakstenen voorgevel en de slanke toren. Het interieur heeft beelden en ramen met Art Deco-invloeden , Jos en Pierre Cuypers. 52 NEBO KLOOSTER Sionsweg 2 zo uur Alleen toegankelijk met rondleiding. Elk half uur rondleidingen (de laatste start om 16 uur). Indrukwekkend kloostercomplex gelegen op een berg en genoemd naar de berg Nebo uit het Oude Testament. Geïnspireerd op de romaanse bouwstijl van Italië, te herkennen aan de ronde bogen in natuursteen en de tegeltjes onder de dakrand. De verhalende mozaïeken en muurschilderingen in de kerk zijn van de Nijmeegse kunstenaar Piet Gerrits , J. Stuyt. DORPSSCHUUR LENT Oosterhoutsedijk 29 zo uur Expositie met publieksuitslag van de fotowedstrijd Water en Lent Rechthoekige dijkschuur, bestaande uit begane grond met zolderverdieping en zadelkap. De voorgevel heeft een segmentboog (ronde boog) met inrijdeuren en daarboven een kleinere segmentboog met een zolderluik. In 1996 werd de schuur gerenoveerd. Het authenieke karakter van het exterieur is bewaard gebleven, het interieur is geschikt gemaakt voor functies als ruimte voor onder andere cursussen en exposities. HISTORISCHE TUINDERIJ DE LENTSE WARMOEZENIER Griftdijk Noord 11 za uur zo uur Zondag oude ambachtenmarkt met wol spinnen, touw slaan, manden vlechten, kantklossen etc. Bezoekers kunnen het museum en de tuin bekijken, zelf fruit en bloemen plukken en groente kopen in de winkel. BUITENPLAATS OOSTERHOUT Waaldijk 49 za uur zo uur Alleen toegankelijk met rondleiding (max 12 pers.) za en zo rondleidingen om 11 en 13 uur in de tuin met korte inleiding over de gebouwen en historie van de buitenplaats. Kaarten voor rondleidingen alleen vooraf verkrijgbaar door te reserveren via het Huis van de Nijmeegse Geschiedenis ( ). Parkeren kan op het parkeerterrein van het Medisch Centrum aan de Van Boetzelaerstraat. Vervolgens is de kortste wandelroute van daar naar het huis aangegeven met bordjes. De voorlopers van dit landgoed werden telkens door overstromingen weggevaagd. De huidige buitenplaats uit 1850 ligt daarom iets verder van het water. Baron Van Boetzelaar liet de buitenplaats opnieuw inrichten, met onder meer een sterrenbos waarvan de acht lanen uitlopen op een zandheuvel die altijd als vluchtplaats voor het water had gediend. De Historische Tuin is een klein openlucht museum dat het gemengde tuinbedrijf of warmoezeniersbedrijf laat zien zoals dit in de vorige eeuw bestond. Naast de platte bakken is er onder meer huisraad uit die tijd te zien. 28 OPEN MONUMENTENDAG NIJMEGEN BIJ DE LENTSE WARMOEZENIER MAG JE ZELF FRUIT EN BLOEMEN PLUKKEN

16 ACTIVITEITEN 13 & 14 SEPTEMBER 2014 EXTRA RONDLEIDINGEN & ACTIVITEITEN Alle hieronder genoemde activiteiten zijn ook opgenomen bij de beschrijving van het monument in dit boekje. = rondleiding ZATERDAG 13 SEPTEMBER Vanaf uur: Cellenbroederenhuis: (12) Stadsschouwburg: en diverse activiteiten (22) Petruskerk: expo (25) Evangelisch-Lutherse kerk: muziek, expo (37) uur: Begraafplaats Stenenkruisstraat: (41) Buitenplaats Oosterhout: (55) Vanaf uur: Stevenskerk: R (1) Atelier Spits op kunst: expo (6) Commanderie van St. Jan:, proeverij (8) Brouwershuis: (9) Besiendershuis: muziek (10) t Hoogstraatje: kinderactiviteiten (17) St. Annamolen:, kinderactiviteiten (29) Byzantijnse kapel: expo en film (32) Vm Auto Palace: presentatie (33) Vm Vrijmetselaarsloge Lodewijk: (36) Canisiuscollege: (40) Huize Heyendaal: (49) Dorpsschuur Lent: expo (53) uur: Centraal Station: (23) uur: Historische stadswandeling (start bij 1) Vanaf uur: Latijnse School: (2) Huize Bethlehem: (11) Stadhuis: (18) uur: Begraafplaats Dorpsstraat: (24) Begraafplaats Daalseweg: (42) Stadslandgoed Limos: (46) Buitenplaats Oosterhout: (55) 30 OPEN MONUMENTENDAG NIJMEGEN 2014 Vanaf uur: ACN: expo (16) uur: Centraal Station: (23) uur: De Vereeniging: (35) Begraafplaats Stenenkruisstraat: (41) Begraafplaats Daalseweg: (42) Vanaf uur: Boskapel: en orgelmuziek (26) Berchmanianum: (51) uur: Historische stadswandeling (start bij 1) Stadslandgoed Limos: (46) uur: Centraal Station: (23) uur: De Vereeniging: (35) uur: Avondwandeling Op schrijversvoeten uur: Mariënburgkapel: theatervoorstelling (19) ZONDAG 14 SEPTEMBER uur: Begraafplaats Stenenkruisstraat: (41) Buitenplaats Oosterhout: (55) Vanaf uur: Stevenskerk: (1) Atelier Spits op kunst: expo (6) Synagoge: (7) Commanderie van St. Jan:, proeverij (8) t Hoogstraatje: kinderactiviteiten (17) Stadsschouwburg: en diverse activiteiten (22) Byzantijnse kapel: expo en film (32) Vm Auto Palace: presentatie (33) Nebo klooster: (52) Dorpsschuur Lent: expo (53) Historische Tuin Lent: markt (54) uur: Centraal Station: (23) De Vereeniging: (35) uur: Historische stadswandeling (start bij 1) Stadhuis: gezinsrondleiding (18) Vanaf uur: Stadhuis: (18) uur: Begraafplaats Daalseweg: (42) Stadslandgoed Limos: (46) Buitenplaats Oosterhout: (55) Vanaf uur: Stratemakerstoren: (13) ACN: expo (16) uur: Centraal Station: (23) uur: De Vereeniging: (35) Begraafplaats Stenenkruisstraat: (41) Begraafplaats Daalseweg: (42) Vanaf uur: Berchmanianum: (51) uur: Mariënburgkapel: theatervoorstelling (19) Historische stadswandeling (start bij 1) Stadslandgoed Limos: (46) uur: Centraal Station: (23) uur: De Vereeniging: (35) Kijk ook bij de activiteiten die voorafgaand aan de Open Monumenten dag plaatsvinden en de extra activiteiten i.h.k.v. herdenking Market Garden. U vindt ze op de pagina hiernaast. > VOORAFGAAND AAN DE OPEN MONUMENTENDAG 28 AUGUSTUS T/M 14 SEPTEMBER Etalage expositie Groeten uit Nijmegen met oude ansichtkaarten uit en over Nijmegen, in de Marikenstraat. DONDERDAG 4 SEPTEMBER uur: lunchlezing Toerist in eigen stad door Hylke Roodenburg. Een verkenning van het toerisme en hotelwezen in Nijmegen vanaf de 19 e eeuw (19). DINSDAG 9 SEPTEMBER uur: avondlezing speciaal voor wie de lunchlezingen moet missen! Toerist in eigen stad door Hylke Roodenburg en Groetjes uit Nijmegen door Henk Rullmann. Een boeiende avond over het toerisme en hotelwezen in Nijmegen vanaf de 19 e eeuw en de groei en bloei periode van de ansichtkaart aan de hand van Nijmeegse voorbeelden (19). DONDERDAG 11 SEPTEMBER uur: lunchlezing Groetjes uit Nijmegen door Henk Rullmann. Een overzicht van de groei en bloeiperiode van de ansichtkaart aan de hand van Nijmeegse voorbeelden (19). VRIJDAG 12 SEPTEMBER 19 uur: Speciaal voor Open Monumentendag slaan Restaurant Plaats 1 en historisch kookatelier eet!verleden de handen ineen voor een culinaire reis door onze geschiedenis op vrijdagavond 12 september. In de prachtige monumentale Commanderie van Sint Jan schuift u aan een sfeervol gedekte tafel aan voor een viergangendiner met vernieuwende smaakcombinaties en bijzondere TIJDENS DE OPEN MONUMENTENDAG OP REIS za en zo 12 uur en 15 uur: Engels- en Nederlandstalige stadswandeling door het centrum van Nijmegen langs bekende en onbekende plekjes (ca. 1,5 uur). Start bij Stevenskerk (1). English and Dutch city tour at the city Centre of Nijmegen through the highlights and undiscovered spots (about 1,5 hrs). Saturday and Sunday at 12 and 15 hrs. Starting point is at the Stevenskerk (1). za 19 uur: avondwandeling van Henk Rullmann kriskras door het stadscentrum aan de hand van literaire fragmenten en gedichten (circa 2 uur). Start bij Kelfkensbos, bij de voetgangersbrug over de Voerweg. verhalen. U reist van het voorgerecht uit de Romeinse tijd naar de Middeleeuwen om vervolgens via de Gouden Eeuw in de 18 e eeuw te belanden voor het dessert. De gerechten worden geserveerd met mooie bijpassende wijnen. Het belooft een echte smaaksensatie te worden! Vrijdag 12 september om 19 uur. Prijs is 50,- per persoon, inclusief drank. Vooraf reserveren verplicht tot 2 dagen van te voren bij (8). HERDENKING MARKET GARDEN za en zo vanaf 11 uur: oorlogsverhalen op 3 locaties (zie pagina 16 en 17) za en zo 14 uur: wandeling bombardement (zie pagina 18) zo vanaf 11 uur: tentoonstelling Van t Lindenhoutmuseum (zie pagina 16) zo 14 uur: fietstocht Battlefield (zie pagina 18) zo 14 uur: wandeling Lent tijdens WOII (zie pagina 18) Deze locaties zijn op de plattegrond aangegeven met A t/m F. 31

17 HEIJENDAALSEWEG CS 23 CENTRUM TUNNELWEG KRONENBURGER- PARK VAN SCHAECK MATHONSINGEL 4 NASSAUSINGEL 22 5 LANGE HEZELSTRAAT KEIZER KAREL PLEIN PAPENGAS 3 DODDENDAAL BEGIJNENSTRAAT BLOEMERSTRAAT LAGE MARKT GANZENHEUVEL HOUTSTRAAT STIKKE HEZELSTR D 6 i 1 2 AUGUSTIJNENSTRAAT PLEIN 1944 MOLENSTRAAT 7 SMIDSTRAAT 21 GROTE MARKT VAN WELDERENSTRAAT ORANJESINGEL WAALKADE NONNENSTRAAT 8 ZIEKERSTRAAT BROERSTRAAT 18 GROTESTRAAT MARIKENSTRAAT MARIËNBURG TWEEDE WALSTRAAT VLEESHOUWERSTRAAT SNIJDERSTRA AT A BURCHTSTRAAT E C GROENE BALKON RIDDERSTRAAT 16 MARIËNBURGSESTRAAT WAAL 17 HERTOGSTRAAT 15 ST. CANISIUSSINGEL VALKHOF KELFKENSBOS DERDE WALSTRAAT PRINS HENDRIKSTRAAT GER ARD NOODTSTRAAT F WAALBRUG BERG EN DALSEWEG 38 PLATTEGROND NIJMEGEN OOS TERHOUTSE STRAAT WAALDIJK DORPSSTRAAT VAN HEEMSTRAWEG INDUSTRIEWEG STATIONSTRAAT WAAL OUDE GROENESTRAAT GRIF TDIJK WEST WEST KEIZER HENDRIK V SINGEL NOORD GRIFTDIJK NOORD LENT ZALIGESTRAAT G PRINS MAURITSSSINGEL 53 OOSTERHOUTSEDIJK NOORD WAALBRUG WAAL OOST CENTRUM 1 Stevenskerk i 2 Vm Latijnse school 3 Titus Brandsma Kapel 4 Kronenburger- of Kruittoren 5 St. Jacobskapel 6 Atelier Spits op kunst 7 Synagoge 8 Commanderie van St. Jan 9 Brouwershuis 10 Besiendershuis 11 Huize Bethlehem 12 Cellenbroederenhuis 13 De Stratemakerstoren 14 Opoe Sientje 15 St. Nicolaaskapel, Barbarossaruïne & Valkhofpark 16 Architectuur Centrum Nijmegen 17 t Hoogstraatje 18 Stadhuis 19 Mariënburgkapel/Huis van de Nijmeegse geschiedenis 20 Natuurmuseum (vm synagoge) 21 Petrus Canisiuskerk 22 Stadsschouwburg 23 Centraal station WEST 24 Begraafplaats Dorpsstraat 25 Petruskerk 26 De Boskapel 27 De Witte Molen MIDDEN/ZUID 28 Titus Brandsma Gedachteniskerk 29 St. Annamolen 30 De Tweeling 31 H. Antonius/St. Annakerk 32 Byzantijnse Kapel 33 Vm Benzinestation Auto Palace OOST 34 Estelgebouw 35 Concertgebouw De Vereeniging 36 Vm Vrijmetselaarsloge St. Lodewijk 37 Evangelisch-Lutherse Kerk 38 Maria Geboortekerk 39 Gelders Archeologisch Centrum G.M. Kam 40 Canisiuscollege 41 Begraafplaats Stenenkruisstraat 42 R.K. Begraafplaats Daalseweg 43 Het Badhuis 44 Antonius van Paduakerk 45 Snijderskazerne 46 Stadslandgoed Limos 47 Vrijmetselaarsloge 48 Joodse Begraafplaats 49 Huize Heyendaal 50 Villa Oud Mariënboom 51 Berchmanianum 52 Nebo klooster NOORD 53 Dorpsschuur Lent 54 Historische Tuinderij de Lentse warmoezenier 55 Buitenplaats Oosterhout A B C D E F G Stadhuis Van t Lindenhoutmuseum Old Cave Vm Hotel-café-restaurant De Bonte Os Huis van de Nijmeegse geschiedenis Museum Het Valkhof fietstrap Snelbinder Oosterhoutsedijk = avondwandeling 32 B JONKERSTRAAT DUKENBURG VAN APPELTERNWEG 24 DORPSSTR SYMFONIESTR O.C. HUISMANSTRAAT NIEUWE DUKENBURGSEWEG ENERGIEWEG DENNENSTRAAT NEERBOSSCHEWEG KERKSTRAAT 33 MIDDEN/ ZUID HATERTSEWEG WOLF S KUILSEWEG WEG DOOR JONKERBOSCH 25 MOLENWEG MUNTWEG MALDERBURCHTSTRAAT 26 GRAAFSEWEG STEINWEG MARIALAAN SLOTEMAKER DE BRUÏNEWEG L A AN NWE MOLLENHUTSEWEG GROOTSTALSELAAN ELSHOFWEG 27 SINT JACOBSLAAN SINT JACOBSWEG CS MIDDEN/ ZUID HATERTSEWEG 30 GROENESTRAAT VAN PELTLAAN 29 ST. ANNASTRAAT CENTRUM 28 ARCHIPELSTRAAT GROENEWOUDSEWEG 49 OOST HOUTLAAN SCHEIDINGSWEG HEIJENDAAL DAALSEWEG UBBERG SEWEG D ALMARASWEG BERG EN DALSEWEG VAN T SANTSTRAAT POSTWEG OOYSEDIJK GROESBEEKSEWEG HENGSTDALSEWEG BOSWEG NIJMEEGSEBAAN

18 INFORMATIE & COLOFON INFORMATIE VOORAF Huis van de Nijmeegse Geschiedenis, Mariënburg 26 Telefoon Openingstijden: dinsdag t/m zaterdag van uur, koopzondagen uur INFORMATIE TIJDENS DE OPEN MONUMENTENDAG Stevenskerk, St. Stevenskerkhof 62 Openingstijden: zaterdag en zondag van uur MEER INFO OP Dit is een uitgave van de gemeente Nijmegen, afdeling Stadsontwikkeling. Teksten: Anne Wevers Redactie: Monique Zoon en Sarina Wagener Ontwerp: Kukel & Kuijpers, Nijmegen Druk: VDA, Apeldoorn Foto s: Fotocollectie Regionaal Archief Nijmegen en afdeling Stadsontwikkeling, Gemeente Nijmegen Foto pagina 29 onder: Buitenplaats Oosterhout Organisatie: Comité Open Monumentendag Nijmegen Het is mogelijk dat door omstandigheden het programma is aangepast. Informatie hierover bij de informatiepunten en Het betreden van monumenten en deelname aan activiteiten op de Open Monumentendag gebeurt op eigen risico. De organisatie van de Open Monumenten dag en de eigenaren/beheerders van de monumenten zijn niet aansprakelijk voor eventuele schade. Augustus 2014