vijf beloften aan de kiezer Agenda voor linkse politiek

Transcriptie

1 vijf beloften aan de kiezer Agenda voor linkse politiek Bram van Ojik februari 2015

2 Agenda voor linkse politiek: vijf beloften aan de kiezer Bram van Ojik Waar is toch de linkse kiezer gebleven? Overgestapt naar rechts? Zwevend sociale zekerheid met hoge werkloosheid en toenemende ongelijkheid als gevolg. boven de partijen? Mokkend thuis? De verklaringen zijn talrijk, maar de kiezer heeft altijd gelijk. Blijkbaar ontbreekt het de linkse partijen aan een wenkend perspectief. Als de crisis in de financiële sector, de zorg, op de arbeidsmarkt, in het milieu en de natuur ons één ding leert, is het wel dat rechtse recepten niet werken. Ze zijn niet rationeel en niet rechtvaardig. Als dat niet verandert, als links er niet in slaagt een wervend verhaal te formuleren, dan krijgen rechtse partijen de komende vier jaar de overhand in de provincies en in de Eerste Kamer. En dat willen we niet. Sinds de jaren tachtig staat het overheidsbeleid steeds De ideologie van minder regels en meer markt vernietigt goede banen, put onze leefomgeving uit en vermindert onze kwaliteit van leven. Steeds meer mensen ervaren dat en zoeken naar nieuwe perspectieven. Dat perspectief moet van links komen. meer in het teken van deregulering, marktwerking en privatisering van publieke voorzieningen. Ook nu we met een hardnekkige economische crisis te maken hebben domineert rechts de agenda, in Nederland en in Europa: draconische bezuinigingen op vitale overheidsvoorzieningen en beperking van de Het is de hoogste tijd dat het dominante denken met zijn focus op groei, op marktwerking en snel geld verdienen plaats maakt voor een visie gebaseerd op linkse kernwaarden: duurzaamheid, onderlinge solidariteit en kwaliteit van leven.

3 Dat gaat niet vanzelf. Links heeft zich de afgelopen decennia te veel laten meeslepen door de rechtse agenda van marktwerking. Wil links het initiatief herwinnen, dan moet het de dominantie van het rechtse denken doorbreken. Dat gebeurt te weinig. Links maakte te vaak de verkeerde keuzes: meebewegen met een rechtse agenda, of verzet tegen elke Groeiende ongelijkheid wordt door steeds meer mensen als maatschappelijke probleem gezien. Onze verslaving aan fossiele brandstoffen, afkomstig uit landen met verwerpelijke regimes, zit steeds meer mensen dwars. De marktwerking in de zorg en elders in de samenleving wordt voor steeds meer mensen problematisch. vorm van verandering. Te vaak ontbrak een eigen herkenbaar idee, te zelden werd de kiezer een aanlokkelijk alternatief geboden. Links moet uit zijn schulp kruipen. Links moet zijn kernwaarden met grote urgentie omzetten in een helder politiek programma: duurzaamheid staat dan Geen wonder dat de kiezer nog aarzelt. Hoewel ik blij ben met het herstel dat GroenLinks laat zien, zit het me dwars dat het zich afspeelt in een context waarin het draagvlak voor links beleid afbrokkelt. voor het daadwerkelijk stoppen met het uitputten van onze aarde. Onderlinge solidariteit houdt in dat we de groeiende ongelijkheid in al zijn facetten een halt toe roepen. Kwaliteit van leven zetten we voorop in de manier waarop we de arbeidsmarkt en de zorg organiseren. De oplossingen waar GroenLinks al 25 jaar voor strijdt zijn urgenter dan ooit. Onze behoefte aan veiligheid en onze wens om vrij te zijn brengen we in balans.

4 Zo komen we, op basis van expliciet gemaakte linkse waarden, tot vijf beloften aan de kiezer: We zetten ons in voor duurzaamheid, gelijkheid, werk voor iedereen, kwaliteit in de zorg en bescherming van de vrijheid.

5 maar het schiet niet op; energiebesparing komt niet van de grond, en wat betreft schone energie bevindt Nederland zich in de achterhoede van Europa. 1. Kiezen voor duurzaamheid: we zijn zuinig op de aarde We plegen roofbouw op de aarde. Klimaatverandering verergert rampen als hongersnoden, overstromingen en bosbranden. Ruzie om grondstoffen doet conflicten tussen landen en groepen oplaaien. Sinds de jaren negentig is de CO2 uitstoot wereldwijd met vijftig procent toegenomen. Energieverslindende industrieën en oliemaatschappijen dicteren het beleid. Daar moet verandering in komen. Een omslag is nodig. We beperken de vrije energiemarkt en kappen met kolen, olie en gas en stappen over op zon, wind en water. We moeten investeren in nieuwe manieren om schone energie op te wekken. Mensen die samen schone energie opwekken betalen geen energiebelasting. Energiemisbruik van grote bedrijven subsidiëren we niet langer met een korting op de energiebelasting. Kolencentrales gaan dicht enn er komt een Het kabinet durft niet te kiezen voor schone energie. Nederland handelt volop in olie, teert op een grote gasbel en verstookt meer steenkool dan ooit tevoren. Er is wel een Energieakkoord, windmolenoffensief vanuit de overheid, dit is te belangrijk om aan de markt over te laten. Schaliegas blijft onder de grond en energieneutraal bouwen en renoveren wordt de norm.

6 met een bijstandsuitkering kan dat oplopen tot enkele tientjes per maand. En neem de forse huurverhogingen, de zorgpolitiek en het feit dat hyperrijken en grote bedrijven nauwelijks belasting 2. Kiezen voor solidariteit: we verdelen welvaart eerlijk Van een eerlijke verdeling van de welvaart profiteert iedereen, arm én hoeven te betalen. Want terwijl inkomen wel progressief wordt belast, geldt dat niet voor vermogen. Dat is gek want vermogen rendeert meer dan werken. rijk, laag opgeleiden én hoogopgeleiden, werknemers én ondernemers. In egalitaire samenlevingen is de gezondheid beter, de criminaliteit laag en zijn de mensen gelukkiger. Helaas neemt de ongelijkheid in Nederland toe. In de afgelopen decennia is de armste 10% er 4% op achteruit gegaan, terwijl het inkomen van de rijkste 10% met 28% is gestegen. Het kabinetsbeleid vergroot de ongelijkheid. Huishoudens die het minste te besteden hebben gaan er dit jaar het meest op achteruit. Voor huishoudens Daar moet verandering in komen. We gaan de welvaart eerlijk verdelen. De aanstaande herziening van het belastingstelsel biedt hiervoor een unieke kans. Grote bedrijven en de hyperrijken gaan gewoon belasting betalen en ontspringen niet langer de dans. Er komt een progressieve vermogensbelasting. Ook grote vervuilers betalen meer belasting. Met de opbrengst maken we de lasten op werken lager. Dat geeft meer mensen kans op werk en verkleint de verschillen tussen arm en rijk.

7 kabinet er niet in slaagt de werkloosheid naar beneden te brengen. Daar moet verandering in komen. We reguleren de arbeidsmarkt. Banen voor 3. Kiezen voor werk: minder uren, meer vrije tijd. De economische crisis heeft honderdduizenden mensen werkloos gemaakt. Tegelijkertijd werken de mensen met een baan zich soms over de kop tot een burn out. Dat is niet logisch. En niet nodig. meer mensen, en meer tijd naast je werk. Door werk eerlijk te delen. Door lagere belasting op arbeid, zodat het goedkoper wordt om mensen aan te nemen. Door de 32-urige werkweek als norm te hanteren. Door uitbreiding van het vaderschapsverlof. Door de kloof tussen vast en flex te dichten, en dus ook flexwerkers recht te geven op scholing Het kabinet schijnt te denken dat mensen betutteld, gestraft en geprikkeld moeten worden om aan het werk te gaan. Het tegenovergestelde is waar. Al die betutteling en controledrift demotiveert. en pensioen. En door de tegenprestatie te schrappen, de sollicitatieplicht te versoepelen en bijverdienmogelijkheden fors te verruimen voor mensen in de bijstand en met een WW-uitkering. Drijft mensen tot wanhoop. Want er zijn geen banen. Sterker nog door de miljardenbezuinigingen van dit kabinet worden banen vernietigd. Geen wonder dat het

8 gaat intussen voort op het pad van het vermarkten van de zorg. Zo hoeven ziekenhuizen niet meer alle winst te investeren in de zorg, maar mogen ze die uitkeren aan hun aandeelhouders. 4. Kiezen voor zorg: patiënten de baas Vraag mensen wat ze belangrijk vinden en ze antwoorden: goede zorg voor iedereen. Mensen willen zekerheid over hun zorg, juist omdat ziek zijn zo onzeker maakt. Die zekerheid is ver te zoeken. Op welke zorg heb ik nog recht? Houd ik mijn vaste zorgverlener? Moet ik meer gaan betalen? Allemaal vragen, te vaak nog zonder antwoord. Daar moet verandering in komen. We beperken de macht van de zorgverzekeraars. Niet de zorgverzekeraars, maar patiënten moeten de touwtjes in handen hebben. Daarom gaan we het persoonsgebonden budget uitbreiden. Er komt geen tweederangs budgetpolis zonder vrije artsenkeuze. Elke verzekeraar mag maximaal twee polissen aanbieden. De verzekerde kan daardoor een betere keuze maken, omdat De onzekerheid vloeit rechtstreeks voort uit het kabinetsbeleid. Het kabinet het aanbod van verzekeraars beter te vergelijken wordt. heeft te veel, te snel en op de verkeerde dingen bezuinigd. Die bezuinigingen komen vooral terecht bij kwetsbare mensen met weinig inkomen. Het kabinet

9 begaan. Het kabinet vindt het niet meer nodig dat de rechter besluit over het afpakken van iemands paspoort. En wil ongeclausuleerd data gaan verzamelen, waardoor onze privacy geschonden 5. Kiezen voor vrijheid: Nederland een open samenleving Het zijn verwarrende tijden. We willen veilig, maar ook vrij zijn. Iedereen wil de rechtstaat en het vrije woord verdedigen, maar hoe? Demonstraties en vlaggen verbieden, politieagenten met mitrailleurs uitrusten, de nationaliteit afpakken: het brengt ons eerder verder van huis. wordt. Daar moet verandering in komen. Want één ding is zeker: vrijheid bescherm je niet door de vrijheid in te perken. Nederland is en blijft een open samenleving. Aan de diversiteit van Nederland gaan wij niet tornen. Zelfs niet als mensen er meningen op nahouden die ons niet bevallen. Dat hoort er bij. Uiteraard binnen de grenzen van de wet. En uiteraard binnen de gemeenschap Het kabinetsbeleid is ondoordacht en perkt de rechtstaat in. Het kabinet wil de nationaliteit van jihadisten afpakken. Maar wat schieten we daar mee op? Terroristen moeten worden opgepakt en berecht, niet over de grens worden gezet zodat ze hun misdaden elders die we met elkaar vormen. We moeten voorkomen dat jongeren radicaliseren en zich afkeren van de samenleving. We gaan meer investeren in onderwijs. En we ondersteunen initiatieven en organisaties die de dialoog tussen groepen gaande houden en verdiepen (theedrinken!).

10 Tot slot Een overtuiging, idealen en ideeën, daar begint het mee. deze agenda op zoek gaan naar steun. Te beginnen op 18 maart, bij de kiezer. Onderzoek laat zien dat heel veel mensen meer solidariteit en onderlinge betrokkenheid willen. In hun dagelijkse Bram van Ojik Den Haag, 7 februari 2015 leven maken ze daar ook al werk van. Het is aan linkse politici om zich daar samen sterk voor te maken. Met een politiek programma dat tot verbeelding spreekt, maar dat ook realistisch is. Uitdagend en uitvoerbaar. Daar zijn ook anderen voor nodig. Links moet altijd bereid zijn heldere compromissen met andersdenkenden te sluiten. Belangrijk is het daarbij samen op te trekken. Alleen dan kan links in Nederland genoeg invloed verwerven om de maatschappij te maken die we wensen. Deze linkse agenda, deze vijf beloften, legt hiervoor een basis. GroenLinks zal voor

11 GroenLinks Postbus RA Utrecht

12