Cursus Software evolution. Dr. Bastiaan Heeren Touw Symposium, 24 november 2012 Studiecentrum Amsterdam

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Cursus Software evolution. Dr. Bastiaan Heeren (bhr@ou.nl) Touw Symposium, 24 november 2012 Studiecentrum Amsterdam"

Transcriptie

1 Cursus Software evolution Dr. Bastiaan Heeren Touw Symposium, 24 november 2012 Studiecentrum Amsterdam

2 Inhoud Organisatie cursus De software vulkaan Opdracht 1: metrieken Opdracht 2: visualisatie

3 Geschiedenis 1 Organisatie cursus Software evolution is een populaire cursus aan de Universiteit van Amsterdam (6 ects) Actieve onderzoeksgroep Heel eigen aanpak met Rascal Zelf colleges en practicum gevolgd (nov-dec 2010) bij Paul Klint en Jurgen Vinju Cursusmateriaal ontwikkeld voor onderwijs op afstand Proefrun met 12 studenten (sept 2011-jan 2012) Woensdag 21 november 2012 start eerste groep

4 Rascal 1 Organisatie cursus Domein-specifieke taal voor programma-analyse, transformatie en visualisatie (meta-programmeren) Gebaseerd op syntax analyse, term herschrijven en de relationele calculus Ontwikkeld door het CWI Alfaversie Features: Java syntax, relaties, reguliere expressies, comprehensies, Java en Eclipse integratie, compositionele figuren, (traversals),

5 Onderwerpen 1 Organisatie cursus Blok I Introduction to software evolution De software vulkaan (als metafoor) Blok II EASY meta-programming with Rascal Het Extract-Analyze-Synthesize paradigma Opdracht 1 Blok III Topics in software evolution De wetten van Lehman Blok IV Towards visual software analytics Principes van Tufte en Shneiderman Opdracht 2 Blok V Mining software repositories

6 Leerdoelen 1 Organisatie cursus Kiezen uit verschillende programma-analyse technieken De kwaliteit en structuur van een systeem kunnen analyseren (feiten extraheren en daaruit conclusies trekken) Voor- en nadelen van softwaremetrieken begrijpen Softwaremetrieken kunnen toepassen op een systeem Problemen bij onderhouden en uitbreiden software beschrijven (bedrijfskundige en software technologische perspectief) De oorzaken van software-evolutie herkennen en de daaruit voortvloeiende problemen analyseren en oplossen Systeem meer flexibel maken door het toepassen van programmatransformaties, of door middel van reverse engineering Gegevens over software visualiseren met Tufte's grafische ontwerpprincipes en Shneiderman's interactieprincipes

7 De software vulkaan (*) Mt. Etna, Sicily, Italy (*) Naar slides van Paul Klint

8 De vulkaan: talen 2 De software vulkaan Verdeling van gebruikte programmeertalen in de wereld (statistieken van enkele jaren geleden) Taal % gebruik COBOL 30 Assembler 10 C 10 C andere talen 40 Belangrijkste observatie: oude talen domineren Voor mainframe applicaties: 80% in COBOL Cijfers van Capers Jones (Software Productivity Research)

9 De vulkaan: volume 2 De software vulkaan Geschatte volume aan software: 7 miljard functiepunten 1 FP = 128 regels C of 107 regels COBOL Het volume van de software vulkaan: 750 Giga regels COBOL code, of 900 Giga regels C code Afgedrukt op papier kan de aarde 9 keer worden ingepakt!

10 De vulkaan: defecten 2 De software vulkaan Observatie: gemiddeld 5 fouten (bugs) per functiepunt inclusief fouten in requirements, ontwerp, code, documenten, foutieve bug-fixes Aantal defecten van de software vulkaan: 5 * #FP = 35 Giga bugs Dat zijn 6 bugs per persoon op aarde!

11 Verdeling programmeurs 2 De software vulkaan Jaar Nieuw project Enhancements Repairs Totaal Nu: 60% van het werk is uitbreiden/verbeteren In 2020: slechts 30% in nieuwe software Software maintenance steeds belangrijker

12 Boodschap 2 De software vulkaan Na 50 jaar heeft een industrie meer arbeiders nodig voor reparatie en onderhoud dan voor het produceren van nieuwe producten Voorbeeld: de auto industrie Software maintenance en renovatie van bestaande systemen wordt steeds belangrijker Voorkom dat de software vulkaan tot uitbarsting komt

13 Opdracht 1 (20 uur) 3 Metrieken Analyseer de onderhoudbaarheid van 3 systemen: JabberPoint: 15 Javabestanden, 970 regels SmallSQL: 186 Javabestanden, regels HyperSQL: 516 Javabestanden, regels? Een iets groter systeem is gelijk een heel stuk lastiger!

14 System Under Investigation (SUI)? 3 Metrieken Extract Interne representatie Analyze Synthesize Resultaten

15 SIG Maintainability Model 3 Metrieken Metrieken uit onderzoeksartikel: volume (LOC) complexiteit per eenheid (McCabe) duplicatie grootte per eenheid (unit test coverage)

16 Opdracht 2 (20 uur) 4 Visualisatie Visualisatie van software artefacten (in Rascal) Gebruik uitkomsten opdracht 1 Vooraf esthetische en usability criteria opstellen Tufte s grafische ontwerpprincipes Shneiderman s interactieprincipes

17 Ter afsluiting Nieuwe cursus in de master Software Engineering Studenten proefrun zijn redelijk positief opdrachten kosten vrij veel tijd leercurve Rascal (en wat bugs) Ietwat technische cursus, wel intensiever begeleid Prima samenwerking en ondersteuning vanuit CWI en UvA Aansluitend op de cursus is er een verdiepingsopdracht over Software evolution

Inhoud. Introductie tot de cursus

Inhoud. Introductie tot de cursus Inhoud Introductie tot de cursus 1 De cursus 7 2 Cursusmateriaal 8 3 Het bestuderen van de cursus 9 4 Opdrachten 10 5 Tentaminering 11 6 Begeleiding 11 6 Introductie tot de cursus 1 De cursus De cursus

Nadere informatie

Master Software Engineering. Inhoud, begeleiding, tentamen dr. Anda Counotte Docent en mentor

Master Software Engineering. Inhoud, begeleiding, tentamen dr. Anda Counotte Docent en mentor Master Software Engineering Inhoud, begeleiding, tentamen dr. Anda Counotte Docent en mentor Thema Software Architectuur Design Patterns (DP) ir. Sylvia Stuurman, dr.ir. Harrie Passier en dr. Bastiaan

Nadere informatie

Hoorcollege 1 datavisualisatie 21-11-12

Hoorcollege 1 datavisualisatie 21-11-12 Hoorcollege 1 21-11-12 docenten! http://vimeo.com/31244010#at=10 hoorcollege 1 introductie HVA CMD V2 21 november 2012!! justus sturkenboom! j.p.sturkenboom@hva.nl! yuri westplat! y.westplat@hva.nl! vandaag

Nadere informatie

Software Test Documentation

Software Test Documentation FACULTEIT INGENIEURSWETENSCHAPPEN & WE- TENSCHAPPEN DEPARTMENT OF COMPUTER SCIENCE AND APPLIED COMPUTER SCIENCE Software Test Documentation Software Engineering Nicolas Carraggi, Youri Coppens, Christophe

Nadere informatie

Inhoud. Introductie tot de cursus

Inhoud. Introductie tot de cursus Inhoud Introductie tot de cursus 1 Plaats en functie van de cursus 7 2 Inhoud van de cursus 7 2.1 Tekstboek 7 2.2 Voorkennis 8 2.3 Leerdoelen 8 2.4 Opbouw van de cursus 9 3 Leermiddelen en wijze van studeren

Nadere informatie

Leergang Programmeren. IT Academy Noord-Nederland is onderdeel van de

Leergang Programmeren. IT Academy Noord-Nederland is onderdeel van de Leergang Programmeren IT Academy Noord-Nederland is onderdeel van de IT Academy Noord-Nederland zet zich in voor een krachtige ICT-arbeidsmarkt in het Noorden. Samen groeien. Programmeren "Af en toe superuitdagend,

Nadere informatie

Clean code improves test quality

Clean code improves test quality Clean code improves test quality Michel Kroon, Senior Consultant, SIG TestNet Voorjaarsevenement 30 juni 2008 Arent Janszoon Ernststraat 595-H NL-1082 LD Amsterdam info@sig.nl www.sig.nl De Software Improvement

Nadere informatie

Bijlage bacheloropleiding Informatica

Bijlage bacheloropleiding Informatica Bijlage bacheloropleiding Informatica 2011-2012 Bijlage I Eindtermen van de bacheloropleiding (artikel 1.3) De bachelor Informatica: a. kennis en inzicht a1. heeft kennis van en inzicht in de belangrijkste

Nadere informatie

Vernieuwing Bacheloropleidingen Informatica en Informatiekunde

Vernieuwing Bacheloropleidingen Informatica en Informatiekunde Vernieuwing Bacheloropleidingen Informatica en Informatiekunde Marko van Eekelen, Remko Helms, Evert van de Vrie TouW Informatica symposium 21 november 2015 Aanleiding vernieuwing Open Universiteit Ministerie

Nadere informatie

Bijlagen van het onderwijs- en Examenreglement van de bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde

Bijlagen van het onderwijs- en Examenreglement van de bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde Bijlagen van het onderwijs- en Examenreglement van de bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde Inhoud: I. Eindtermen van de bacheloropleiding; II. Doorstroommasteropleidingen; III. Majoren en minoren

Nadere informatie

B.Sc. Informatica Module 4: Data & Informatie

B.Sc. Informatica Module 4: Data & Informatie B.Sc. Informatica Module 4: Data & Informatie Djoerd Hiemstra, Klaas Sikkel, Luís Ferreira Pires, Maurice van Keulen, en Jan Kamphuis 1 Inleiding Studenten hebben in modules 1 en 2 geleerd om moeilijke

Nadere informatie

Ti L te eal va n S n i o x Sp i l geiding ma & Business Analytics we ib bs isuit v e a.nl

Ti L te eal va n S n i o x Sp i l geiding ma & Business Analytics we ib bs isuit v e a.nl Titel Lean van Six Sigma opleiding & Business Analytics website ibisuva.nl Waarom Lean Six Sigma & Business Analytics studeren aan de UvA? Lean Six Sigma is een aanpak voor het organiseren en uitvoeren

Nadere informatie

icafe Project Joeri Verdeyen Stefaan De Spiegeleer Ben Naim Tanfous

icafe Project Joeri Verdeyen Stefaan De Spiegeleer Ben Naim Tanfous icafe Project Joeri Verdeyen Stefaan De Spiegeleer Ben Naim Tanfous 2006-2007 Inhoudsopgave 1 2 1.1 Programmeertaal PHP5..................... 2 1.2 MySQL database......................... 3 1.3 Adobe Flash...........................

Nadere informatie

Inhoud. Introductie tot de cursus

Inhoud. Introductie tot de cursus Inhoud Introductie tot de cursus 1 Plaats en functie van de cursus 7 2 Inhoud van de cursus 8 2.1 Voorkennis 8 2.2 Leerdoelen 8 2.3 Opbouw van de cursus 8 2.4 Leermiddelen 9 3 Aanwijzingen voor het bestuderen

Nadere informatie

ECTS fiche. Module info. Evaluatie. Gespreide evaluatie OPLEIDING. Handelswetenschappen en bedrijfskunde HBO Informatica

ECTS fiche. Module info. Evaluatie. Gespreide evaluatie OPLEIDING. Handelswetenschappen en bedrijfskunde HBO Informatica ECTS fiche Module info OPLEIDING STUDIEGEBIED AFDELING MODULE MODULENAAM Programmeren 5 MODULECODE B STUDIEPUNTEN 10 VRIJSTELLING MOGELIJK ja Handelswetenschappen en bedrijfskunde HBO Informatica Evaluatie

Nadere informatie

Tips & Tricks for TUE students doing Architecture Reconstruction with Rascal

Tips & Tricks for TUE students doing Architecture Reconstruction with Rascal SWAT - Software Analysis and Transformation Tips & Tricks for TUE students doing Architecture Reconstruction with Rascal Jurgen Vinju Davy Landman https://gist.github.com/jurgenvinju/8972255 http://update.rascal-mpl.org/unstable

Nadere informatie

Zelftest Informatica-terminologie

Zelftest Informatica-terminologie Zelftest Informatica-terminologie Document: n0947test.fm 01/07/2015 ABIS Training & Consulting P.O. Box 220 B-3000 Leuven Belgium TRAINING & CONSULTING INTRODUCTIE Deze test is een zelf-test, waarmee u

Nadere informatie

Projectdocument Minecraft Mod Builder

Projectdocument Minecraft Mod Builder Projectdocument Minecraft Mod Builder Projectgroep Twintro 11 december 2015 Inhoudsopgave 1 Probleemstelling 2 2 Productbeschrijving 2 3 Requirements analyse 3 3.1 Functional requirements................................

Nadere informatie

Software Test Plan. PEN: Paper Exchange Network Software Engineering groep 1 (se1-1415) Academiejaar 2014-2015

Software Test Plan. PEN: Paper Exchange Network Software Engineering groep 1 (se1-1415) Academiejaar 2014-2015 Software Test Plan PEN: Paper Exchange Network Software Engineering groep 1 (se1-1415) Academiejaar 2014-2015 Jens Nevens - Sander Lenaerts - Nassim Versbraegen Jo De Neve - Jasper Bevernage Versie 1 Versie

Nadere informatie

Inleiding ontwikkelmethoden

Inleiding ontwikkelmethoden Inleiding ontwikkelmethoden 1 Ontwikkelmethoden en Technieken POMT HC1 2 Ronald de Waal Opleiding TU Delft: industrieel ontwerpen Diverse softwarebedrijven, internet ontwerp vanaf 1994 Docent systeemontwikkeling

Nadere informatie

Curriculum 2014-2015 Afkortingen Bachelor Informatica Propedeuse Postpropedeuse Start Vervolg Afsluiting 60,0 Gebonden keuze (8,6 EC) Afsluiting

Curriculum 2014-2015 Afkortingen Bachelor Informatica Propedeuse Postpropedeuse Start Vervolg Afsluiting 60,0 Gebonden keuze (8,6 EC) Afsluiting Curriculum 2014-2015 Opleidingen Open Universiteit, faculteit Management, Science & Technology, wetenschapsgebied Informatica en informatiekunde, geldig vanaf 1-9-2014 Afkortingen European Credits (studiepunten)

Nadere informatie

Curriculum 2015-2016 Afkortingen Bachelor Informatica Propedeuse Postpropedeuse Start Vervolg Afsluiting 60,0 Gebonden keuze (8,6 EC) Afsluiting

Curriculum 2015-2016 Afkortingen Bachelor Informatica Propedeuse Postpropedeuse Start Vervolg Afsluiting 60,0 Gebonden keuze (8,6 EC) Afsluiting Curriculum 2015-2016 Opleidingen Open Universiteit, faculteit Management, Science & Technology, wetenschapsgebied Informatica en informatiekunde, geldig vanaf 1-9-2015 Afkortingen European Credits (studiepunten)

Nadere informatie

Introductie tot de cursus

Introductie tot de cursus Inhoud introductietalen en ontleders Introductie tot de cursus 1 Plaats en functie van de cursus 7 2 Inhoud van de cursus 7 2.1 Voorkennis 7 2.2 Leerdoelen 8 2.3 Opbouw van de cursus 8 3 Leermiddelen en

Nadere informatie

Verzamelde vragen en antwoorden Agile Applicatie ontwikkeling. Agile Methodiek en Technologie. Zest Application Professionals

Verzamelde vragen en antwoorden Agile Applicatie ontwikkeling. Agile Methodiek en Technologie. Zest Application Professionals Verzamelde vragen en antwoorden Agile Applicatie ontwikkeling Agile Methodiek en Technologie Zest Application Professionals Hoe is de aansluiting op ontwikkelmethoden voor Legacy-systemen? Out of the Box

Nadere informatie

Onderwijsbehoeften: - Korte instructie - Afhankelijk van de resultaten Test jezelf toevoegen Toepassing en Verdieping

Onderwijsbehoeften: - Korte instructie - Afhankelijk van de resultaten Test jezelf toevoegen Toepassing en Verdieping Verdiepend Basisarrange ment Naam leerlingen Groep BBL 1 Wiskunde Leertijd; 5 keer per week 45 minuten werken aan de basisdoelen. - 5 keer per week 45 minuten basisdoelen toepassen in verdiepende contexten.

Nadere informatie

De brug tussen requirement engineer en gebruiker

De brug tussen requirement engineer en gebruiker De brug tussen requirement engineer en gebruiker Gerlof Hoekstra Even kennismaken Senior testconsultant / product manager In de ICT sinds 1985 Sinds 1993 testen/kwaliteitszorg Opdrachtgevers Postbank KPN

Nadere informatie

Informatica-Actief. i&i-conferentie. 25 november 2015, Amersfoort. Pieter Vorstenbosch en Paul Bergervoet

Informatica-Actief. i&i-conferentie. 25 november 2015, Amersfoort. Pieter Vorstenbosch en Paul Bergervoet Informatica-Actief i&i-conferentie 25 november 2015, Amersfoort Pieter Vorstenbosch en Paul Bergervoet 1 Inhoud Vorm en techniek Stijl van de cursussen SSO Inhoud Programmeerblok en meer Intro, Processing,

Nadere informatie

User needs van docent en student bij inzet van learning analytics

User needs van docent en student bij inzet van learning analytics User needs van docent en student bij inzet van learning analytics Universiteit van Amsterdam 10 Oktober 2012 Beschrijving Aanpak Aanpassingen Beschrijving Verkenning LA op beide universiteiten Visualisatie

Nadere informatie

Aanmelding & toelating. Nhu Ngan Trang MSc Admissions Officer

Aanmelding & toelating. Nhu Ngan Trang MSc Admissions Officer Aanmelding & toelating Nhu Ngan Trang MSc Admissions Officer Op de agenda Toelatingsvoorwaarden master Directe toelating of schakelprogramma Hoe zit het met mijn toelating? Alle informatie vind je ook

Nadere informatie

Software Test Document

Software Test Document Software Test Document PEN: Paper Exchange Network Software Engineering groep 1 (se1-1415) Academiejaar 2014-2015 Jens Nevens - Sander Lenaerts - Nassim Versbraegen Jo De Neve - Jasper Bevernage Versie

Nadere informatie

Voorbereiding onderwijsvisitatie: Bachelor Opleidingsonderdelen J. Broeckhove

Voorbereiding onderwijsvisitatie: Bachelor Opleidingsonderdelen J. Broeckhove Voorbereiding onderwijsvisitatie: Bachelor Opleidingsonderdelen J. Broeckhove Gevorderd Programmeren Verplicht onderdeel: BA2, 1 e semester, 6 studiepunten, 30+30 contacturen Vakbeschrijving Werkvorm Evaluatievorm

Nadere informatie

Afstudeeropdracht bachelor informatica

Afstudeeropdracht bachelor informatica Webgebaseerde ontsluiting loggegevens van IDEAS Afstudeeropdracht bachelor informatica David Beniers, Anand Mandhre, Michiel van Kempen Bastiaan Heeren, Harold Pootjes Inhoud Opdracht IDEAS Aanpak Taakverdeling

Nadere informatie

Algoritme noteren? Algoritmen voor de computer worden vastgelegd met behulp van een programmeertaal.

Algoritme noteren? Algoritmen voor de computer worden vastgelegd met behulp van een programmeertaal. Programmeertalen Algoritme noteren? Algoritmen voor de computer worden vastgelegd met behulp van een programmeertaal. Taal // machine De geschiedenis van de programmeertalen loopt parallel met de geschiedenis

Nadere informatie

ICT GROUP WATER CONGRES 2018 Slimmer omgaan met machines door softwareanalyse

ICT GROUP WATER CONGRES 2018 Slimmer omgaan met machines door softwareanalyse ABB B.V. INDUSTRIAL AUTOMATION / SOFTWARE IMPROVEMENT GROUP (SIG) ICT GROUP WATER CONGRES 2018 Slimmer omgaan met machines door softwareanalyse Lydia Bastiaansen (ABB) / ir. Tibor Lapikas (SIG) Agenda

Nadere informatie

SMART requirements schrijven

SMART requirements schrijven SMART requirements schrijven Reverse Engineering als aanpak voor leren Requirements Kenniscentrum 27 maart 2012, 18:50 19:30 uur Hossein Chamani, docent en trainer bij Hogeschool Rotterdam 1 Introductie

Nadere informatie

De waaier van informaticadisciplines. Lex Bijlsma en Rik Bos Open Universiteit 4 april 2013

De waaier van informaticadisciplines. Lex Bijlsma en Rik Bos Open Universiteit 4 april 2013 De waaier van informaticadisciplines Lex Bijlsma en Rik Bos Open Universiteit 4 april 2013 Accreditatie Bolognaverklaring (1999): maatregelen voor internationale mobiliteit in Europees hoger onderwijs

Nadere informatie

Premaster Marketing Vrije Universiteit Amsterdam - Fac. der Economische Wet. en Bedrijfsk. - P Marketing

Premaster Marketing Vrije Universiteit Amsterdam - Fac. der Economische Wet. en Bedrijfsk. - P Marketing Premaster Marketing Vrije Universiteit Amsterdam - - P Marketing - 2012-2013 Vrije Universiteit Amsterdam - - P Marketing - 2012-2013 I De premasteropleiding duurt maximaal één jaar en is bestemd voor

Nadere informatie

Statistiek ( ) ANTWOORDEN eerste tentamen

Statistiek ( ) ANTWOORDEN eerste tentamen Statistiek (200300427) ANTWOORDEN eerste tentamen studiejaar 2010-11, blok 4; Taalwetenschap, Universiteit Utrecht. woensdag 18 mei 2011, 17:15-19:00u, Kromme Nieuwegracht 80, zaal 0.06. Schrijf je naam

Nadere informatie

Contractmanagement voor Software-ontwikkeling

Contractmanagement voor Software-ontwikkeling Contractmanagement voor Software-ontwikkeling Presentatie PIANO / NEVI Regionale bijeenkomst Den Haag nieuwe inzichten in contracteren en besturen November 2009 Marcel Blommestijn 2 Doel van deze presentatie

Nadere informatie

Inhoud. Introductie tot de cursus

Inhoud. Introductie tot de cursus Inhoud Introductie tot de cursus 1 De functie van de cursus 7 2 De inhoud van de cursus 7 2.1 Voorkennis 7 2.2 Leerdoelen van de cursus 8 2.3 Opbouw van de cursus 8 3 Leermiddelen en wijze van studeren

Nadere informatie

Document A2 De NVO eis voor de niet-klinische basisregistratie met de genummerde eindtermen en ingevuld per cursus per 2012-2013.

Document A2 De NVO eis voor de niet-klinische basisregistratie met de genummerde eindtermen en ingevuld per cursus per 2012-2013. Document A2 De NVO eis voor de niet-klinische basisregistratie met de genummerde eindtermen en ingevuld per cursus per 2012-2013. Universiteit: Universiteit Utrecht, Master Maatschappelijke Opvoedings

Nadere informatie

1ste bach TEW. Informatiesystemen. samenvatting + minicases. uickprinter Koningstraat 13 2000 Antwerpen www.quickprinter.be 3.

1ste bach TEW. Informatiesystemen. samenvatting + minicases. uickprinter Koningstraat 13 2000 Antwerpen www.quickprinter.be 3. 1ste bach TEW Informatiesystemen samenvatting + minicases Q uickprinter Koningstraat 13 2000 Antwerpen www.quickprinter.be 119 3.50 EUR Nieuw!!! Online samenvattingen kopen via www.quickprintershop.be

Nadere informatie

STUDIEWIJZER PRACTICAL REVERSE ENGINEERING AND MALWARE ANALYSIS BACHELOR IN DE TOEGEPASTE INFORM ATICA SEMESTER 4 ACADEMIEJAAR

STUDIEWIJZER PRACTICAL REVERSE ENGINEERING AND MALWARE ANALYSIS BACHELOR IN DE TOEGEPASTE INFORM ATICA SEMESTER 4 ACADEMIEJAAR Practical Reverse Engineering and Malware Analysis BACHELOR IN DE TOEGEPASTE INFORM ATICA SEMESTER 4 ACADEMIEJAAR 2016-2017 LECTOREN PARCIFAL AERTSSEN EN TIJL DENEUT STUDIEWIJZER PRACTICAL REVERSE ENGINEERING

Nadere informatie

Informatie Systeem Ontwikkeling ISO 2R290

Informatie Systeem Ontwikkeling ISO 2R290 Informatie Systeem Ontwikkeling ISO 2R290 docent: Prof. dr. Paul De Bra Gebaseerd op: Database System Concepts, 5th Ed. doel van dit vak kennis van en inzicht in basisbegrippen over informatiesystemen

Nadere informatie

Broncode toont risico s onderhoud

Broncode toont risico s onderhoud softwareonderhoud t Broncode toont risico s onderhoud Ondersteuning strategie met directe en indirecte feiten Een beslissing over een maatwerksysteem kan kostbare gevolgen hebben. Wijzigingen zijn prijziger

Nadere informatie

Stichting NIOC en de NIOC kennisbank

Stichting NIOC en de NIOC kennisbank Stichting NIOC Stichting NIOC en de NIOC kennisbank Stichting NIOC (www.nioc.nl) stelt zich conform zijn statuten tot doel: het realiseren van congressen over informatica onderwijs en voorts al hetgeen

Nadere informatie

Objectgeoriënteerde systeemontwikkeling

Objectgeoriënteerde systeemontwikkeling 2 Objectgeoriënteerde systeemontwikkeling Objecttechnologie of objectoriëntatie is een bekende term in de automatisering. Regelmatig verschijnen artikelen over dit onderwerp in de bekende vaktijdschriften.

Nadere informatie

Algoritme noteren? Algoritmen voor de computer worden vastgelegd met behulp van een programmeertaal.

Algoritme noteren? Algoritmen voor de computer worden vastgelegd met behulp van een programmeertaal. Programmeertalen Algoritme noteren? Algoritmen voor de computer worden vastgelegd met behulp van een programmeertaal. Taal // machine De geschiedenis van de programmeertalen loopt parallel met de geschiedenis

Nadere informatie

De clientkant van webapplicaties in het universitaire onderwijs

De clientkant van webapplicaties in het universitaire onderwijs De clientkant van webapplicaties in het universitaire onderwijs ir. S. Stuurman universitair docent bij de faculteit Informatica van de Open Universiteit, Sylvia.Stuurman@ou.nl ir. H. Koppelman universitair

Nadere informatie

Studiewijzer. Bachelor Informatica. Inleiding Programmeren Studiejaar en semester: jaar 1, semester 1 (blok 1)

Studiewijzer. Bachelor Informatica. Inleiding Programmeren Studiejaar en semester: jaar 1, semester 1 (blok 1) Studiewijzer Bachelor Informatica Vak: Inleiding Programmeren Studiejaar en semester: jaar 1, semester 1 (blok 1) Coördinator: J. Lagerberg Docenten: R. Poss en J. Lagerberg Studielast: 6 EC Studiegidsnummer:

Nadere informatie

Plan van Aanpak Afstuderen

Plan van Aanpak Afstuderen Plan van Aanpak Afstuderen Michiel Graat 27-09-2005 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 1.1 Terminologie............................. 3 1.2 Opdracht............................... 4 1.3 JavaCard...............................

Nadere informatie

Contractmanagement voor Software-ontwikkeling

Contractmanagement voor Software-ontwikkeling Contractmanagement voor Software-ontwikkeling nieuwe inzichten in contracteren en besturen Presentatie PIANO / NEVI Regionale bijeenkomst Zwolle Oktober 2009 Ralph Hofman 2 Doel van deze presentatie De

Nadere informatie

Onderwijs- en examenregeling

Onderwijs- en examenregeling Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 september 2010 Opleidingsspecifiek deel: Bacheloropleiding: Talen en culturen van Latijns Amerika/ Spaans Deze Onderwijs- en examenregeling is opgesteld overeenkomstig

Nadere informatie

Oplossingen voor het testen van objectgeoriënteerde software. Oplossingen voor het testen van. Overzicht. Pieter van den Hombergh.

Oplossingen voor het testen van objectgeoriënteerde software. Oplossingen voor het testen van. Overzicht. Pieter van den Hombergh. Oplossingen voor het testen van objectgeoriënteerde software Pieter van den Hombergh Fontys Hogeschool voor Techniek en Logistiek Software Engineering 14 maart 2013 HOM/FHTeL Oplossingen voor het testen

Nadere informatie

Opleiding docent rekenen MBO. 11 december 2015 vierde bijeenkomst Groep Nova 3

Opleiding docent rekenen MBO. 11 december 2015 vierde bijeenkomst Groep Nova 3 Opleiding docent rekenen MBO 11 december 2015 vierde bijeenkomst Groep Nova 3 Inhoud 1. Introductie 2. Zwakke rekenaars & ERWD ceciel borghouts 3. Lunch 4. Meten 5. Onderzoek 6. Huiswerk en afsluiting

Nadere informatie

Security & Privacy in a Connected World

Security & Privacy in a Connected World TouW Informatica Symposium Security & Privacy in a Connected World zaterdag 19 november 2016, 10:00-20:00 Studiecentrum Amsterdam Op zaterdag 19 november 2016 organiseert de faculteit Informatica van de

Nadere informatie

Bijlagen bacheloropleiding Kunstmatige Intelligentie 2012-2013

Bijlagen bacheloropleiding Kunstmatige Intelligentie 2012-2013 Bijlagen bacheloropleiding Kunstmatige Intelligentie 2012-2013 Bijlage I Eindtermen van de bacheloropleiding Met de opleiding wordt beoogd: - inhoudelijke kennis, vaardigheid en inzicht op het gebied van

Nadere informatie

Informatica aan de Universiteit Antwerpen

Informatica aan de Universiteit Antwerpen Informatica aan de Universiteit Antwerpen Academische Bachelor en Master Waarom Informatica? Informatica heeft een enorme impact Informatica is een boeiende wetenschap Brede keuze uit tewerkstellingsmogelijkheden:

Nadere informatie

Geavanceerde Programmeertechnologie. Prof. dr. Kris Luyten Jo Vermeulen

Geavanceerde Programmeertechnologie. Prof. dr. Kris Luyten Jo Vermeulen Geavanceerde Programmeertechnologie Prof. dr. Kris Luyten Jo Vermeulen Wat mag je verwachten? Je wordt efficiënter als software ontwikkelaar Je kan je weg vinden in nieuwe programmeertalen van verschillende

Nadere informatie

The Framework Productivitity Measurement Method

The Framework Productivitity Measurement Method The Framework Productivitity Measurement Method Meten van de productiviteitwinst bij het gebruik van een webframework Masterscriptie Paul Bakker Master Software Engineering Universiteit van Amsterdam Afstudeerdocent

Nadere informatie

Een gedetailleerde beschrijving van de cursus volgt in de loop van 2010.

Een gedetailleerde beschrijving van de cursus volgt in de loop van 2010. Basisinformatie Nederlandse titel vak [kadertitel, ieder jaar ander onderwerp] Tibetaans Boeddhisme Engelse titel vak [kadertitel, ieder jaar ander onderwerp] Tibetan Buddhism Academisch jaar: 2010-11

Nadere informatie

Introductie ArchiMate

Introductie ArchiMate Introductie ArchiMate NAF Insight De Meern, 8 maart 2012 Egon Willemsz, enterprise architect UWV Programma Waarom ArchiMate? Praktijkvoorbeelden Samenvatting concepten Van start met ArchiMate Tot besluit

Nadere informatie

Cursus gebouwenergiesilll

Cursus gebouwenergiesilll Cursus gebouwenergiesilll ulatie op het Web Voor ingenieurs is computersimulatie en -modellering een zeer belangrijk technologisch hulpmiddel bij het ontwerpen en analyseren van gebouwen en klimaatregelingssystemen,

Nadere informatie

Het W-model: de groei naar voren. Jan Jaap Cannegieter. Praktijk van ICT-projecten

Het W-model: de groei naar voren. Jan Jaap Cannegieter. Praktijk van ICT-projecten Het W-model: de groei naar voren Jan Jaap Cannegieter Adjunct Directeur SYSQA B.V. Praktijk van ICT-projecten Req Ontwerp Realisatie Testen Testen Testen 44% van de projecten overschrijdt budget of tijd

Nadere informatie

Hoofdstuk 17: Grafieken en diagrammen: waarom

Hoofdstuk 17: Grafieken en diagrammen: waarom Hoofdstuk 17: Grafieken en diagrammen: waarom 17.0 Inleiding In Hoofdstuk 16: Grafieken en diagrammen - gids, bekeken we hoe we diagrammen invoegen, bewerken en opmaken. In dit hoofdstuk zullen we de principes

Nadere informatie

ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING studiejaar 2010-2011. Deel B. HOOFDSTUK 1 - Doelstellingen en eindtermen van de opleiding

ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING studiejaar 2010-2011. Deel B. HOOFDSTUK 1 - Doelstellingen en eindtermen van de opleiding UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM FACULTEIT DER NATUURWETENSCHAPPEN, WISKUNDE EN INFORMATICA ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING studiejaar 2010-2011 Deel B MASTEROPLEIDING SOFTWARE ENGINEERING 1 september 2010 HOOFDSTUK

Nadere informatie

Inhoud. Introductie tot de cursus

Inhoud. Introductie tot de cursus Inhoud Introductie tot de cursus 1 De functie van de cursus 7 2 De inhoud van de cursus 7 2.1 Voorkennis 7 2.2 Leerdoelen van de cursus 8 2.3 Opbouw van de cursus 8 3 Leermiddelen en wijze van studeren

Nadere informatie

Grondige herziening Curriculum Informatica /40

Grondige herziening Curriculum Informatica /40 Kerncompetenties Master Informatica. Wanneer is een master een bekwame informaticus? Analyse. Een master informatica kan een analyse uitvoeren voor een grootschalig informaticaproject. Hij of zij kan taken

Nadere informatie

MDA in de praktijk. Freek Bosch, Business Unit Manager Amsterdam, 4 juni 2009

MDA in de praktijk. Freek Bosch, Business Unit Manager Amsterdam, 4 juni 2009 Functional Model Driven Development MDA in de praktijk Freek Bosch, Business Unit Manager Amsterdam, 4 juni 2009 FMDD agenda FMDD Waarom FMMD De praktijk Wat is FMDD Ervaringen en lessons learned Ervaringen

Nadere informatie

Oplossingen voor het testen van objectgeoriënteerde software

Oplossingen voor het testen van objectgeoriënteerde software Oplossingen voor het testen van objectgeoriënteerde software Pieter van den Hombergh Fontys Hogeschool voor Techniek en Logistiek Software Engineering 14 maart 2013 HOM/FHTeL Oplossingen voor het testen

Nadere informatie

Werkgroep ISO29119. TestNet thema-avond 9 oktober 2014

Werkgroep ISO29119. TestNet thema-avond 9 oktober 2014 Werkgroep ISO29119 TestNet thema-avond 9 oktober 2014 Is dit n gezonde maaltijd? Ja toch!! Om jezelf een oordeel te kunnen vormen heb je informatie nodig!! Vandaag brengen we kennis en informatie bij elkaar

Nadere informatie

Stichting NIOC en de NIOC kennisbank

Stichting NIOC en de NIOC kennisbank Stichting NIOC Stichting NIOC en de NIOC kennisbank Stichting NIOC (www.nioc.nl) stelt zich conform zijn statuten tot doel: het realiseren van congressen over informatica onderwijs en voorts al hetgeen

Nadere informatie

Living Labs : NFI & RvdK Samen onderweg naar meer grip op data. JenV I-tour presentatie 24 april 2018

Living Labs : NFI & RvdK Samen onderweg naar meer grip op data. JenV I-tour presentatie 24 april 2018 Living Labs : NFI & RvdK Samen onderweg naar meer grip op data JenV I-tour presentatie 24 april 2018 1 Agenda Deel I - door Jannie RvdK Intermezzo filmpje I-plan JenV Deel II door Femke en Xandra NFI KInD

Nadere informatie

Beter meten met Cffp. Omvangbepaling voor eigentijdse ontwikkelmethoden. kwantificeren. Functiepuntanalyse is de meest gebruikte methode

Beter meten met Cffp. Omvangbepaling voor eigentijdse ontwikkelmethoden. kwantificeren. Functiepuntanalyse is de meest gebruikte methode kwantificeren Beter meten met Cffp Omvangbepaling voor eigentijdse ontwikkelmethoden Functiepuntanalyse is de meest gebruikte methode voor omvangbepaling van softwareontwikkelprojecten. De telrichtlijnen

Nadere informatie

Test rapportage Waarom eigenlijk?

Test rapportage Waarom eigenlijk? Testrapportage Boodschappers van de koning? Test rapportage Waarom eigenlijk? TestNet voorjaarsevenement 2015 Jurian van de Laar Jurian van de Laar @JurianvdL 30 april 2015 @JurianvdL Jurian van de Laar

Nadere informatie

Keuzeverslag. Mijn keuze is [IT Management]

Keuzeverslag. Mijn keuze is [IT Management] Keuzeverslag Mijn keuze is [IT Management] Studentnaam : Onno van Gijssel Studentnummer : 500664958 Klas : IP110 Emailadres : onno.van.gijssel@hva.nl Datum : 01-11-2012 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 1

Nadere informatie

Functiepuntanalyse. Een introductie. Algemene informatie voor medewerkers van: SYSQA B.V.

Functiepuntanalyse. Een introductie. Algemene informatie voor medewerkers van: SYSQA B.V. Functiepuntanalyse Een introductie Algemene informatie voor medewerkers van: SYSQA B.V. Organisatie SYSQA B.V. Pagina 2 van 8 Inhoudsopgave 1 INLEIDING... 3 1.1 ALGEMEEN... 3 1.2 VERSIEBEHEER... 3 2 WAT

Nadere informatie

Inhoud. Introductie tot de cursus

Inhoud. Introductie tot de cursus Inhoud Introductie tot de cursus 1 De functie van de cursus 7 2 De inhoud van de cursus 7 2.1 Voorkennis 7 2.2 Leerdoelen van de cursus 7 2.3 Opbouw van de cursus 8 2.4 Leermiddelen 8 3 Gebruiksaanwijzing

Nadere informatie

Vak/onderwerp werktuigbouwkunde (en metaal- en elektrotechniek in het tweede en vierde leerjaar).

Vak/onderwerp werktuigbouwkunde (en metaal- en elektrotechniek in het tweede en vierde leerjaar). COO FPA Vak/onderwerp werktuigbouwkunde (en metaal- en elektrotechniek in het tweede en vierde leerjaar). Hardware-eisen MS-DOS 5.0 of hoger met Windows 3.x, muis, 80386 of hogere processor (486 wordt

Nadere informatie

Testwell CTC++ Test Coverage Analyser Code coverage voor alle coverage levels, alle compilers en alle embedded targets

Testwell CTC++ Test Coverage Analyser Code coverage voor alle coverage levels, alle compilers en alle embedded targets Testwell CTC++ Test Coverage Analyser Code coverage voor alle coverage levels, alle compilers en alle embedded targets Testwell CTC++ is krachtige en eenvoudige tool dat helder aangeeft welke delen er

Nadere informatie

ECTS-fiche. 1. Identificatie

ECTS-fiche. 1. Identificatie ECTS-fiche Opzet van de ECTS-fiche is om een uitgebreid overzicht te krijgen van de invulling en opbouw van de module. Er bestaat slechts één ECTS-fiche voor elke module. 1. Identificatie Opleiding Graduaat

Nadere informatie

Inhoud introductie. Introductie tot de cursus

Inhoud introductie. Introductie tot de cursus Inhoud introductie Introductie tot de cursus 1 Plaats en functie van de cursus 7 2 Inhoud van de cursus 7 2.1 Voorkennis 7 2.2 Leerdoelen 7 2.3 Opbouw van de cursus 8 2.4 Eindtoets en voorbeeldtentamens

Nadere informatie

Bijlagen gentie. Bijlage. Bijlage. Bijlage - - vakgebied. Educatie en. Major van. Minor van

Bijlagen gentie. Bijlage. Bijlage. Bijlage - - vakgebied. Educatie en. Major van. Minor van n bacheloropleiding Kunstmatige Intellig gentie 2011-2012 I Eindtermen van de bacheloropleiding Met de opleiding wordt beoogd: - inhoudelijke kennis, vaardigheid en inzicht op het gebied van Kunstmatige

Nadere informatie

Ervaringen met begeleiding FTA cursus Deployment of Free Software Systems

Ervaringen met begeleiding FTA cursus Deployment of Free Software Systems Ervaringen met begeleiding FTA cursus Deployment of Free Software Systems Frans Mofers Nederland cursusmateriaal & CAA's alle cursusmateriaal vrij downloadbaar als PDF betalen voor volgen cursus cursussite

Nadere informatie

Nationale DenkTank 2014 Big Data Academy

Nationale DenkTank 2014 Big Data Academy Big Data Academy Achtergrond en uitwerking Big Data Academy (BDA) Management Summary Oplossing [Twintig] deelnemers waarvan [80%] masterstudenten en PhD s en[20%] werknemers die voldoen aan de voorkenniseisen

Nadere informatie

Onderzoeksvaardigheden 2

Onderzoeksvaardigheden 2 Performance van Phonegap Naam: Datum: april 2012 Studentnummer: 0235938 Opleiding: CMD Docenten: Pauline Krebbers Modulecode: MEDMO101DT Modulenaam: Onderzoeksvaardigheden 2 / Media & Onderzoek Inhoudsopgave

Nadere informatie

Methodiek Actieonderzoek

Methodiek Actieonderzoek Methodiek Actieonderzoek C O M M U N I T Y D E V E L O P M E N T College 4 17 september 2012 Docent: Elly Hellings Leerdoel college 4 Leerdoel: meer kennis over de verschillende methodieken van actieonderzoek

Nadere informatie

Bestuurskunde Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Sociale Wetenschappen - P Bestuurskunde - 2012-2013

Bestuurskunde Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Sociale Wetenschappen - P Bestuurskunde - 2012-2013 Bestuurskunde Vrije Universiteit Amsterdam - - P Bestuurskunde - 2012-2013 Vrije Universiteit Amsterdam - - P Bestuurskunde - 2012-2013 I Inhoudsopgave Premasterprogramma Bestuurskunde 1 Vak: Beleid en

Nadere informatie

Software Reverse Engineering. Jacco Krijnen

Software Reverse Engineering. Jacco Krijnen Software Reverse Engineering Jacco Krijnen Opbouw Inleiding en definitie Techniek Assemblers/Disassemblers Compilers/Decompilers Toepassingen Security Overige Softwarebeveiliging Piracy Anti RE technieken

Nadere informatie

Correspondentie inzake overnemen of reproductie kunt u richten aan:

Correspondentie inzake overnemen of reproductie kunt u richten aan: Vrijwel alle namen van software- en hardwareproducten die in deze cursus worden genoemd, zijn tegelijkertijd ook handelsmerken en dienen dienovereenkomstig te worden behandeld. Alle rechten voorbehouden.

Nadere informatie

Copyright IBS 2006. Nieuwbouw. Vereenvoudigd en versnelt Java ontwikkeling. Huub Cleutjens

Copyright IBS 2006. Nieuwbouw. Vereenvoudigd en versnelt Java ontwikkeling. Huub Cleutjens Nieuwbouw Vereenvoudigd en versnelt Java ontwikkeling Huub Cleutjens Inhoud IBS en Java Keuzes: taal / architectuur Productiviteit / arbeidsdeling IBS Java Development Accelerator Persistence UI Persistence

Nadere informatie

ONTHAALDAG WERKSTUDENTEN 22 SEPTEMBER 2018

ONTHAALDAG WERKSTUDENTEN 22 SEPTEMBER 2018 ONTHAALDAG WERKSTUDENTEN 22 SEPTEMBER 2018 I. Kennismaking II. Need to know III. Online leerplatform: Canvas IV.Timemanagement I. Kennismaking Studiebegeleiding Een gemotiveerd team van gespecialiseerde

Nadere informatie

Nominaal = Normaal aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en de (mogelijke) invloed op instroom en studiesucces van (subgroepen) studenten

Nominaal = Normaal aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en de (mogelijke) invloed op instroom en studiesucces van (subgroepen) studenten Nominaal = Normaal aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en de (mogelijke) invloed op instroom en studiesucces van (subgroepen) studenten Dr. Gerard Baars, drs. Paul van Wensveen, ing. Peter Hermus Aanleiding

Nadere informatie

Software Validation and Verification

Software Validation and Verification Software Validation and Verification Overzicht inhoud en verdiepingsopdracht Julien Schmaltz Texte Software ontwikkelen met models informal ideas specification design code realization Software ontwikkelen

Nadere informatie

introductie populatie- steekproef- steekproevenverdeling pauze parameters aannames ten slotte

introductie populatie- steekproef- steekproevenverdeling pauze parameters aannames ten slotte toetsende statistiek week 1: kansen en random variabelen week 2: de steekproevenverdeling Moore, McCabe, and Craig. Introduction to the Practice of Statistics Chapter 5: Sampling Distributions 5.1: The

Nadere informatie

Service Oriented Architecture

Service Oriented Architecture Service Oriented Architecture Degradatie onderhoudbaarheid referentiearchitectuur Master s Thesis Renze de Vries 30 Augustus 2007 Master Software Engineering Universiteit van Amsterdam Afstudeerdocent:

Nadere informatie