De beperkingen van biomassa

Transcriptie

1 De beperkingen van biomassa Martijn B. Katan VU University Amsterdam Department of Health Sciences martijnkatan Natuur en Milieu Federatie Groningen, Gasunie, 22 november 2017

2 2 Wat weet Katan van energie? MSc en promotieonderzoek : Molecuulspectroscopie en bio-energetica : Energiemetabolisme bij kinderen

3 Belangen Subsidies: Onderzoeksmaterialen: Adviezen, lezingen etc: Nevenfuncties, aandelen, patenten: Andere inkomsten: Hartstichting, NWO, KNAW Unilever: limonades voor DRINK trial, Alleen onbetaald Geen Columns en boeken 3

4 4 Het belang van belangen Energiebronnen & broeikasgas is soft science Basis is harde wetenschap: fotosynthese, verbranding, electriciteit etc. Maar: Voorspellingen over broeikasgas komen uit modelberekeningen, zoals economie Er komt uit wat je erin stopt Wat je eruit haalt wordt bewust of onbewust beïnvloed door je belangen en vooroordelen

5 5 Agenda 1. Hout voor elektriciteit 2. Biobrandstof voor auto s 3. Waarom zoveel verschillende meningen?

6 Het idee achter biomassa 6

7 7 Hout als energiebron: het ideale scenario (Junginger 2015)

8 Wat er werkelijk gebeurt: 8

9 Als we alle bomen in Nederland omhakken en versnipperen Draaien onze centrales daar 14 maanden op Electriciteit is 10% van ons energieverbruik, dus 90% komt nog steeds uit olie Daarna ander land zoeken Schelhaas, M Zesde Nederlandse bosinventarisatie 9

10 10 Tekortkomingen van het ideale scenario Oerbos wordt houtplantage Houtpellets kosten zelf energie (kunstmest, tractors, versnipperen, drogen, transport) Niet elke gerooide boom wordt herplant Na herplanten duurt het jaar voor de CO 2 weer is ingevangen (Koolstofschuld, Carbon Debt)

11 De koolstofschuld: eerst verbranden, later weer invangen CO 2 nu de lucht in

12 Koolstofschuld Hout verbranden produceert méér CO 2 dan steenkool Het duurt jaar voor die CO 2 weer in een boom zit EU telt effecten van koolstofschuld niet mee 12

13 0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 1 CO2-uitstoot Amerikaanse houtpellets na 40 jaar hergroei gram CO 2 per kwh kolen houtpellets gas wind Stephenson & MacKay 2014, fig 52, S24-25, 40-year horizon

14 14 Houtpellets voor elektriciteit: conclusie Verwoestend voor bestaande wouden Produktie kost zelf veel brandstof Effect op broeikasgasproduktie onzeker De eerste jaar méér CO 2 dan uit kolen

15 15 En houtafval dan? Takken, stro etc moeten terug in de grond vanwege bodemstructuur en vruchtbaarheid Wat er overblijft aan echt afval tikt niet aan

16 16 Agenda 1. Hout voor elektriciteit 2. Biobrandstof voor auto s 3. Waarom zoveel verschillende meningen?

17 Het idee van biobrandstof 17

18 Visiedocument Biobrandstof en hout, KNAW Problemen met biobrandstof als energiebron: overzicht Maken van bio-energie kost veel energie Benodigd aardoppervlak is groot Indirect land use change (verdringing)

19 19 Waarom kost het maken van biobrandstof energie? Landbouw is omzetten van petroleum in voedsel Kunstmest Zaden Bestrijdingsmiddelen Tractors Vervoer Omzetting in vloeistof

20 20 Kunstmest wordt gemaakt uit aardgas en dat produceert veel CO 2

21 Visiedocument Biobrandstof en hout, KNAW De problemen met biobrandstof en hout als energiebronnen Maken van bio-energie kost veel energie Benodigd oppervlak is groot Indirect land use change (verdringing)

22 Katan, Financieel Dagblad 7 juli Hoeveel land moeten we beplanten met koolzaad om 6% van onze transportbrandstof te vervangen?

23 23 Hoeveel land moeten we beplanten met koolzaad om in % van transportbrandstof te vervangen?

24 24 10% van onze transportbrandstof, hoeveel van onze CO 2 -uitstoot is dat? Totale energieverbruik incl. vliegen en varen: 3718 PetaJoule per jaar Wegverkeer: 418 PetaJoule per jaar 10% van wegverkeer = 1.1% CBS Energiebalans; aanbod, omzetting en verbruik

25 25 Maar olie en kolen zijn toch ook gevormd uit planten?

26 26 Vorming van fossiele brandstof uit planten duurde 400 miljoen jaar

27 27 Opbouw & verbruik fossiele biofuel 10 eeuwen mln jaar Prof R Rabbinge, Wageningen 1100 jaar groei = 1 verbruiksdag

28 28 Opbouw & verbruik fossiele biomassa De brandstof gevormd in 400 miljoen jaar maken we in hooguit 10 eeuwen op Per dag verbranden we de wereldwijde groei van 1100 jaar = 1100 jaar

29 Visiedocument Biobrandstof en hout, KNAW De problemen met biobrandstof en hout als energiebronnen Maken van bio-energie kost veel energie Benodigd oppervlak is groot Indirect land use change (verdringing)

30 Het probleem van verdringing Indirect Land Use Change (ILUC) Biomassa verdringt voedselteelt naar ongerepte gronden Ontginnen van oerwoud maakt grote hoeveelheden CO 2 vrij Bij meerekenen van die verdringing wordt biobrandstof even erg als olie of erger In biobrandstofbeleid EU telt verdringing niet mee

31 Rooien van oerwoud t.b.v. oliepalmen 31

32 Broeikasgas uit biobrandstof als we de verdringingseffecten meetellen Aardolie Mais Suikerriet Palmolie Koolzaad (kg CO 2 /GJ) Naar: Hiederer 2010, European Commission JCR 32

33 33 Conclusie biobrandstof Biobrandstof produceert even veel broeikasgas als aardolie Biobrandstof verslindt grond, water, fosfaat en geld

34 34 Agenda 1. Hout voor elektriciteit 2. Biobrandstof voor auto s 3. Waarom zoveel verschillende meningen?

35 Onafhankelijke experts betwijfelen sterk of biobrandstof en houtstook helpen

36 36 Wie hebben er belang bij bio-energie? Bedrijven: alibi voor business as usual Autoindustrie Olieindustrie Elektriciteitsproducenten Luchtvaart Landbouw, bosbouw Haven Rotterdam: import en verwerking Bio-industrie (Maasvlakte) Politiek: vermijdt impopulaire maatregelen Wetenschappers: carrière en subsidies

37 37 Conclusie We moeten die miljarden subsidie niet inzetten voor biomassa maar voor dingen die werken Minder vlees bijvoorbeeld

38 Dank voor uw aandacht! 38

39 39 STELLING VOOR BIOMASSA ALS BRANDSTOF IS ONZE AARDE TE KLEIN