Alternatieve Cursussengids Niveau 2 en 3. Periode 2

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Alternatieve Cursussengids Niveau 2 en 3. Periode 2"

Transcriptie

1 Alternatieve Cursussengids Niveau 2 en 3 Periode 2 UTRECHT, 2017 Gemaakt door de Onderwijscommissie van de Utrechtse Biologen Vereniging Editie

2 Voordat je begint met lezen De alternatieve studiegids is anders dan de reguliere studiegids van het departement Biologie. De informatie in deze gids is afgestemd op die in de reguliere gids, maar het kan gebeuren dat ze minder up to date is. Kijk dus vooral ook naar de reguliere studiegids op de site van de Universiteit. De directe link er naartoe is als volgt: (Of voor de wat luie student ;-) ) Wil je meer weten over de veranderingen in het onderwijsmodel van de komende jaren, kijk dan op: ( 2

3 Voorwoord Lieve Biologen, De eerste periode is net begonnen. Wellicht heb je de eerste tentamens alweer gemaakt. De eerste feesten zijn weer uitzonderlijk goed bezocht, de snelste routes naar de Uithof zijn weer gevonden en de wekker is weer goed ingesteld. De eerstejaars hebben allemaal een plekkie gevonden bij de UBV waardoor er maar één conclusie getrokken kan worden: Er is geen reden meer voor het bekende leerontwijkend gedrag, we zijn klaar voor periode 2! Klaar om nu de beloftes van de vorige periode waar te maken, klaar om nu vanaf dag 1 de boeken in te gaan, de samenvattingen te maken en de college bij te wonen. Eigenlijk gewoon klaar om op de tentamens die tentamens zonder te veel zwetende oksels en trillende beentjes te maken. Tussen het uitvoeren van de goede voornemens, is al weer tijd om aan je toekomst te denken. Want of je nu een tweedejaars, derdejaars, vierdejaars of misschien wel vijfdejaars bent, voor allen kan deze alternatieve studiegids een uitkomst zijn. In periode 2 staan er namelijk weer vele verschillende cursussen voor de boeg. Allemaal voor jullie uiteengezet in dit boekje, waarbij elk vak door een student die het vak gevolgd heeft in een kort stukje tekst is geëvalueerd. Vergeet ook niet even de cursussen buiten biologie te bekijken, want hoe leuk veel cursussen namelijk ook zijn, ook bij geowetenschappen en biomedische wetenschappen hebben ze veel te bieden voor biologen. Misschien iets voor jou? Er is dus genoeg te lezen in deze alternatieve studiegids. Wij hebben in ieder geval ons best gedaan om een zo uitgebreid mogelijk beeld te geven over alle cursussen aangeboden in periode 2. Let nog even op het nieuwe studiepad en vergeet niet de evaluatie enquêtes over de cursussen in te vullen! Heel veel succes met het kiezen van de juiste cursussen voor jou! Liefs, de OC 3

4 Toelichting Beste student, Het kiezen van de juiste vakken voor de volgende periode blijft altijd moeilijk. Voor veel studenten biedt deze alternatieve studiegids dan ook een helpende hand. Veel van jullie kennen de gids inmiddels, maar voor degenen waarbij hij wat minder bekend is volgt hier een korte uitleg over wat de alternatieve studiegids precies is. De alternatieve studiegids lijkt in principe erg veel op de gewone studiegids: Over elke cursus staat een stukje tekst waarin beschreven wordt wat deze cursus precies inhoudt. Het grote verschil met de gewone studiegids is dat deze stukjes geschreven zijn door studenten. Deze studenten hebben het vak vorig jaar gevolgd en delen op deze manier hun ervaringen met jullie. Zij beschrijven het verloop van de cursus, de onderwerpen die aan bod komen en geven bijvoorbeeld aan hoe zwaar zij het vonden om de desbetreffende cursus te volgen. Dit is natuurlijk wel de mening van één enkele student, maar het geeft je in ieder geval een beeld van hoe het vak in elkaar zit. Dit kan je helpen bij je beslissing. Bij iedere cursus wordt ook het slagingspercentage van de cursus vermeld. Deze slagingspercentages berusten op de studenten die het vak in een keer halen. Daarnaast worden sinds kort ook gemiddelde beoordelingen die uit de OAC-B onderwijsenquêtes zijn gekomen onder elke cursus vermeld. Dit geeft een algemeen beeld van hoe de cursus wordt beoordeeld door studenten. Let wel op, sommige cursussen zijn maar door een relatief klein deel van de deelnemers beoordeeld. Jij kunt helpen om deze cijfers nog betrouwbaarder te maken door ook de enquête in te vullen! Volg je deze periode cursussen bij Biologie? Of volg je een cursus bij een andere studie waar meer biologen over zouden moeten horen? En wil jij een nieuw stukje schrijven voor de gids van volgend jaar? Laat het ons weten! Stuur een mailtje naar met daarin het vak waarover jij een stukje zou willen schrijven. Je kunt natuurlijk ook iemand van ons aanspreken! Ben jij een ouderejaars bioloog en wil je beginnen aan je onderzoeks bachelorscriptie en/of onderzoeksstage? Ook hiervoor kun je bij ons terecht. Kijk achter in deze alternatieve studiegids voor meer informatie! Heel veel succes met het maken van je keuze en natuurlijk veel plezier bij het volgen van je cursussen! De onderwijscommissie van de UBV, Alexandra de Reus, Astrid Odé, Elena Wentzel, Evelien Schaar, Fleur Colen, Sarah van Ruitenbeek, Tamara Schoonderbeek, Yorgos Bos 4

5 Inhoudsopgave Voordat je begint met lezen... 2 Voorwoord... 3 Toelichting... 4 Blokjesrooster... 7 Voorwaarden voor het volgen van niveau 2 & 3 cursussen... 8 Studieadviespaden... 9 Periode 2 - timeslot A + D Niveau Oriëntatie onderwijs praktijk (BETA-B2OOP) Voortgezette Statistiek en R (B-B2VSR) Innovatie met biomimicry (B-B2IBM) Niveau Wetenschapper in beleid (B-B3WBEL09) Paleoenvironments (voorheen Milieuveranderingen door de tijd) (GEO3-4312) Didactiek (B-B3DID14) Moleculaire prokaryote microbiologie (B-B3MPRO16) Gentherapie, kanker en aids (B-B3GKA16) Periode 2 - timeslot B + C Niveau Gedragsbiologie (B-B2GEBI05) Metabolisme (B-B2META09) De Cel (B-B2CEL09) Niveau Mariene wetenschappen III (B-B3MSCI05) Computationele biologie (B-B3COMB10) Internationaal natuurbeheer (B-B3INB16) (was: Tropische ecosystemen en klimaat) Evolutie interdisciplinair (B-B3EVIN17) Periode 2 - timeslot A + D of B + C Niveau Moleculair genetisch onderzoekstechniek (B-B2MGOT14) Niveau Onderzoeksstage (B-B3ONST) Onderzoeks bachelorscriptie (B-B3ONSCR) Vakken buiten Biologie TIMESLOT B+C -Niveau Orgaansystemen (BMW20205) TIMESLOT A+D -Niveau

6 Moleculaire pathologie (BMW32607) UBV-cursussen Loopbaanzaken De Onderwijscommissie van de UBV (OcUBV) Zin om te helpen met het maken van deze gids? Bedankt!

7 Blokjesrooster 7

8 Voorwaarden voor het volgen van niveau 2 & 3 cursussen Er zijn voorwaarden voor het volgen van niveau 2 & 3 cursussen. De regels hiervoor staan genoemd in de Onderwijsexamen regeling (OER). In het artikel uit de OER dat de toelating tot het onderwijs van niveau 2 en 3 bepaalt, staat: art. 4.2 Ingangseisen cursussen; voorkennis Aan de cursussen van de major kan pas worden deelgenomen als de student voldoet aan de vereiste voorkennis eisen. In de Universitaire Onderwijscatalogus is bij elke cursus aangegeven wat die vereiste voorkennis is. art Inschrijving voor cursussen 1. Aan een cursus kan pas worden deelgenomen nadat de student zich tijdig daarvoor via OSIRISstudent heeft inschreven, zie: 2. De student kan zich uitschrijven via OSIRIS student tot en met de wijzigingsdagen voorafgaande aan het betreffende blok. art. 4.4 Inspanningsverplichting 1. Van elke student wordt actieve deelname verwacht aan de cursus waarvoor hij staat ingeschreven. 2. Naast de algemene eis dat de student actief participeert in het onderwijs, worden de aanvullende eisen per cursus in de Universitaire Onderwijscatalogus omschreven. 3. Bij een kwalitatief of kwantitatief onvoldoende deelname kan de cursuscoördinator de student uitsluiten van verdere deelname aan de cursus of een gedeelte daarvan. art. 4.5 Deelname aan cursussen; voorrangregels 1. In de Universitaire Onderwijscatalogus wordt aangegeven voor hoeveel studenten een cursus ten hoogste wordt verzorgd. 2. Toelating voor de cursussen met een beperkte capaciteit vindt plaats op basis van vooraf vastgestelde en gepubliceerde toelatingscriteria en voorrangsregels, met dien verstande dat voor de opleiding ingeschreven studenten voorrang genieten bij de cursussen die behoren tot het verplichte deel van hun major. De volledige OER kan je inzien en downloaden op de website van de Universiteit: (Of of Ook is hij te vinden op de Biologie startpagina op Blackboard. 8

9 Studieadviespaden De Bachelor Biologie kent momenteel 13 studieadviespaden. Een studieadviespad is een cluster van cursussen in een bepaalde richting en bevat cursussen van zowel niveau 1, 2 als 3 met toenemende complexiteit en specialisatie. Vaak is het zo dat bepaalde cursussen binnen een studieadviespad een ingangseis vormen voor een cursus met een hoger niveau uit hetzelfde studieadviespad. Het is verstandig om deze ingangseisen regelmatig te checken, want ze kunnen worden aangepast. De verschillende cursussen binnen een studieadviespad worden zo goed mogelijk op elkaar afgestemd zodat er geen onnodige overlap is tussen cursussen. Bovendien wordt de verwerving van voldoende academische vaardigheden bij de verschillende (combinaties van) studieadviespaden gegarandeerd. Uiteraard kun je meerdere studieadviespaden combineren, maar afhankelijk van het aantal cursussen dat je bij biologie volgt, de grootte van de studieadviespaden en de gekozen combinatie is het niet altijd mogelijk om alle cursussen uit de gekozen studieadviespaden te volgen. Het volgen van studieadviespaden is niet verplicht maar is wel aan te raden omdat het je een goede basis geeft voor bepaalde masterprogramma s. Maar let op, het volgen van een studieadviespad is geen garantie om toegelaten te worden tot een bepaalde master. Zorg dus dat je ruim van tevoren uitzoekt wat de toelatingseisen zijn voor de masters waarin jij geïnteresseerd bent. Hieronder staat een overzicht gegeven van alle studiepaden die momenteel bestaan binnen de opleiding biologie. Op de volgende pagina staan de bijbehorende kerncursussen uit periode 2. Meer informatie over aanbevolen biologiecursussen of suggesties buiten biologie (profilering) en de studieadviespaden vind je in de reguliere studiegids. 9

10 Studieadviespad Afkorting Bijbehorende kerncursussen Niveau 2 Niveau 3 Biogeïnspireerde technologie BIT -Innovatie met biomimicry -De cel -Moleculair genetische onderzoekstechnieken Celbiologie CB -Metabolisme -De cel -Moleculair genetische onderzoekstechnieken Ecologie en natuurbeheer EN -Voortgezette statistiek en R Educatie, communicatie en management ECM -Oriëntatie op de onderwijspraktijk -Didactiek -Internationaal natuurbeheer -Wetenschapper in beleid -Stage wetenschaps- en techniekcommunicatie Evolutiebiologie EB -Evolutie interdisciplinair (nieuw) Gedragsbiologie GB -Gedragsbiologie -Voortgezette statistiek en R Mariene wetenschappen MW -Mariene wetenschappen 3 Microbiologie MB -Moleculair genetische onderzoekstechnieken Neurobiologie NB -De cel -Moleculair genetische onderzoekstechnieken Ontwikkelingsbiologie OB -De cel -Moleculair genetische onderzoekstechnieken Plantenbiologie PB -Moleculair genetische onderzoekstechnieken -Metabolisme Theoretische biologie & bioinformatica TBB -De cel -Voortgezette statistiek en R -Moleculaire prokaryote microbiologie -Gentherapie, kanker en aids -Computationele biologie Toxicologie TOX -Metabolisme -Wetenschapper in beleid 10

11 Periode 2 - timeslot A + D - - Niveau 2 Oriëntatie onderwijs praktijk (BETA-B2OOP) De cursus oriëntatie op de onderwijspraktijk, oftewel OOP, wordt gegeven door Ad Mooldijk en Frans Kranenburg. Zoals de naam al zegt is dit vak gericht op het oriënteren op een mogelijke master/minor in het biologieonderwijs. Er zijn twee delen in de cursus, de stage op een middelbare school en de colleges. De colleges worden in de middag gegeven, waardoor het aan jezelf is om de stage in te plannen. Dit kan in de ochtend zijn op de dagen van de colleges, of op een andere dag wat afhankelijk is van het vak naast OOP. Een nadeel van deze combinatie is dat het op dagen met zowel stage als college een erg lange dag is die veel van de concentratie vereist; na een dag stage lopen in de klas zijn meerdere uren college pittig. Wel worden de observaties die gedaan zijn in de klas meteen besproken, wat fijn is omdat het dan nog vers in het geheugen zit. In de laatste week is er een tentamen over de colleges. De colleges zijn niet heel verdiepend, er worden vooral veel verschillende aspecten van het doceren behandeld waardoor je een inkijkje krijgt in wat een docent doet in de klas en hoe complex dit eigenlijk is. Frans en Ad geven graag ook didactisch verantwoorde opdrachten waarbij je in groepjes aan posters over de observaties werkt of een presentatie geeft over de stageschool (het tempo ligt hierdoor niet heel hoog in de cursus). Verwacht geen traditionele colleges waarbij je achterover zit en de stof aanhoort, hier moet je ter verwerking van de stof aan de slag en presenteren, tekenen, observeren en discussiëren. De stage is wel echt het hoogtepunt van het vak, zeker als je een leuke stageschool hebt getroffen. In de cursusomschrijving wordt gesteld dat er een stage voor je wordt gezocht, maar wanneer er teveel aanmeldingen zijn is het eigenlijk de bedoeling dat je zelf een stage zoekt. Dit was voor ons pas korte tijd voor de start duidelijk, waardoor niet iedereen de tweede week met zijn/haar stage kon beginnen. Als je eenmaal stage loopt ga je achterin de klas de leerlingen observeren en noteren wat ze zoal doen. Iedere week ligt de focus weer op een ander onderwerp, wat het wel interessant houdt. In de laatste paar weken van de cursus mag er ook les gegeven worden, mits je dit nog wel aandurft. Ad en Frans willen vooral niemand afschrikken voor het docent-zijn, hierdoor komen ze soms voorzichtig over. In de praktijk staan de meesten vanaf het begin al voor de klas om te helpen of om gewoon lessen over te nemen als de docent er niet is. Zelf vond ik de lessen die ik had voorbereid en aan de brugklas mocht geven het leukste van de cursus, je kan echt je eigen invulling geven. Al met al, als je twijfelt of het onderwijs iets voor je is en je in de huid van een docent wilt kruipen is OOP een leuk vak om te volgen, maar ook als je een keer iets totaal anders wilt doen of gewoon wat zelfverzekerder voor een groep wilt staan. 11

12 Voortgezette Statistiek en R (B-B2VSR) Deze cursus wordt gegeven door 2 docenten. Rutger Hermsen, de cursuscoördinator, behandelde de colleges over statistiek en hoe dit in R (programmeertaal) uit te voeren was. Yann Hautier, wiens colleges in goed verstaanbaar Engels waren, gaf meer informatie over alle mogelijkheden die het programma R te bieden had, zoals visuele weergave etc. Beide docenten waren erg duidelijk en behulpzaam wanneer studenten vragen hadden. VSR behandelde een verdieping op de statistiek die in het eerste studiejaar tijdens de cursus Experiment en statistiek behandeld is. Hierbij lag de focus voornamelijk op de verwerking hiervan met R. Tijdens computerpractica leer je werken met R aan de hand van een Engelstalig werkboek. Zo leer je bijv. ook hoe statistische berekeningen en weergaven uitvoert. Een aantal van deze opdrachten zijn hand-in assignments. Deze opdrachten moet je inleveren en worden beoordeeld met een cijfer. De computerpractica werden begeleid en gecontroleerd door Rutger Hermsen, Yann Hautier en een aantal studentassistenten. De computerpractica waren prima te doen binnen de ingeroosterde tijd, ook wanneer je vragen had of begeleiding nodig had. De cursus maakt gebruik van het boek The Analysis of Biological Data, welke je al hebt gebruikt tijdens de eerstejaarscursus Experiment en statistiek. Daarnaast is het werkboek, zowel papieren als digitale versie, essentieel voor het maken van de computerpractica. De cursus wordt afgesloten met één eindtentamen. De inhoud hiervan waren R scripts met vragen over de output, zoals missende berekeningen of uitkomsten. Als je gewoon alle computerpractica doet, dan is het tentamen goed te maken! Ik vond het een erg nuttig en goed gegeven vak. De statistiek werd een stuk interessanter dan in het eerste jaar, omdat de stof minder droog is en je meer focust op de toepassing ervan. 12

13 Innovatie met biomimicry (B-B2IBM) De cursus innovatie met biomimicry is een relatief nieuwe cursus en onderdeel van een nieuw studiepad namelijk biogeïnspireerde technologie (BIT). Deze cursus, bestaande uit vooral interactieve hoorcolleges, wordt gegeven de Codrin Kruijne. Hij is de cursus coördinator en de enige docent van dit vak. Bij deze cursus is het de bedoeling dat je kennis gaat maken met de beginselen van biomimicry. Biomimicry is een discipline die je met een kritische blik laat kijken naar de natuur en hoe zij in staat is geweest zich aan te passen aan continue veranderingen. We zijn allemaal biologen en hebben in het eerste jaar kennis gemaakt met evolutie. We hebben gezien hoe organismen in staat zijn te overleven op aarde en zich succesvol voort te planten. Deze aanpassing worden tijdens deze cursus meer in detail bestudeerd. Je gaat kijken naar materiaalgebruik, maar ook design, energiegebruik en de organisatie van bepaalde organismen. Het uiteindelijke doel is het opdoen van inspiratie uit de natuur en dit vervolgens zodanig te kunnen toepassen in de maatschappij dat het een duurzamer resultaat oplevert. Je leert dus op een hele andere manier naar de natuur kijken dan je gewend bent bij andere cursussen. De colleges worden ook in de botanische tuinen gegeven, zodat je direct de kassen in kan lopen voor inspiratie. Je wordt dan ook geacht je goed voor te bereiden, heb je dit niet gedaan dan loop je een beetje doelloos door de kassen, dus zonde van je tijd. Je kan deze tijd ook niet wegblijven, aangezien onderdeel van het vak is dat je minimaal 80% aanwezigheidsplicht hebt. Tijdens deze cursus maak je twee individuele opdrachten, een groepsopdracht en een tentamen. Één van de opdrachten zul je ook moeten presenteren, maar dit mag wel gewoon in het nederlands. Doordat je veel opdrachten moet doen merk je dat je veel initiatief moet tonen en zelf dingen moet gaan uitzoeken. De tijd is vrij strak ingepland en aangezien de opdrachten veel werk zijn is de werkdruk redelijk hoog, maar absoluut haalbaar. Tijdens de cursus wordt gebruik gemaakt van een boek Biomimicry; resource handbook die je kan helpen bij de opdrachten. Codrin staat ook altijd open voor suggesties en discussies en je kan alles aan hem vragen als je ergens niet uitkomt. Persoonlijk vond ik dit een super leerzame cursus, omdat je creatiever moest nadenken en er niet één antwoord goed was, want voor elk probleem waren meerdere oplossingen mogelijk. Dus ben je geïnteresseerd in duurzaamheid en hoe de natuur hiervoor als inspiratiebron kan dienen, dan is dit zeker een leuke cursus om te volgen! 13

14 - Niveau 3 - Wetenschapper in beleid (B-B3WBEL09) De cursus Wetenschapper in Beleid richt zich vooral op het natuurbeleid. Hiermee valt de cursus vooral binnen de ecologische studieadviespaden, maar door de maatschappelijke context die de cursus heeft valt de cursus ook te plaatsen bij het studieadviespad ECM. Het vak wordt gecoördineerd door Pita Verweij, die veel van de colleges zal geven. Haar colleges gaan over natuurvisies en (inter)nationaal natuurbeleid. Daarnaast zal ze enkele colleges geven over het werken aan een beleidsrapport in groepsverband, wat relevant is voor het tweede deel van de cursus. De colleges zijn interessant en goed te volgen. Pita heeft alleen niet een erg actieve presenteerstijl waardoor het soms lastig is om bij de les te blijven. Daarnaast zijn er gastcolleges van onder andere Jos Dekker en Gijs Steur, die je door middel van werkcolleges actief bezig houden met de stof. De werkcolleges zetten je goed aan het denken en zijn een aangename afwisseling met de reguliere colleges. Halverwege de cursus is er een tentamen. De stof voor het tentamen zijn de colleges en de theorie die in een handleiding op blackboard staan. De theorie gaat erg diep in op natuurbeleid in Nederland en Europa en is goed te volgen. Het is wel een redelijke lap tekst, dus begin op tijd met lezen. Het tentamen zelf vond ik goed te doen. De tentamenvragen zijn echte inzichtsvragen, die goed testen of je de stof goed begrepen hebt. Voor ons gold dat het een open boek tentamen was. Na het tentamen begint het leukere en actievere gedeelte van de cursus, waarbij je in een groepje een beleidsrapport gaat opstellen over een onderwerp dat je zelf mag kiezen. Je wordt begeleid door een studentassistent. Dit deel van de cursus vereist veel eigen inzet en de mate van inzet zal dan vanzelfsprekend ook je eindcijfer bepalen; hoe meer tijd je in het project steekt, hoe beter het wordt en hoe hoger je cijfer. Je sluit de cursus af met een presentatie van het beleidsrapport. Je uiteindelijke cijfer voor de cursus hangt af van het tentamen (40%), plan van aanpak voor het beleidsrapport (12%), het beleidsrapport zelf (36%) en de eindpresentatie (12%). Na het tentamen, als je bezig bent met het beleidsrapport, zijn er nog een aantal gastcolleges van mensen buiten de UU, die werken met (natuur)beleid. Deze colleges zijn waanzinnig interessant en geven je een goed beeld wat je later kan doen als bioloog als je deze sector in wilt. Laat deze colleges dus vooral niet schieten! Wetenschapper in beleid is een niet al te moeilijke, maar interessante cursus, die soms wat theoretisch is, maar je wel veel inzichten geeft en je goed aan het denken zet over de beleid en de rol die wij daar in kunnen spelen. 14

15 Paleoenvironments (voorheen Milieuveranderingen door de tijd) (GEO3-4312) Deze cursus wordt gegeven door Timme Donders met hulp van Rike Wagner-Cremer, twee docenten die erg enthousast zijn over hun vakgebied. Zij proberen je te laten zien hoe het echte paleowerk er aan toe gaat. In de eerste vier weken geeft Rike de meeste colleges over CO2 dynamics, klimaatverandering en de plantenrespons hierop. Hierbij hoort een groepsopdracht met een verslag waarbij je zelf je data gaat verzamelen aan de hand van digitale microscopische foto s. Na deze weken geeft Timme voornamelijke de colleges. In deze weken behandel je de palynology en hoe die pollendata een beeld kan geven van het milieu en de omgeving van duizende jaren terug. Dit ga je zelf onderzoeken door een groot verslag te schrijven aan de hand van de pollen uit een boorkern van een Nederlands meer. Ook zijn er meerdere labmiddagen waarin je zelf pollen en diatomen gaat identificeren en tellen uit een echte boorkern. Dit kan een wat saai klusje zijn, maar het geeft je wel een goed beeld van hoe echt paleobotanisch onderzoek soms in zijn werk gaat. Vervolgens heb je in de laatste weken nog gastcolleges specifiek over aquatische ecosystemen, wat wel even een leuk uitstapje is na al die pollen, weer gepraat over vissen en andere levende diertjes. In de laatste week voor het tentamen is er nog een dag vol presentaties waarbij je een door jouw gelezen artikel moet presenteren waarbij je probeert te achterhalen of de auteurs het wel echt juist hebben. Al met al is dit een erg leuke cursus waarin je een goed beeld krijgt van het vakgebied. 15

16 Didactiek (B-B3DID14) Didactiek is een niveau 3 vak, maar ik heb het al in mijn tweede jaar gevolgd. Het is een klein vak wat dit jaar maar door 11 studenten is gedaan. De docente is Marie-Christine Knippels. Zij is erg prettig in de omgang. Mede door de kleine groepsgrootte heb je erg veel persoonlijk contact met de docente en leer je haar wat beter kennen dan in sommige andere vakken waar je alleen maar in grote collegezalen zit. Haar colleges zijn erg duidelijk en heel gevarieerd. Er wordt vaak een kleine opdracht gegeven waar je even zelf over na moet denken, alleen of met z n tweeën, die dan vervolgens weer wordt terug gekoppeld. Dit zorgt ervoor dat je bij de colleges echt actief kan mee doen. Het vak didactiek gaat over het maken van goed onderwijs, hierbij wordt in de colleges vooral aandacht geschonken aan de theorie. Daarnaast maak je ook nog in groepen van 3 of 4 personen een lesplan. Dit is les die je op papier helemaal uitwerkt en ook verantwoordt. Bij het schrijven van het lesplan kun je de theorieën die je in de colleges krijgt goed toepassen. Naast de colleges en het schrijven van het lesplan, hoort er bij elke week ook een stuk literatuur. Dit is beschikbaar op blackboard en er wordt van je verwacht dat je dit leest als zelfstudie. Naast deze literatuur heeft de cursus geen andere boeken of een dictaat dat wordt gebruikt. Ik vond deze cursus goed te doen. Overal staat genoeg tijd voor ingepland, ook voor de zelfstudie. En door de actieve colleges wordt je goed op de rails gehouden en kan je nauwelijks achter gaan lopen. Het tentamen is precies zoals je het zou verwachten. Daar word je in de cursus ook goed op voorbereid, zeker als je zelf leert hoe je toetsen moet maken. Ik vond deze cursus heel erg leuk en mijn interesse voor het docentschap is er zeker door toegenomen. Ik zou de cursus zeker aanraden aan iedereen die overweegt het onderwijs in te gaan, maar ook aan mensen die geen leraar willen worden omdat je ook veel leert over hoe je kritisch kunt kijken naar je eigen onderwijs. 16

17 Moleculaire prokaryote microbiologie (B-B3MPRO16) Dit vak wordt vooral gegeven door Margot Koster, die tevens de cursuscoördinator is. Margot Koster heeft haarzelf inmiddels natuurlijk bewezen; haar colleges zijn interessant, grappig en ze kan goed vertellen. Verder worden er gastcolleges gegeven door onderzoekers, zij vertellen over wat zij in de praktijk doen. Ook deze colleges waren erg leuk en interessant. Dit kan wel per jaar afwijken, ik geloof dat Margot elk jaar weer wat nieuws gaat verzinnen. Naast de colleges werden er veel interactieve dingen gedaan. Het was helaas niet mogelijk om praktijkervaring op te doen tijdens deze cursus, maar dit werd opgelost door ons toch bezig te laten gaan met praktische dingen die je te doen krijgt als je later in het lab moet werken. We moesten bijvoorbeeld een abstract schrijven voor een nog niet gepubliceerd artikel. Ook moesten we een experimentopzet verzinnen aan de hand van voorbeelden uit de praktijk, door te kijken naar gepubliceerde artikelen en hoe men het daar deed. Dit vond ik zelf heel erg interessant, omdat wij als biologen nogal veel bezig zijn met theorie en labwerk, maar eigenlijk nooit zelf dingen moeten verzinnen om te doen of dingen moeten schrijven terwijl dit zeker een groot deel van je carrière zou kunnen worden. Qua stof sloot deze cursus zeer goed aan bij de cursus Microbiële Interacties. Je duikt verder in de stof maar er wordt ook vanuit een andere manier naar de stof gekeken. Het tentamen was bijvoorbeeld geen echt leertentamen, maar testte vooral het inzicht van de student. Dit werd gedaan door vragen te stellen over experimenten maar ook door de student een vraagstuk voor te leggen en hem te laten uitleggen hoe dit met een experiment zou kunnen worden onderzocht. Na dit tentamen kregen we de eindopdracht waar we 5 weken aan mochten werken; het ontwerpen van een product met behulp van een micro-organisme. Hiervoor moesten we een wetenschappelijke bijlage, een businessplan en een pitch geven. Ook dit was een ontzettend leuke, nieuwe en leerzame vorm van onderwijs. Al met al was dit vak ontzettend leuk en leerzaam. Goed georganiseerd, al helemaal als je bedenkt dat dit vak voor de eerste keer gegeven is! Ik zou het zeker aanraden als je interesse hebt in microbiologie. 17

18 Gentherapie, kanker en aids (B-B3GKA16) Gentherapie, kanker en aids, bekend als GKA, is een cursus gemaakt voor elke medisch, moleculair gerichte bioloog. Op een soort geschiedenis en nieuwsbericht geleide manier leer je van alles over de drie onderwerpen van deze cursus: gentherapie, kanker en aids. Verhalen als die van Ashanti DeSilva en The Berlin patient komen aan bod. Wat was de wetenschap achter deze succesverhalen? Ging een dergelijke therapie ook wel eens fout, en waar lag dat aan? Aan het eind van deze cursus ben je op de hoogte van wat de drie vakgebieden omvatten en in staat om de in eerste instantie lastige overview plaatjes volledig uit te leggen. In de eerste helft van de cursus behandel je de onderwerpen gentherapie en kanker. In de laatste vijf weken komt aids aan bod. Beide blokken worden afgesloten door een schriftelijk tentamen, met zowel open als meerkeuzevragen. De cursus bestaat uit vier uur college per week wat gegeven wordt door Adri Thomas, de docent van dit vak. Laat je zeker niet afschrikken door de docent. GKA is Adri Thomas vak, hij weet enorm veel over de drie onderwerpen en kan met zijn ervaring op een interessante, samenhangende, duidelijke manier de stof behandelen. Ik zou het dan ook zeker aanraden om zijn colleges live te luisteren en naar het vragenuur voor het tentamen te gaan. De hoeveelheid stof die je voor elk tentamen moet beheersen is niet te veel en niet te weinig, de moeilijkheidsgraad zit hem vooral in tot welk detail je alles moet weten. Je hebt te maken met Adri Thomas tentamens, wat betekent dat je zeer volledig en correct beredeneerde antwoorden moet geven om de vragen juist te beantwoorden. Als je echter goed de colleges volgt en snapt op welke delen de nadruk ligt, zullen de vragen op het tentamen niet als een verassing komen. Het dictaat is handig om aan te schaffen, hierin staan naast de cursus informatie en alle slides ook enkele oefenvragen én bijbehorende, juist geformuleerde antwoorden. Naast de colleges moet je ook zelfstandig een essay over een medicijn, eigenlijk een review gebaseerd op een primair artikel, schrijven. De essays worden streng beoordeeld, hecht dan ook niet te veel waarde aan het cijfer wat je ervoor krijgt, maar focus op leerzame feedback. Al met al, vond ik GKA een erg leuk vak om te volgen. Je hebt interessante colleges die als geheel bijna aanvoelen als een documentaire over gentherapie, kanker en aids. Het feit dat je alleen colleges hebt en geen boek, werkcolleges of practica, heeft voor en nadelen: veel tijd voor zelfstudie, maar soms ook eentonig. Ik zou dit vak zeker aanraden, je leert over fundamentele kennis op een medisch toepasbare manier, en wordt in tien weken echt een expert op de drie onderwerpen! 18

19 Periode 2 - timeslot B + C - - Niveau 2 - Gedragsbiologie (B-B2GEBI05) Deze cursus biedt een goede gelegenheid om kennis te maken met het vakgebied gedragsbiologie. De cursus gedragsbiologie is dan ook een kerncursus voor het studiepad Gedragsbiologie. Verder wordt deze cursus aanbevolen voor het studiepad Neurobiologie. De coördinator van het vak is Marie-José Duchateau. De hoorcolleges en werkcolleges worden voornamelijk door haar verzorgd. Naast Marie-José zijn er ook gastdocenten van de groep gedragsbiologie, zoals Liesbeth Sterck en Anne-Marijke Schel. Daarnaast zijn er ook gastsprekers van verschillende onderzoeksinstellingen zoals Zoo Antwerpen en stichting AAP. De hoorcolleges worden niet opgenomen, dus het is belangrijk om aanwezig te zijn bij de hoorcolleges. In de eerste 7 weken van de cursus wordt voornamelijk de stof behandeld uit het boek The Behavior of Animals: Mechanisms, Function, and Evolution. Dit boek is anders dan de andere studieboeken die ik gewend ben. Er staan geen plaatjes in en is wat formeler geschreven. Het boek zit tussen studieboeken en wetenschappelijke literatuur in. Hierdoor word je meer voorbereid en getraind op het lezen van wetenschappelijke artikelen. De hoorcolleges kunnen afwijken van het boek. Over het algemeen is er voor een cursusdag 4 uur ingeroosterd, die deels bestaat uit hoorcolleges en deels uit werkcolleges of computerpractica. Alle computerpractica zijn verplicht en sommige werkcolleges ook. De geleerde stof wordt getoetst in 2 deeltentamens. De nadruk van de deeltentamens liggen meer op de hoorcolleges dan op het boek. Elke gastdocent heeft per onderwerp een aantal vragen op het tentamen. De vragen op de tentamens zijn vaak wel op een soortgelijke manier opgebouwd. Vaak moet je eerst begrippen definiëren en vervolgens moet je de kennis toe kunnen passen. Persoonlijk vind ik dat het tentamen goed op hetzelfde niveau zit als de hoor- en werkcolleges. Bij de tentamens is het wel zaak dat je jouw antwoorden goed formuleert. Hier wordt vrij streng naar gekeken, dus met een slordige formulering mis je al snel wat punten. De laatste 3 weken van de cursus worden ingevuld met het schrijven van een projectvoorstel in groepjes. Hierbij wordt je met je groepje gekoppeld aan een begeleider, die een onderwerp voor je groepje bedacht heeft. Samen met je groepje bedenk je een onderzoeksvraag en een onderzoeksopzet die aansluit bij het onderwerp. Een goede opdracht om je schrijfvaardigheid te verbeteren. Elke begeleider heeft 3 groepjes. Aan het eind moet 1 groep hun projectvoorstel presenteren, 1 groep discussievragen stellen (aan de presentatiegroep) en 1 groep moet beide andere groepen peer-reviewen. Al met al is het een erg leuke, oriënterende cursus. Vooral de docenten van de vakgroep gedragsbiologie geven duidelijke en actieve hoorcolleges. Daarnaast leer je goed je schrijfvaardigheden verbeteren. Tijdens je projectvoorstel lees je ook veel literatuur, dus deze vaardigheden verbeteren ook. Als je aanwezig bent bij de hoorcolleges en actief meedoet aan de hoor- en werkcolleges, is de cursus goed te halen. 19

20 Metabolisme (B-B2META09) Het vak Metabolisme wordt bij de cellulaire en plantkundige studiepaden gezien als verplicht en bij veel andere paden als aanbevolen. Meta is een pittig vak met veel stof waar je in een snel tempo doorheen gaat en kan soms door de hoeveelheid en de manier van lesgeven droog zijn. Maar het is een van de meest leerzame cursussen die ik heb gedaan en het kan je blik op celbiologie veel meer moleculair maken, iets wat handig is bij latere vakken en masters. Het eerste deel van de cursus begint met een moleculair deel gegeven door Paul van Bergen- Henegouwen. Dit deel zal gaan over moleculen, thermodynamica en de basisprincipes van moleculen. Het tentamen wat je hierover maakt is zeer vergelijkbaar met de werkcolleges en is dan ook goed te doen. Het tweede gedeelte van de cursus wordt gegeven door Henriëtte Schlupmann en zal dieper ingaan op metabolische cycli in de cel. Ze zal haar verhaal doen in het Engels, maar kan ook goed Nederlands, dus wees niet bang voor een taalbarrière. Ze is erg fan van metabolische ziektes, waardoor dit soort onderwerpen en plaatjes wel elk college terugkomen en je hier ook een presentatie over moet geven. In deze zeven weken zal je door een groot deel van Biochemistry (het bijbehorende boek) werken en zal je bij werkcolleges de stof behandelen. Deze colleges zijn niet verplicht, maar ik raad het zeker aan om hier aanwezig te zijn. De vragen zijn namelijk erg pittig en hebben antwoorden die niet altijd voor de hand liggen. Tevens is het ook een tip om door de cursus heen de kernpunten van elk college te verzamelen en deze te bewaren, je mag namelijk bij het eindtentamen een spiekbriefje van 1 A4tje meenemen. De cursus is zwaarder dan een normaal niveau 2 vak, maar het introduceert wel veel onderwerpen en termen waar je wat aan hebt bij latere moleculaire cursussen. Ik raad het dan ook zeker aan om dit vak te volgen mocht je geïnteresseerd zijn in deze richting. Zelf vond ik het een erg leuk en interessant vak, vooral omdat je leert hoe enzymen nou eigenlijk werken, maar het was wel bikkelen. 20

21 De Cel (B-B2CEL09) Sinds Laurens van Meeteren het lesgeven heeft overgenomen, is de cursus flink op de schop gegaan. De Cel stond bekend als een terror cursus, maar is nu behapbaarder geworden. De cursus behandelt het volledige functioneren van een cel. Transcriptie en translatie worden in detail besproken, maar ook de vorm-functie relatie bij eiwitten, de energie productie in mitochondriën, cell-signalling, cel deling, de opbouw van de verschillende membranen en transport in en tussen cellen. De cursus is in feite een vervolg op de cursus Moleculaire Biologie. Daar waar de verschillende onderwerpen, bijvoorbeeld transcriptie, bij Moleculaire Biologie net wat te simpel werden uitgelegd, wordt er bij De Cel net wat dieper op ingegaan. Zo leer je bij Moleculaire Biologie dat bij transcriptie transcriptiefactors een rol spelen. Bij De Cel leer je welke transcriptiefactoren dit zijn en welke specifieke rol ze hebben. Helaas resulteerde dit erin dat de cursus net wat te veel herhaling bevatte en te weinig écht nieuwe informatie. Laurens van Meeteren heeft aangegeven hier echter wel verandering in te willen brengen. De stof die in de colleges wordt besproken komt diezelfde dag nog terug in een Blackboard zelftest die je met je groepje gaat maken. Het is even doorbijten om direct na de hoorcolleges ook nog deze zelftesten te gaan maken, maar daarna hoef je thuis ook niks meer te doen. Het fijne aan deze zelftesten is dat je de stof beter gaat snappen, doordat in de vragen de stof vanuit een andere invalshoek wordt behandeld in vergelijking met de hoorcolleges. Wat betreft invalshoek lijken de tentamens ook meer op de zelftesten dan op de hoorcolleges. Naast de hoorcolleges en zelftoetsen werk je ook nog een tijdje aan een project waarbij je een wetenschappelijk artikel gaat analyseren. Dit is het meest leervolle onderdeel, waarbij je ook goede begeleiding krijgt. Met een groepje studenten lees je samen een wetenschappelijk artikel die je later moet kunnen uitleggen aan andere groepjes studenten. Om een artikel te kunnen uitleggen moet je het eerst zelf super goed begrijpen. Met de informatie uit het artikel zelf doe je in de rest van de cursus niks meer, maar het behandelen van artikelen tijdens de rest van je studie zal je door deze opdracht veel makkelijker af gaan. Belangrijk voor de tentamens is dat je alle kleine pietepeuterige details ook weet. Je hebt echter niet perse het boek Essential Cell Biology nodig voor het leren. Het boek is enorm fijn om te gebruiken voor de zelftoetsen, omdat hier alle details overzichtelijk in staan. Voor de tentamens hoef je vervolgens alleen nog maar alle hoorcolleges en alle in de zelftoetsen behandelde vragen te kunnen dromen. De tentamens bevatten dus ook minder beredeneer vragen en meer vragen naar kleine feitjes. De cursus is dus geen terror cursus meer. Indien je vanaf het begin van de cursus de stof al goed bijhoudt en een serieuze houding hebt tijdens de hoorcolleges en het maken van de zelftesten, dan zal je voor de tentamens niet veel stress hebben en zullen de tentamens je makkelijk afgaan. Maar houdt die serieuze houding maar eens een hele periode vol aan het einde van het jaar 21

22 - Niveau 3 - Mariene wetenschappen III (B-B3MSCI05) Docenten: Appy van der Sluys en een heleboel gast docenten zoals Fransesca Sangiori en mensen die bij het NIOZ werken. MS3 is een leuk vak als je mariene 1 en 2 ook leuk vind/vond. Het gaat namelijk door op kennis die je daar hebt vergaart. Het leuke aan MS3 is dat je deze kennis gaat gebruiken om te voorspellen wat er in de toekomst met de oceanen gaat gebeuren. Het vak richt zich voornamelijk op de stijging van het CO2 en de temperatuur. Je leert hoe de verschillende onderdelen (oa koralen, fytoplankton en zooplanton) van de oceaan daarop reageren. Er is een aantal practica in dit vak, vooral werkcolleges. Bij een practicum ga je foraminiferen bekijken, dit vond ik erg leuk en nuttig. De werkcolleges zijn heel fijn omdat daar vaak vragen gesteld worden zoals ze op het tentamen ook gesteld worden. Het tentamen is goed te doen als je alle colleges actief volgt en de werkcolleges goed maakt. Appy is een hele goede docent die door zijn manier van les geven vaak de hele klas bij de les kan betrekken. Mede hierdoor waren de hoorcolleges leuk. Het is soms wel wat verwarrend wat er van je verwacht wordt van de verschillende gastdocenten maar de meeste maken er een leuke les van en proberen je echt iets te laten leren. Bijvoorbeeld Dedmer van der Waal heeft een proefje gedaan in de klas over hoeveel CO2 er door water opgenomen wordt wanneer er verschillende tijdperiodes lucht via een rietje in dat water geblazen werd. De ph werd gemeten en met deze resultaten gingen we daarna in een werkcollege aan de slag met een excel opdracht. Dit vind ik erg leuk. Naast de hoorcolleges en werkcolleges moet je een speciale opdracht (literatuur) doen, hiervoor moet je twee keer een verslagje (progress report) maken van wat je tot nu toe hebt en wat je nog gaat doen, daarna moet je een presentatie geven. Er hoeft geen eindverslag gemaakt te worden, dit was wel even wennen maar uiteindelijk was het fijn want dat scheelt heel veel tijd. Deze projecten hadden allemaal een andere begeleider, de ene begeleider deed meer dan de andere. Het was wel goed geregeld dat de begeleiders wisten wat ze moesten doen en wat ze ons moesten laten doen. Je mocht zelf een opdracht kiezen, alle opdrachten gingen hadden als onderwerp een onderwerp dat te maken had met de stijging van het CO2, de temperatuur of een andere verandering in het klimaat en de invloed daarvan op (een deel van) de oceaan. Er was geen boek voor dit vak, als je de hoorcolleges goed volgt heb je voldoende info om het tentamen goed te maken. 22

23 Computationele biologie (B-B3COMB10) De coördinator van de niveau 3 cursus Computationele biologie is prof. dr. Paulien Hogeweg en de voertaal voornamelijk Engels. De cursus bestaat uit hoorcolleges, computer practica en een presentatie (seminar) met aan het eind een tentamen. Allen verzorgd door prof. dr. Paulien Hogeweg en een aantal masterstudenten. De cursus zou volgens de studieplanner moeten voortbouwen op Systeembiologie, Evolutie 2 en Theoretische ecologie, echter komen er weinig elementen terug in deze cursus. Dit maakt de cursus Computationele biologie een echt op zichzelf staande niveau 3 cursus. De cursus wordt bijzonder genoeg gegeven aan zowel bachelor als masterstudenten, dit maakt het niveau van de cursus voor een bachelorstudent niet erg laagdrempelig. Helaas is er voor deze cursus geen digitale of papieren versie van een reader beschikbaar, wel is er online een soort Wikipedia, die de colleges summier samenvat. Deze Wikipedia is helaas niet up-todate. De stof die de student tot zich moet nemen komt voornamelijk uit de hoorcolleges die niet worden opgenomen (colleges van staan wel online) en die vaker veel langer dan 45 minuten doorgaan, soms gewoon rustig 2 uur zonder pauze. Bijkomende pittigheidsfactor is het feit dat prof. dr. Paulien Hogeweg tijdens colleges vaak niet goed verstaanbaar is. De leerstof die tijdens de cursus wordt behandeld is erg abstract en bestaat voornamelijk uit een groot overzicht van alle verschillende modellen die Paulien kent. Hoewel bij elk model de voor- en nadelen en de bijbehorende lessen worden besproken wordt het vaak niet erg duidelijk wat de verschillen tussen de modellen zijn. Waardoor de meeste studenten geen overzicht krijgen en zich eigenlijk verliezen in de stof. Dit wordt niet geholpen door zeer beknopte informatie weergave op de slides waardoor de slides niet te begrijpen zijn zonder het verhaal van Paulien. De concepten die in de hoorcolleges worden besproken zijn zeer boeiend en eigenlijk relevant voor elk type bioloog wegens het feit dat ze vrij fundamenteel van aard zijn. Het gaat vaak over vragen zoals: Wat definieert leven? Wat zijn de minimale eisen voor leven? Onder welke voorwaarden kan iets repliceren? Welke processen liggen ten grondslag aan evolutie? De andere educatievorm, de computerpractica zijn over het algemeen prima te doen. De practica worden gedaan op Linux, een ander besturingssysteem dan Windows of Apple, en is goed te leren met de hulp van de handleiding en hulp van een paar masterstudenten. De computerpractica vragen zelf zijn redelijk open-ended en stimuleren hiermee het redenatievermogen. Helaas zijn hier geen antwoorden van beschikbaar, ook niet aan het einde van de cursus of werkcollege, en worden de computerpractica worden nog steeds niet duidelijk bij de bespreking. Doordat deze veelal chaotisch is en niet erg verstaanbaar. De cursus houdt zich vooral bezig met het gebruik van modellen met bijbehorende vragen: Welke (impliciete) aannames worden er gedaan? Zijn de uitkomsten van een specifiek model te generaliseren? Zijn er meerdere modellen met dezelfde uitkomsten i.e. is het uniek? Het komt erop neer dat Paulien je wil laten zien dat modellen ethisch moeten worden gebruikt want met modellen kan je veel zaken aanvoeren als bewijs, terwijl ze eigenlijk alleen maar voor een heel specifieke situatie werken. Zowel bachelor- als masterstudenten hebben moeite hebben deze cursus te halen. Dit komt denk ik voornamelijk doordat colleges niet echt goed tot een conclusie komen en het tentamen altijd weer 23

24 een verrassing is waar veel wordt open gelaten aan eigen interpretatie en waar Paulien de enige docent is die jouw interpretatie kan goedkeuren. Het tentamen is een extremere versie van een open-boek tentamen het is namelijk open-google, waar je aantekeningen, lecture slides en Google mag gebruiken voor het tentamen. Dit wil niet zeggen dat je op je lauweren kunt rusten, want de cursus omvat veel stof met weinig kans op een overzichtelijke geheel zonder dat je er heel veel moeite in steekt. Al met al is de cursus ontzettend uitdagend en zeer boeiend als je geïnteresseerd bent in fundamentele biologische vraagstukken, maar de cursus vergt veel zelfdiscipline (lees tijd) door bovengenoemde redenen. 24

25 Internationaal natuurbeheer (B-B3INB16) (was: Tropische ecosystemen en klimaat) De cursus Internationaal natuurbeheer is een ecologische cursus die je leert om te gaan met modellen en formules, toegepast op tropische systemen. De cursus wordt begeleidt door Marijke van Kuijk en bestaat uit twee delen. Het eerste deel van de cursus is een combinatie van colleges en werkcolleges. De colleges gaan voornamelijk over de koolstofhuishouding in tropische systemen, waarbij je begint bij het blad en eindigt bij een systeem in zijn geheel. Na elk college is er een werkcollege, waarbij je de stof die je in college behandeld hebt gaat toepassen. In de colleges komen veel formules aan bod, deze formules ga je in de werkcolleges zelf toepassen op een dataset van een tropisch bos. Naarmate je meer colleges en werkcolleges hebt gehad, wordt je model steeds meer compleet. Op het einde van het eerste deel zijn er nog een aantal gastcolleges over decompositie en Blue Carbon. Naast normale colleges, zijn er ook nog interactieve colleges. Onder leiding van Jaboury Ghazoul leer je na te denken over de situaties op de koffie-, cacao- en palmolie-plantages in tropische gebieden. Wat zijn de omstandigheden voor de werknemers in deze gebieden? Wat is het effect van klimaatverandering op deze plantages en dus de inkomsten van lokale boeren? Naar mijn mening waren dit erg leuke en leerzame colleges.in het midden van de periode is er een tentamen die gaat over alle colleges en werkcolleges. Als je goed meedoet met de colleges en snapt hoe de formules en modellen werken, moet het tentamen goed te doen zijn. Na het tentamen begint het tweede deel van de cursus. Je gaat nu een model in elkaar zetten, gebaseerd op een eigen gekozen onderwerp. Hierbij krijg je een startmodel wat lijkt op het model waarmee je gewerkt hebt in de eerdere werkcolleges. Dit model ga je zo aanpassen zodat het aansluit bij je onderwerp, zoals het effect van het wegkappen van je bos of het planten van een specifieke plantage. Op het einde ga je over je resultaten van je model een verslag schrijven. Om het vak te halen, moet zowel het verslag als de toets met een voldoende worden afgerond (5,5), hierbij telt de toets 2/3 en het verslag 1/3 mee. Ik zou deze cursus zeker aanraden voor mensen die het studiepad ecologie volgen. Het leert je hoe een tropisch systeem wiskundig in elkaar zit en hoe je zelf modellen maakt aan de hand van formules en data. Daarnaast zijn de interactieve colleges erg leuk en leerzaam, omdat je gedwongen wordt na te denken over wat klimaatverandering voor gevolgen kan hebben op de tropen, maar ook op de bevolking die daar leeft. 25

26 Evolutie interdisciplinair (B-B3EVIN17) Evolutie Interdisciplinair is een nieuwe cursus en wordt dit jaar dus voor het eerst gegeven. Derhalve heeft de onderwijscommissie hiervoor geen stukje beschikbaar. Om deze reden staat hieronder de Osiris cursusbeschrijving vermeld. Inhoudsbeschrijving Darwin s evolutietheorie wordt de laatste decennia steeds vaker toegepast in andere vakgebieden. Zo vormt de evolutietheorie de basis voor vakgebieden als Evolutionaire geneeskunde, Evolutionaire psychologie & psychiatrie, Evolutionaire economie, etc. Tevens wordt van veel fenomenen de evolutionaire achtergrond bestudeerd zoals van religie, moraliteit, ethiek, cultuur, taal, kunstmatige intelligentie, etc. De toepassing van het begrip evolutie door natuurlijke selectie op andere terreinen dan de biologie blijkt verhelderend te kunnen werken en tot vruchtbare inzichten en nieuwe onderzoeksgebieden te leiden. Het moet echter wel zorgvuldig en kritisch gebeuren, want het kan ook leiden tot weerstand en onbegrip in de betreffende disciplines. Het is tevens van belang zich te realiseren dat de evolutietheorie niet onbetwist is. De belangrijkste ideeën van Darwin worden nog steeds breed gedragen, maar evolutiebiologen zijn het nog altijd niet eens over een aantal elementaire onderdelen van de evolutietheorie. Een belangrijk voorbeeld is het debat over adaptationisme, de rol van memetica, het belang van niche constructie in de evolutie van populaties en het niveau waarop selectie plaatsvindt: grijpt natuurlijke selectie aan op genen, individuen of groepen? Kortom, er zijn nog steeds fundamentele debatten binnen de evolutietheorie. Begrip van deze debatten is een belangrijk onderdeel van de opleiding van toekomstige evolutiebiologen. Besluit je om dit vak te volgen en zou je volgend jaar bij willen dragen aan de alternatieve cursussengids middels het schrijven van een stukje? Laat het ons vooral weten! 26

Alternatieve Cursussengids Niveau 2 en 3. Periode 2

Alternatieve Cursussengids Niveau 2 en 3. Periode 2 Alternatieve Cursussengids Niveau 2 en 3 Periode 2 UTRECHT, 2018 Gemaakt door de Onderwijscommissie van de Utrechtse Biologen Vereniging Editie 2018-2019 1 Voordat je begint met lezen De alternatieve studiegids

Nadere informatie

Alternatieve Niveau 2 en 3 Cursussengids. Periode 2. UTRECHT, 2016 Gemaakt door de Onderwijscommissie van de Utrechtse Biologen Vereniging

Alternatieve Niveau 2 en 3 Cursussengids. Periode 2. UTRECHT, 2016 Gemaakt door de Onderwijscommissie van de Utrechtse Biologen Vereniging Alternatieve Niveau 2 en 3 Cursussengids Periode 2 UTRECHT, 2016 Gemaakt door de Onderwijscommissie van de Utrechtse Biologen Vereniging 1 Voordat je begint met lezen De alternatieve studiegids is anders

Nadere informatie

De PADVINDER STUDIEPADEN BACHELOR BIOLOGIE CELBIOLOGIE ECOLOGIE EN NATUURBEHEER EDUCATIE COMMUNICATIE MANAGEMENT ECM EVOLUTIE & BIODIVERSITEIT

De PADVINDER STUDIEPADEN BACHELOR BIOLOGIE CELBIOLOGIE ECOLOGIE EN NATUURBEHEER EDUCATIE COMMUNICATIE MANAGEMENT ECM EVOLUTIE & BIODIVERSITEIT De PADVINDER STUDIEPADEN BACHELOR BIOLOGIE CELBIOLOGIE CB 3 ECOLOGIE EN NATUURBEHEER EN 4 EDUCATIE COMMUNICATIE MANAGEMENT EVOLUTIE & BIODIVERSITEIT GEDRAGSBIOLOGIE ECM EB GB 5 6 7 MARIENE WETENSCHAPPEN

Nadere informatie

Alternatieve Niveau 1 Keuzecursussengids. Periode 3 en 4

Alternatieve Niveau 1 Keuzecursussengids. Periode 3 en 4 Alternatieve Niveau 1 Keuzecursussengids Periode 3 en 4 UTRECHT, November 2013 Gemaakt door de Onderwijscommissie van de Utrechtse Biologen Vereniging 1 2 Voordat je begint met lezen Deze alternatieve

Nadere informatie

Alternatieve Niveau 2 en 3 Cursussengids. Periode 2. UTRECHT, september 2015 Gemaakt door de Onderwijscommissie van de Utrechtse Biologen Vereniging

Alternatieve Niveau 2 en 3 Cursussengids. Periode 2. UTRECHT, september 2015 Gemaakt door de Onderwijscommissie van de Utrechtse Biologen Vereniging Alternatieve Niveau 2 en 3 Cursussengids Periode 2 UTRECHT, september 2015 Gemaakt door de Onderwijscommissie van de Utrechtse Biologen Vereniging Voordat je begint met lezen De alternatieve studiegids

Nadere informatie

De PADVINDER STUDIEPADEN BACHELOR BIOLOGIE BIOGEÏNSPIREERDE TECHNOLOGIE BIT CELBIOLOGIE ECOLOGIE & NATUURBEHEER EDUCATIE COMMUNICATIE & MANAGEMENT ECM

De PADVINDER STUDIEPADEN BACHELOR BIOLOGIE BIOGEÏNSPIREERDE TECHNOLOGIE BIT CELBIOLOGIE ECOLOGIE & NATUURBEHEER EDUCATIE COMMUNICATIE & MANAGEMENT ECM De PADVINDER STUDIEPADEN BACHELOR BIOLOGIE BIOGEÏNSPIREERDE TECHNOLOGIE CELBIOLOGIE ECOLOGIE & NATUURBEHEER EDUCATIE COMMUNICATIE & MANAGEMENT EVOLUTIE & BIODIVERSITEIT GEDRAGSBIOLOGIE MARIENE WETENSCHAPPEN

Nadere informatie

De PADVINDER STUDIEPADEN BACHELOR BIOLOGIE CELBIOLOGIE ECOLOGIE & NATUURBEHEER EVOLUTIE & BIODIVERSITEIT GEDRAGSBIOLOGIE MARIENE WETENSCHAPPEN

De PADVINDER STUDIEPADEN BACHELOR BIOLOGIE CELBIOLOGIE ECOLOGIE & NATUURBEHEER EVOLUTIE & BIODIVERSITEIT GEDRAGSBIOLOGIE MARIENE WETENSCHAPPEN De PADVINDER STUDIEPADEN BACHELOR BIOLOGIE CELBIOLOGIE ECOLOGIE & NATUURBEHEER EVOLUTIE & BIODIVERSITEIT GEDRAGSBIOLOGIE MARIENE WETENSCHAPPEN MICROBIOLOGIE NEUROBIOLOGIE ONTWIKKELINGSBIOLOGIE PLANTENBIOLOGIE

Nadere informatie

Realisatie eindtermen binnen de bachelor Biologie

Realisatie eindtermen binnen de bachelor Biologie Realisatie eindtermen binnen de bachelor Biologie Inleiding Sinds september 2010 heeft de examencommissie een belangrijke rol gekregen in het controleren van de kwaliteit van de opleiding. Zo moet de examencommissie

Nadere informatie

U-Talent Academie. Uitdagend bètaonderwijs op school en de universiteit

U-Talent Academie. Uitdagend bètaonderwijs op school en de universiteit U-Talent Academie Uitdagend bètaonderwijs op school en de universiteit U-Talent Academie Uitdagend bètaonderwijs op school en de universiteit Uitdaging in bèta en techniek voor vwo ers Zoek je meer uitdaging

Nadere informatie

Alternatieve Niveau 1 Keuzecursussengids. Periode 4. UTRECHT, Februari 2016 Gemaakt door de Onderwijscommissie van de Utrechtse Biologen Vereniging

Alternatieve Niveau 1 Keuzecursussengids. Periode 4. UTRECHT, Februari 2016 Gemaakt door de Onderwijscommissie van de Utrechtse Biologen Vereniging Alternatieve Niveau 1 Keuzecursussengids Periode 4 UTRECHT, Februari 2016 Gemaakt door de Onderwijscommissie van de Utrechtse Biologen Vereniging 1 2 Voordat je begint met lezen Deze alternatieve studiegids

Nadere informatie

Cosis Begeleid Leren

Cosis Begeleid Leren Vaardigheidslessen: Hulp bij studeren Om met succes een opleiding te kunnen volgen is het voor jongeren belangrijk dat ze over een aantal specifieke vaardigheden beschikken. Daarom hebben we een cursus

Nadere informatie

Alternatieve Niveau 2 en 3 Cursussengids. Periode 2. UTRECHT, AUGUSTUS 2014 Gemaakt door de Onderwijscommissie van de Utrechtse Biologen Vereniging

Alternatieve Niveau 2 en 3 Cursussengids. Periode 2. UTRECHT, AUGUSTUS 2014 Gemaakt door de Onderwijscommissie van de Utrechtse Biologen Vereniging Alternatieve Niveau 2 en 3 Cursussengids Periode 2 UTRECHT, AUGUSTUS 2014 Gemaakt door de Onderwijscommissie van de Utrechtse Biologen Vereniging 1 Voordat je begint met lezen De alternatieve studiegids

Nadere informatie

Periode 3 en 4. UTRECHT, November 2014 Gemaakt door de Onderwijscommissie van de Utrechtse Biologen Vereniging

Periode 3 en 4. UTRECHT, November 2014 Gemaakt door de Onderwijscommissie van de Utrechtse Biologen Vereniging Alternatieve Niveau 1 Keuzecursussengids Periode 3 en 4 UTRECHT, November 2014 Gemaakt door de Onderwijscommissie van de Utrechtse Biologen Vereniging 3 Voordat je begint met lezen Deze alternatieve studiegids

Nadere informatie

Evaluatie cursus onderzoekbegeleiding. Inhoudsopgave. 1 Algemeen...1

Evaluatie cursus onderzoekbegeleiding. Inhoudsopgave. 1 Algemeen...1 Inhoudsopgave 1...1 2 00Hoofdsectie...2 1 De onderstaande stellingen gaan in op verschillende aspecten rond de cursus. Bij elke stelling heb je de mogelijkheid je antwoord te kiezen op een schaal van 1

Nadere informatie

BBL-4, topklinisch traject RdGG Pagina 1 van 7 Persoonlijke ontwikkeling Studievaardigheden

BBL-4, topklinisch traject RdGG Pagina 1 van 7 Persoonlijke ontwikkeling Studievaardigheden BBL-4, topklinisch traject RdGG Pagina 1 van 7 Inleiding en leerdoelen Leren en studeren is een belangrijk onderdeel in je opleiding tot verpleegkundige. Om beter te leren studeren is het belangrijk niet

Nadere informatie

Alternatieve Cursussengids. Periode 3. UTRECHT, november 2016 Gemaakt door de Onderwijscommissie van de Utrechtse Biologen Vereniging

Alternatieve Cursussengids. Periode 3. UTRECHT, november 2016 Gemaakt door de Onderwijscommissie van de Utrechtse Biologen Vereniging Alternatieve Cursussengids Periode 3 UTRECHT, november 2016 Gemaakt door de Onderwijscommissie van de Utrechtse Biologen Vereniging Voordat je begint met lezen De alternatieve studiegids is anders dan

Nadere informatie

Uitleg over de OER Alles wat iedere student moet weten over zijn of haar Onderwijs- en Examenregeling (OER)

Uitleg over de OER Alles wat iedere student moet weten over zijn of haar Onderwijs- en Examenregeling (OER) Uitleg over de OER Alles wat iedere student moet weten over zijn of haar Onderwijs- en Examenregeling (OER) Fractie VUUR, Universiteitsraad www.verenigingvuur.nl info@verenigingvuur.nl - 2 - Voorwoord

Nadere informatie

Enquête informatievoorziening minoren en keuzeruimte

Enquête informatievoorziening minoren en keuzeruimte Enquête informatievoorziening minoren en keuzeruimte Verspreid onder informatiekunde bachelorstudenten, Mei 2010 31 respondenten Alle data is te vinden in het volgende bestand: https://spreadsheets.google.com/ccc?key=0ahd6mpsqz7q1dhhur3zwauvztjzrt0dyvudvaupadve

Nadere informatie

Culture, Organization and Management Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Sociale Wetenschappen - P Culture Organization and Management -

Culture, Organization and Management Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Sociale Wetenschappen - P Culture Organization and Management - Culture, Organization and Management Vrije Universiteit Amsterdam - der Sociale Wetenschappen - P Culture Organization and Management - 2014-2015 Vrije Universiteit Amsterdam - der Sociale Wetenschappen

Nadere informatie

Reflectieverslag mondeling presenteren

Reflectieverslag mondeling presenteren Reflectieverslag mondeling presenteren Naam: Registratienummer: 900723514080 Opleiding: BBN Groepsdocente: Marjan Wink Periode: 2 Jaar: 2008 Inleiding In dit reflectieverslag zal ik evalueren wat ik tijdens

Nadere informatie

Handleiding voor de leerling

Handleiding voor de leerling Handleiding voor de leerling Inhoudopgave Inleiding blz. 3 Hoe pak je het aan? blz. 4 Taken blz. 5 t/m 9 Invulblad taak 1 blz. 10 Invulblad hoofd- en deelvragen blz. 11 Plan van aanpak blz. 12 Logboek

Nadere informatie

Opleidingsspecifiek deel bij de OER Bacheloropleiding Natuurwetenschap en Innovatiemanagement Undergraduate School Geosciences

Opleidingsspecifiek deel bij de OER Bacheloropleiding Natuurwetenschap en Innovatiemanagement Undergraduate School Geosciences Opleidingsspecifiek deel bij de OER 2016-2017 Bacheloropleiding Natuurwetenschap en Innovatiemanagement Undergraduate School Geosciences art. 2.1 Toelating 1. Naast de in de wet genoemde diploma s die

Nadere informatie

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben Ik ben wie ik ben Naam: Lisa Westerman Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Lisa Westerman... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Lisa,

Nadere informatie

Alternatieve Niveau 2 en 3 Cursussengids. Periode 3. UTRECHT, november 2015 Gemaakt door de Onderwijscommissie van de Utrechtse Biologen Vereniging

Alternatieve Niveau 2 en 3 Cursussengids. Periode 3. UTRECHT, november 2015 Gemaakt door de Onderwijscommissie van de Utrechtse Biologen Vereniging Alternatieve Niveau 2 en 3 Cursussengids Periode 3 UTRECHT, november 2015 Gemaakt door de Onderwijscommissie van de Utrechtse Biologen Vereniging Voordat je begint met lezen De alternatieve studiegids

Nadere informatie

Alternatieve Niveau 2 en 3 Cursussengids. Periode 2. UTRECHT, September 2013 Gemaakt door de Onderwijscommissie van de Utrechtse Biologen Vereniging

Alternatieve Niveau 2 en 3 Cursussengids. Periode 2. UTRECHT, September 2013 Gemaakt door de Onderwijscommissie van de Utrechtse Biologen Vereniging Alternatieve Niveau 2 en 3 Cursussengids Periode 2 UTRECHT, September 2013 Gemaakt door de Onderwijscommissie van de Utrechtse Biologen Vereniging Voordat je begint met lezen.. De alternatieve studiegids

Nadere informatie

Alternatieve Niveau 2 en 3 Cursussengids. Periode 2. UTRECHT, Augustus 2012 Gemaakt door de Onderwijscommissie van de Utrechtse Biologen Vereniging

Alternatieve Niveau 2 en 3 Cursussengids. Periode 2. UTRECHT, Augustus 2012 Gemaakt door de Onderwijscommissie van de Utrechtse Biologen Vereniging Alternatieve Niveau 2 en 3 Cursussengids Periode 2 UTRECHT, Augustus 2012 Gemaakt door de Onderwijscommissie van de Utrechtse Biologen Vereniging Voordat je begint met lezen.. De alternatieve gids is

Nadere informatie

Citaat: De hoorcolleges waren onbegrijpelijk, dus kwam ik alleen voor het werkcollege. De uitleg bij de colleges waren niet nuttig.

Citaat: De hoorcolleges waren onbegrijpelijk, dus kwam ik alleen voor het werkcollege. De uitleg bij de colleges waren niet nuttig. Evaluatie opleiding Industrieel Ontwerpen Vak Applicatiebouw Vakcode 280111 Verantwoordelijke docent Mw. dr. A.H.M.E. Reinders Aantal studiepunten 2,9 EC Programma B1 Periode 2 e semester 2006-2007 Rapportage

Nadere informatie

Culture, Organization and Management Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Sociale Wetenschappen - P Culture Organization and Management -

Culture, Organization and Management Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Sociale Wetenschappen - P Culture Organization and Management - Culture, Organization and Management Vrije Universiteit Amsterdam - - P Culture Organization and Management - 2013-2014 Vrije Universiteit Amsterdam - - P Culture Organization and Management - 2013-2014

Nadere informatie

PDCA+ V7. Blok 2.3 Longziekten & gaswisselingsstoornissen

PDCA+ V7. Blok 2.3 Longziekten & gaswisselingsstoornissen PDCA+ Curriculumonderdeel: Blok 2.3 Longziekten & gaswisselingsstoornissen Jaargang: Deel I: Nabespreking Bijzonderheden tijdens nabespreking Datum: 18-04-16 TBL! De pilot is wat ons betreft geslaagd.

Nadere informatie

Cultuureducatie met Kwaliteit

Cultuureducatie met Kwaliteit Cultuureducatie met Kwaliteit Doorlopende leerlijn literatuur Groep 7 Lessenreeks basis Deze leerlijn is ontwikkeld door Bibliotheek Zoetermeer. Schrijversbezoek Informatie over Schrijversbezoek Groep

Nadere informatie

Samen Zichtbaar Verbeteren. kort cyclisch verbeteren van het onderwijsleerproces

Samen Zichtbaar Verbeteren. kort cyclisch verbeteren van het onderwijsleerproces kort cyclisch verbeteren van het onderwijsleerproces week 6 tussenmeting zonder tips week 1 hjggv?-vragen stellen week 0 cyclus uitleggen tijdens de slb-les week 2 t/m 10 team in actie week 2 respons

Nadere informatie

Alternatieve Cursussengids Periode 3

Alternatieve Cursussengids Periode 3 Alternatieve Cursussengids Periode 3 UTRECHT, november 2017 Gemaakt door de Onderwijscommissie van de Utrechtse Biologen Vereniging Voordat je begint met lezen De alternatieve studiegids is anders dan

Nadere informatie

Bijlage 5 Interviewformulier studieadviseurs

Bijlage 5 Interviewformulier studieadviseurs Bijlage 5 Interviewformulier studieadviseurs Studentnummer: Naam aanmelder: Stap 1. Welkom heten en uitleggen wat het onderzoek inhoudt (Tijd: 5 minuten) Landelijk en bij de FEM is er sprake van een hoge

Nadere informatie

Wiskunde Lesperiode 1

Wiskunde Lesperiode 1 Wiskunde Lesperiode 1 Proefwerk analyse & Voorbereiding op de herkansing of hoe je je wiskunde materiaal ook kunt gebruiken. Wat gaan we doen? Overzicht creëren. Planning maken. Fouten opsporen en verbeteren.

Nadere informatie

WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK. Wat is dat? Eva van de Sande. Radboud Universiteit Nijmegen

WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK. Wat is dat? Eva van de Sande. Radboud Universiteit Nijmegen WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK Wat is dat? Eva van de Sande Radboud Universiteit Nijmegen EERST.. WETENSCHAPSQUIZ 1: Hoe komen we dingen te weten? kdsjas Google onderzoek boeken A B C 1: We weten dingen door

Nadere informatie

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben Ik ben wie ik ben Naam: Johan Vosbergen Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Johan Vosbergen... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Johan,

Nadere informatie

Onderwijsregeling VI Keuzeonderwijs Bacheloropleiding Geneeskunde Curius+

Onderwijsregeling VI Keuzeonderwijs Bacheloropleiding Geneeskunde Curius+ Onderwijsregeling VI Keuzeonderwijs Bacheloropleiding Geneeskunde Curius+ juli 2014 ingangsdatum 1 september 2014 Algemeen Het verplichte keuzeonderwijs beslaat 10 ec in studiejaar 2 (keuzevakken) en 10

Nadere informatie

Veel gestelde vragen over de U-Talent Academy

Veel gestelde vragen over de U-Talent Academy Veel gestelde vragen over de U-Talent Academy Deze lijst met veel gestelde vragen gaat in op de meest gestelde vragen over de U-Talent Academy. Deze lijst is bedoeld voor vwo-leerlingen die interesse hebben

Nadere informatie

PROJECT 2014 FLL WORLD CLASS SM

PROJECT 2014 FLL WORLD CLASS SM PROJECT 2014 FLL WORLD CLASS SM In het FLL World Class SM Project zal jullie team: Een onderwerp kiezen waar jullie enthousiast over zijn of altijd al meer over hebben willen weten. Een innovatieve oplossing

Nadere informatie

EL vragenlijst Elektronica en Elektrotechniek (121158) + practicum (121160) januari 2010 Aantal ECTS: 8.5

EL vragenlijst Elektronica en Elektrotechniek (121158) + practicum (121160) januari 2010 Aantal ECTS: 8.5 EL vragenlijst Elektronica en Elektrotechniek (121158) + practicum (121160) januari 2010 ECTS: 8.5 1. Hoeveel tijd heb je in totaal < 120 uren 14 aan het vak IEEE besteed, 120160 uren 19 exclusief het

Nadere informatie

STAGEGIDS BACHELOR EN MASTER (MEDISCHE) BIOLOGIE

STAGEGIDS BACHELOR EN MASTER (MEDISCHE) BIOLOGIE 2011 2012 STAGEGIDS BACHELOR EN MASTER (MEDISCHE) BIOLOGIE De stagegids is de manier voor studenten van de opleiding (medische) biologie op de Radboud Universiteit om er achter te komen wat andere studenten

Nadere informatie

Latijn-wiskunde Latijn-moderne talen wetenschappen economie-wiskunde economie-moderne talen humane wetenschappen

Latijn-wiskunde Latijn-moderne talen wetenschappen economie-wiskunde economie-moderne talen humane wetenschappen Tweede graad aso In de tweede graad aso kies je voor een bepaalde richting. Ongeacht je keuze, blijft er een groot gemeenschappelijk basispakket van 26 lesuren algemene vakken. Het niveau van deze vakken,

Nadere informatie

Evaluatierapport Module 5 Dynamische Systemen

Evaluatierapport Module 5 Dynamische Systemen Evaluatierapport Module 5 Dynamische Systemen 201600091 Ir. J.P. Schilder Disclaimer Samenvatting Voor de samenvattingen per moduleonderdeel in dit rapport geldt het volgende: De samenvattingen bevatten

Nadere informatie

We vragen je om in ieder geval twee documenten te lezen. Deze kun je via de volgende linkjes downloaden.

We vragen je om in ieder geval twee documenten te lezen. Deze kun je via de volgende linkjes downloaden. Voorbereidingsopdracht Selectie & Plaatsing HAN Fysiotherapie voor iedereen die met deze opleiding wil starten in september 2018 (studiejaar 2018-2019) In dit document vind je een groot deel van de vragen,

Nadere informatie

IK WIJZER. Ik wil graag weten wie ik ben

IK WIJZER. Ik wil graag weten wie ik ben IK WIJZER Ik wil graag weten wie ik ben Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Jouw uitslag... 4 Copyright DilemmaManager B.V. Pagina 2 van 8 1 Inleiding Hallo Ruben, Dit is de uitslag van jouw Ik-Wijzer.

Nadere informatie

Evaluatie PMA Training Gesprekken met leerlingen - Da Vinci College

Evaluatie PMA Training Gesprekken met leerlingen - Da Vinci College Evaluatie PMA Training Gesprekken met leerlingen - Da Vinci College mei 2018 Wat zal je het meeste bijblijven van de training: - De PMA methodiek. - De 5 stappen van de PMA methodiek. - De groepsgesprekken.

Nadere informatie

In je kracht. Werkboek voor deelnemers

In je kracht. Werkboek voor deelnemers In je kracht Werkboek voor deelnemers Uitleg Mijn toekomst! Benodigdheden: Werkblad Mijn toekomst! (je kunt het Werkblad meegeven om thuis na te lezen, maar dit is niet noodzakelijk) Voor iedere deelnemers

Nadere informatie

Inhoud. Introductie tot de cursus

Inhoud. Introductie tot de cursus Inhoud Introductie tot de cursus 1 Inleiding 7 2 Voorkennis 7 3 Het cursusmateriaal 7 4 Structuur, symbolen en taalgebruik 8 5 De cursus bestuderen 9 6 Studiebegeleiding 10 7 Huiswerkopgaven 10 8 Het tentamen

Nadere informatie

Juridische medewerker

Juridische medewerker 28-11-2013 Sectorwerkstuk Juridische medewerker Temel, Elif HET ASSINK LYCEUM Inhoudsopgave Inhoud Inhoudsopgave... 1 Inleiding... 2 Hoeveel procent van de opleiding bestaat uit stage?... 6 o Begeleiding...

Nadere informatie

Alternatieve Niveau 2 en 3 Cursussengids. Periode 4. UTRECHT, Januari 2013 Gemaakt door de Onderwijscommissie van de Utrechtse Biologen Vereniging

Alternatieve Niveau 2 en 3 Cursussengids. Periode 4. UTRECHT, Januari 2013 Gemaakt door de Onderwijscommissie van de Utrechtse Biologen Vereniging Alternatieve Niveau 2 en 3 Cursussengids Periode 4 UTRECHT, Januari 2013 Gemaakt door de Onderwijscommissie van de Utrechtse Biologen Vereniging Voordat je begint met lezen.. De alternatieve studiegids

Nadere informatie

Evaluatierapport Module 11 Production Systems Engineering

Evaluatierapport Module 11 Production Systems Engineering Evaluatierapport Module 11 Production Systems Engineering 00313 dr.ir. W.W. Wits Disclaimer Samenvatting Voor de samenvattingen per moduleonderdeel in dit rapport geldt het volgende: De samenvattingen

Nadere informatie

BROCHURE TIENER COLLEGE

BROCHURE TIENER COLLEGE BROCHURE TIENER COLLEGE School is niet een voorbereiding op het leven, maar is het leven zelf. John Dewey loopbaan wilt vervolgen. Door het werken met een speciaal voor jou samengesteld programma willen

Nadere informatie

Slimmer werken: vanaf nu!

Slimmer werken: vanaf nu! Slimmer werken: vanaf nu! Slimmer werken begint met je bewust worden van een aantal zaken. Wat ben ik aan het doen? Waarom doe ik de dingen die ik doe? Waarom doe ik dingen op de manier hoe ik ze doe?

Nadere informatie

Alternatieve Niveau 2 en 3 Cursussengids. Periode 1. UTRECHT, Juni 2013 Gemaakt door de Onderwijscommissie van de Utrechtse Biologen Vereniging

Alternatieve Niveau 2 en 3 Cursussengids. Periode 1. UTRECHT, Juni 2013 Gemaakt door de Onderwijscommissie van de Utrechtse Biologen Vereniging Alternatieve Niveau 2 en 3 Cursussengids Periode 1 UTRECHT, Juni 2013 Gemaakt door de Onderwijscommissie van de Utrechtse Biologen Vereniging Voordat je begint met lezen.. De alternatieve studiegids is

Nadere informatie

BROCHURE TIENER COLLEGE

BROCHURE TIENER COLLEGE BROCHURE TIENER COLLEGE School is niet een voorbereiding op het leven, maar is het leven zelf. John Dewey loopbaan wilt vervolgen. Door het werken met een speciaal voor jou samengesteld programma willen

Nadere informatie

Evaluatie weblectures bij FLOT. aanleiding

Evaluatie weblectures bij FLOT. aanleiding Evaluatie weblectures bij FLOT aanleiding In september 2013 is bij de lerarenopleiding wiskunde van FLOT gestart met het project weblectures. Het plan was om deze in te zetten bij de cursussen calculus

Nadere informatie

Verkiezingsprogramma Faculteitsraden

Verkiezingsprogramma Faculteitsraden Verkiezingsprogramma Faculteitsraden 2018-2019 Ondernemende Studenten Leiden Sociale wetenschappen Groei Meer contact tussen Nederlandse studenten en internationals Beter niveau Engels van docenten Het

Nadere informatie

De studiebelasting voor Werktuigbouwkunde bedraagt gemiddeld 42 uur per week. Wiskunde is wel een

De studiebelasting voor Werktuigbouwkunde bedraagt gemiddeld 42 uur per week. Wiskunde is wel een Naam opleiding: Werktuigbouwkunde Toelating Is de studie moeilijk? Een studie aan de TU Delft is pittig, zorg er daarom voor dat je er aan het begin van je studie gelijk vol voor gaat. Gas terugnemen kan

Nadere informatie

Naam: Datum: Ik-Wijzer

Naam: Datum: Ik-Wijzer Ik-Wijzer Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Jouw uitslag... 4 Pagina 2 van 8 1. Inleiding Hallo, Dit is de uitslag van jouw Ik-Wijzer. Hierin staat wat jij belangrijk vindt en wat je minder belangrijk

Nadere informatie

Handleiding Honours Programma Wiskunde

Handleiding Honours Programma Wiskunde Handleiding Honours Programma Wiskunde Deze handleiding beschrijft inhoud en organisatie van het honours programma (HP) van de bacheloropleiding Wiskunde en Wiskunde en Toepassingen aan de Universiteit

Nadere informatie

Darling Dong :49 Formatted: Position:Horizontal: Right, Relative to: Margin, Vertical: 0 cm, Relative to: Paragraph, Wrap Around

Darling Dong :49 Formatted: Position:Horizontal: Right, Relative to: Margin, Vertical: 0 cm, Relative to: Paragraph, Wrap Around 1 2 3 4 5 6 7 8 9 * De opbouw en het onderwerp 3x * Dat ik nu meer over iets totaal onbekends weet 2x * Samenwerken (5x) * een nieuwe religie leren kennen * Yoga onderzoeken, dieper erop ingaan en meditatieles

Nadere informatie

Alternatieve Niveau 2 en 3 Cursussengids. Periode 1. UTRECHT, Mei 2017 Gemaakt door de Onderwijscommissie van de Utrechtse Biologen Vereniging

Alternatieve Niveau 2 en 3 Cursussengids. Periode 1. UTRECHT, Mei 2017 Gemaakt door de Onderwijscommissie van de Utrechtse Biologen Vereniging Alternatieve Niveau 2 en 3 Cursussengids Periode 1 UTRECHT, Mei 2017 Gemaakt door de Onderwijscommissie van de Utrechtse Biologen Vereniging Voordat je begint met lezen De alternatieve studiegids verschilt

Nadere informatie

Dienst Studentenzaken Risicoprofiel nieuwe studenten

Dienst Studentenzaken Risicoprofiel nieuwe studenten Dienst Studentenzaken Risicoprofiel nieuwe studenten student: score: studentnummer: vraag 1: opleiding: Rechtsgeleerdheid vraag 8: email: vraag 12: 1 Met welke vooropleiding heb je toegang tot de opleiding

Nadere informatie

Minor in het buitenland 2016-2017 Mogelijkheden bij de opleiding Geneeskunde

Minor in het buitenland 2016-2017 Mogelijkheden bij de opleiding Geneeskunde Internationalisering Minor in het buitenland 2016-2017 Mogelijkheden bij de opleiding Geneeskunde Minor algemeen Alle studenten van de Erasmus Universiteit Rotterdam (EUR) volgen in het derde Bachelorjaar

Nadere informatie

FACULTEIT DER NATUURWETENSCHAPPEN, WISKUNDE EN INFORMATICA. ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING Masterschool Life and Earth Sciences studiejaar 2008-2009

FACULTEIT DER NATUURWETENSCHAPPEN, WISKUNDE EN INFORMATICA. ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING Masterschool Life and Earth Sciences studiejaar 2008-2009 UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM FACULTEIT DER NATUURWETENSCHAPPEN, WISKUNDE EN INFORMATICA ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING Masterschool Life and Earth Sciences studiejaar 2008-2009 DE MASTEROPLEIDING BIOMEDICAL

Nadere informatie

3 Hoogbegaafdheid op school

3 Hoogbegaafdheid op school 3 Hoogbegaafdheid op school Ik laat op school zien wat ik kan ja soms nee Ik vind de lessen op school interessant meestal soms nooit Veel hoogbegaafde kinderen laten niet altijd zien wat ze kunnen. Dit

Nadere informatie

Minor Toegepaste Psychologie

Minor Toegepaste Psychologie Minor Toegepaste Psychologie 1 Inleiding Waarom houden mensen zich niet aan dieetvoorschriften? Hoe kan ik ze dan stimuleren om dat wel te doen? Hoe kan ik teamsporters leren om beter om te gaan met zelfkritiek?

Nadere informatie

Eindrapportage Gepersonaliseerd online oefenmateriaal voor statistiek Utrechts Stimuleringsfonds Onderwijs Faculteit Bètawetenschappen 2017

Eindrapportage Gepersonaliseerd online oefenmateriaal voor statistiek Utrechts Stimuleringsfonds Onderwijs Faculteit Bètawetenschappen 2017 Eindrapportage Gepersonaliseerd online oefenmateriaal voor statistiek Utrechts Stimuleringsfonds Onderwijs Faculteit Bètawetenschappen 2017 September 2018 Doel van het project Het doel van dit project

Nadere informatie

Wetenschap & Technologie Ontwerpend leren. Ada van Dalen

Wetenschap & Technologie Ontwerpend leren. Ada van Dalen Wetenschap & Technologie Ontwerpend leren Ada van Dalen Wat is W&T? W&T is je eigen leven W&T: geen vak maar een benadering De commissie wil onderstrepen dat wetenschap en technologie in haar ogen géén

Nadere informatie

STAGEGIDS BACHELOR EN MASTER (MEDISCHE) BIOLOGIE

STAGEGIDS BACHELOR EN MASTER (MEDISCHE) BIOLOGIE 2011 2012 STAGEGIDS BACHELOR EN MASTER (MEDISCHE) BIOLOGIE De stagegids is de manier voor studenten van de opleiding (medische) biologie op de Radboud Universiteit om er achter te komen wat andere studenten

Nadere informatie

Naam opleiding: Molecular Science & Technology. Toelating

Naam opleiding: Molecular Science & Technology. Toelating Naam opleiding: Molecular Science & Technology Toelating Is de studie moeilijk? Een studie aan de TU Delft is pittig, zorg er daarom voor dat je er aan het begin van je studie gelijk vol voor gaat. Gas

Nadere informatie

Evaluatierapport Module 2 Energie en Materialen

Evaluatierapport Module 2 Energie en Materialen Evaluatierapport Module 2 Energie en Materialen 201500272 Dr. ir. T. Bor Disclaimer Samenvatting Voor de samenvattingen per moduleonderdeel in dit rapport geldt het volgende: De samenvattingen bevatten

Nadere informatie

Tiener College

Tiener College Tiener College 2012-2013 Leren met kracht en passie Klaar voor de start Vanaf schooljaar 2012-2013 kun je kiezen voor het Tiener College in Gorinchem. We bieden een programmalijn voor leerlingen van 10-14

Nadere informatie

Lesgroep 31 studenten die na de theorie worden opgedeeld in 4 groepen Lokaal A. 1.31, A. 1.32, A en A

Lesgroep 31 studenten die na de theorie worden opgedeeld in 4 groepen Lokaal A. 1.31, A. 1.32, A en A LVF2: 4C-ID model 0. Algemene gegevens Naam cursisten Tamara Lust, Manon Kessels, Mirna Roozen, Sybren Mulder Naam hoofddocent Tamara Lust Namen begeleiders Manon Kessels, Mirna Roozen, Sybren Mulder Datum

Nadere informatie

Vragen gesteld in het evaluatieformulier + Antwoorden

Vragen gesteld in het evaluatieformulier + Antwoorden Verslag Studenten Evaluatie Videoproject Door Tonny Mulder, a.b.mulder@uva.nl, 26 sept 213 De studenten van de opleidingen Biologie, Biomedische Wetenschappen en Psychobiologie krijgen in het 1 ste jaar

Nadere informatie

WHITEPAPER Nectar 5 e editie onderbouw

WHITEPAPER Nectar 5 e editie onderbouw WHITEPAPER Nectar 5 e editie onderbouw WHITEPAPER Nectar 5 e editie onderbouw Nectar 5e editie onderbouw is een heldere, motiverende methode biologie die opvalt door de gestructureerde behandeling van

Nadere informatie

Spreken - Presenteren HV 1. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/52520

Spreken - Presenteren HV 1. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/52520 Spreken - Presenteren HV 1 Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 21 July 2015 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/52520 Dit lesmateriaal is gemaakt

Nadere informatie

Bachelor Cognition, Language and Communication. uva.nl/ba-cognition-language-communication

Bachelor Cognition, Language and Communication. uva.nl/ba-cognition-language-communication Bachelor 2019-2020 Cognition, Language and Communication uva.nl/ba-cognition-language-communication In de bachelor Cognition, Language and Communication bestudeer je taal en communicatie in relatie tot

Nadere informatie

Opleidingsspecifiek deel Natuurwetenschap en Innovatiemanagement bij de OER Bacheloropleidingen Undergraduate School Geosciences

Opleidingsspecifiek deel Natuurwetenschap en Innovatiemanagement bij de OER Bacheloropleidingen Undergraduate School Geosciences Opleidingsspecifiek deel Natuurwetenschap en Innovatiemanagement bij de OER 2017-2018 Bacheloropleidingen Undergraduate School Geosciences art. 2.1 Toelating 1. Naast de in de wet genoemde diploma s die

Nadere informatie

2/17/2010. Doel cursus. Ontwikkelen van nieuwe geneesmiddelen

2/17/2010. Doel cursus. Ontwikkelen van nieuwe geneesmiddelen Ontwikkelen van nieuwe Het ontwerp van een cursus preklinisch onderzoek Irma Meijerman Lombardino (2004), Nat Rev Drug Disc, 3, 853 Doel cursus Preklinisch traject (drug discovery en development) van de

Nadere informatie

Not just another minor Bachelor Consultancy Project maeur.nl

Not just another minor Bachelor Consultancy Project maeur.nl Not just another minor Bachelor Consultancy Project 2019 maeur.nl Inhoudsopgave Inleiding Waarom het BCP? Het BCP als minor Het proces Ervaringen Veelgestelde vragen 3 4 5 6 8 10 Contact 11 2 Inleiding

Nadere informatie

BOL OPLEIDINGEN MAATSCHAPPELIJKE ZORG AVENTUS APELDOORN / DEVENTER STUDIEWIJZER

BOL OPLEIDINGEN MAATSCHAPPELIJKE ZORG AVENTUS APELDOORN / DEVENTER STUDIEWIJZER BOL OPLEIDINGEN MAATSCHAPPELIJKE ZORG AVENTUS APELDOORN / DEVENTER STUDIEWIJZER BOL PBGZ 12 / PBSD 9 Coördinatie, kwaliteit en voorlichting, profielfase Cohort 2016 2019 kwartiel 11 INSTROOMVEREISTEN:

Nadere informatie

OER. Uitleg over de. Alles wat iedere student moet weten over zijn of haar Onderwijs- en Examenregeling (OER)

OER. Uitleg over de. Alles wat iedere student moet weten over zijn of haar Onderwijs- en Examenregeling (OER) Uitleg over de OER Alles wat iedere student moet weten over zijn of haar Onderwijs- en Examenregeling (OER) Fractie VUUR, Universiteitsraad www.verenigingvuur.nl info@verenigingvuur.nl Voorwoord De Onderwijs-

Nadere informatie

Uitleg Werkwijzers Bovenbouw Dit zijn de beschrijvingen van alle presentaties die je moet doen en het werkstuk dat je maakt.

Uitleg Werkwijzers Bovenbouw Dit zijn de beschrijvingen van alle presentaties die je moet doen en het werkstuk dat je maakt. Uitleg Werkwijzers Bovenbouw Dit zijn de beschrijvingen van alle presentaties die je moet doen en het werkstuk dat je maakt. Om het overzichtelijk te maken, hebben we onder elk onderdeel een afvinklijstje

Nadere informatie

Dossier opdracht 7. Statistiek 1 - Vakdidactiek

Dossier opdracht 7. Statistiek 1 - Vakdidactiek Dossier opdracht 7 Statistiek 1 - Vakdidactiek Naam: Thomas Sluyter Nummer: 1018808 Jaar / Klas: 1e jaar Docent Wiskunde, deeltijd Datum: 22 oktober, 2007 Samenvatting GWA: Een lesactiviteit waarbij de

Nadere informatie

Seksualiteit: Grenzen en Wensen

Seksualiteit: Grenzen en Wensen IJBURGCOLLEGE.NL Seksualiteit: Grenzen en Wensen Leerlingen handleiding Michiel Kroon Lieve leerling, Het is belangrijk om op een open en goede manier over seks te kunnen praten. De lessenserie die in

Nadere informatie

Bachelorproject (15 EC), BSK. Docent: MSc, Drs. C. Nagtegaal

Bachelorproject (15 EC), BSK. Docent: MSc, Drs. C. Nagtegaal Vakbeschrijvingen derde jaar EBM: In het derde jaar volg je enkele verdiepende vakken, schrijf je de bachelorscriptie en heb je een vrije keuzeruimte. Je kunt deze ruimte invullen met keuzevakken (o.a.

Nadere informatie

Veel gestelde vragen over de U-Talent Academie

Veel gestelde vragen over de U-Talent Academie Veel gestelde vragen over de U-Talent Academie Veel leerlingen die overwegen om deel te nemen aan de U-Talent Academie hebben vragen over het programma, de selectie, de zwaarte van het programma. In dit

Nadere informatie

Onderzoeksvraag Uitkomst

Onderzoeksvraag Uitkomst Hoe doe je onderzoek? Hoewel er veel leuke boeken zijn geschreven over het doen van onderzoek (zie voor een lijstje de pdf op deze site) leer je onderzoeken niet uit een boekje! Als je onderzoek wilt doen

Nadere informatie

Projectvoorstel Grassroots VU 2015-2016

Projectvoorstel Grassroots VU 2015-2016 1. Gegevens van de aanvrager Naam aanvrager: Faculteit: Eric Vos Lisanne Möller Aard- en Levenswetenschappen E-mailadres: Functie: r.a.vos@vu.nl l.m.moller@vu.nl Docent Telefoon: 020 598 2671 2. Titel

Nadere informatie

COMPETENTIE- ONTWIKKELPLAN. Tim Veerman. Klas: IG_203 Studentnummer: Periode: Loopbaanadviseur: Alexander Mulder

COMPETENTIE- ONTWIKKELPLAN. Tim Veerman. Klas: IG_203 Studentnummer: Periode: Loopbaanadviseur: Alexander Mulder COMPETENTIE- ONTWIKKELPLAN Tim Veerman Klas: IG_203 Studentnummer: 500676694 Periode: 2015-2016 Loopbaanadviseur: Alexander Mulder Inhoudsopgave Visie op Studie en beroep... 2 Studievoortgang... 3 SWOT

Nadere informatie

Evaluatierapport Module 3 Energie en Duurzaamheid

Evaluatierapport Module 3 Energie en Duurzaamheid Evaluatierapport Module 3 Energie en Duurzaamheid 201500273 dr. ir. G.G.M. Stoffels Disclaimer Samenvatting Voor de samenvattingen per moduleonderdeel in dit rapport geldt het volgende: De samenvattingen

Nadere informatie

EEN ONLINE PROGRAMMA VOOR HET DIGITAAL AANBIEDEN VAN WISKUNDE OPGAVEN

EEN ONLINE PROGRAMMA VOOR HET DIGITAAL AANBIEDEN VAN WISKUNDE OPGAVEN EEN ONLINE PROGRAMMA VOOR HET DIGITAAL AANBIEDEN VAN WISKUNDE OPGAVEN WEBWORK Na tegenvallende tentamenresultaten en relatief hoog uitvalpercentage in vorige jaren is in blok 1 van studiejaar 2016-2017

Nadere informatie

Evaluatierapport Module Consumentenproducten

Evaluatierapport Module Consumentenproducten Evaluatierapport Module 201500198 Consumentenproducten 201500198 G.T. Havinga Disclaimer Samenvatting Voor de samenvattingen per moduleonderdeel in dit rapport geldt het volgende: De samenvattingen bevatten

Nadere informatie

! LERAREN HANDBOEK!!! 1e Editie, 2014

! LERAREN HANDBOEK!!! 1e Editie, 2014 LERAREN HANDBOEK 1e Editie, 2014 1. Je eerste Workshop Om te beginnen In dit Leraren Handboek vind je een paar tips en tricks die je kunnen helpen bij het voorbereiden van je workshop. Als je nog nooit

Nadere informatie

Evaluatierapport Module Ontwerp en Productie

Evaluatierapport Module Ontwerp en Productie Evaluatierapport Module 201600100 Ontwerp en Productie 201600100 ir. W. de Kogel -Polak Disclaimer Samenvatting Voor de samenvattingen per moduleonderdeel in dit rapport geldt het volgende: De samenvattingen

Nadere informatie

StudieThermometer. Temperatuur wat aan de lage kant? Mw Demo Kandidaat Instelling Demo

StudieThermometer. Temperatuur wat aan de lage kant? Mw Demo Kandidaat Instelling Demo StudieThermometer Mw Demo Kandidaat 27-11 - 2018 Temperatuur wat aan de lage kant? Instelling Demo Beste Demo, Goed dat je de StudieThermometer hebt ingevuld! Het helpt je om te bekijken of alles goed

Nadere informatie

Inspirerend Presenteren

Inspirerend Presenteren Inspirerend Presenteren Door Kai Vermaas & Charis Heising Bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla Inleiding Wil je leren hoe jij een presentatie kunt geven waar je zeker bent van je verhaal? En

Nadere informatie

BOL OPLEIDINGEN MAATSCHAPPELIJKE ZORG AVENTUS APELDOORN / DEVENTER STUDIEWIJZER

BOL OPLEIDINGEN MAATSCHAPPELIJKE ZORG AVENTUS APELDOORN / DEVENTER STUDIEWIJZER BOL OPLEIDINGEN MAATSCHAPPELIJKE ZORG AVENTUS APELDOORN / DEVENTER STUDIEWIJZER BOL PBGZ 13 Gehandicaptenzorg en samenleving profielfase Cohort 2016 2019 kwartiel 11 INSTROOMVEREISTEN: Om aan deze leereenheid

Nadere informatie

Minor Goede doelen, filantropie en non-profits Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren - 2012-2013

Minor Goede doelen, filantropie en non-profits Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren - 2012-2013 Minor Goede doelen, filantropie en non-profits Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren - 2012-2013 Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren - 2012-2013 I Inhoudsopgave

Nadere informatie