Realisatie eindtermen binnen de bachelor Biologie

Transcriptie

1 Realisatie eindtermen binnen de bachelor Biologie Inleiding Sinds september 2010 heeft de examencommissie een belangrijke rol gekregen in het controleren van de kwaliteit van de opleiding. Zo moet de examencommissie garant kunnen staan voor het eindniveau van de afgestudeerden. Een manier om dit te doen is door te bepalen of de leerdoelen en vaardigheden van de individuele cursussen samen de eindtermen van de opleiding dekken. Het doel van dit EMP project was om dit te bepalen voor de bachelor Biologie. Tegelijkertijd werd er gewerkt aan het ontwikkelen van een instrument om in de toekomst het halen van de eindtermen te kunnen monitoren. Werkwijze De eindtermen van de opleiding staan beschreven in de blauwdruk en in de OER. Deze verschillen van elkaar. In dit project is gebruik gemaakt van de eindtermen zoals die beschreven staan in de blauwdruk van 2004 met een aantal kleine aanpassingen (zie bijlage 1). Vervolgens is er op basis van de in de studiegids beschreven leerdoelen bepaald welke eindtermen aan bod komen in de cursussen. Elke cursus werd door minimaal twee personen geanalyseerd, waarna de resultaten werden vergeleken. In het geval van verschillen in uitkomst, werden deze besproken en werd in overleg een beslissing genomen. Er is niet gecontroleerd in welke mate de leerdoelen in overeenstemming waren met de cursusinhoud, waardoor de gevonden scores afhankelijk zijn van de kwaliteit van de geformuleerde leerdoelen. Ook de relatie met toetsing is niet meegenomen. Het trekken van conclusies over het halen van de eindtermen moet dus met de nodige voorzichtigheid gedaan worden. Resultaten en conclusies Tijdens de uitvoering van het project bleek dat de meeste cursussen duidelijke leerdoelen hadden. De cursussen waarbij deze niet aanwezig waren werden niet gescoord. Ook waren er een aantal leerdoelen dat niet geplaatst kon worden in de huidige eindtermen, zie hieronder. De resultaten van de analyse zijn te vinden in bijlage 2, waar per cursus is aangegeven of er leerdoelen zijn die bijdragen aan het bereiken van een bepaalde eindterm. Tabel 1 geeft een samenvatting van de resultaten per eindterm. Er is ook gekeken naar de leerdoelen van cursussen per studiepad. Ieder studiepad bevat naast de studiepad-specifieke cursussen ook de verplichte cursussen, zoals de eerstejaarscursussen en de scriptiecursus / research project. De analyse per studiepad is te vinden in bijlage 3. De resultaten, overige observaties en conclusies staan hieronder puntsgewijs beschreven. 1. Een aantal vakken heeft onduidelijke leerdoelen of de leerdoelen ontbreken geheel. 2. De eindtermen 5 (modelorganisme) en 7 (studiekeuze) worden bijna niet gedekt door de leerdoelen van de cursussen. 3. De eindtermen 4 (theorievorming) en 8 (zelfreflectie) worden weinig gedekt door de leerdoelen van de cursussen. 4. De eindtermen 3 (biologie in context ) en 14 (moreel standpunt) worden weinig /middelmatig gedekt, waarbij eindterm 3 vooral op niveau 2 aan de orde komt. 5. Sommige leerdoelen en vaardigheden uit de cursussen kunnen niet bij een eindterm worden ondergebracht. Hieronder een opsomming: Zelfstandigheid en planmatig werken 1

2 Omgaan met complexiteit en verschillende organisatieniveaus in de biologie De invloed van context, verschijnselen in hun context Kritisch denken en lezen Samenwerken Interdisciplinariteit Projectmatig werken Het bijhouden van een labjournaal Creativiteit 6. Moeilijk in te delen zijn ICT-gerelateerde leerdoelen. ICT kan verschillende functies hebben, als hulpmiddel, leermiddel of onderzoeksmethodes. Alleen deze laatste hoort o.i. in de eindtermen van de opleiding. Tabel 1 Samenvatting resultaten per eindterm Eindterm Voorkomen in leerdoelen 1 Kennis en inzicht vaak, iets minder op niveau 3 2 Conceptueel denken Vaak 3 Biologie in context Vaak op niveau 2 en weinig op niveau 1 en 3 4 Theorievorming Weinig en vooral op niveau 3 5 Modelorganismen Bijna niet 6 Hulpwetenschappen Middelmatig 7 Studiekeuze Bijna niet 8 Feedback / reflectie Weinig en bijna niet op niveau 1 9 Opdoen kennis Vaak 10 Onderzoek doen Vaak en vooral op niveau 3 11 Onderzoekstechnieken Vaak 12 Schriftelijk rapporteren Vaak 13 Mondelinge presentatie Vaak 14 Moreel standpunt Weinig tot middelmatig 7. In de blauwdruk staan de cognitieve / inhoudelijke leerdoelen en vaardigheden uitgesplitst, maar deze overlappen veel met elkaar. 8. Het aantal 200-niveau cursussen is bijna even groot als het aantal 300-niveau cursussen, terwijl de verwachting was dat studenten op niveau 300 verdeeld worden over een groter aantal cursussen met minder deelnemers per cursus. 9. De studiepaden zijn onevenwichtig opgezet. Dat blijkt enerzijds uit de verdeling over de periodes. Er zijn periodes met veel of juist geen cursussen. Soms is dit logisch of gewenst, in andere gevallen lijkt de reden onduidelijk of te ontbreken. Ook zijn er grote verschillen in het aantal cursussen per studiepad. Er zijn studiepaden met veel cursussen (bijv. Moleculaire Levenswetenschappen en Organismen, Ecosystemen en Biodiversiteit) en andere met weinig cursussen (Educatie Communicatie en Management en Gedragsbiologie). 10. In het studiepad Gedragsbiologie heeft eindterm 6 (hulpwetenschappen)een lage score en bij het studiepad Educatie, communicatie en management komen de eindtermen 1 (kennis en inzicht), 2 (conceptueel denken), 6 (hulpwetenschappen) op niveau 2 en 3 bijna niet in de leerdoelen voor. Deze bevindingen zijn niet vreemd 2

3 gezien de aard van de studiepaden. De grotere studiepaden reflecteren meer de bevindingen van de hele opleiding. Aanbevelingen Op grond van de resultaten van dit project worden de volgende aanbevelingen gedaan: 1. Herformuleer de eindtermen. Vaardigheden en cognitieve leerdoelen kunnen worden gecombineerd. Tevens kunnen eindtermen meer worden aangepast op actualiteit, maatschappelijke context en toekomstig beroep. Daarbij kunnen de eindtermen worden aangevuld als bepaalde leerdoelen niet worden gedekt in de eindtermen (zie hierboven). 2. Formuleer eindtermen per niveau van de bacheloropleiding biologie. Hierdoor komt er meer duidelijkheid over wat er op de verschillende niveaus van cursussen wordt verwacht en kan aansluiting beter gestuurd worden. 3. Probeer een meer uniforme formulering van leerdoelen te krijgen, die ook de eindtermen volgen. Dit verbetert vergelijking en monitoring van niveaus. 4. Kijk kritisch naar de inrichting van studiepaden. Richt ze zo nodig opnieuw in, zodat ze meer gelijk worden in omvang, en voldoende content houden/krijgen. Zorg ook voor een goede verdeling in niveau 2 en 3 cursussen. 5. Benoem sleutelcursussen voor bepaalde eindtermen / vaardigheden. Dit zijn cursussen die een centrale plek hebben in een studiepad en waar een belangrijke vaardigheid of eindterm wordt aangeleerd. Er kan worden overwogen bepaalde cursussen verplicht te stellen in een studiepad. 6. Koppel leerdoelen en eindtermen aan de toetsing en waak dat de toetsing een goede afspiegeling is van leerdoelen en eindtermen. Het formuleren van niveaus in eindtermen draagt hier aan bij. 7. Herhaal de in dit EMP project uitgevoerde procedure om de 5 jaar en in het geval van sterke curriculumwijzigingen. 3

4 Bijlage 1 uit de blauwdruk (2004) Bachelor Biologie 1. kan de bouw, het functioneren en de evolutie van biologische systemen beschrijven en de fundamentele processen op de verschillende organisatieniveaus verklaren; 2. kan relevante concepten binnen een aantal deelgebieden van de biologie toepassen en kan aangeven hoe deze concepten zijn verkregen 3. kan de positie van genoemde deelgebieden binnen de biologie en hun relatie tot aangrenzende wetenschapsgebieden aangeven 4. kan theorieën via wetenschappelijk onderzoek toetsen en kan een bijdrage leveren aan theorievorming; 5. kan uiteenzetten wat de mogelijkheden en beperkingen zijn van modelorganismen in wetenschappelijk onderzoek 6. kan relevante wiskundige, natuurkundige, scheikundige en aardwetenschappelijke kennis en concepten toepassen bij het oplossen van biologische problemen; 7. is in staat om op basis van de eigen kwaliteiten na oriëntatie op de mogelijke studieadviespaden en afweging van maatschappelijke perspectieven, een gefundeerde keuze voor een masteropleiding te maken. Academische vaardigheden 8. is in staat eigen functioneren en dat van anderen te evalueren, 9. is in staat om zich nieuwe kennis eigen te maken uit de door hem zelf geselecteerde (Engelstalige) literatuur en andere databronnen en kan deze nieuwe kennis integreren in zijn aanwezige kennis 10. is in staat om een (eenvoudig) wetenschappelijk probleem te vertalen in een experimenteel onderzoeksplan, dat uit te voeren en de resultaten ervan te analyseren en te interpreteren, in relatie tot de relevante literatuur 11. beschikt over een verscheidenheid aan basale onderzoekstechnieken en kan zich nieuwe technieken eigen maken (bijv. DNA analyses) 12. kan zijn onderzoeksresultaten op een wetenschappelijk verantwoorde manier schriftelijk verwoorden, conform de opbouw van een wetenschappelijk artikel, 13. kan een heldere mondelinge presentatie geven over onderzoek en/of literatuurstudie, 14. kan een mening vormen over de maatschappelijke en ethische consequenties van biologisch onderzoek en kan deze mening in discussies onderbouwen. 4

5 Bijlage 2 Overzicht dekking eindtermen door leerdoelen per cursus De Cel X X X X X Mariene Wetenschappen 1 X X X X X X X Microbiële interacties X X X X X X X X Plantenfysiologie X X X X X X X Ontwikkelingsbiologie X X X X X X X X Theoretische ecologie X X X X X X X Metabolisme X X X X X X Gedragsbiologie X X X X X X X Gentherapie, kanker en AIDS X X X X X X Toegepaste Biostatistiek X X X X X Didactiek X X X Evolutie en ecologie (AW) X X X X Paleo-ecologie X X X X X X X X X Toxicologie X X X X X Sedimentaire Systemen (AW) X X Moleculaire genetica X X X X X X Natuurbehoud, duurzaamheid X X X X X X Neurobiologie X X X X X Wetenschaps-communicatie X X X X Biodiversiteit Landsch. X X X X X X X X X Bio-Ethiek X X X X X X Endocrinologie X X X X X Gedragsecologie X X X X X X X X X Genoombiologie X X X X X X X Landschapsecol. Natuurbeh. X X X Paleoklim. Paleo-ecologie X Computationele Biologie X X X Milieuverandering door Tijd X X X X X X Wetenschapper in beleid X X X X X X X X X Mariene Wetenschappen 2 X X X X X X X X OCEP X X X Trop. Ecosyst. en Klimaat X X X Eukaryote Microbiologie X X X X X X X X X Molec. en Cellulaire Biologie X X X X X Ontwikkelingsbiol. en Genetica X X X X X X X X X X Planten Adaptatie en Afweer X X X X X X X X Wetenschapper in Advies X X X X X X X Paleo-oceanografie X X Sediment. Fauna en Klimaat Aquatische X Cognitie en Gedrag X X X X X X X X X Geschied. Wijsbegeerte Biol. X X X X X X X X Immunobiologie X X X X X X Veldwerk2 Pyreneeën X X X X X X 5

6 Bijlage 3 Overzicht dekking eindtermen door leerdoelen per cursus van de verschillende studiepaden Studiepad Gedragsbiologie (GB) Gedragsbiologie X X X X X X X Neurobiologie X X X X X Bio-Ethiek X X X X X X Endocrinologie X X X X X Gedragsecologie X X X X X X X X X Cognitie en Gedrag X X X X X X X X X Studiepad Organismen, Ecosystemen en Biodiversiteit (OEB) Mariene Wetenschappen 1 X X X X X X X Microbiële interacties X X X X X X X X Plantenfysiologie X X X X X X X Theoretische ecologie X X X X X X X Metabolisme X X X X X X Paleo-ecologie X X X X X X X X X Toxicologie X X X X X Natuurbehoud, duurzaamheid X X X X X X Biodiversiteit Landsch. X X X X X X X X X Genoombiologie X X X X X X X Computationele Biologie X X X Milieuverandering door Tijd X X X X X X Mariene Wetenschappen 2 X X X X X X X X Trop. Ecosyst. en Klimaat X X X Eukaryote Microbiologie X X X X X X X X X Planten Adaptatie en Afweer X X X X X X X X Aquatische X 6

7 Studiepad Educatie Communicatie en Management (ECM) Didactiek X X X Wetenschaps-communicatie X X X X Wetenschapper in beleid X X X X X X X X X OCEP X X X Wetenschapper in Advies X X X X X X X Studiepad Moleculaire levenswetenschappen (ML) De Cel X X X X X Microbiële interacties X X X X X X X X Ontwikkelingsbiologie X X X X X X X X Theoretische ecologie X X X X X X X Metabolisme X X X X X X Gentherapie, kanker en AIDS X X X X X X Toxicologie X X X X X Moleculaire genetica X X X X X X Neurobiologie X X X X X Endocrinologie X X X X X Genoombiologie X X X X X X X Computationele Biologie X X X Eukaryote Microbiologie X X X X X X X X X Molec. en Cellulaire Biologie X X X X X Ontwikkelingsbiol. en Genetica X X X X X X X X X X Planten Adaptatie en Afweer X X X X X X X X Immunobiologie X X X X X X 7