Dordrecht. Gemeentebestuur

Transcriptie

1 Gemeentebestuur Dordrecht DOSSIER Afschrift: ' - MO/RB-1 (E. van Boxtel - SK Dordrecht West 1 e verdieping) - wethouder Kamsteeg (SK Dordrecht 714) - secretaris Adviescommissie (Nieuwe Poort 201) Postbus AA Dordrecht Aan de gemeenteraad Bezoekadres Spuiboulevard GR Dordrecht (078) ,x (078) E.van.Boxtel@dordrecht.nl Website Behandeld door E. van Boxtel Onderwerp RAADSINFORMATIE inzake project Veilig Opgroeien in Dordrecht Begrotingsprogramma en -thema Sociale infrastructuur / maatschappelijke voorzieningen Datum 8 juli 2008 De afspraak is dat de wethouder Jeugd periodiek zal rapporteren aan de raad over de voortgang van het project Veilig Opgroeien in Dordrecht. Bij deze komen wij tegemoet aan deze afspraak. Aanleiding is de afsluiting van de projectperiode waarin de provincie Zuid-Holland heeft bijgedragen aan het project Veilig Opgroeien in Dordrecht. In 2004 is in het kader van "Veilig Opgroeien in Zuid-Holland" de invoering van de methodiek Communities that Care in Dordrecht van start gegaan. Na een introductieperiode is bij de provincie Zuid-Holland een meerjarige projectsubsidie aangevraagd voor de gefaseerde invoering van Veilig Opgroeien in de periode Deze subsidieperiode is inmiddels afgesloten met een verantwoording aan de provincie Zuid-Holland. Voor de implementatie van VO in Dordrecht zijn de verschillende fasen van het invoeringsproces doorlopen. Globaal komt het op het volgende neer: op basis van een scholierenenquête en overige analyse en gegevens van het VO-gebied is een wijkprofiel samengesteld met daarin de prioritering van de risico- en beschermende factoren. Op basis van dit wijkprofiel is een preventieplan ontwikkeld met daarin een samenhangend aanbod ter vermindering van de risicofactoren en ter versterking van de beschermende factoren. Het preventieplan is in 2006 vastgesteld, waarna met de invoering in de desbetreffende wijken is gestart. Veilig Opgroeien is een lange termijnstrategie. Afgesproken is om de uiteindelijke effectiviteit van de strategie in 2012 te beoordelen. In 2004 heeft de nulmeting plaatsgevonden. Een tussenbalans op de effecten van Veilig Opgroeien kan worden opgemaakt uit de tweede monitor die in het najaar 2008 zal plaatsvinden. Deze tweede monitor zal gecombineerd worden met de Jeugdgezondheidsmonitor van de GGD. Op landelijk c.q. provinciaal niveau zijn er ontwikkelingen gaande om de Jeugdgezondheidsmonitor van de GGD en de VO-monitor met elkaar te integreren. Dordrecht sluit zich hierbij aan en heeft nu samen met de GGD Zuid-Holland Zuid de ambitie opgepakt voor een gecombineerde GGD/VO-monitor in Op basis van de onderzoeksresultaten zal het preventieteam opnieuw een analyse van het VO-gebied maken. Wij stellen u te zijner tijd hiervan op de hoogte. 1) 2004: De introductie van Veilig Opgroeien in Dordrecht Nadat de commissie Onderwijs en Welzijn van de gemeenteraad Dordrecht in 2004 haar akkoord gaf met de invoering van de methodiek Communities that Care in Dordrecht, heeft de gemeente Pagina 1 van 6

2 Ons kenmerk MO/2008/1 708 Dordrecht een projectleider aangesteld. De bestaande Regiegroep Jeugd 1 werd tevens benoemd tot de Stuurgroep Veilig Opgroeien, waarin bestuurlijke vertegenwoordigers van organisaties plaats hebben die betrokken zijn bij het (preventief) jeugdbeleid. Daarnaast is een Preventieteam Veilig Opgroeien opgericht dat verantwoordelijk is voor de uitvoering. In de wijken Noordflank, Reeland en Staart was er sprake van een zekere urgentie waar problemen uit de domeinen gezin, school, kinderen en jongeren en wijk zich voordeden. De methodiek Communities that Care zou in dit gebied een extra inhoudelijke impuls kunnen geven aan de aanpak van deze problemen. Derhalve is ervoor gekozen Veilig Opgroeien in deze wijken te implementeren vanuit de visie dat elk kind in de wijk kansen moet krijgen om gezond en volwaardig op te kunnen groeien. In de drie wijken in Dordrecht is na de voorbereidingsfase Veilig Opgroeien in Dordrecht op de verschillende niveaus geïntroduceerd (o.a. wijkmanagementteams, organisaties en wijkbewoners die bij de wijk betrokken zijn). In deze introductieperiode (opstartfase) is duidelijk gemaakt wat de aanpak inhoudt, wat van de verschillende partijen werd verwacht en wie er de komende jaren aan het proces zouden deelnemen. 2) 2005: De ontwikkeling van het gebiedsprofiel Het jaar 2005 kenmerkte zich als een jaar van nadere analyses van onderzoeksresultaten en het vaststellen van in de VO-wijken meest (over)heersende risicofactoren en benoemen van de beschermende factoren waarop het preventieplan gebaseerd diende te worden. SCHOLIERENONDERZOEK In het najaar van 2004 is een stadsbrede scholierenonderzoek gehouden waaraan jongeren uit Dordrecht in de leeftijd van 12 tot en met 17 jaar hebben deelgenomen (respons van ongeveer 50%). Omdat uit de analyses bleek dat de groep 1 7-jarigen sterk ondervertegenwoordigd was in vergelijking met het aantal 17-jarigen in de gemeente Dordrecht, is besloten de analyses te beperken tot de leeftijdsgroep 12 tot en met 16 jaar. Dit heeft te maken met een wat lagere bereidheid tot deelname aan het onderzoek in de wat hogere leeftijdsgroepen en het feit dat het aandeel nietschoolgaande jeugd onder de wat oudere jongeren hoger is. Dit is ook de ervaring in andere steden waar de CtC-scholierenenquête is gehouden. De uiteindelijke steekproef resulteerde in respondenten. Onderzoek Staart In het kader van Veilig Opgroeien in Dordrecht heeft het Sociaal Geografisch Bureau (SGB) in het najaar van 2005 onderzoek gedaan onder de ouders in de Staart. Dit gebeurde via een wijkpanel, waarin zij ondervraagd zijn over de jeugd in de buurt, de hulpvraag en het hulpaanbod op het gebied van opvoeding. Uit het onderzoek is geconcludeerd dat: - de ouders vinden dat er in de buurt te weinig te doen is voor kinderen en jongeren; - de volgens de ouders meest voorkomende probleemgedragingen van jongeren zijn het in aanraking komen met de politie, vroegtijdig schoolverlaten en vernielingen door jongeren; - ouders die te maken krijgen met problemen met hun kinderen, vooral laagdrempelige voorzieningen lijken te raadplegen, zoals het consultatiebureau, de huisarts en een leerkracht op school. De uitkomsten van dit onderzoek zijn meegenomen in het preventieplan. 1 In de Regiegroep Jeugd overlegt de gemeente over het jeugdbeleid met directeuren van de GGD en de Dordtse Welzijnsorganisatie, en managers van Opmaat, Bureau Jeugdzorg en de Politie en de rector van het Stedelijk Dalton Lyceum. Het Openbaar Ministerie is agendalid. Pagina 2 van 6

3 GEBIEDSPROFIEL Risicoanalyse Op basis van de onderzoeksrapportage en aanvullende landelijke en lokale gegevens heeft het Preventieteam een risico- en sterkteanalyse uitgevoerd. Uit het scholierenonderzoek is gebleken dat het VO-gebied (de wijken Noordflank, Reeland en Staart) voor wat betreft de probleemgedragingen niet veel anders scoort dan het stedelijk gemiddelde van Dordrecht en de CtC-baseline. De uitzonderingen worden gevormd door de wat hogere scores op: "iemand in elkaar geslagen hebben", en de flink hogere scores van Dordrecht op "met de politie in aanraking geweest zijn" en "iets op school gestolen". Er wordt in het VO-gebied meer gerookt, maar weer minder gedronken. Het komt relatief vaak voor dat jongeren uit het VO-gebied de afgelopen vier weken drie of meer dagen van school verzuimd hebben wegens ziekte. Tot slot scoort het VO-gebied hoog wat betreft het aantal jongeren dat aangeeft ooit eens seksueel misbruikt te zijn. Sterkteanalyse Onderdeel van het gebiedsprofiel is de sterkteanalyse waarin is aangegeven welke preventieve programma's aanwezig zijn in Noordflank, Reeland en Staart en op welke wijze ze een relatie hebben met de geprioriteerde risicofactoren. Uit de sterkteanalyse kwam naar voren dat er al veel programma's in Dordrecht en het VO-gebied zijn. Een aantal daarvan staat vermeld in de gids Veelbelovend en Effectief. Van de programma's is het bereik in kaart gebracht. Een deel van de overige programma's en activiteiten in Dordrecht zijn nader onderzocht op doel, doelgroep, methodiek, evaluatie, wijze van uitvoeren en bereik. Van het geheel van programma's zijn de lacunes en overlappingen in kaart gebracht. Naast programma's zijn er ook signalerings-/ toeleidingsactiviteiten meegenomen in de sterkteanalyse, omdat ze uiteindelijk bijdragen aan het bereiken van de doelgroep.tot slot zijn ook programma's die nog niet daadwerkelijk zijn gestart maar wel in ontwikkeling zijn, in kaart gebracht. In het gebiedsprofiel is vanuit verschillende invalshoeken een samenhangend beeld gegeven van de situatie rondom jongeren in de wijken Reeland, Noordflank en Staart. Het gebiedsprofiel was eind 2005 gereed voor besluitvorming door de Regiegroep Jeugd. Op 14 februari 2006 heeft ons college kennis genomen van het document en 4 april 2006 de raadscommissie Onderwijs en Welzijn. GEPRIORITEERDE RISICOFACTOREN Aan de hand van deze analyses heeft het Preventieteam de drie belangrijkste risicofactoren vastgesteld als hoofdoorzaken van probleemgedrag in de wijken Noordflank, Reeland en Staart: Problemen met gezinsmanagement Leerachterstanden beginnend op de basisschool Lage inkomens en ongeschikte behuizing. Daarnaast heeft het Preventieteam de factor "Gezonde opvattingen en duidelijke normen binnen gezinnen en in de wijk" vastgesteld als beschermende factor, als "buffer" tegen de risicofactoren. Op 7 december 2005 heeft de Regiegroep Jeugd ingestemd met de geprioriteerde risico- en beschermende factoren. Direct hierna is een start gemaakt met het ontwikkelen van het preventieplan Veilig Opgroeien in Dordrecht. COMMUNICATIEPLAN Tevens is in 2005 een communicatieplan opgesteld, waarin wordt beschreven hoe, met welke boodschap, met wie, op welk moment wordt gecommuniceerd. De communicatie over de fases van de methodiek en de behaalde resultaten, is gericht op de diverse in- en externe doelgroepen van Veilig Opgroeien. Door gebruik te maken van voorhanden zijnde communicatiekanalen en -instrumenten worden de diverse doelgroepen geïnformeerd, waarin onderscheid wordt gemaakt in Pagina 3 van 6

4 Ons kenmerk MO/2008/1 708 de boodschap naar de verschillende doelgroepen: bestuur, regiegroep Jeugd / Preventieteam, uitvoerders in de wijken, ouders en jeugd, pers. 3) 2006: De ontwikkeling van het preventieplan Het jaar 2006 stond voornamelijk in het teken van het ontwikkelen van het preventieplan Veilig Opgroeien in Dordrecht voor de wijken Noordflank, Reeland en Staart. Dit is een intensief proces geweest, wat met de inzet van alle betrokken partijen tot een geslaagd resultaat heeft geleid. PREVENTIEPLAN VEILIG OPGROEIEN IN DORDRECHT In het preventieplan, dat tot stand is gekomen met behulp van vele professionals door middel van werkgroepen, bijeenkomsten en een wijkpanel, is weergegeven welke plannen zijn ontwikkeld of in ontwikkeling zijn om het bestaande preventieve aanbod te verbeteren en/of aan te passen, teneinde een daling van de score op de risicofactoren, die wordt bepaald door kinderen en jongeren in de leeftijd 12 tot 17 jaar, te bewerkstelligen. Uiteraard wordt met het preventieplan ook gestreefd naar een versterking van de beschermende factoren. 14 september 2006 heeft de Regiegroep Jeugd ingestemd met preventieplan. Respectievelijk 24 oktober en 28 november 2006 hebben ons college en de gemeenteraad kennis genomen van het preventieplan. 4) 2007: De uitvoering van het preventieplan Na de vaststelling van het preventieplan Veilig Opgroeien eind 2006, heeft het Preventieteam haar aandacht voornamelijk gericht op het uitbreiden van het programma-aanbod. UITBREIDEN PROGRAMMA-AANBOD Uit de inventarisatie van activiteiten ten behoeve van het preventieplan is gebleken dat veel activiteiten die nodig zijn voor het VO-gebied, grotendeels onderdeel uitmaken van de reguliere programma's Jeugd en Veiligheid of programma's van de Sociale Dienst. Na de vaststelling van het preventieplan is het Preventieteam gestart met het verder uitwerken van de uitbreidingsvoorstellen. Nog niet alle voorstellen zijn nader onder de loep genomen, dit vergt onderzoek, overleg en tijd. Daarnaast is het van belang om de resultaten van het programma-aanbod uit het preventieplan inzichtelijk te hebben om de effectiviteit ervan te kunnen bepalen, nadat de programma's enige tijd hebben gedraaid. Hierna volgt een beschrijving van regulier beleid dat de VO-strategie versterkt en van VO-activiteiten die het reguliere beleid versterken. REGULIER BELEID EN VEILIG OPGROEIEN Jeugdbeleid De VO-doelstelling sluit naadloos aan op het jeugdbeleid: het voorkomen of terugdringen van verschillende vormen van probleemgedrag en maatschappelijke uitval van jongeren, door vroegtijdige signalering en aanpak van problemen. In de jeugdketen zijn de consultatiebureaus, scholen en wijksignaleringsnetwerken belangrijke vindplaatsen voor kinderen met een opgroeiprobleem. Alle kinderen en ouders brengen één of meerdere keren een bezoek aan een consultatiebureau. Vroegtijdige signalering van opvoedings- en of gezinsproblematiek vindt dan ook veelal plaats op de consultatiebureaus, waar opvoedingsondersteunende programma's aan ouders wordt aangeboden. Op alle scholen is een MDT (Multi Disciplinair Team) aanwezig. In februari 2006 zijn de signaleringsnetwerken in de wijken van start zijn gegaan als hulpstructuur op de bestaande zorgstructuur in het onderwijs. Kinderen en jongeren die via de zorgstructuur in het onderwijs niet bereikt worden, komen via het netwerk alsnog in beeld. De reguliere activiteiten in het kader van het jeugdbeleid maken onderdeel uit van het preventieplan Veilig Opgroeien. Pagina 4 van 6

5 Veiligheidsbeleid Veilig Opgroeien onderscheidt onder andere probleemgedrag dat verband houdt met het veiligheidsbeleid: geweld, jeugddelinquentie en problematisch alcohol- en drugsgebruik. Vanuit het Integrale Programma Veiligheid worden diverse initiatieven genomen om overlast in de wijken aan te pakken en daarmee de sociale veiligheid te vergroten: - Buurtpanels: elke buurtagent formeert een eigen buurtpanel met bewoners die meedenken over de uitvoering van het politiebeleid. Dit helpt buurtagenten om voortdurend scherp te blijven op hun buurt. De Buurtpanels zijn per 1 juni 2007 operationeel. - Buurtbemiddeling: bewoners-vrijwilligers helpen andere bewoners conflicten op te lossen. Dit initiatief blijkt zeer succesvol, ook in veel andere Nederlandse steden. - Buurtpreventie: bewoners-vrijwilligers zijn de extra oren en ogen van de buurtagent. 1 maart 2007 heeft een speciale bijeenkomst voor de bewoners uit de wijken Binnenstad/Noordflank, Reeland en Staart hierover plaatsgevonden met als thema Veiligheid: samen werk je beter. - Momenteel is in onderzoek of een programma Buurtvaders ingezet kan worden in de wijk Noordflank (en specifiek het Lijnbaangebied). - Tot slot wordt in Dordrecht de Beke-aanpak toegepast, gericht op het tegengaan van jongerenoverlast. Deze aanpak is onder andere ingezet in het Lijnbaangebied en de wijk Staart- West. De Beke-aanpak bestaat uit een combinatie van een groepsgerichte, situatiegerichte en een persoongerichte aanpak en is gericht op het terugdringen van de jeugdoverlast. In het VO-gebied worden 2 groepen door van de deze methode aangepakt met als resultaat een daling van 30% van de overlastmeldingen in het gebied. Beleid Sociale Dienst Kinderen die in buurten met armoede, slechte leefomstandigheden en hoge werkloosheid wonen, hebben tijdens hun puberteit en volwassen leven meer kans op problemen. In het kader van het armoedebeleid heeft de Sociale Dienst Drechtsteden eind 2006 een preventieplan schuldenproblematiek ontwikkeld. Vanuit het bureau voor Budgetadvies en Schuldbemiddeling van de Sociale Dienst brengen de preventiemedewerkers bezoeken aan risicogroepen of hun belangenbehartigers om voorlichting te geven over geldzaken en schuldhulpverlening. Ook worden doelgroepen met een verhoogde kans op problematische schulden en verminderde maatschappelijke participatie gevraagd en ongevraagd informatievoorzieningen aangeboden. Het SMS-Kinderfonds (School-Muziek-Sport Kinderfonds) heeft tot doel de maatschappelijke participatie van kinderen uit arme gezinnen in Dordrecht te vergroten. Tevens beoogt het fonds een betere benutting van de bestaande voorzieningen voor huishoudens met een laag inkomen. INVLOED VAN VEILIG OPGROEIEN OP HET JEUGDBELEID Triple P In het kader van preventieplan Veilig Opgroeien is de wenselijkheid van het opvoedingsprogramma Triple P onderzocht, gezamenlijk met de verschillende uitvoerende instellingen. Belangrijke belemmering voor daadwerkelijk invoeren van Triple P waren de hoge kosten van het materiaal dat onderdeel uitmaakt van het programma en het feit dat alle uitvoerend medewerkers in het veld van de opvoedingsondersteuning getraind moeten worden. In het kader van het Centrum voor Jeugd en Gezin ontwikkeling is het van belang het bestaande aanbod aan opvoedingsondersteuning opnieuw te beschouwen. Invoering van het programma Triple P maakt het mogelijk het bestaande aanbod te versterken, aan te vullen en deels te vervangen. Onderzocht wordt of er voor de invoering van Triple P in het kader van de agenda voor Jeugd en Gezin alsnog middelen kunnen worden gevonden. Weerbaarheid In het preventieteam is het belang voor het aanpakken van grensoverschrijdend gedrag in het VOgebied vastgesteld. Grensoverschrijdend gedrag heeft de aandacht van verschillende maatschappelijke partijen, zowel lokaal als regionaal. Het is een breed begrip waarvoor een groot Pagina 5 van 6

6 aanbod aan programma's bestaat. Ten behoeve van het terugdringen van ongewenste omgangsvormen is een projectorganisatie opgericht, die een aanpak en programma-aanbod zal formuleren. Veilig Opgroeien maakt onderdeel uit van het project met het oog op het preventieve programma-aanbod, met als doel de weerbaarheid van kinderen/jongeren te bevorderen. Schoolverzuim 4-jarigen Schoolverzuim is één van de agendapunten van het jeugdbeleid. Op initiatief van het preventieteam Veilig Opgroeien is in het verzuimprotocol van bureau Leerplicht en Voortijdig Schoolverlaten Drechtsteden opgenomen dat er initiatieven zijn op het gebied van registreren verzuim 4-jarigen (nietleerplichtig). Deze initiatieven zijn grotendeels ingevuld door de basisscholen in het VO-gebied met acties richting de ouders van deze kinderen, zoals huisbezoeken en of oudergesprekken. Huisbezoeken worden incidenteel afgelegd bij de zogenaamde risicokinderen, waarmee tevens de signalering van kinderen in achterstandsituaties wordt verhoogd. De acties van de scholen blijken effectief en afdoende te werken. Daarnaast is een principe-afspraak gemaakt dat scholen gevallen van zeer frequent verzuim melden bij het bureau Leerplicht. In het kader van voortijdig schoolverlaten wordt op deze manier nagegaan of frequent verzuim op zeer jonge leeftijd een terugkerend symptoom is in de schoolcarrière van een kind. Wettelijk gezien kan het bureau Leerplicht geen acties ondernemen tegen het verzuim van 4-jarigen, aangezien deze kinderen nog niet leerplichtig zijn, maar door de melding van frequent verzuim 4-jarigen door de scholen bij het bureau Leerplicht is het signaleringsgehalte wel verhoogd. Samenwerking maatschappelijke organisaties in het VO-gebied Veilig Opgroeien biedt de verschillende betrokken organisaties handvatten om de ketensamenwerking te verbeteren. Vanuit eenzelfde methodiek stemt men het preventieve hulpverleningsaanbod gericht op de jeugd op elkaar af en vult men in onderling overleg de hiaten in het aanbod in. Veilig Opgroeien betreft het een langetermijnstrategie om veilige en leefbare wijken te creëren waarin kinderen en jongeren zich op een gezonde manier optimaal kunnen ontwikkelen. De aanpak heeft op de korte termijn al geresulteerd in een verbeterde samenwerking tussen de betrokken organisaties omdat deze voornamelijk is gericht op het aanpakken van hoofdoorzaken van de risicofactoren en omdat betrokken organisaties steeds meer één preventietaai spreken. In dit verband zal eind juni 2008 een frontlijnbijeenkomst in het VO-gebied plaatsvinden met als thema "De jeugd heeft de toekomst". Wij vertrouwen er op u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. Het college van Burgemeester en Wethouders de secretaris de burgemeester R.J.G. Bandell Pagina 6 van 6