Palliatieve zorg in de psychiatrie Heidi de Kam, verpleegkundig specialist GGZ

Transcriptie

1 Palliatieve zorg in de psychiatrie Heidi de Kam, verpleegkundig specialist GGZ

2 Format disclosure-slide voor sprekers op nascholingsbijeenkomsten Disclosure belangen spreker Geen (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties1 Bedrijfsnamen Sponsoring of onderzoeksgeld2 Honorarium of andere (financiële) vergoeding3 Aandeelhouder4 Andere relatie, namelijk

3 Afscheid nemen is met zachte vingers wat voorbij is dichtdoen en verpakken in goede gedachten der herinneringen

4 Met wie? Verpleegkundig specialist GGZ, somatisch arts, psychiater, fysiotherapeut, somatisch verpleegkundigen, ergotherapeut, diëtist, maatschappelijk werk, geestelijke verzorger, verpleegkundigen en verzorgenden. Aanvullend worden vrijwilligers ingezet, met behulp van een coördinator vrijwilligers.

5 Cijfers en feiten Unit 30 personen, 13 man, 17 vrouw Opnameduur: 3-6 mnd, 1 keer 1-3 mnd, 6 keer 14 dgn-1mnd, 10 keer 1 dg-12 dgn, 10 keer Onbekend, 3 keer

6 PTZ in psychiatrie Verlieservaringen, ontkenning Gedrag van patiënten Communicatie met patiënten Sociaal netwerk van patiënten Lichamelijke aspecten

7 Existentiële en spirituele aspecten Verlies aan identiteit en eigenwaarde Nood aan zinvolle reflectie op het eigen leven Verstoorde of stagnerende omgang met schaamte, schuld, rouw, verdriet Geestelijk lijden

8 Verliezen gerelateerd aan de ziekte zelf Existentiële verliezen, lijden aan het leven: verlies van gezondheid verlies van relaties (sociaal netwerk) verlies van werk, inkomen en maatschappelijke participatie verlies van activiteiten en praktische zaken verlies van dromen, verlangens en verwachtingen verlieservaringen vanwege patiënt-zijn, opgenomen zijn (autonomie) verlieservaringen van lotgenoten

9 Vormen van ontkenning Aangepaste vorm van ontkenning geeft de persoon: - extra tijd om de situatie later onder ogen te zien, - om met extreme angst om te gaan - de mate van stress te doseren.

10 Onaangepaste vorm van ontkenning kan het oplossen van onafgemaakte zaken en herstellen van verbroken relaties aan het eind van het leven in de weg staan. Deze vorm heeft nadelige consequenties bij het zoeken en toelaten van behandeling en van symptoomreductie.

11 Ontkenning is het compleet weerleggen van de ziekte of aandoening. Psychotische ontkenning is juist een extreme vorm van ontkenning waarbij de realiteitstoetsing duidelijk verstoord is.

12 Casus Marja, 62 jaar met beeldvormend proces in de hersenen en hemiparese rechts, chronisch psychotisch beeld. Komend vanuit ziekenhuis, eerder vanuit thuis (water en elektra afgesloten, bekend met zorgmijding). Opname zkh met IBS later omgezet in RM, sterk afhoudend in contact naar psychiater, behandelaar.

13 Omgaan met ontkenning Als eerste stap beoordelen welke vorm en motivatie voor ontkenning bij de patiënt aanwezig is. Nagaan of sprake is van aangepaste of onaangepaste vorm.

14 Bij de laatste vorm wordt gekozen voor een voorzichtige en juiste benadering. Confrontatie moet vermeden worden. De betekenis van de patiëntrol kan voorzichtig verkend worden en met ondersteuning geëxploreerd worden waarbij de ontkenning getolereerd wordt. Waarbij er sprake is van een niet veroordelende, empathische houding

15 Soms zijn er momenten waarop de ontkenning tijdelijk minder aanwezig is (windows op opportunity). Vaak is dit tijdens de rustige uren vroeg in de morgen.

16 Een goed onderscheid moet gemaakt worden tussen bewust gekozen onderdrukking van gevoelens, gedachten én volledige ontkenning. Het continueren van contact, aandachtig luisteren, vergaren van informatie en geven van goede zorg kan bijdragen aan het mogelijk ontsluiten van de gedachten en zorgen die de patiënt bezig houdt.

17 Gedrag Gedrag van patiënten kan worden bepaald door: Beperkt of géén ziekte-inzicht Lichamelijke onrust, wisselende stemmingen, nietconsistent gedrag, ook verbaal Delirant beeld, lijdzaamheid Bizar, vreemd gedrag, wanen, inbeeldingen

18 Casus Susan, 63 jaar gestopt met nierdialyse, terminaal nierfalen en bipolaire stoornis. Via het zkh uit thuissituatie (FACT) opgenomen. Veel moeite met vochtbeperking, dieetadvies Wisselende stemming.

19 Lichamelijke aspecten Kan gekenmerkt worden door: Verstoorde en sterk wisselende pijnbeleving Overdreven behoefte aan uitingen van pijn Moeite met aangeven van behoeften en klachten zoals dorst, vermoeidheid, ander ongemak Verstoorde lichaamsbeleving

20 Casus Marja, 62 jaar met beeldvormend proces in de hersenen en hemiparese rechts, chronisch psychotisch beeld. Wilde naar huis, zou het met thuiszorg wel redden. Wilde geen medicijnen gebruiken geen psychofarmaca maar ook geen pijnstilling.

21 Communicatie Kan gekenmerkt worden door: Omzichtigheid, onduidelijkheid Een sterk wisselend, een niet-consistent patroon Verwevenheid met belevingen en angsten en verstoring van psychiatrische ziekte en/of afgewisseld door hele heldere momenten Cultuur- of religie gebonden aspecten die meespelen

22 Casus Carien, 59 jaar schizofrenie bekend met adenocarcinoom en metastasen. Heeft meerdere keren van HA te horen gekregen dat zij ongeneeslijk ziek is. Blijft in latere gesprekken vast houden aan de gedachte dat zij geopereerd kan worden. Besluit niet steeds haar te confronteren met ongeneeslijke ziekte (met HA en mentor).

23 Casus Dorien 53 jaar achtergrond met verslaving, hartfalen. Lijkt in eerste instantie heel open in gesprek. Kent momenten van angst. Al bij opname en in eerste week begint de vraag om veel benzo s en het onderhandelen daarover.

24 Sociaal netwerk Kan gekenmerkt worden door: Verschraald en beperkt netwerk, isolement Het leefmilieu in de groep en groepsgenoten Ervaringen van teleurstellingen en uitgesloten zijn, Verlieservaringen in de relationele sfeer Verlies van identiteit, rollen/functies of marginale aanwezigheid van nog betrokken sociaal netwerk

25 Casus Vervolg Marja, 62 jaar met beeldvormend proces in de hersenen en hemiparese rechts, chronisch psychotisch beeld. Krijgt contact met dochter na 15 jaar en één van de vrijwilligers. Zij is uiteindelijk in aanwezigheid van hem overleden.

26 Casus Vervolg Dorien 53 jaar achtergrond met verslaving, hartfalen. Heeft een vriend waarvan echter intenties niet helder zijn (bekend met justitie). Dreigend kan zijn en dingen afdwingt.

27 Samenvatting Transparant, gesloten vragen, niet te veel informatie, rustige benadering, voorspelbaarheid, hier en nu Transparant, gericht op samenwerken, nakomen wat je belooft, reëel zijn, begrenzen, kader geven, prikkels doseren

28 Resultaten en kennis Consultfunctie Training voor verpleegkundigen Training voor vrijwilligers Behandelmodule en handleiding Verschillende artikelen

29 Vragen? Bedankt voor de aandacht