plastic soep Workshop rond watervervuiling voor 1e en 2e graad lager onderwijs VOOR- EN NAVERWERKING

Transcriptie

1 plastic soep Workshop rond watervervuiling voor 1e en 2e graad lager onderwijs VOOR- EN NAVERWERKING

2 Je schreef je in voor de workshop Plastic Soep! Benieuwd naar wat er jouw klas te wachten staat? In deze handleiding vind je alle praktische informatie, kom je meer te weten over het thema watervervuiling en ontdek je hoe je de kinderen kan voorbereiden op de workshop. Daarnaast ontdek je ook hoe je na de workshop verder aan de slag kan in de klas. Veel leesplezier! Greenpeace /Carè /Marine Photobank

3 Inhoud 4 INLEIDING 4 Praktische informatie 4 Thema watervervuiling 4 Link naar de eindtermen 5 Doelstellingen op het niveau van de kinderen 6 Achtergrondinformatie 8 HOE KAN JE JOUW KLAS VOORBEREIDEN OP DE WORKSHOP? 10 AAN DE SLAG IN DE KLAS NA DE WORKSHOP 10 Watergevecht 12 Verdieping aan de hand van het doeboekje 14 Kom in actie! 15 Wereldlesidee 15 Interessante links 16 BIJLAGE 1 18 BIJLAGE 2 18 BIJLAGE 3 3

4 Inleiding Praktische informatie Locatie: Vredeshuis, Sint-Margrietstraat 9, 9000 Gent. Duur: 90 minuten. Doelgroep: Eerste en tweede graad lager onderwijs (eerste leerjaar na de paasvakantie). Aantal: Max. 25 deelnemers of 1 klas. Thema: Watervervuiling, plastic zwerfafval, plastic soep. Inhoud: De klas gaat op reis naar Bangladesh en ontmoet visser Nadim. Hij ving tot voor kort de lekkerste vis van de hele wereld. De laatste tijd vindt hij echter vooral plastic in zijn netten. De kinderen ontdekken samen met hem hoe dat komt en welke gevolgen dit heeft. Plastic Soep dompelt leerlingen via een decor onder in de leefwereld van mensen in het globale Zuiden. Vervolgens maken ze via interactieve doe-opdrachten kennis met het thema watervervuiling. Participatie leerkracht: De workshop vergt een actieve inbreng van de leerkracht. Thema watervervuiling Samen met de kinderen onderzoek je verschillende deelthema s rond watervervuiling in eigen omgeving én in die van kinderen wereldwijd. De klas ervaart dat water vooral door plastic afval wordt vervuild. Jullie ontdekken welke weg plastic afval tot in de oceaan aflegt, hoe de plastic soep ontstaat en welke schadelijke gevolgen deze heeft voor mens, dier en natuur. Link naar de eindtermen Mens en maatschappij: De leerlingen drukken in een niet-conflictgeladen situatie eigen indrukken, gevoelens, verlangens, gedachten en waarderingen spontaan uit. De leerlingen kunnen aspecten van het dagelijks leven in een land van een ander cultuurgebied vergelijken met hun eigen leven. Wetenschappen en techniek: De leerlingen kunnen het verband illustreren tussen de leefgewoonten van mensen en het klimaat waarin ze leven. De leerlingen tonen zich in hun gedrag bereid om in de eigen klas en school zorgvuldig om te gaan met afval, energie, papier, voedsel en water. De leerlingen kunnen met concrete voorbeelden uit hun omgeving illustreren hoe mensen op positieve, maar ook op negatieve wijze omgaan met het milieu. 4

5 Jashim Salam/Marine Photobank De leerlingen kunnen met concrete voorbeelden uit hun omgeving illustreren dat aan milieuproblemen vaak tegengestelde belangen ten grondslag liggen. De leerlingen tonen respect en zorg voor de natuur vanuit het besef dat de mens voor zijn levensbehoeften afhankelijk is van het natuurlijk leefmilieu. Leerlingen tonen interesse in het verleden, het heden en de toekomst, hier en elders. Doelstellingen op het niveau van de kinderen 1 Kinderen vergelijken aspecten van het dagelijks leven in een ander land (Bangladesh) met hun eigen leven. 2 Kinderen maken kennis met de impact van watervervuiling wereldwijd, en meer specifiek in Bangladesh. 3 Kinderen ontdekken dat veel dagelijkse voorwerpen al dan niet zichtbaar plastic bevatten. 4 Kinderen ontdekken dat veel afval in water plastic afval is. 5 Kinderen ontdekken de weg van plastic zwerfafval. 6 Kinderen maken kennis met de verschillende schadelijke gevolgen van plastic afval voor mens, dier en natuur. 7 Kinderen bedenken ideeën die ervoor zorgen dat er minder plastic afval in water is of terecht komt. 5

6 Achtergrondinformatie 1 Wat is de plastic soep? Wanneer plastic zwerfafval in de natuur terechtkomt en niet wordt opgeruimd, duurt het vele jaren voordat het tot heel kleine deeltjes afbreekt. Die deeltjes zijn onzichtbaar en zelfs kleiner dan een zandkorrel of het puntje van een naald. We noemen die deeltjes microplastics. Plastic afval verdwijnt dus niet. Deze onzichtbare deeltjes drijven in de zee en verspreiden zich. Zo ontstaan er grote massa s met grote en kleine deeltjes plastic in het water. Dit heet de plastic soep. Hoe ontstond de plastic soep? Zwerfafval dat rondslingert op straat, in de berm, op het strand, in parken, is één van de belangrijkste oorzaken van de plastic soep. Dit afval wordt (on)bewust weggegooid door mensen op plaatsen die daar niet voor bestemd zijn. Meestal gaat het om blikjes, plastic flesjes, peuken, kauwgom, kranten, folders Het gaat niet over huishoudelijk afval dat gesorteerd en opgehaald wordt. Vroeg of laat waait zwerfafval in een sloot of beek en komt het via een waterloop in de zee en in de oceaan terecht. Microplastics Microplastics ontstaan door afbraak van grotere stukken plastic afval. Vaak zijn ze ook verwerkt in verzorgingsproducten (bv. douchegel, tandpasta) of in synthetische kledij zoals fleece. De minuscule plastic deeltjes in deze producten spoelen weg via de afvoer van een douche, lavabo of wasmachine. Net omdat ze zo klein zijn, worden ze niet uit het water gezuiverd en komen ze in de zee terecht. Microplastics zijn heel erg schadelijk voor mens, dier en natuur. Vissen, zeevogels, weekdieren (zoals mosselen) en zelfs plankton zien dit microplastic vaak aan als voedsel. Op die manier komt het plastic ook in de voedselketen en dus in ons lichaam terecht. (c) 5gyres.org (c) 5gyres.org 1 Djapo (2016). Themabundel van prikkel tot project. Watervervuiling, plastic soep: wat een soep! Voor juffen en meesters van nieuwsgierige leerlingen van de tweede graad, p

7 Plastic overleeft fanatiek Plastic verdwijnt nooit. Het breekt langzaam af in steeds kleinere stukjes tot je het niet meer met het blote oog kan zien. In de zee is de afbreektijd veel langer dan op het land. De temperatuur is er lager, er is minder zuurstof en UV-straling. Rond de evenaar zijn er vijf subtropische gebieden waar reusachtige draaikolken vol plastic afval gespot zijn. Deze draaikolken, gyres genaamd, ontstaan door roterende zeestromingen op windstille plekken. Ze bevinden zich in de Grote Oceaan, de Atlantische Oceaan en de Indische Oceaan. Alle vijf gyres bevatten enorme hoeveelheden plastic afval dat in de draaikolken wordt gezogen. Het plastic drijft niet alleen, maar zweeft dus ook onder water, soms tot op een enorme diepte. De omvang van de draaikolk in de Atlantische Oceaan wordt geschat op 34 miljoen vierkante kilometer groot. Ze begint bij Hawaii en eindigt voor de kust van Japan. De plastic soep is overal, ook in meren en rivieren. Andere plekken die grote concentraties plastic afval bevatten, maar niet ten gevolge van zeestromingen, noemt men hotspots. Voorbeelden van hotspots zijn: baaien aan grote steden zoals bijvoorbeeld Rio de Janeiro; plekken waar rivieren in zee stromen; industriële centra aan kusten. Plastic Soup Foundation 7

8 Hoe kan je jouw klas voorbereiden op de workshop? De kinderen hebben geen specifieke voorkennis nodig om de workshop te kunnen volgen. Doorheen de workshop ontdekken ze zelf dat er veel plastic afval aanwezig is in onze zeeën, hoe het daar terecht komt en wat we er zelf aan kunnen doen. De workshop gaat over wereldwijde watervervuiling. Het is goed om dit eerst even te kaderen. Je kan starten met een gesprek over het watergebruik van de leerlingen en dat van kinderen wereldwijd. Nadien kan je de link maken met watervervuiling. Onderstaande richtvragen kunnen hierbij helpen. Duur: ongeveer 15 minuten. Verloop: Hebben jullie vandaag al water gebruikt? Waarvoor? Zijn er nog mensen in de wereld die water nodig hebben? Deel foto s uit van watergebruik hier en elders in de wereld. Laat deze door de kinderen even bekijken (bijlage 1). Wat doen de kinderen op de foto s? Hebben zij voor dezelfde dingen water nodig (drinken, wassen, tanden poetsen, naar het toilet gaan, koken, enz.)? Is er ook een verschil? Leg de nadruk eerder op de gelijkenissen en niet zozeer op de verschillen. Voor meer informatie over hoe je bewust kan omspringen met foto s, raadpleeg de handleiding omtrent beeldvorming (bijlage 3). We hebben dus veel water nodig op de wereld. Neem de wereldkaart er bij. Hoe kunnen we zien dat er veel water is op de aarde? Antwoord: blauwe kleur op de wereldkaart. Welk soort water is dat? Antwoord: zeewater. Waar vinden we nog water in de natuur? Antwoord: rivieren, beken, meren, enz. Dieter Telemans Wat is het verschil tussen water in de zee en een rivier? Antwoord: in zee stroomt zout water, in de rivier zoet water. Kunnen we zout water gebruiken om te drinken? Antwoord: nee, niet alle water op aarde is bruikbaar om te drinken, te koken, ons te wassen, enz. 8

9 Vertel de kinderen dat je een brief hebt gekregen van Nadim. Lees het volgende tekstje voor: Dag kinderen! Ik ben Nadim. Ik woon in Bangladesh en ben visser. Water is dan ook erg belangrijk voor mij. Ik zou jullie graag wat meer vertellen over mijn land en mijn leven. Daarom ben ik erg blij dat jullie binnenkort naar het Vredeshuis in Gent komen. Ik kan niet wachten om jullie te ontmoeten. Tot binnenkort! Mohammad Rakibul Hasan/Marine Photobank Neem de wereldkaart erbij en vertel de kinderen wat meer over Bangladesh en het belang van water voor Nadim. Volgende vragen kunnen je helpen: Heeft iemand al gehoord van Bangladesh? Zou dit dichtbij of ver weg van België zijn? Duid de landen aan op de wereldkaart. Hoe lang zou het duren om naar Bangladesh te reizen met het vliegtuig? Antwoord: 11 uur, +/-9000 km. Heb ik, als visser, ook water nodig? Antwoord: ja, voor eigen gebruik maar ook om het beroep van visser uit te oefenen. Als de kinderen hier niet op komen, vraag je naar het beroep van Nadim. Is het genoeg dat er water aanwezig is, of moet het water ook proper zijn? Moet water enkel proper zijn om te drinken voor de mensen? Wie heeft nog proper water nodig? Antwoord: vissen en dieren. Is water overal proper? Hebben jullie al eens afval gezien in een rivier/zee? Wat vinden jullie daarvan? Hoe kunnen we weten of water vuil is? Als de kinderen niet meteen tot een antwoord komen, kan je vragen of ze dit kunnen zien of ruiken. Het water in de zee en in de rivieren, staat dit stil? Antwoord: Water staat nooit stil, maar is altijd in beweging en kan vrij stromen. Ook het vuilnis kan zich dus verplaatsen. Waarom onderzoeken we water hier én ver weg, in een ander land zoals Bangladesh? Antwoord: De zeeën zijn verbonden, het water kan vrij rond de landen stromen. Daardoor hebben dingen die wij hier doen een invloed op andere landen en andersom. Water wordt dus gedeeld door iedereen. Conclusie: We moeten dus goed zorgen voor het water, want iedereen heeft het nodig en deelt het met elkaar. 9

10 Aan de slag in de klas na de workshop Tijdens de workshop ligt de nadruk op het thema watervervuiling. De kinderen maken kennis met Nadim, een visser uit Bangladesh. Ze ontdekken dat veel dagelijkse voorwerpen plastic bevatten en dat heel wat afval in de zeeën plastic afval is. Aan de hand van verschillende opdrachten leren ze dat watervervuiling een probleem is over de hele wereld. Ben je geïnspireerd door de workshop en wil je verder aan de slag met je klas? Dan vind je hier alvast enkele ideeën! Watergevecht 2 Om het thema opnieuw aan te snijden bij de kinderen, kan je starten met een prikkel. Een werkvorm die je hierbij kan helpen, is Watergevecht : Verzamel op voorhand foto s met verschillende situaties en voorwerpen (bv. familiefoto, kinderen die spelen, foto van een restaurant, een auto, geld, enz.). Zorg voor meer foto s dan er kinderen zijn. Zoek 1 foto die met water te maken heeft. Ga met de kinderen in een kring zitten. Leg de foto s in het midden van de kring. Elk kind kiest 1 foto met een voorwerp of situatie waarover hij/zij nooit ruzie zou maken. Als niemand de prent met water kiest, neem je deze zelf. Bij de prent met water stel je volgende vragen: Kan je ruzie maken om water? Wanneer zou jij wel/niet ruzie maken om water? Begrijp je dat mensen er ruzie om maken? Wat als je geen zuiver water hebt? 2 Djapo (2016). Aan de slag met de wereld in het basisonderwijs. Kaartenset met 65 inspirerende werkvormen. 10

11 FILOSOFEREN Verwijs naar het belang van zuiver water. We willen niet dat het water vervuild wordt door plastic afval, we willen zuiver water. Voer een kort filosofisch gesprek over de vraag: wanneer is water zuiver?. Je kan de volgende vragen gebruiken: Wat betekent zuiver? Is water zuiver als je ervan kan drinken? Is water zuiver als je erin kan zwemmen? Kan water zichzelf zuiver maken? Is water met aarde of zand niet zuiver? Maken schelpen het water vuil? Houvast voor een filosofisch gesprek: 1 Blijf neutraal tijdens het gesprek. Vermijd elk eigen oordeel in een vraag of reactie. 2 Vat tussendoor samen, parafraseer zodat alle kinderen het gesprek kunnen volgen. 3 Vraag door: stel bijkomende vragen. (Waarom denk je dat? Ken je een voorbeeld? Is dat altijd zo? ) Rond het gesprek af met een antwoord waar de kinderen zich in vinden. Mogelijk heb je geen of net veel antwoorden. Filosoferen is een zoektocht. De vragen mogen onbeantwoord blijven. De bedoeling is om samen na te denken en te zoeken naar argumenten voor mogelijke antwoorden. Verwijs tenslotte naar de workshop Plastic Soep en vraag hen wat ze interessant vonden. Wat is hen bijgebleven? Waarvan zijn ze geschrokken? Hoe voelen ze zich hierbij? 11

12 Verdieping aan de hand van het doeboekje De kinderen kregen een doeboekje als aandenken aan de workshop in het Vredeshuis. Het kan fijn zijn om dit samen in de klas te lezen en verder aan te vullen. Doorheen het boekje staan heel wat waterweetjes. Indien nodig, kan je de kinderen helpen deze te kaderen en te begrijpen. Op het einde van het doeboekje vind je een quiz. De antwoorden op de vragen zijn terug te vinden in de waterweetjes. Daarnaast bevat het boekje verschillende opdrachten, die een link hebben met de doeopdrachten uit de workshop. Hieronder vind je een korte beschrijving en wat extra toelichting per opdracht. 1 Ik voel, ik voel, wat jij niet voelt Deze opdracht focust op het feit dat heel wat dagelijkse voorwerpen plastic bevatten. Het is niet de bedoeling om het gebruik van plastic voorwerpen te veroordelen. Plastic speelgoed kan bijvoorbeeld heel leuk zijn en plastic wordt soms ook gerecycleerd. Het is natuurlijk wel belangrijk dat de leerlingen zich bewust worden van het feit dat er heel wat plastic geproduceerd wordt. Elk jaar produceren we meer dan 260 miljoen ton plastic, wat gemiddeld ongeveer neerkomt op 35 kg per persoon. Je kan dit concreet maken voor de kinderen, bijvoorbeeld aan de hand van hun eigen gewicht. Neem een weegschaal mee en onderzoek samen hoeveel 35 kg juist is. Verduidelijk dat elk jaar ongeveer 17 kg per persoon wordt weggegooid. Wereldwijd gaat dit dus om een enorme berg afval! Stimuleer de kinderen om plastic te hergebruiken. Denk samen na over een leuk spel waarbij je plastic spullen, die anders in de vuilnisbak zouden belanden, hergebruikt. 2 Wat een soep! Tijdens deze opdracht ontdekten de kinderen dat heel wat afval in water plastic afval is. In het doeboekje leren ze meer over termen als plastic soep en microplastics. Vul het tekstje samen aan. Bekijk eventueel een filmpje over de plastic soep (zie: interessante links p. 15). Afval, weg ermee! Welke weg legt het afval af vooraleer het in de zee terechtkomt? Begint de plastic soep echt op onze stoep? We maken dit concreet door een plastic zakje te volgen. Lees eventueel na de opdracht het verhaal Zack gaat op reis voor:

13 4 Watergetater Tijdens deze opdracht leerden de kinderen dat plastic afval heel wat schadelijke gevolgen heeft voor mensen, dieren en onze omgeving. Onderzoek, aan de hand van het doeboekje, samen met de kinderen hoe ze zich bij bepaalde situaties voelen. De gevoelensgrafiek helpt hen om hun gevoelens te uiten en in te zien dat deze niet noodzakelijk bij iedereen hetzelfde zijn. Misschien denkt een klasgenoot er wel helemaal anders over? In een handomdraai Tijdens de workshop bedachten de kinderen een machine die het probleem van plastic in de zee kan oplossen. Deel de tekeningen die ze maakten tijdens de workshop uit en geef de kinderen tijd om hun idee te verfijnen. 5 Laat de kinderen vervolgens hun ideeën voorstellen aan elkaar. Vertel dat de machines die ze bedachten misschien nu nog niet bestaan, maar dat dit de eerste stap is om een oplossing te bedenken. Bekijk samen het filmpje over de watervuilbak. De water vuilbak is ook vanuit een gek idee ontstaan: januari-2016-watervuilbak Plastic Soup Foundation 13

14 Kom in actie! Bedenk acties om minder afval te produceren of om afval te hergebruiken. Doe een brainstorm in de klas en laat jullie fantasie de vrije loop! Enkele suggesties ter inspiratie 3 : Organiseer een plastic-vrije namiddag: kinderen gebruiken zo weinig mogelijk plastic, spelen met houten speelgoed, enz. Verzamel gedurende een week wegwerp-plastic. Reken uit hoeveel dit opgeteld bij elkaar per week/maand/jaar zou zijn. Bedenk per item een alternatief (bv. lunchtrommel i.p.v. boterhamzakjes of zilverpapier). Kies een doel, bijvoorbeeld max. x gram plastic per maand. Organiseer een waterreceptie of een proefsessie met blinddoek met verschillende soorten water: van de kraan, uit een fles, met stukjes fruit in, Stem op het lekkerste water. Daag een andere klas uit om zo weinig mogelijk plastic te gebruiken. Maak drinkbussen populair(der): organiseer een wedstrijd de mooist versierde drinkbus. Doe een wedstrijd: het leukste knutselidee met een PET-fles! Wandel mee met de Walk for water op Wereldwaterdag (22 maart). Verzamel afval onderweg. Zing het waterlied (bijlage 2): Dit is een lied voor de hele school. Het gaat over water gebruiken, verspillen, vervuilen en de handel in water. Elke doelgroep heeft een specifieke strofe die aansluit bij het thema. Je kan het lied downloaden op Bekijk het filmpje via watch?v=ydgu7iqrxdi Maak een filmpje over hoe je minder plastic afval kan gebruiken. Pimp plastic flessen tot plantenbakjes, gieters, bloemenvaasjes, Zuiver je eigen water. Ook het zuiveringsproces van water kan je in de klas bekijken. Je kan zelf op een eenvoudige manier een waterzuivering bouwen. Een eenvoudig stappenplan vind je hier: Dieter Telemans Plan je een actie of een project? Probeer dit dan te organiseren tijdens een periode waarin er veel aandacht aan de waterproblematiek besteed wordt, zoals Wereldwaterdag (22 maart) of Wereldoceanendag (8 juni). Heel wat andere organisaties plannen dan ook acties, waardoor dit uitgebreid aan bod komt in de media. Dit maakt het makkelijker om het thema ook in de klas aan bod te laten komen. 3 Djapo (2016). Themabundel van prikkel tot project. Watervervuiling, plastic soep: wat een soep! Voor juffen en meesters van nieuwsgierige leerlingen van de tweede graad, p

15 Wereldlesidee Op de pagina verschijnen regelmatig nieuwe lessen, gelinkt aan een actueel thema, zoals Wereldwaterdag. Deze lessen rond het thema water sluiten aan op Wereldwaterdag maar kan je ook op andere momenten tijdens het schooljaar gebruiken. De les voor de 1e graad ( De kinderen kruipen in de rol van waterfotograaf en maken een fotomuur in de klas. De watersituaties uit alle hoeken van de wereld worden gesorteerd en vergeleken. Bedenk samen zoveel mogelijk alternatieve manieren om water te gebruiken. Laat je hierbij inspireren door de beelden op de fotomuur. Ontdek hoe je zuiniger kan omspringen met water en giet de ideeën in een tekening. De les voor de 2e graad ( Stel je voor: door een nieuwe waterwet moeten we plots met z n allen stappen om water te halen. Wat zou dat betekenen? Is dat de ideale waterwereld? Of stellen we ons die anders voor? Onderzoek samen de voor- en nadelen van een nieuwe waterwet. Ga creatief denken over de resultaten en ontwerp zo de ideale waterwereld. (c) Peri Paleracio/Marine Photobank Interessante links Je vindt op de website van MOS heel wat kant-en-klaar educatief materiaal per doelgroep om te werken rond het thema water: Animatiefilmpje over de plastic soep: watch?v=qx7eylcc4rq Plastic Soup Foundation: Plastic Soup Foundation Junior: Karrewiet-filmpjes:

16 Bijlage 1: Watergebruik in de wereld Handen wassen Zwemmen Water halen Drinken (c) Djapo Dieter Telemans Dieter Telemans Dieter Telemans Dieter Telemans Tanden Poetsen In bad Naar het toilet Koken 16

17 Bijlage 2: Waterlied 4 3 REFREIN 4.. Ja - li, op on - ze mooi - e pla - neet. We wil - len dat je weet en nooit meer ver - geet: een. WATERLIED Zang kof - fie le - pel zoet en een bad vol zout, daar - mee zijn we zui - nig ons blauw - e goud. 5 J Denk niet 'Oh, het is maar wa - ter', waar - deer het, be - ga geen fla - ter Er is voor nu en ook voor la - ter, Ah! Ma - ji, ma' an, on -ze ge-deel - de schat. Voor 2 WATERLIED REFREIN REFREIN.. Ja - li, op on - ze mooi - e pla - neet. We wil - len dat je weet en nooit meer ver - geet: een. kof - fie le - pel zoet en een bad vol zout, daar - mee zijn we zui - nig, ons blauw - e goud. J WATERLIED Denk niet 'Oh, het is maar wa - ter', waar - deer het, be - ga geen fla - ter 'tis voor nu en ook voor la - ter, Ah! Ma - ji, ma' an, on -ze ge-deel - de schat. We & bb 15 & bb STROFE OUDSTE KLEUTERS. r. ve - len is't heel ge - woon: we ma - ken er all -er -lei ding-en mee schoon. Bij ons loopt het uit de kraan. Œ Ver van hier moet een mei - sje gaan wa - ter ha - len om te was - sen, om te.. plas - sen, om te - e - ten. 'tis niet o - ver - al het - zelf - de en dat mag je best wel we - ten. WATERLIED Zang STROFE EERSTE GRAAD STROFE EERSTE GRAAD. j. j gaan d'uit da ging aan. 1 em mer om een he le dag te we - ten dat 't ook an - ders kan we we - ten dat 't ook an - ders kan we gaan d'uit -da - ging aan. 1 em - mer om een he - le dag te & bb j & bb j le ven zon der kraan, dat - - maakt het wa - ter heel spe - ciaal. Elk - e drup - pel, elk - e straal. le - ven zon - der kraan, dat maakt het wa - ter heel spe - ciaal. Elk - e drup - pel, elk - e straal & bb & bb En we wor - den al - le- maal wa - ter - held, heb jij je em - mers al ge - teld? En we wor - den al - le- maal wa - ter - held, heb jij je em - mers al ge - teld? WATERLIED 3 REFREIN & bb 4.. Ja - li, op on - ze mooi - e pla - neet. We wil - len dat je weet en nooit meer ver - geet: een 36 & bb 4 REFREIN. Ja - li, op on - ze mooi - e pla - neet. We. wil - len dat je weet en nooit meer ver - geet: een 3 5 & bb & bb. kof - fie le - pel zoet en een bad vol zout, daar - mee zijn we zui - nig ons blauw - e goud. J Denk niet 'Oh, het is maar wa - ter', waar - deer het, be - ga geen fla - ter. 7 & bb Er is voor nu en ook voor la - ter, Ah! Ma - ji, ma' an, on -ze ge-deel - de schat. Voor STROFE OUDSTE KLEUTERS. r. ve - len is't heel ge - woon: we ma - ken er all -er -lei ding-en mee schoon. Bij ons loopt het uit de kraan. Œ Ver van hier moet een mei - sje gaan wa - ter ha - len om te was - sen, om te.. plas - sen, om te - e - ten. 'tis niet o - ver - al het - zelf - de en dat mag je best wel we - ten. 38 & bb 40 & bb. kof - fie le - pel zoet en een bad vol zout, daar - mee zijn we zui - nig, ons blauw - e goud. J Denk niet 'Oh, het is maar wa - ter', waar - deer het, be - ga geen fla - ter. 42 & bb J 'tis voor nu en ook voor la - ter, Ah! Ma - ji, ma' an, on - ze ge - deel - de schat. STROFE TWEEDE GRAAD.. Zand - koek op - on - ze hand - doek: W'heb - ben on - ze - pick - nick mee, maar. wat nu met al dat plast -ic? Ach, snel, snel, snel in de zee. Mis -schien wel eas - y, maar echt niet o-ké! J j J J Vis - sen zwem - men in een plas - tic soep, smul - len van dat zwe-ven -de snoep. Dan 52 7 J vang-en, klaar -ma -ken voor trans-port, en vrij-dag plas -tic -vis op ons bord! (refrein instrumentaal) 4 Djapo (2016). Themabundel van prikkel tot project. Watervervuiling, plastic soep: wat een soep! Voor juffen en meesters van nieuwsgierige leerlingen van de tweede graad, p

18 Bijlage 3: Leidraad voor beeldvorming 5 Hoe breng je de wereld in beeld? We streven ernaar dat kinderen wereldwijd voor elkaar leren zorgen, ook voor kinderen die ze niet kennen, en die uit andere groepen en culturen. Daarom willen we verbondenheid creëren via beelden en verhalen uit de hele wereld. Een gevoel van verbondenheid is de eerste voorwaarde om zorg te kunnen dragen voor iemand anders. Deze leidraad voor beeldvorming helpt je om beelden en verhalen te selecteren die verbondenheid creëren, door te focussen op de volgende eigenschappen: DOEN Toon niet enkel het probleem, maar focus ook op de oplossingen die mensen wereldwijd aandragen en de initiatieven die ze nemen. Bijvoorbeeld: vertel niet alleen dat mensen in Rio de Janeiro leven op en naast gigantische vuilnisbelten, maar breng ook de mensen in beeld die het probleem gezamenlijk aanpakken. JUIST Gebruik correcte, actuele informatie zonder stereotypen en breng de diversiteit van de samenleving correct in beeld. Bijvoorbeeld: aandacht voor gender kan door te tonen dat niet alle meisjes graag met poppen spelen of dat jongens de was doen. ALLEDAAGS Laat niet alleen het uitzonderlijke zien, maar focus vooral op het alledaagse leven. Bijvoorbeeld: laat zien hoe kinderen in Namibië spelen in water, spelletjes verzinnen en verhalen lezen, in plaats van te wijzen hoe een van hen uitzonderlijk op blote voeten loopt. POSITIEF Vermijd medelijden door niet enkel het negatieve te tonen, maar vooral te focussen op het positieve. Bijvoorbeeld: vertel niet alleen dat sommige kinderen thuis geen kraantjeswater hebben en zich daarom op het speelveld op school moeten wassen, maar toon ook hoeveel plezier ze hebben bij het trekken van zeepsnoeten. 5 Djapo (2017). Hoe een haas een koe vangt. Kinderen keuzes leren maken voor een duurzamere wereld. Een aanpak voor Educatie voor Duurzame Ontwikkeling, p

19 OVEREENKOMSTEN Toon niet enkel verschillen tussen wij hier en zij daar, maar focus vooral op overeenkomsten en herkenning. Bijvoorbeeld: vertel niet alleen dat het werk op het veld hard is, maar leg de link naar de moestuin op school of bij kinderen thuis en hoe er samengewerkt wordt om lekkere groentjes op tafel te krijgen. Kijk daarna nog eens naar het geheel van de beelden die je geselecteerd hebt. Geef context bij elk beeld, vertel het verhaal achter de foto s en verklaar wat er te zien is. Bijvoorbeeld: een foto van een meisje dat tussen het afval naar plastic aan het zoeken is, lijkt op het eerste gezicht misschien niet positief. Maar het kan een positief verhaal worden als je vertelt wat erachter zit: ze verzamelt het om te voorkomen dat het in de zee terechtkomt en gevolgen heeft voor alle dieren daar. Het geheel tonen betekent ook foto s van hier naast die uit het Zuiden durven zetten. Niet enkel daar zijn er duurzaamheidsproblemen: ook hier kan je voorbeelden van vervuiling en verspilling vinden. Door op deze manier te vertellen over duurzaamheid krijgen kinderen niet de tegenstelling tussen Noord en Zuid mee die vooral de indruk geeft dat er elders problemen zijn waarvoor ze ons nodig hebben om ze op te lossen. Je geeft wél de duidelijke boodschap dat er wereldwijde problemen zijn, zowel elders als hier, die we alleen maar samen kunnen oplossen. Green Fins Association, Thailand/Marine Photobank 19

20 Deze publicatie werd ontwikkeld door Djapo vzw in opdracht van de Stad Gent. Het doeboekje Plastic soep kan na een bezoek aan de workshop in het Vredeshuis gebruikt worden in de klas. Met dank aan Basisschool De Muze - Stad Gent voor het uittesten van de workshop Met de steun van plastic soep V.U.: Mieke Hullebroeck - stadssecretaris - stadhuis, Botermarkt 1, 9000 Gent 2017