4 Evaluatie Doel van een evaluatie Uitvoering van de evaluatie Evaluatieformulier rollatorbijeenkomst deelnemers 32

Transcriptie

1 1 Inhoudsopgave 1 Inleiding Wat kan ik met dit handboek? Aanleiding Voor wie is dit handboek ontwikkeld? Waarom is dit handboek ontwikkeld? Leeswijzer Aansluiting bij valpreventie Vragen? 6 2 Voorbereiding Waarom deze bijeenkomst? Welk doel heeft de bijeenkomst? Hoelang duurt de bijeenkomst? Voor wie wordt de bijeenkomst georganiseerd? Wanneer wordt de bijeenkomst aangeboden? Wanneer wordt er wat voorbereid? Waar wordt de bijeenkomst gehouden? Wie kan een aandeel hebben bij de bijeenkomst? Hoe kan de bijeenkomst gefinancierd worden? Hoe wordt de bijeenkomst bekend gemaakt? Hoe wordt de bijeenkomst geëvalueerd? Hoe zorg ik voor een continuering? Wat doen we nog meer? 15 3 Uitvoering Theoretisch deel Oefenen met de rollator Afstelling Lichaamshouding Oefen met praktijksituaties Onderhoud Overige onderwerpen 27 4 Evaluatie Doel van een evaluatie Uitvoering van de evaluatie Evaluatieformulier rollatorbijeenkomst deelnemers 32

2 2 4.4 Evaluatieformulier rollatorbijeenkomst betrokken medewerkers/ externen/vrijwilligers Evaluatieformulier rollatorbijeenkomst organisator 35 5 Bijlagen: Bijlage 1 Achtergrondinformatie over ongevallen met rollators 39 Bijlage 2 Voorbeeld planning voor de bijeenkomst 41 Bijlage 3 Onderhoudschecklist 43 Bijlage 4 Mogelijkheden voor financiën 46 Bijlage 5 Flyer voor de promotie voor de bijeenkomst 49 Bijlage 6 Artikel voor de promotie voor de bijeenkomst 50 Bijlage 7 Brief voor de promotie voor de bijeenkomst 51 Bijlage 8 Certificaat 52 Bijlage 9 Goed en fout foto s 53 Bijlage 10 Kwis vragen 56 Bijlage 11 Brief voor de taxi-chauffeur 58 Bijlage 12 Spekerstekst 59 Bijlage 13 Sheets 72 Colofon Herziende druk, juni 2006 Dit handboek Veilig op pad met de rollator ; gebruik en onderhoud is een product van VeiligheidNL en Bosman Medische en Orthopedische Hulpmiddelen in samenwerking met Zorgverzekeraar VGZ. Het handboek geeft informatie over het organiseren van een bijeenkomst Veilig op pad met de rollator; gebruik en onderhoud voor rollatorgebruikers. Overname van de tekst of een gedeelte daarvan is toegestaan, mits titel en adres van de uitgever worden vermeld. Disclaimer Bij de samenstelling van deze publicatie is de grootst mogelijke zorgvuldigheid in acht genomen. VeiligheidNL aanvaardt echter geen verantwoordelijkheid voor eventuele, in deze uitgave voorkomende, onjuistheden of onvolkomenheden Overname van tekst of gedeelten van tekst is toegestaan, mits met de juiste bronvermelding.

3 3 Deze bladzijde kunt u vervangen voor het tabblad Inleiding

4 4 1 Inleiding 1.1 Wat kan ik met dit handboek? Dit handboek kunt u gebruiken voor het organiseren van een bijeenkomst Veilig op pad met de rollator. Deze bijeenkomst organiseert u voor mensen die een rollator gebruiken (verder rollatorgebruikers genoemd). Tijdens een bijeenkomst Veilig op pad met de rollator wordt onder andere aandacht besteed aan: - Het bewust maken van de rollatorgebruiker. De rollatorgebruiker moet zich bewust zijn dat bij verkeerd gebruik van de rollator een kans op een ongeluk aanwezig is (theorie deel). - De verschillende onderdelen van de rollator en de functie van de onderdelen (theorie deel). - De risicofactoren in en om huis en de oplossingen daarbij (theorie deel). - Het oefenen met de rollator. Deelnemers oefenen hoe ze bepaalde obstakels op een veilige manier kunnen nemen en bepaalde handelingen met de rollator veilig kunnen uitvoeren (praktijk onderdeel). - Het onderhoud van de rollator. Rollatorgebruikers hebben minder kans op een ongeluk als ze weten hoe ze met de rollator moeten omgaan en als de rollator goed onderhouden is. Dat is het doel van de bijeenkomst Veilig op pad met de rollator. Door het organiseren van een bijeenkomst Veilig op pad met de rollator zorgt u er voor dat rollatorgebruikers minder kans hebben op een (val)ongeluk en zo minder kans hebben op letsels. 1.2 Aanleiding Per jaar worden ouderen behandeld in het ziekenhuis als gevolg van een ongeluk met een rollator. Het gaat vaak om een valpartij. In de afgelopen jaren is een duidelijke stijging te zien in het aantal behandelingen op de Spoedeisende Hulpafdeling als gevolg van een ongeluk met een rollator. Een ongeluk met een rollator leidt vaak tot ernstig letsel. Ongeveer een kwart van de ongelukken (23%) heeft een heupfractuur tot gevolg 1. Deze ernstige letsels leiden ook tot hoge medische kosten. Jaarlijks kosten de ongelukken met rollators 13 miljoen euro. 2. Dit zijn alleen de directe medische kosten bijvoorbeeld ambulance, specialisten en revalidatie. In bijlage 1 staat meer informatie over de ongevalcijfers, gevolgen oorzaken, kosten e.d. 1 Bron: Letsel Informatie Systeem , Consument en Veiligheid; 2 Bron: Letsellastmodel 2004, Consument en Veiligheid i.s.m. Erasmus Medisch Centrum Rotterdam

5 5 De belangrijkste oorzaken van ongelukken met een rollator zijn: - onvoldoende onderhoud van de rollator; - onvoldoende geadviseerde gebruiker; - onveilig product; - onregelmatige ondergrond. 1.3 Voor wie is dit handboek ontwikkeld? Dit handboek is ontwikkeld voor mensen die vanuit hun organisatie aandacht willen besteden aan het veilig gebruik van rollators. Het handboek is geschikt voor alle organisaties die van plan zijn een rollatorbijeenkomst te organiseren. U kunt een rollatorbijeenkomst onder ander organiseren namens een verzorgingshuis, een thuiszorgorganisatie, een welzijnswerk voor ouderen of een ouderenbond. Maar ook als een paramedisch therapeut, MBvO-docenten, of medewerker van een GGD kunt u een belangrijke rol spelen bij de organisatie van een rollatorbijeenkomst. Samenwerking tussen verschillende organisaties heeft een groot voordeel. De tijdsinvestering wordt gedeeld en er kan gebruik worden gemaakt van elkaars expertice en mogelijkheden. Meer over de verschillende organisaties en hun taken leest u in hoofdstuk Waarom is dit handboek ontwikkeld? Veel ongelukken met rollator kunnen voorkomen worden. Dat was in 2003 reden voor zorgverzekeraar VGZ om het rollatorrijbewijs te introduceren. Dit bleek zo n succes dat VGZ, Bosman Medische en Orthopedische Hulpmiddelen en VeiligheidNL besloten hebben dit landelijk beschikbaar te stellen. Met de training en dit handboek Veilig op pad met de rollator wordt u getraind in het gegeven van advies aan ouderen over hoe ze de rollator moeten gebruiken. Ook wordt aandacht besteed aan het onderhoud van de rollator, de keuze van een veilige rollator en de organisatorische aspecten van een bijeenkomst Veilig op pad met de rollator. Hiermee hebt u een totaal aanpak voor de verschillende oorzaken van ongelukken met rollators. Figuur 1 Met tape bewerkte rollator Ik wist niet dat ik recht had op een nieuwe (vrouw, 86 jaar, met een rollator die met tape aan elkaar zat)

6 6 1.5 Leeswijzer In dit handboek wordt stap voor stap uitgelegd waar u bij de voorbereiding en uitvoering van een bijeenkomst rekening mee moet houden. Hoofdstuk 2 beschrijft de voorbereidingsfase. Wanneer u alles stap voor stap door loopt, ontwikkelt u een persoonlijk draaiboek. Hoofdstuk 3 bespreekt de invulling van de bijeenkomst. De onderwerpen die aan bod komen worden in detail beschreven zoals het wie, wat, en hoe over de controle van de rollators en het oefenen met de rollatorgebruikers. Er wordt tevens verwezen naar beschikbare materialen. Hoofdstuk 4 bevat informatie over de evaluatie van de bijeenkomst Veilig op pad met de rollator inclusief evaluatieformulieren. In de bijlagen zijn ondersteunende materialen opgenomen. Dit zijn bijvoorbeeld materialen die u kunt gebruiken voor de promotie van de bijeenkomst, een checklist die u kunt gebruiken bij het onderhoud en een sprekerstekst voor het theoretische onderdeel. 1.6 Aansluiting bij valpreventie Het verminderen van het aantal ongelukken bij rollatorgebruikers past uitstekend binnen een breder valpreventieproject. Om aandacht te besteden aan het voorkomen van valpartijen en de bijhorende letsels heeft VeiligheidNL voor verschillende organisaties praktische materialen ontwikkeld. Deze materialen richten zich op twee doelgroepen; de zelfstandig wonende ouderen (binnen de campagne Halt! U valt ) en ouderen in verzorgingshuizen (binnen de campagne Blijf Staan ). Meer informatie over de beide campagnes en de materialen vindt u op Vragen? Voor vragen kunt u contact opnemen met VeiligheidNL: of info@veiligheid.nl. Waar in dit handboek over hij wordt gesproken kan ook zij worden ingevuld.

7 7 Deze bladzijde kunt u vervangen voor het tabblad Voorbereiding

8 8 2 Voorbereiding De door u te organiseren bijeenkomst Veilig op pad met de rollator bestaat uit drie onderdelen, namelijk: - Een theoretisch deel waarin de rollatorgebruiker bewust gemaakt wordt van de kans op een ongeluk wanneer de rollator verkeerd gebruikt wordt. Ook komen tijdens dit theoretische deel de verschillende onderdelen van de rollator en de functie van deze onderdelen aanbod. Ten slotte wordt ingegaan op de risicofactoren in en om huis en de oplossingen daarbij. - Een praktisch deel waarin de rollatorgebruiker onder begeleiding kan oefenen met het nemen van obstakels en het uitvoeren van handelingen met de rollator. - Een systematische controle van de rollator en zo nodig het uitvoeren van onderhoud. Met betrokken collega s en samenwerkingspartners kan een projectgroep worden samengesteld. Gezamenlijk kan de bijeenkomst Veilig op pad met de rollator georganiseerd kunnen worden. Bij de voorbereiding van een bijeenkomst Veilig op pad met de rollator komen veel zaken kijken. Door de vragen uit dit hoofdstuk te beantwoorden, loopt u de voorbereiding stap voor stap door en ziet u niets over het hoofd. Bespreek de vragen uit dit hoofdstuk met de projectgroep. Door de antwoorden op de vragen op papier te zetten voorkomt u onduidelijkheid en verwarring. Het document wat ontstaat, is een draaiboek dat beschrijft welke activiteiten uitgevoerd moeten worden. 2.1 Waarom deze bijeenkomst? Het doel van de bijeenkomst Veilig op pad met de rollator is het voorkomen van ongelukken met de rollator. Per jaar worden mensen in het ziekenhuis behandeld als gevolg van een ongeluk met een rollator. In bijlage 1 staat meer informatie over de ongevalcijfers, gevolgen, oorzaken, kosten e.d.. Het niet goed onderhouden van de rollator en het onveilig gebruik van de rollator zijn twee oorzaken die betrekkelijk eenvoudig aan te pakken zijn. De rollatorgebruiker kan hierbij zelf het initiatief nemen. Uw organisatie kan rollatorgebruikers daarbij helpen door een bijeenkomst Veilig op pad met de rollator te organiseren. Verschillende organisaties kunnen aandacht besteden aan het voorkomen van ongelukken met een rollator. De reden om energie te steken in een bijeenkomst kan per organisatie verschillen, bijvoorbeeld: - Een verzorgingshuis kan een bijeenkomst Veilig op pad met de rollator organiseren als extramurale dienst om zo mensen uit de wijk (mogelijk toekomstige bewoners) bekend te maken met het huis (als klantenbinding). Ook kan een verzorgingshuis het bijvoorbeeld erg belangrijk vinden dat er contact is tussen bewoners van het verzorgingshuis en

9 9 omwonenden. Dit kan ook bereikt worden door het organiseren van een bijeenkomst Veilig op pad met de rollator. - Een thuiszorgorganisatie kan een bijeenkomst Veilig op pad met de rollator organiseren omdat het goed past binnen de missie van de organisatie. Verhogen van de kwaliteit van leven van ouderen. - Voor het welzijnswerk voor ouderen is het een mooie invulling voor een gezellige maar functionele middag. De organisaties van een bijeenkomst Veilig op pad met de rollator sluit door deze combinatie naadloos aan op bestaande activiteiten en doelstellingen. Het belang of beweegreden voor het organiseren van een bijeenkomst moet voor iedereen binnen de projectgroep duidelijk zijn. 2.2 Welk doel heeft de bijeenkomst? Bedenk welk concreet doel u wilt bereiken met de bijeenkomst Veilig op pad met de rollator. U kunt meerdere subdoelen formuleren. De doelen moet u zo formuleren dat u later kunt meten of de doelen gehaald zijn. Enkele suggesties voor subdoelen voor de bijeenkomst Veilig op pad met de rollator zijn: - De bijeenkomst Veilig op pad met de rollator is bezocht door 30 ouderen met een rollator. - Alle deelnemers zijn tevreden over de bijeenkomst Veilig op pad met de rollator en beoordelen de bijeenkomst op hun evaluatieformulier met minimaal een 7. - De organisatie van de bijeenkomst Veilig op pad met de rollator heeft geleid tot een positieve samenwerking met het welzijnswerk voor ouderen/thuiszorg/ouderenbond. - De opbrengst van de bijeenkomst Veilig op pad met de rollator is minimaal euro. - Minimaal.personen geven zich op voor een zorgabonnement van het verzorgingshuis / activiteit van het welzijnswerk voor ouderen o.i.d Hoelang duurt de bijeenkomst? Voor de bijeenkomst 'Veilig op pad met de rollator' moet minimaal 2 uur uitgetrokken worden maar kan ook een dag bevatten of kan ook over meerdere dagen uitgespreid worden. De benodigde tijd en hoeveelheid deelnemers heeft uiteraard nauw verband. Deelnemers moeten i.i.g. voldoende tijd krijgen om rustig te oefenen. Ook het controleren van de rollators op mankementen kost redelijk veel tijd.

10 Voor wie wordt de bijeenkomst georganiseerd? De rollatorbijeenkomst 'Veilig op pad met de rollator' die in dit handboek wordt beschreven, is toegankelijk voor iedereen met een rollator. Wel is het aan te raden om van te voren goed te bedenken op wie je je richt. Er moet dus vooraf besloten worden aan wie de bijeenkomst Veilig op pad met de rollator aangeboden wordt. Aan alle rollatorgebruikers van de gehele stad (of dorp), alleen de mensen die in een straal van x kilometer wonen, alleen de leden van de ouderenbond, alleen de mensen met een serviceabonnement of aan alle bewoners van het verzorgingshuis? De uit te nodigen doelgroep is mede afhankelijk van de tijd die beschikbaar is voor een bijeenkomst Veilig op pad met de rollator. Wanneer er bijvoorbeeld een paar uur beschikbaar is, kunnen er minder rollators onderhouden worden en kan niet iedereen tegelijk oefenen. Wanneer er een gehele dag beschikbaar is, kunnen de mensen verspreid over de dag ingedeeld worden. U kunt de promotie op verschillende manieren aanpakken. - Groots, bijvoorbeeld een advertentie in een huis-aan-huisblad, dit kan alleen als u de bijeenkomst openstelt voor alle rollatorgebruikers. - Kleiner, dit kan bijvoorbeeld door een artikel in het blad van de ouderenbond te plaatsen. De bijeenkomst wordt onder een specifieke groep bekend gemaakt. - Beperkt, brieven gericht versturen bijvoorbeeld omwonende van een verzorgingshuis. Uit ervaring is bekend dat deze manier een hoge respons geeft. Het is handig om van te voren te weten hoeveel mensen gebruik zullen gaan maken van de bijeenkomst Veilig op pad met de rollator, zodat u er op kan voorbereiden. Dit kan door een schatting te maken, uitgaande van het aantal genodigden. Ook kunt u vragen of mensen zich inschrijven. Daarbij kan eventueel de regel vol = vol gehanteerd worden en kunt u een wachtlijst aanmaken voor een volgende bijeenkomst. Wanneer de bijeenkomst Veilig op pad met de rollator alleen onder een kleine groep bekend gemaakt wordt, kan er voor gekozen worden om een vrije inloop te houden. Een vrije inloop is drempelverlagend maar zorgt wel voor meer onzekerheid voor de organisatoren. U weet immers niet precies hoeveel mensen er komen. 2.5 Wanneer wordt de bijeenkomst aangeboden? Maak de keuze van dag en tijdstip voor het aanbieden van de bijeenkomst 'Veilig op pad met de rollator' bewust. Let daarbij onder andere op: - De tijdstippen/de dagdelen van populaire activiteiten die door andere lokale organisaties (bijvoorbeeld bridgevereniging, welzijnswerk, ouderenbond, meer bewegen voor ouderen) worden aangeboden aan de doelgroep. - Lunchtijd, ouderen mensen zijn graag rond het middaguur thuis (rond de maaltijd). - Het dagdeel van de plaatselijke markt. - Bustijden wanneer u verwacht dat veel mensen met de bus willen komen.

11 Wanneer wordt er wat voorbereid? Voor de voorbereiding moet voldoende tijd worden uitgetrokken. Een duidelijke planning helpt bij de voorbereiding en uitvoering. Een duidelijke planning dient gezamenlijk (met de projectgroep) opgesteld te worden of de projectgroep moet zich er in het beginstadium aan committeren. Een voorbeeld planning met de hoofdtaken is opgenomen in bijlage 2. Deze kunt u bewerken en aanvullen totdat u een volledige planning heeft opgesteld. Het is zaak de planning te bewaken zodat u niet in tijdsnood komt. Wanneer het oefenen met de rollator buiten gebeurt, is het uiteraard gunstig om de bijeenkomst Veilig op pad met de rollator in de zomermaanden te organiseren. 2.7 Waar wordt de bijeenkomst gehouden? Voor de locatie gelden een aantal criteria. - Het werkt drempelverlagend als u een plek kiest die de rollatorgebruikers kennen. Denk bijvoorbeeld aan een buurthuis of zaal van het welzijnswerk voor ouderen. - De locatie moet uiteraard goed toegankelijk zijn, denk aan de aanwezigheid van een lift en de bereikbaarheid met het openbaar vervoer. - Wanneer er ook theorie behandeld wordt tijdens de bijeenkomst, dient de locatie twee van elkaar gescheiden ruimten te bezitten zodat het theoretische gedeelte gescheiden van het oefenen en onderhoud aangeboden kan worden. Hierdoor kunnen de deelnemers in alle rust het theoretische deel volgen en worden ze niet afgeleid. - Om goed te kunnen oefenen dienen voldoende obstakels aanwezig te zijn (binnen of buiten). Of er moet er voldoende ruimte zijn om een parcours met obstakels op te bouwen. Denk bij obstakels bijvoorbeeld aan een stoep of hoge drempel, een helling en een deur. Door samen te werken met een organisatie die een locatie in haar bezit heeft, kunnen de kosten van het huren van een locatie bespaard blijven. 2.8 Wie kan een aandeel hebben bij de bijeenkomst? U hoeft de bijeenkomst 'Veilig op pad met de rollator' niet alleen te organiseren. Verschillende organisaties kunnen een rol spelen bij de organisatie en de uitvoering van de bijeenkomst Veilig op pad met de rollator. Dat kan op allerlei manieren, wie wat kan doen is geen vast gegeven. Suggesties welke organisaties welke taken kunnen uitvoeren, staan in tabel 2.1.

12 12 Tabel 2.1 Mogelijke taken van organisaties tijdens de voorbereiding en uitvoering Organisaties die een rol kunnen spelen Taken Verzorgingshuis Thuiszorg ouderen Welzijnswerk voor therapeut Paramedisch GGD Ouderenbond studenten Staigaires/ Vrijwilliger Hulpmiddelenleverancier/winkel Gemeente Plan / draaiboek opstellen X X X X X X Samenwerkingspartners zoeken X X X X X X X Promotie X X X X X X X X Financiën regelen X X X X X Locatie regelen X X X X X X X Materialen verzorgen X X X X X X X X Evalueren X X X X X X X X X Onderhoud X X X Oefenen met de rollator X X X X X X X X Schoonmaken X X X X X X Accessoires tonen X X X X Klachten buitenruimte X X X noteren Parcours regelen X X X X X X Ondersteuning bij het aanvragen van een vervangende rollator X X X X Prijsvraag X X X X X X Onderhoud: Het onderhoud van de rollator dient uitgevoerd te worden door een persoon met technische kennis. Een medewerker van de technische dienst van een verzorgingshuis is daarvoor erg geschikt, maar ook vrijwilligers (met technische kennis) kunnen hierbij prima helpen. Wanneer aanwezig, kan een hulpmiddelenconsulent ook betrokken worden. Voor de controle op technische gebreken en het verhelpen van deze gebreken kan gebruik worden gemaakt van de onderhoudschecklist (zie bijlage 3). Eventueel kan er contact worden gezocht met ziektekostenverzekeraars of leveranciers om te vragen of zij willen meewerken aan de bijeenkomst Veilig op pad met de rollator. Wanneer de rollator binnen de garantieperiode mankementen heeft, kan namelijk de leverancier benaderd worden. Tijdens de bijeenkomst 'Veilig op pad met de rollator' worden meerdere rollators in één keer gecontroleerd en gerepareerd. Dit kan effectief zijn voor de leverancier. Daarnaast blijkt uit ervaring dat 5 à 10% van de aanwezige rollatorgebruikers in aanmerking komt voor een

13 13 nieuwe rollator, dit kan interessant zijn voor de leverancier. De rollatorgebruiker moet echter wel eerst contact opnemen met de huisarts om een nieuwe rollator aan te vragen. Ten slotte kan de leverancier bij zo n bijeenkomst reclame maken voor accessoires en andere producten (zie hoofdstuk 3.3). Oefenen met de rollator In tabel 2.1 staan verschillende mensen vermeld die een rol kunnen spelen bij het oefenen van vaardigheden met de rollator. Deze mensen komen binnen hun werk in aanraking met het gebruik van de rollator en hebben er ervaring mee. Ook medewerkers van het welzijnswerk voor ouderen, vrijwilligers, mensen van de ouderenbonden enz. kunnen rollatorgebruikers vertellen hoe ze bepaalde dagelijkse handelingen het best uit kunnen voeren. Het is echter wel van belang dat de mensen instructie hebben gekregen hoe ze het best de rollatorgebruikers hierbij kunnen ondersteunen en welke adviezen ze kunnen gebruiken. Dit kan door het volgen van de training 'Veilig op pad met de rollator' van VeiligheidNL ( of door onderlinge informatie- en vaardighedenoverdracht. In het algemeen is afstemming tussen de verschillende begeleiders belangrijk, zodat iedereen aan de deelnemers dezelfde uitleg geeft. Naast het oefenen met de rollator en het uitvoeren van het onderhoud zijn verschillende andere invullingen van de bijeenkomst 'Veilig op pad met de rollator' mogelijk. Afhankelijk van de onderwerpen die aandacht krijgen tijdens de bijeenkomst (zie hoofdstuk 2.12) kunnen verschillende mensen betrokken worden. 2.9 Hoe kan de bijeenkomst gefinancierd worden? Het uitvoeren van een bijeenkomst Veilig op pad met de rollator kost uiteraard geld en tijd. Er zal tijdens de voorbereiding een begroting opgesteld moeten worden. Er zijn verschillende manieren waarop de bijeenkomst gefinancierd kan worden. In bijlage 4 worden verschillende financieringsmogelijkheden beschreven voor het vrij maken (of besparen) van financiën Hoe wordt de bijeenkomst bekend gemaakt? De bijeenkomst Veilig op pad met de rollator kan op verschillende manier bekend worden gemaakt. Mede afhankelijk van de doelgroep die bereikt moet worden, kan u een keuze maken. Ook hierbij kan worden samengewerkt met andere lokale organisaties, bijvoorbeeld: - Medewerkers van de thuiszorg kunnen de bijeenkomst 'Veilig op pad met de rollator' mondeling promoten bij cliënten die met een rollator lopen. Zij hebben een signalerende functie.l - Het welzijnswerk voor ouderen kan de bijeenkomst Veilig op pad met de rollator promoten samen met andere activiteiten van het welzijnswerk voor ouderen. Ook kan tijdens een

14 14 andere activiteit reclame worden gemaakt voor de bijeenkomst 'Veilig op pad met de rollator'. - De lokale ouderenbonden kunnen de bijeenkomst Veilig op pad met de rollator onder haar leden bekend maken. Bijvoorbeeld door middel van nieuwsbrieven. - Via een bewonersbrief, flyer in de gang enz. kan een bijeenkomst 'Veilig op pad met de rollator' onder bewoners van een verzorgingshuis bekend gemaakt worden. - Tijdens extramurale diensten van een verzorgingshuis zoals een maaltijd service kan bekendheid geven worden aan de bijeenkomst Veilig op pad met de rollator. - Naast de promotie via de lokale organisaties kan ook gebruik worden gemaakt van de lokale media (huis-aan-huis bladen, lokale radio enz.). In de bijlagen (bijlage 5, 6 en 7) vindt u verschillende materialen die u kunt gebruiken om de bijeenkomst te promoten. De cursief gedrukte woorden in deze documenten dienen vervangen te worden in woorden die bij de lokale situatie passen. - De flyer kan gebruikt worden om bijvoorbeeld bij de huisarts of fysiotherapeut in de wachtkamer neer te leggen. Ook de thuiszorgmedewerkers kunnen deze verspreiden onder hun cliënten (bijlage 5). - Het artikel kan bijvoorbeeld gebruikt worden om in het blad van een oudenbond, een huisaan-huisblad of een bewonersnieuwsbrief van een verzorgingshuis te plaatsen (bijlage 6). - De brief kan verspreid worden onder de bewoners van een bepaalde wijk of bewoners van aanleunwoningen (bijlage 7) Hoe wordt de bijeenkomst geëvalueerd? Het doel van evalueren is: kijken of de bijeenkomst Veilig op pad met de rollator uitgevoerd is, zoals dit van te voren gepland was en of het de gewenste uitwerking heeft. Meer uitleg over de het evalueren van de bijeenkomst staat beschreven in hoofdstuk 4. In hoofdstuk 4 staan ook drie evaluatieformulieren opgenomen Hoe zorg ik voor een continuering? Bedenk tijdens het organiseren van een rollatorbijeenkomst al na over het vervolg. Is het organiseren van deze bijeenkomst éénmalig? Om te zorgen dat mensen de rollator goed (blijven) gebruiken en voor het structureel controleren van de rollator op gebreken is een herhaling van de bijeenkomst wenselijk. In het ideale geval 1 à 2 keer per jaar. Ingevulde evaluatieformulieren leveren informatie op voor de volgende bijeenkomst. Het geeft informatie over de onderdelen die gewaardeerd werden en de volgende keer weer zo uitgevoerd kunnen worden. Maar de evaluatieformulieren geven ook aan wat minder verliep en de volgende keer dus anders moet. Tijdens de organisatie van de eerste bijeenkomst kan al in kaart gebracht worden of eigen werknemers en externen volgende keer weer een rol kunnen spelen bij de bijeenkomst. En kan onderzocht worden welke delen ingebed kunnen worden in bestaande activiteiten. De

15 15 bijeenkomst kan bijvoorbeeld opgenomen worden in het service pakket van een verzorgingshuis of binnen het aanbod van de thuiszorg. Eventueel kunnen afspraken met samenwerkingspartners in een overeenkomst vastgelegd worden Wat doen we nog meer? Welke onderwerpen komen naast het onderhoud en oefenen van vaardigheden aan bod tijdens de bijeenkomst Veilig op pad met de rollator? - Theoretische deel: Mensen krijgen uitleg over de onderdelen van hun rollator, het aantal ongelukken, een beschrijving van een veilige rollator, het veilig gebruik van een rollator en een veilig omgeving. - Schoonmaken: Vuil kan er voor zorgen dat banden minder soepel bewegen. Door de rollator te reinigen wordt dit voorkomen. - Klachten over de openbare ruimte: Tijdens de bijeenkomst kan bekend gemaakt worden waar de rollatorgebruikers terecht kunnen met klachten over de openbare ruimte. - Binnenshuis: In huis kunnen verschillende risicofactoren aanwezig zijn, waardoor het risico op een val (met of zonder rollator) vergroot wordt, bijvoorbeeld een te volle kamer of losse snoeren. Mensen kunnen hierover geadviseerd worden. - Accessoires tonen: voor de meeste rollators zijn accessoires beschikbaar zoals een stok of krukhouder, een tas en een rugleuning. Deze kunnen tijdens de bijeenkomst gedemonstreerd en gepromoot worden. Meer informatie over de uitvoering van deze onderwerpen leest u in hoofdstuk 3.1 en 3.4. Door middel van kleine activiteiten kunt u de bijeenkomst Veilig op pad met de rollator nog leuker en leerzamer maken voor de deelnemers. Het is belangrijk dat ook aandacht besteed wordt aan de gezelligheid van de bijeenkomst. Hoe gezelliger, hoe meer de deelnemers zich op hun gemak voelen en hoe beter ze zullen oefenen en hoe beter deelnemers dingen zullen onthouden. Daarnaast zullen deelnemers een positieve mening over de 'Veilig op pad met de rollator' bijeenkomst hebben en zorgen voor een positieve mond-op-mond reclame. Enkele ideeën voor extra toevoegingen aan de bijeenkomst 'Veilig op pad met de rollator' zijn: - Uitvergrote foto s ophangen van goed gebruik van de rollator en verkeerd gebruik van de rollator. Bijvoorbeeld het zitten op de rollator, het gebruik van het mandje, de instelling van de rollator enz. (zie bijlage 9).

16 16 - Het stimuleert de deelnemers om de bijeenkomst te bezoeken als uit de aankondiging blijkt dat er iets te halen valt, bijvoorbeeld gratis koffie met cake, een gratis brochure Veilig op pad met de rollator enz.. - Door het uitschrijven van een prijsvraag tijdens de bijeenkomst worden de wachttijden opgevuld. U kunt bijvoorbeeld deelnemers een aantal meerkeuze vragen in laten vullen (zie bijlage 10) of deelnemers vragen naar de beste tip om veilig met de rollator te lopen enz. Natuurlijk hoort hier een prijsje bij. - De (lokale) krant kan uitgenodigd worden. Het plaatsen van een leuk artikel is reclame voor uw organisatie. Daarnaast heeft het een positieve bijdrage op de bewustwording van andere rollatorgebruikers. Ze worden er op geattendeerd dat oefenen en onderhoud noodzakelijk zijn. - Live muziek, eventueel gekoppeld aan een rollator dans, begeleid door bijvoorbeeld MBvO docenten. - Door lijsten bij te houden van naam en adres van aanwezigen verzameld u een adressenbestand die u de volgende keer opnieuw kunt uitnodigen. - Ook kan er tijdens de rollatorbijeenkomst reclame gemaakt worden voor andere geplande activiteiten of extramurale diensten van samenwerkingsorganisaties of andere lokale organisaties, zoals voor het bewegingsaanbod, lezingen, personenalarmering enz.

17 17 Deze bladzijde kunt u vervangen voor het tabblad Uitvoering

18 18 3 Uitvoering De bijeenkomst 'Veilig op pad met de rollator' bestaat uit verschillende onderdelen: - Een theoretische uitleg waarin ingegaan wordt op de onderdelen van de rollator en hun functie, het in- en uitklappen van de rollator en de omgeving (binnens- en buitenshuis). - Een oefengedeelte waarin de deelnemers gaan oefenen hoe ze bepaalde obstakels of handelingen het beste uit kunnen voeren. - De rollator wordt gecontroleerd op gebreken, de rollator wordt gesmeerd en zonodig worden er kleine reparaties uitgevoerd. Daarnaast moet de hoogte-instelling van de rollator gecontroleerd en eventueel bijgesteld te worden. - Overige onderwerpen. In dit hoofdstuk wordt per onderdeel toegelicht hoe dit het best uitgevoerd kan worden. De onderdelen hoeven niet in een bepaalde volgorde uitgevoerd te worden. Aangeraden wordt om het aantal deelnemers in groepen te verdelen en te laten rouleren. 3.1 Theoretisch deel Sommige menen hebben een rollator in gebruik genomen zonder dat ze er enige vorm van uitleg bij hebben gekregen. Een korte mondelinge toelichting over het veilig gebruik van een rollator kan heel verhelderend zijn. Ook krijgen de deelnemers tijdens het theoretische deel tijd om hun vragen te stellen. Tijdens het theoretische deel komen de volgende onderwerpen aan bod: - Ongevalcijfers - De kenmerken van een veilige rollator - De onderdelen van de rollator. - Het onderhoud - Het vervoer van de rollator waarbij een brief voor de taxichauffeur wordt meegegeven aan de aanwezigen (zie bijlage 11). Een groot aantal van de deelnemers zullen last hebben van verschillende ouderdomsverschijnselen. Het is goed om hiermee rekening te houden bij het theoretische deel. Het kan bijvoorbeeld gaan om verminderd gehoor, verminderd zicht, moeite om zaken te onthouden en moeite om de concentratie vast te houden. Met de volgende tips, heeft u meer kans dat uw verhaal zijn doel bereikt. - Hou het kort en duidelijk. Het theoretische deel kan afhankelijk van de input van de deelnemers in 20 minuten 30 minuten behandeld worden. Door het inbouwen van herhalingen is de kans groter dat de informatie begrepen en onthouden wordt. - Spreek in eenvoudige taal. Let op eventuele vaktermen, controleer constant of de deelnemers u begrijpen. Sommige ouderen zullen niet alles zelf uitvoeren, bijvoorbeeld het onderdeel over het in- en uitklappen van de rollator. Zij moeten andere mensen kunnen

19 19 uitleggen hoe de rollator ingeklapt moet worden, afgesteld moet worden enz. Ze moeten de informatie later dus nog over kunnen brengen op een ander. - Maak het aantrekkelijk. Door de deelnemers actief te laten meewerken, blijft de concentratie langer behouden. Dit kan door deelnemers gerichte vragen te stellen en hen te stimuleren na te denken over hun eigen situatie. Hierdoor komen de eigen ervaringen met het rollatorgebruik naar voren (moeilijkheden, angsten) en kunt u persoonlijke adviezen geven. Deze adviezen kunt u ook (laten) noteren op een formulier of in de brochure 'Veilig op pad met de rollator die ze mee naar huis krijgen. - Maak zichtbaar wat u bedoelt. Bij het bespreken van de onderdelen van de rollator kan een rollator op een verhoging geplaatst worden. Zo kan iedereen de rollator goed zien. Tevens moet er voor de deelnemers voldoende ruimte zijn om hun eigen rollator bij hen in de buurt te plaatsen. Zo kunnen de deelnemers gelijk kijken hoe het er op hun eigen rollator uit ziet. - Zorg dat de groep niet te groot is. Door maximaal 10 ouderen tegelijkertijd de mondelinge informatie aan te bieden, is het makkelijker om op reacties in te gaan. Door de brochure 'Veilig op pad met de rollator' uit te delen, zorgt u ervoor dat deelnemers alles thuis rustig na kunnen lezen. De brochure is ook te downloaden en te bestellen via Voor het theoretische deel kan gebruik worden gemaakt van de sprekerstekst in bijlage 12. De cursief gedrukte zinnen zijn tips, een toelichting of opmerkingen voor u. De overige tekst kunt u letterlijk gebruiken voor de presentatie. De pagina s uit bijlage 13 kunt u kopiëren op sheets. Als u liever gebruik maakt van PowerPoint, kunt u de digitale versie van de presentatie downloaden van Oefenen met de rollator 3.2 Voor het oefenen met de rollator is intensieve begeleiding nodig, het liefst 1 begeleider op 1 of 2 deelnemer(s). Dit betekent dat mensen op elkaar zullen moeten wachten. Om het wachten aangenamer te maken kan bijvoorbeeld een kopje koffie aangeboden worden of kan een prijsvraag uitgeschreven worden (zie bijlage 10). Ook is dit het moment dat de rollators van de mensen opgehaald kunnen worden voor een reiningsbeurt of onderhoudscontrole.

20 20 Denk bij dit praktijk onderdeel aan de volgende zaken: - Om te zorgen dat mensen thuis alles rustig na kunnen lezen kan de brochure 'Veilig op pad met de rollator' uitgedeeld worden. Hoe u deze kunt bestellen staat in paragraaf 3.1 beschreven. - Bij het praktijkgedeelte moet u er voor zorgen dat deelnemers niet te lang staan. Zorg voor voldoende stoelen. Het zitten op een rollator is slechts geschikt voor beperkte duur. - Geeft de deelnemer de tijd om een onderdeel te oefenen. - Zorg ervoor dat de deelnemer rustig is. Mensen kunnen erg geconcentreerd en fanatiek zijn bij het oefenen en daarnaast zijn ze soms een beetje zenuwachtig. Zorg daarom voor voldoende rustpauzes en een glaasje water voor na het oefenen. Ik wist niet dat er twee verschillende remmen op zaten (man, 75 jaar, op dat moment zittend op de rollator) Afstelling Voordat er geoefend wordt met de rollator moet bekeken worden of de rollator juist is afgesteld. Doel: Contoleren of het loopmiddel op de juiste manier is afgesteld en eventueel juist afstellen, waardoor de rollator prettiger (en veiliger) gebruikt kan worden. Wie voert dit uit?: Een fysiotherapeut, ergotherapeut, verzorgende, vrijwilliger, stagiaire enz. kan beoordelen of de rollator op de juiste manier is afgesteld en kan met name de hoogteinstelling veranderen. Achtergrond informatie: Wanneer de handvatten te hoog afgesteld zijn, heeft de rollatorgebruiker geen steun aan de rollator doordat hij met opgetrokken schouders gaat lopen, wat klachten in schouder- en nekstreek kan veroorzaken. Wanneer de rollator te laag afgesteld staat, bestaat de kans dat de rollatorgebruiker achter de rollator aanloopt, waardoor hij/zij geen steun aan de rollator heeft. Een methode om de rollator op de juiste manier in te stellen is als volgt: de rollatorgebruiker vragen om recht op te staan en de armen naast het lichaam te laten hangen. De handvatten kunnen ter hoogte van de polsen worden afgesteld. De hoogte is meestal traploos verstelbaar met behulp van de hendel (kiphevel). Door de hendel onder de handgreep los te draaien, kunt u de duwbuizen op de juiste hoogte instellen. Het gladde deel van de duwbuizen mag nooit zichtbaar zijn. Wanneer dit wel het geval is moet een verlengde duwbuis besteld worden. De hendel dient vervolgens weer goed vast gedraaid te worden, zodat de handgrepen niet meer bewegen. U kunt de hendel bij sommige modellen uittrekken en naar beneden klappen, zodat deze niet naar buiten steken. Vertel de deelnemer dat de hendel niet bedoelt is als haakje om de tas aan te hangen (dit gebeurt). De hendel kan losschieten met alle gevolgen van dien. De handvatten dienen zo afgesteld te worden dat ze recht in het verlengde van de rollator of iets naar buiten zijn gericht.

21 21 Let op: de beschreven methode voor de hoogte-instelling is een methode die voor een grote groep mensen prima te gebruiken is. Voor mensen met een specifieke lichamelijk afwijking of disfunctioneren kan een andere afstelling prettiger en veiliger zijn voor de persoon. Bij twijfel altijd informeren bij een therapeut met de juiste kennis en ervaring (of doorsturen). Tip: Met tip-ex of een benzinestift kan een markering van de juiste hoogte-instelling op de rollator aan worden gebracht. Wanneer de rollator bijvoorbeeld na het vervoeren, uitgeklapt wordt, kan dan eenvoudig de juiste hoogte weer ingesteld worden. Uitvoering bij de bijeenkomst Veilig op pad met de rollator : Deelnemers zo recht mogelijk bij hun rollator laten staan met hun armen naast hun lichaam. Controleer of de handvatten ter hoogte van de polsen afgesteld zijn. Zonnodig de hoogte aanpassen. Controleer met een meetlint of beide handvatten op gelijke hoogte zijn afgesteld. Markering aanbrengen. Deelnemers een rondje laten lopen om het verschil te laten voelen en eventueel aanpassen aan persoonlijke wensen. Soms is een rollator overgenomen van een overleden persoon en is de rollator volledig verkeerd afgesteld, houdt er dan rekening mee dat mensen aan de nieuwe instelling moeten wennen. Hij is nog van mijn man geweest (vrouw, 82 jaar met een veel te hoog afgestelde rollator) Lichaamshouding Doel: Adviseren over het juist gebruik van de rollator kan overbelasting voorkomen waardoor men prettiger en vaak ook zekerder en veiliger met een rollator om kan gaan. Wie voert dit uit?: Een fysiotherapeut, ergotherapeut enz. kan beoordelen of mensen de rollator op de juiste manier gebruiken en kunnen hen eventueel adviezen over een andere houding geven. Achtergrond informatie: Veel deelnemers lopen angstig en gespannen achter een rollator. Sommige deelnemers leunen te veel op hun rollators en lopen te ver achter hun rollator. Het is belangrijk dat deelnemers zo recht mogelijk tussen hun rollator lopen. Uitvoering bij de bijeenkomst Veilig op pad met de rollator : Deelnemers een rondje laten lopen met de aanwijzing tussen de rollator te gaan lopen, waarbij de armen en handen zo ontspannen mogelijk zijn Oefenen met praktijksituaties Doel: In de praktijk moeten mensen dagelijks verschillende obstakels nemen, zowel bij het gebruik binnenshuis als buitenshuis. Zoals het openen en sluiten van een deur, een stoep op en af gaan of een helling nemen. Mensen voeren deze handelingen op verschillende manieren uit. Sommige manieren zijn risicovol. Door mensen te adviseren en te laten oefenen hoe ze bepaalde dagelijkse handelingen uit kunnen voeren, worden de handelingen veiliger uitgevoerd.

22 22 Wie voert dit uit?: Een fysiotherapeut, ergotherapeut, hulpmiddel consulenten, verzorgende enz. kunnen mensen vertellen hoe ze bepaalde dagelijkse handelingen het best uit kunnen voeren. Uitvoering bij de bijeenkomst Veilig op pad met de rollator : Zorg voor voldoende begeleiding. Bij het oefenen van de obstakels per deelnemer mimimaal één begeleider. Voor het oefenen van de helling wordt aangeraden om één deelnemer met twee personen te begeleiden. Voor het oefenen van de verschillende handelingen kan gebruik worden gemaakt van een parcours. Ook zonder parcours kan er geoefend worden door een route door of rond de locatie uit te zetten. De verschillende handelingen die aan bod kunnen komen zijn in de tabel beschreven inclusief de benodigdheden. Handeling Gaan staan vanuit een zittende houding Stoeprand op en af Helling op en af Zitten op de rollator: Benodigdheden Stoel met armleuningen Stoep buiten aan een rustige straat of een stoep van een parcours of dikke houden plaat Helling in het gebouw of bij de ingang of helling van een parcours Rollator met zitje Bocht maken Pionnen of ander attributen Deur openen Over een hobbelige ondergrond lopen Werken aan het aanrecht Deur in het gebouw (zonder deurdranger). Oneffen stoep van een parcours, stoep buiten Aanrecht of tafel Hieronder wordt per handeling beschreven hoe dit geoefend kan worden. - Gaan staan vanuit een zittende houding Bij de transfer van een zittende houding op een stoel naar een staande houding achter de rollator, gebeuren ongelukken. Dat komt doordat mensen zich aan de rollator op gaan trekken of omdat de rollator wegrolt. Uitvoering bij de bijeenkomst Veilig op pad met de rollator : Deelnemers vragen hoe ze opstaan vanuit een stoel. Bespreek hoe ze dit veilig kunnen uitvoeren. Deelnemers vanuit een stoel op laten staan totdat ze weer achter hun rollator staan. In het handboek worden twee manieren beschreven. 1. De rollator voor de stoel plaatsen, en op de parkeerrem zetten. Voeten recht voor de stoel plaatsen. Door met de billen naar de voorkant van de stoel lopen ( hammen ), zodat zijn billen zich aan de voorkant van zitting bevinden. Niet aan de rollator omhoog trekken maar

23 23 handen op de armleuning van de stoel plaatsen. Met gebruik van benen en armen omhoog komen. Dan rollator vast pakken. Een aantal maal herhalen. 2. Voor mensen met verminderde spierkracht in hun benen kan de eerste beschreven manier moeilijk zijn. Een tweede manier die dan mogelijk uitkomst kan bieden is als volgt: de rollator wordt ongeveer 30 centimeter voor de stoel geplaatst en op de parkeerrem gezet. Door met de billen naar de voorkant van de stoel lopen ( hammen ), zodat zijn billen zich aan de voorkant van zitting bevinden. De handen worden om de verste rand van het zitje geklemd. De onderarmen laat u leunen op het zitje. U zit nu voorover gebogen. U laat zich nu naar voren komen. De billen komen los van de stoel. Stapje voor stapje komt u omhoog, een hand op het zitje, een hand naar het handvat en u kunt zo opstaan. Adviseer mensen thuis ook ruimte te maken naast de stoel waar ze altijd zitten, zodat de rollator binnen handbereik geparkeerd kan worden (geldt ook voor het bed). - Stoeprand op en af Deelnemers gaan op verschillende manieren de stoep op en af. Een veilige manier om met de rollator de stoep op te gaan, is als volgt: de rollator tot aan de stoeprand rijden. Vervolgens de remmen inknijpen en terwijl de rollatorgebruiker een kleine pas naar achter doet, wordt de rollator naar achter gekanteld. De voorste wieltjes komen zo van de grond. Vervolgens de rem loslaten en de rollator op de achterwielen naar de stoep rijden totdat de voorwielen zich boven de stoep bevinden. De voorwielen rustig laten zakken en op de stoep plaatsen. De achterwielen erbij plaatsen, de rem in knijpen en bijstappen. De stoep af gaat op de volgende manier: de voorwielen op de straat plaatsten, de rem in knijpen en bijstappen daarna de achterste wielen ook op de straat. Bij de bijeenkomst Veilig op pad met de rollator : Deelnemers vragen of ze moeite hebben met de stoep op- en aflopen. Ten eerste deelnemers wijzen op schuine stoepranden, adviseren deze te gebruiken. Deelnemers vragen hoe ze de stoep op en af aan. Bespreek hoe ze dit veilig kunnen uitvoeren. Daarna éénmaal voordoen en vervolgens de deelnemers laten oefenen. Let op: sommige modellen van rollators hebben een andere ligging van het zwaartepunt waardoor deze manier onuitvoerbaar is. Als er niets in het mandje wordt vervoerd en het een lichte rollator is, kan de volgende manier geadviseerd worden. De rollatorgebruiker staat tussen de rollator. Beide handen worden op het zitje geplaats en rollator wordt opgetild. - Helling op en af In de praktijk komen rollatorgebruikers op verschillende plaatsen hellingen tegen bijvoorbeeld bij een bruggetje, bij de ingang van openbaren gebouwen of bij een schuine stoep. Zowel omhoog als omlaag lopen van een lichthellend vlak moet zeer gecontroleerd gebeuren. De rem moet constant gebruikt worden. Het omhoog lopen op een helling gaat als volgt: Men rijdt met de rollator tot aan de helling. De helling dient stap voor stap genomen te worden. De persoon staat tussen de rollator en

24

25 25 zware deuren in smalle gangen vormen dan ook een groot obstakel. Eenmaal voordoen en vervolgens de deelnemers laten oefenen. - Over een hobbelige ondergrond lopen Buiten is de ondergrond waarover wordt gelopen niet altijd glad. Soms moeten deelnemers over een losse stoeptegels of hobbelige ondergrond lopen. Tips die hierbij gegeven kunnen worden zijn: - Loop voorzichtig. Neem de tijd om de ondergrond te verkennen, zet zonodig de rollator op de parkeerrem om goed te bekijken hoe u het beste kan lopen. - Oefen met beide armen evenveel gewicht op de rollator uit. Uitvoering bij de bijeenkomst Veilig op pad met de rollator : Deelnemers vragen hoe ze over een hobbelige ondergrond lopen. Bespreek hoe ze dit veilig kunnen uitvoeren. Daarna eenmaal voordoen en vervolgens de deelnemers laten oefenen. Dit kan het best buiten op de stoep geoefend worden. - Werken aan een aanrecht: Mensen gebruiken de rollator vaak gedurende de hele dag. De rollator wordt ook gebruikt in de keuken bij het aanrecht. De rollator moet goed worden weggezet, de rollatorgebruiker moet kunnen wegdraaien om boodschappen uit te pakken en een drankje in te schenken. De boodschappen dienen tussen de duwbeugels heen uit het mandje getild te worden en de rollator dient op de parkeerrem te staan. Hierbij moet worden uitgelegd dat de rollator niet geschikt is om op te zitten tijdens het werken in de keuken. Uitvoering bij de bijeenkomst Veilig op pad met de rollator : Deelnemers uitleggen hoe boodschappen uit een mandje gehaald kunnen worden. En wat de positie is wanneer er iets van het aanrecht gepakt moet worden. Als laatste oefening legt u bij iedereen een voorwerp in het mandje. Vraag hen dit voorwerp uit het mandje te halen en op het (fictieve) aanrecht te leggen. Vraag ze ook een kopje koffie van het aanrecht te pakken en voor zich op het dienblad te plaatsen en vraag ze naar een tafel te lopen om te gaan zitten. 3.3 Onderhoud Hoe voeren we de controle van de rollators en het onderhoud uit? Het is belangrijk dat de rollators voorzien worden van een naam(sticker) zodat deelnemers de juiste rollator terug krijgen na het onderhoud (dit geldt ook voor de reiniging, zie hoofdstuk 3.4). De Technische Dienst (of technische vrijwilligers) kan de rollator op mankementen nakijken met behulp van bijlage 3. Omdat aan elke rollator wel enig onderhoud nodig zal zijn, zijn minimaal 2 personen nodig voor het onderhoud. Het kan handig zijn de deelnemers een nummertje te geven zodat de rollators in een eerlijke volgorde behandeld worden. Daarnaast kunnen de wachtende mensen met bijvoorbeeld het oefenen van vaardigheden, het schoonmaken van de rollator en het aanbieden van een kopje koffie bezig gehouden worden.

26 26 Het onderhoud gaat voornamelijk om het doorsmeren, schoonmaken, bijstellen, vastzetten en eventueel vervangen van remkabels. Wanneer er grotere mankementen worden aangetroffen, zoals een gebroken frame, of een kapotte wiel(as), is het verstandig om de eigenaar te adviseren contact op te nemen met de leverancier. Het mankement kan onder de garantie vallen, en zal de persoon recht hebben op een nieuwe rollator. Ook voor mensen hebben na 5 7 jaar (afhankelijk van de zorgverzekeraar) recht op een nieuwe rollator. Laat hier gebruik van maken! Wanneer de rollator ouder is, kan het zijn dat het onderhoud duurder is dan de aanschaf van een nieuwe rollator. Wanneer de naam van de deelnemers genoteerd worden, kunnen ze door bijvoorbeeld de hulpmiddelleverancier of door bijvoorbeeld een ergotherapeut, de hulpmiddelen consulent van verzorgingshuis of thuiszorg begeleidt worden bij het aanvragen van een nieuwe rollator. Om het onderhoud goed uit te kunnen voeren moeten de volgende materialen beschikbaar zijn: - Gereedschap namelijk een inbussetje van 1,5 mm t/m 8 mm, schroevendraaier 5/6 mm (kruiskop), ring/ steeksleutel 13 mm, steeksleutel 8 mm. - Materialen: Remkabels, lagers (vooral van het voorwiel zijn ze schadegevoelig), dopjes voor op de wielen en veertjes (voor in de remmen). Een deel van deze materialen zijn te koop bij de fietsenmaker of doe-het-zelfzaak), of informeer bij de hulpmiddelenleverancier bij u in de buurt. - Smeerolie - Doeken voor het schoonmaken van onderdelen. Beschikbaar materiaal: Bij de controle van de rollator en het uitvoeren van het onderhoud kan gebruik worden gemaakt van de onderhoudschecklist uit bijlage 3. Het is raadzaam om bij elke rollator een aparte checklist in te vullen zodat deze ook meegegeven kan worden. Onderaan de ingevulde checklist kan de eindconclusie worden beschreven. De eigenaar van de rollator, weet zo wat er met de rollator is gebeurd en over welke punten hij of zij eventueel met de leverancier moet bellen. Bij de advisering (naar de rollatorgebruiker) moet rekening worden gehouden met het tijdstip dat rollator normaliter vervangen wordt. Meestal worden rollators maximaal 5 7 jaar gebruikt. Wanneer de rollator bijvoorbeeld 7 jaar oud is en de staat van de rollator is niet meer optimaal, kan geadviseerd worden om contact op te nemen met de zorgverzekeraar voor het aanvragen van een nieuwe rollator. Rollatorgebruikers zijn vaak totaal niet op de hoogte dat ze na een bepaalde tijd recht hebben op een vervanging van hun rollator. Tip: Gecontroleerde hulpmiddelen kunnen van een sticker met datum voorzien worden, zodat kan worden bijgehouden wanneer hulpmiddelen zijn nagekeken. Ik vond al dat mijn rollator niet zo goed meer remde (vrouw, 76 jaar met een rollator waarvan de rem totaal niet functioneerde).

27 Overige onderwerpen Naast het controleren van de rollator en het oefenen met de rollator zijn er nog een aantal zaken die goed passen binnen een bijeenkomst 'Veilig op pad met de rollator'. Ze dragen bij aan het verminderen van het aantal ongelukken met de rollator. Hieronder wordt beschreven waarom en hoe aandacht besteed kan worden aan deze onderwerpen. - Reiniging Doel: Vuil kan er voor zorgen dat banden minder soepel bewegen. Door de deelnemers wordt het gezien als service en ze beseffen hierdoor dat de rollator onderhoud en zorg nodig heeft. Wie voert dit uit?: Een stagiaire, een vrijwilliger, een verzorgende enz. kunnen een rol spelen bij het schoonmaken van de rollator. Uitvoering bij de bijeenkomst Veilig op pad met de rollator : De personen die de rollator schoonmaken kunnen een stickertje met de naam van de eigenaar op de rollator plakken. De rollator komt na het schoonmaken bij de juiste persoon terug. - Melden van klachten over de openbare ruimte Doel: Tijdens de bijeenkomst Veilig op pad met de rollator kan bekend gemaakt worden waar de rollatorgebruiker terecht kunnen met klachten over de openbare ruimte. Het gaat om klachten over losliggende stoeptegels, geblokkeerde stoepen en slechte voetgangers-oversteekplaatsen. Mensen moeten ervan bewust zijn dat de klacht alleen verholpen kan worden als de klacht gemeld wordt bij de gemeente. Uitvoering bij de bijeenkomst Veilig op pad met de rollator : Het telefoonnummer voor het melden van klachten over de openbare ruimte, moet bekend gemaakt worden. Dit kan door het nummer in de brochure 'Veilig op pad met de rollator' te schrijven. Ook kan een medewerker van de gemeente (die verantwoordelijk is voor de openbare ruimte) uitgenodigd worden. Deelnemers kunnen hun klacht direct melden of vragen stellen. Het meldpunt van de gemeente voor de klachten krijgt dan als het ware een gezicht. Dit werkt drempelverlagend ook voor de klachten die in het vervolg gemeld moeten worden.

28 28 - Inrichting woning Doel: Mensen stimuleren om hun woning zonder obstakels en met geschikt meubilair in te richten zodat het risico van een val in eigen woning wordt verminderd. Wie voert dit uit?: Vrijwilligers, ergotherapeuten en verzorgenden e.d. kunnen mensen aanspreken over de risicofactoren in huis zoals een te volle kamer, losliggende snoeren en gladde vloeren. Hierbij kan gebruik gemaakt worden van de brochure 'Veilig op pad met de rollator' en/of de brochure Val niet thuis. Beschikbaar materiaal: In de brochure 'Veilig op pad met de rollator' wordt naast de manier waarop de rollator gebruikt moet worden kort ingegaan op de omgeving. De brochure Val niet thuis is uitgebreider op dit onderwerp. Het bevat naast achtergrondinformatie over de oorzaken van valongelukken en een checklist waarmee de lezer de veiligheid van zijn eigen woning kan beoordelen. De brochure laat op een duidelijke en complete manier zien dat er veel gedaan kan worden om de kans op een val te verkleinen. De brochure 'Veilig op pad met de rollator' en de brochure Val niet thuis zijn te downloaden en te bestellen via Uitvoering bij de bijeenkomst Veilig op pad met de rollator : Wanneer deelnemers moeten wachten voor het oefenen met de rollator of voordat de rollator gecontroleerd is op mankementen, kan een gesprek over de knelpunten in huis worden gevoerd. U kunt deelnemers vragen of er knelpunten in hun huis aanwezig zijn en samen kunnen jullie over oplossingen praten. De checklist uit de brochure Val niet thuis kan samen met de deelnemers doorlopen worden. - Accessoires Doel: mensen bekend maken met de accessoires die voor rollators beschikbaar zijn. Wie voert dit uit?: De thuiszorgwinkel, ergotherapeuten, hulpmiddelleveranciers. Uitvoering bij de bijeenkomst Veilig op pad met de rollator : Een stokhouder, tas voor in het mandje en andere accessoires laten zien en de functie en de voordelen uitleggen.

29 29 Deze bladzijde kunt u vervangen voor het tabblad Evaluatie

30 30 4 Evaluatie Bij de organisatie en uitvoering van een bijeenkomst 'Veilig op pad met de rollator' hoort ook een evaluatie. Een evaluatie levert veel nuttige informatie op voor een herhaling van de bijeenkomst. In dit hoofdstuk zijn verschillende evaluatieformulieren opgenomen die u kunt gebruiken om de bijeenkomst te evalueren. 4.1 Doel van de evaluatie Het doel van evalueren is: kijken of de bijeenkomst Veilig op pad met de rollator ook uitgevoerd is, zoals dit van te voren gepland was en of het de gewenste uitwerking heeft. Met behulp van de evaluatie: - kunnen, indien nodig, aanpassingen gedaan worden zodat de volgende rollatorbijeenkomst nog succesvoller kan verlopen; - kunnen effecten van inspanning zichtbaar worden gemaakt; - kunnen de (financiële) investeringen worden verantwoord; - kan beoordeeld worden of het nuttig is om het nogmaals te herhalen; - kan het draagvlak bij samenwerkingspartners vergroot worden. Door de (positieve) informatie te verspreiden kunnen organisaties (opnieuw) enthousiast raken. 4.2 Uitvoering van de evaluatie Iedereen die betrokken is geweest bij de bijeenkomst Veilig op pad met de rollator kan een nuttige bijdrage leveren aan de evaluatie. Zowel de deelnemers aan de bijeenkomst als de mensen die betrokken zijn geweest bij de voorbereiding en uitvoering. Er zijn drie verschillende evaluatieformulieren beschikbaar. - Het evaluatieformulier in hoofdstuk 4.3 kan samen met de deelnemers ingevuld worden (eventueel mondeling). Vrijwilligers kunnen hierbij een rol spelen. - Het evaluatieformulier in hoofdstuk 4.4 kan ingevuld worden door de mensen die betrokken zijn geweest bij de voorbereiding en uitvoering, zowel eigen personeel, vrijwilligers als externen. - Het evaluatieformulier in hoofdstuk 4.5 kan ingevuld worden door de hoofdorganisator(en), hierbij dient input van de andere twee evaluatieformulieren gebruikt te worden.

31 31 De ingevulde evaluatieformulieren moeten op één plek verzameld en verwerkt worden. De uitkomsten van de evaluatie worden met de gehele projectgroep of alle betrokken mensen besproken. Tijdens deze bespreking worden conclusies getrokken en afspraken gemaakt voor een eventueel vervolg.

32 Evaluatieformulier rollatorbijeenkomst - deelnemers Datum: Hoe wist u dat er een rollatorbijeenkomst werd georganiseerd? Zijn vragen die u had beantwoord? (Het juiste antwoord aankruisen). O Ja O Nee O Ik had geen vragen 3 Wat is uw mening over het volgende: (Het juiste antwoord aankruisen) Goed Matig Slecht - Bereikbaarheid van de locatie O O O - Prijs voor de bijeenkomst O O O - Advies dat u kreeg O O O - De onderhoudsbeurt O O O - Oefenen van de vaardigheden O O O - De mogelijkheid tot het stellen van vragen O O O 4 Als u een cijfer tussen de 1 en de 10 zou moeten geven voor de bijeenkomst Veilig op pad met de rollator, wat is dan uw eindoordeel?: (1 = erg slecht en 10 is zeer goed). 5 Zou u in de toekomst weer naar een rollatorbijeenkomst gaan? O Ja, omdat, O Nee, omdat Overige opmerkingen: Bedankt voor het invullen van deze vragenlijst!

33 Evaluatieformulier rollatorbijeenkomst - betrokken medewerkers/externen/- vrijwilligers. Rollatorbijeenkomst gehouden op: Datum van:...uur tot...uur... 1 Ik ben: Werkzaam bij [organisatie] als... Als externe betrokken, ik werk bij... Vrijwilliger 2 Welke indruk hebt u van wat deelnemers van de activiteit vonden? Positief Neutraal Negatief Geen idee Toelichting:... 3 Als u een cijfer tussen de 1 en de 10 zou moeten geven voor de bijeenkomst Veilig op pad met de rollator, wat is dan uw eindoordeel?: 4 Wat ging er volgens u goed? 5 Wat zou er de volgende keer beter kunnen? 6 Zijn er factoren geweest die de activiteit hebben gestimuleerd of belemmerd? Gestimuleerd/belemmerd* Welke factoren zijn dit?... * Doorhalen wat niet van toepassing is. 7 Hebt u nog aandachtspunten/tips voor een (eventuele) herhaling van een rollatorbijeenkomst?

34 34 8 Zou u de volgende keer weer medewerking willen verlenen aan de bijeenkomst Veilig op pad met de rollator? Ja/Nee*, omdat... * Doorhalen wat niet van toepassing is. Hartelijk dank voor uw medewerking!

35 Evaluatieformulier rollatorbijeenkomst - organisator Rollatorbijeenkomst gehouden op: Datum van:...uur tot...uur... Algemeen: 1. Wat was het doel van de bijeenkomst Veilig op pad met de rollator? Is de bijeenkomst Veilig op pad met de rollator volgens plan uitgevoerd? Ja/Nee* Waarom wel/ waarom* niet? * Doorhalen wat niet van toepassing is. Doelgroep 3. Aantal deelnemers: Aantal betrokken organisaties en medewerkers: Betrokken Taak 5. Hoe was de taakverdeling? Goed Niet helemaal ideaal, omdat... N.v.t.

36 36 6. Welke verbeterpunten zijn aan te geven voor de samenwerking met interne medewerkers en externen? Promotie 7. Op welke manier werden de ouderen geïnformeerd over de bijeenkomst Veilig op pad met de rollator? Welke verbeterpunten zijn aan te geven voor het bekend maken van de bijeenkomst Veilig op pad met de rollator? Uitvoering 9. Hoe lang duurde de activiteit? Welke onderwerpen zijn aanbod gekomen tijdens de bijeenkomst Veilig op pad met de rollator? Onderhoud van de rollators Afstellen van de rollators Vaardigheden oefenen met de rollators Knelpunten in de openbare ruimte Risicofactoren in en om huis Schoonmaken van de rollator Anders n.l.: Welke materialen zijn tijdens de activiteit verspreid? Brochure 'Veilig op pad met de rollator' stuks Val niet thuis... stuks Anders n.l...,... stuks 12. Welke reacties kwamen er vanuit de deelnemers?...

37 37 Conclusie: 13. Is het opgestelde doel van de bijeenkomst Veilig op pad met de rollator bereikt? Ja/Nee* Waarom wel / waarom niet?... * Doorhalen wat niet van toepassing is. 14. Wat waren de succesfactoren? Welke verbeterpunten zijn aan te geven voor de bijeenkomst Veilig op pad met de rollator? Is een herhaling van een rollatorbijeenkomst gewenst Ja/Nee* Waarom wel/niet... * Doorhalen wat niet van toepassing is.

38 38 Deze bladzijde kunt u vervangen voor het tabblad Bijlagen

39 39 Bijlage 1 Achtergrondinformatie over ongevallen met rollators Jaarlijks komen senioren van 55 jaar en ouder op een Spoed Eisende Hulpafdeling van een ziekenhuis terecht als gevolg van een val waarbij een rollator betrokken was. Bij een ongeluk in en om huis is de rollator vaak betrokken. De top 3 van de meest betrokken producten is: 1 Bed 2 Stoel 3 Rollator De gevolgen van de ongevallen met een rollator zijn zeer ernstig. Het aandeel slachtoffers met een heupfractuur (gebroken heup) is bijvoorbeeld hoger dan bij ongevallen waarbij andere producten uit de top 10 zijn betrokken. Kosten De ernst van de ongevallen is ook terug te zien in de hoge directe medische kosten 3, die bedragen in totaal 13 miljoen euro per jaar. Per ongeval is dit gemiddeld euro. De gemiddelde kosten van een ongeval zijn bij geen ander product uit de top 10 zo hoog. Letsel In de helft (50%, 660) van de gevallen lopen de ouderen letsel op aan de onderste extremiteiten (been, heup, voet). Een kwart van de slachtoffers (25%, 330) heeft verwondingen aan de bovenste extremiteiten (schouder, arm, hand), terwijl twaalf procent van de slachtoffers gewond raakt aan het hoofd (170). Heupfracturen zijn ernstige letsels die vaak hoge kosten met zich meebrengen. Het aandeel heupfracturen na een ongeval met een rollator is hoog (23%, 310). Ter vergelijking: van de SEH-behandelingen na een valongeval bij senioren in het algemeen, bedraagt het aandeel heupfracturen elf procent. We kunnen ook een vergelijking maken binnen de groep 75-plussers. Bij de groep 75- plussers die een ongeval heeft gehad waar een rollator bij betrokken was, blijkt het aandeel heupfracturen veel hoger te liggen in vergelijking met de groep 75-plussers die een ongeval hebben in het algemeen. In de eerste groep (ongevallen met een rollator) 24% en in de tweede groep (ongevallen in het algemeen) 17%. Overigens zou hierin mee kunnen spelen dat de algemene gezondheid van de gebruikers van een rollator slechter is dan van een senior van vergelijkbare leeftijd, die géén gebruik maakt van de rollator. 3 Direct medische kosten van een ongeval waarna een SEH-behandeling of een ziekenhuisopname heeft plaatsgevonden

40 40 Locatie Van bijna een derde van de ongevallen is het bekend dat ze in huis plaatsvinden (29%, 380), en een vijfde van de ongevallen gebeurt in een verpleeg- of verzorgingshuis (20%, 270). 16% (210) gebeurt op straat, rijweg of trottoir. Bij een derde van de ongevallen is de locatie niet bekend (30%, 400). Preventie Een risicobeoordeling heeft uitgewezen dat veel van de ongevallen met rollators voorkomen kunnen worden. Belangrijke oorzaken zijn namelijk: - Onvoldoende onderhoud aan de rollator. - Onveilig gebruik door een vaak onvoldoende geadviseerde gebruiker. - Oneffen ondergrond. - Onveilig ontwerp van de rollators. Op de eerste twee oorzaken kunnen lokale organisaties invloed uitoefenen door een bijeenkomt 'Veilig op pad met de rollator' te organiseren met behulp van dit handboek. VeiligheidNL stimuleert daarnaast gemeenten om de openbare ruimte toegankelijk te maken. Ook worden zorgverzekeraars gestimuleerd om GQ 4 gekeurde rollators te verstrekken. Bronnen: Letsel Informatie Systeem , Consument en Veiligheid; Letsellastmodel 2004, Consument en Veiligheid i.s.m. Erasmus Medisch Centrum Rotterdam 4 GQ staat voor Quality Guaranteed, het GQ keurmerk wordt uitgegeven door KBOH (stichting Kwaliteit en BruikbaarheidsOnderzoek Hulpmiddelen voor gehandicapten en ouderen).

41 41 Bijlage 2 (Voorbeeld)planning voor de bijeenkomst Veilig op pad met de rollator Uit te voeren taak Datum Verantwoordelijke Gedaan? Opstellen algemeen plan - Projectgroep vormen (hoofdstuk 2.1 en 2.8) - Doel bepalen (hoofdstuk 2.2) - Doelgroep bepalen (hoofdstuk 2.4) - Welke onderwerpen worden behandeld? (hoofdstuk 2.13) - Welke mensen worden betrokken? (hoofdstuk 2.8) Financiering regelen (hoofdstuk 2.9 en bijlage 4) Collega s en (externe) samenwerkingspartners benaderen (zie hoofdstuk 2.8) Promotie (hoofdstuk 2.10, bijlage 5, 6 en 7) - Rollatorgebruikers uitnodigen - Promotie via lokale organisaties - Lokale organisaties uitnodigen voor de bijeenkomst Veilig op pad met de rollator. Praktische zaken regelen - Datum prikken voor de bijeenkomst en beslissen hoe lang de bijeenkomst duurt. (hoofdstuk 2.3, 2.5 en 2.6). - Een ruimte regelen waar de activiteit plaats kan vinden met voldoende stoelen (hoofdstuk 2.7). - Materialen verzorgen - Brochures en extra s (hoofdstuk 2.13 en 3.4) - Materialen voor het onderhoud (hoofdstuk 3.3) - Kopies van de onderhoudschecklisten (bijlage 3) - Kopies van de evaluatieformulieren (hoofdstuk 4) - Kopies van de brief voor de taxichaffeur (bijlage 11) - Koffie - thee - Stickers waarop de namen gezet kunnen worden voor op de rollator (hoofdstuk 3.2). - Overhead projector voor het theoretisch deel. - Parcours regelen of een route door de locatie en omgeving uitzetten (hoofdstuk 3.2).

42 42 Uit te voer Uit te voeren taak en taak Datum Verantwoordelijke Gedaan? Voorbereiding - Theoretisch deel voorbereiden (hoofdstuk 3.1) - Deskundigheids bevordering van mensen die bij het oefenen begeleiden (hoofdstuk 3.2) - Afspraken maken over het onderhoud (hoofdstuk 3.3) - Wat gebeurt er als een rollator gebreken vertoont die onder de garantie vallen? - Wat gebeurt er als deelnemer recht heeft op een nieuwe rollator? Kan deze persoon ondersteund worden bij de aanvraagprocedure? Structurele afspraken maken Bespreken van de evaluatieformulieren (hoofdstuk 4) - Afspraken maken met de samenwerkingspartners (hoofdstuk 2.12) Aanmelding en registratie

43 43 Bijlage 3 Onderhoudschecklist Bij het onderhoud van de rollator gaat het vooral om het doorsmeren, schoonmaken en bijstellen. Wanneer er grotere mankementen worden aangetroffen, bijvoorbeeld gehele onderdelen die vervangen moeten worden of een gebroken frame, is het verstandig om de eigenaar te adviseren contact op te nemen met de zorgverzekeraar. Bij het aanvragen van een nieuwe rollator kan een ergotherapeut, een hulpmiddelenleverancier, een hulpmiddelen consulent van een verzorgingshuis of de thuiszorg ondersteuning bieden. Voor het onderhoud dient het volgende aanwezig te zijn: - Remkabels (te koop leverancier van de rollators en bij de fietsenmaker) - Smeerolie - Lagers - Veertjes (voor in de remmen te koop bij de fietsenmaker of doe-het-zelfzaak). - Voldoende gereedschap namelijk een inbussetje van 1,5 mm t/m 8 mm, schroevendraaier 5/6 mm, Ring/steeksleutel 13 mm, steeksleutel 8 mm. - Doeken voor het schoonmaken van onderdelen. - Eventueel een bandenpomp Werkwijze bij het onderhoud Bij elke rollator loopt u de checklist na en noteert u uw bevindingen. Voor elk checkpunt kan één van de drie opties worden aangekruist: Geen onderhoud nodig, Onderhoud uitgevoerd of Onderhoud door leverancier nodig. Onderaan de ingevulde checklist kan de eindconclusie worden beschreven zodat de eigenaar van de rollator, ook thuis nog weet wat er aan de rollator gebeurd is en over welke punten hij of zij eventueel met de zorgverzekeraar moet bellen.

44 44 Onderdeel van de rollator Wielen: Vuil tussen de wielen Vorm van de wielen (als een wiel is vervormd dan moet het wiel worden vervangen) Hardheid van de banden (meestal zijn het massieve banden, een enkele keer zijn het luchtbanden die wellicht opgepompt of vervangen moeten worden) Slijtage van de wielen (als de banden ernstige slijtageplekken van het remmen hebben, dan moeten de banden vervangen worden) Speling van de as (als er speling is, dan moet dat verholpen worden door de as te vernieuwen) Wendbaarheid van de wielen Lagers gesmeerd? Aanwezigheid doppen op de lagers (de doppen beschermen de lagers tegen vuil en slijtage indien niet meer aanwezig, opnieuw plaatsen). Remmen: Steken de remkabels uit? De remkabels mogen niet buiten de buitenafmetingen van de rollator uitkomen. Remkabels met bijvoorbeeld tie-wraps aan elkaar of aan de rollator bevestigen. Werking van de rem Werking van de parkeerrem Kracht die nodig is om te remmen (als de te leveren kracht te groot is, dan moeten de remmen anders ingesteld worden, in overleg met de gebruiker) Slijtage van remblokjes (als de remblokjes ernstige slijtageplekken hebben, dan moeten ze vervangen worden) Remgreep (Als de remgreep loszit, moet deze bevestigd worden) Handvatten: Zitten de handvatten goed vast (verschuiven en draaien) Hoogteverstelling: Stevigheid van de hoogteverstelling handvatten Stevigheid van alle vastzetschroeven Stevigheid van de hoogteverstelling van de zitting Geen onderhoud nodig Onderhoud uitgevoerd Onderhoud door leverancier nodig

45 45 Onderdeel van de rollator Geen onderhoud nodig Onderhoud uitgevoerd Onderhoud door leverancier nodig Frame/ constructie: Breuken van de lasnaden (als de coating over de lasnaad gescheurd is, kan de lasnaad ook gescheurd zijn en moet de klant geadviseerd worden de rollator niet meer te gebruiken) Breuken of scheuren in het frame (bij breuken of scheuren in het frame of roestplekken op het frame, de klant adviseren de rollator niet meer te gebruiken). Alle schroeven en moeren zitten goed vast (zonodig aandraaien) Scherpe delen / bramen op het frame Zitting: Zit de zitting (indien aanwezig) goed vast? Dienblad: Blijft het dienblad (indien aanwezig) goed liggen? Bagagemogelijkheden (mand, tas, bak): Blijven de bagagemogelijkheden goed vast zitten/ op hun plek zitten. Accessoires: Zit de stokhouder goed vast (indien aanwezig)? Zit de drempelhulp goed vast? Inklapbeveiliging: Controleer de inklapbeveiliging (Als de rollator tijdens gebruik zomaar in kan klappen, moet de inklapbeveiliging gerepareerd worden of moet de klant geadviseerd worden de rollator niet meer te gebruiken). Bron: KBOH Datum : Rollator nagekeken door: Advies: Alles is (nu) in orde, we adviseren u over een jaar weer terug te komen We adviseren u contact op te nemen met uw leverancier/zorgverzekeraar omdat:

46 46 Bijlage 4 Mogelijkheden voor financiën Het uitvoeren van een bijeenkomst 'Veilig op pad met de rollator' kost uiteraard tijd en geld. Tijdens de voorbereiding moet een begroting opgesteld worden. Er zijn verschillende manieren waarop de bijeenkomst gefinancierd kan worden. Vaak is er meer geld beschikbaar dan in eerste instantie lijkt. Hieronder zijn verschillende financieringsmogelijkheden beschreven. Welke mogelijkheid het meest efficiënt is, zal per organisatie verschillen. Ook een combinatie van onderstaande opties is mogelijk. - Veel verzorgingshuizen bieden servicepakketten aan voor mensen uit de omgeving (bijvoorbeeld in de aanleunwoningen). In de servicepakketten worden verschillende intramurale diensten extramuraal aangeboden zoals persoonlijke alarmering, de pedicure, kapper, tafeltje dekje enz. De bijeenkomst Veilig op pad met de rollator (of een korting) kan opgenomen worden in een dergelijk servicepakket. - Door gebruik te maken van vrijwilligers en stagiaires hoeven minder medewerkers voor de bijeenkomst Veilig op pad met de rollator vrij gepland te worden. Hun bijdrage kan bestaan uit koffie schenken, onderhoud van de rollators, schoonmaken van de rollator, invullen van evaluatieformulier, begeleiden bij het oefenen met vaardigheden. Informeer ook eens bij een opleiding ergotherapie of fysiotherapie voor de begeleiding van rollatorgebruikers bij het oefenen met de rollator. Stagiaires van de activiteitenbegeleiding van het verzorgingshuis of welzijnswerk voor ouderen kunnen een rol spelen bij de organisatie van het geheel. - Ga na hoeveel het verzorgingshuis betaalt voor de inzet van bijvoorbeeld de fysio-, ergotherapie etc. van het verpleeghuis. Dit wordt vaak voor een aantal uur vastgelegd. In de praktijk worden deze uren vaak niet allemaal gebruikt. Hier kan dus gebruik van gemaakt worden, bijvoorbeeld voor het oefenen van bepaalde vaardigheden met de rollator tijdens een rollatorbijeenkomst of het controleren van de instelling van de rollator. - Door een kleine vergoeding te vragen van de deelnemers kunnen de kosten geminimaliseerd worden. Het kan ook om een vrijwillige bijdrage gaan. - Sponsoring door de lokale clubs (bijvoorbeeld de Rotary of Lions) of detailhandel (zie gemeentegids voor adres). Zij kunnen ook bijvoorbeeld de koffie en koekjes, de advertentie of de locatie geregeld kunnen worden via sponsors. - De detailhandel in de omgeving kunnen ook een (klein) aandeel hebben. Bijvoorbeeld de bakker, deze kunnen cake beschikbaar stellen. Er kan ook een tegenprestatie vanuit de organisatie tegen overstaan, bijvoorbeeld een advertentie in het eigenblad dat onder de doelgroep wordt verspreid.

47 47 - Door met verschillend organisaties samen te werken worden kosten en uren verdeeld, maar kan er ook gebruik gemaakt worden van elkaars expertise en mogelijkheden. Bijvoorbeeld de Technische Dienst van het verzorgingshuis, de contacten met de pers van de GGD, de locatie van het welzijnswerk voor ouderen, de fysiotherapeut van het verzorgingshuis, de promotie via het blad voor leden van de ouderenbond of het blad voor de cliënten van de thuiszorgorganisatie. - Maak gebruik van vrijwilligers bij het uitvoeren van activiteiten. Dit scheelt weer in de personele uren. Probeer ook een contact te leggen met scholen. Binnen het onderwijs van het Voortgezet Onderwijs en Master niveau wordt steeds meer aansluiting gezocht met organisaties om leerlingen eerder in contact te laten komen met het werkveld. Bespreek eens de mogelijkheden met een geschikte school die opleidingen aanbieden binnen de techniek, fysio- erogo en oefentherapie, binnen de zorg enz. - De tijd die geïnvesteerd wordt voor instructie en advisering van de rollatorgebruikers kan in sommige gevallen als product Advies, Informatie en Voorlichting (AIV) gedeclareerd worden bij de zorgverzekeraar. Dit kan zonder indicatie van het RIO (Regionaal Indicatie Orgaan) maar vooraf moet de betreffende zorgaanbieder wel afspraken hebben gemaakt met de zorgverzekeraar. Ook de begeleiding bij het aanvragen van een nieuwe rollator kan mogelijk als AIV gedeclareerd worden. - Veel verzorgingshuizen hebben een Vrienden van.. vereniging. Deze vereniging kan mogelijk ook een rollator-bijeenkomst sponsoren als intra- en/of extramuraledienst - De GGD kan de lokale overheid adviseren bij het opstellen van het lokaal ouderen- en gezondheidsbeleid. Door de gemeente op te hoogte te brengen van het hoge aantal ongevallen met de rollator en de preventie-mogelijkheden, kan de gemeente overtuigd raken over het feit dat preventie ook opgenomen moet worden in het lokaal ouderen- en gezondheidsbeleid. Voor de uitvoering van dit beleid worden GGD en ook welzijnswerk voor ouderen ingeschakeld om preventietaken uit te voeren voor gemeenten. De gemeente is financier en opdrachtgever. In de Wet collectieve preventie volksgezondheid (WCPV) is bepaald dat de gemeente een GGD in stand dient te houden en is vastgelegd welke taken de GGD dient uit te voeren. - Het aanbieden van een bijeenkomst 'Veilig op pad met de rollator' kan ook gezien worden als een investering. Het organiseren van een bijeenkomst 'Veilig op pad met de rollator' kan een imagoverbetering of klantenbinding opleveren voor bijvoorbeeld een thuiszorgorganisatie of een verzorgingshuis. - Aangezien het organiseren van een rollator bijeenkomst aansluit bij de missies van verschillende organisaties kan het vanuit het reguliere budget van bijvoorbeeld het welzijnswerk voor ouderen, ouderenbond of GGD uitgevoerd worden. De rollatorbijeenkomst kan ook gekoppeld worden aan ander onderwerpen. Bijvoorbeeld als invulling van aandachtspunten als eenzaamheidsbestrijding,

48 48 gezondheidsbevordering van kwetsbare groepen enz. Dit maakt het voor sommige organisaties makkelijker om de investering van uren vanuit reguliere budgetten uit te voeren. - Binnen een verzorgingshuis kan gebruik worden gemaakt van de procedure Diensten bij wonen en zorg. Deze regeling is bedoeld voor mensen die van een intramurale naar een extramurale instelling gaan of mensen die op een wachtlijst staan om in een intramurale instelling opgenomen te worden. Per persoon (verzekerde) kan euro aangevraagd worden. Dit geld is bedoeld om projecten op te zetten die ertoe bijdragen dat mensen langer zelfstandig kunnen blijven wonen. De aanvragen lopen via het zorgkantoor en de subsidieregeling wordt per jaar vastgesteld. Er kan onderzocht worden of het mogelijk is om vanuit het verzorgingshuis een bijeenkomst 'Veilig op pad met de rollator' met de rollator te organiseren vanuit de regeling. Deze activiteiten kan dan georganiseerd worden voor mensen die op een wachtlijst staan, mogelijk kan de activiteit ook opengesteld worden voor andere geïnteresseerden. De regeling is in 2006 nog van kracht. De 'subsidieregeling diensten bij wonen met zorg' gaat per 1 januari 2007 op in de Wet maatschappelijke ondersteuning. De Wmo is nog niet aangenomen door de Eerste Kamer. Kijk voor de actuele stand van zaken op of informeer bij uw gemeente.

49 49 Bijlage 5 Flyer, voor de promotie van de bijeenkomst Veilig op pad met de rollator Rijles en een APK-beurt voor een auto vindt iedereen logisch! Maar hoe denkt u over? - Het onderhoud van uw rollator? en - Het onder begeleiding oefenen met uw rollator? Tijdens de bijeenkomst Veilig op pad met de rollator kunt u: - Uw rollator laten controleren - Uw rollator opnieuw laten afstellen - Vragen stellen over het gebruik van rollators. Daarnaast krijgt de mogelijkheid om onder leiding van experts te oefenen bij het nemen van obstakels, zoals een stoep, een helling en nog veel meer. Voor wie? [eventueel, als het niet voor iedereen toegankelijk is] Waar? [plaats waar het gehouden wordt] Wanneer? [datum en tijdstip van rollatorbijeenkomst] Hoe kan ik mij opgeven? [eventueel aanmeldingsprocedure] Wat kost het mij? Tot [datum] Een gratis kopje koffie staat voor u klaar!

50 50 Bijlage 6 Artikel, voor de promotie van de bijeenkomst Veilig op pad met de rollator 'Veilig op pad met de rollator' Een onderhoudsbeurt voor een auto vindt iedereen logisch, maar een rollator wordt zelden onderhouden. Rijles voor een auto vindt iedereen ook logisch, maar met een rollator moet men gelijk overweg kunnen. Een vreemde zaak waar snel verandering in moet komen. Dat is althans de mening van [naam organisatie], VeiligheidNL en [samenwerkingspartners]. Er wordt een bijeenkomst 'Veilig op pad met de rollator' voor de gebruikers van rollators in [plaats] georganiseerd. U kunt uw rollator laten controleren en u kunt oefenen hoe u veilig met de rollator om kan gaan. U krijgt hierbij tips van experts. Rollators zijn vaak een onmisbare hulp waarmee men zich zelfstandig kan verplaatsen. Naar schatting lopen er ongeveer mensen met een rollator, ook in [naam gemeente] zijn veel mensen afhankelijk van hun rollator. Een rollator is voor veel mensen een fijn hulpmiddel maar een rollator kan ook narigheid veroorzaken. Per jaar bezoeken ongeveer ouderen het ziekenhuis als gevolg van een ongeval waarbij een rollator betrokken is. De belangrijke oorzaken van deze ongevallen zijn: - Onvoldoende onderhoud aan de rollator. - Onvoldoende geadviseerde gebruiker. - Oneffen ondergrond (obstakels). - Onveilig ontwerp van de rollator. Een groot deel van de ongelukken had best voorkomen kunnen worden. Om deze reden organiseert [naam organisatie] op [datum] een bijeenkomst 'Veilig op pad met de rollator' voor [doelgroep]. Tijdens deze bijeenkomst worden rollators gecontroleerd en onderhouden, de afstelling aan de rollatorgebruiker wordt gecontroleerd en eventueel bijgesteld en mensen kunnen terecht met vragen over hun rollator. Daarnaast leren mensen hoe ze gemakkelijk de stoep op en af kunnen en oefenen hoe ze gemakkelijk van een schuine helling af kunnen lopen en nog veel meer. Wilt u meer informatie over de bijeenkomst Veilig op pad met de rollator dan kunt u contact opnemen met [telefoonnummer en naam contactpersoon].

51 51 Bijlage 7 Brief, voor de promotie van de bijeenkomst Veilig op pad met de rollator Geachte heer/mevrouw, - Werken de remmen van uw rollator optimaal? - Neemt u een stoepje op de handigste manier? - Kan uw rollator niet zomaar inklappen? Vragen waar u misschien wel eens stil bij staat. Tijdens de bijeenkomst 'Veilig op pad met de rollator' kunt u de antwoorden krijgen. [Naam organisatie] nodigt u uit voor deze bijeenkomst. Tijdens de bijeenkomst wordt uw rollator gecontroleerd en kunt u onder begeleiding oefenen. Per jaar bezoeken ongeveer ouderen het ziekenhuis als gevolg van een ongeluk met een rollator. Een groot deel van deze ongelukken wordt veroorzaakt door een klein mankement aan de rollator. Of doordat de gebruiker de rollator niet op een veilige manier gebruikt. U kunt gemakkelijk zelf uw kans op een ongeluk met de rollator verkleinen. Zorg dat u niet bij deze mensen gaat horen en kom naar de bijeenkomst Veilig op pad met de rollator. Experts controleren uw rollator, de rollator wordt opnieuw afgesteld en u kunt oefenen met allerlei situaties. Zo kunt u veilig met uw rollator op pad! - Voor wie? [eventueel, als het niet voor iedereen toegankelijk is] - Waar? [plaats waar het gehouden wordt] - Wanneer? [datum en tijdstip van rollatorbijeenkomst] - Hoe kan ik mij opgeven? [eventueel aanmeldingsprocedure] - Wat kost het mij?[kosten] Hopelijk tot de [datum van de bijeenkomst Veilig op pad met de rollator ]. Een gratis kopje koffie staat voor u klaar! Met vriendelijke groet, [Organisator van de bijeenkomst Veilig op pad met de rollator ]

52 52 Bijlage 8 Certificaat feliciteert Meneer/Mevrouw:.. met het goed doorlopen van de bijeenkomst Veilig op pad met de rollator Uitgereikt op: Handtekening:

53 53 Bijlage 9 Goed en fout foto s Zitten op de rollator: FOUT Zitten op de rollator: GOED

54 54 FOUT afgestelde rollator GOED afgestelde rollator

55 55 Met de rollator de stoep op: FOUT Met de rollator de stoep op: GOED