ALTERIAS - NIEUWSBRIEF N 1 - FEBRUARI 2011

Transcriptie

1 ALTERIAS - NIEUWSBRIEF N 1 - FEBRUARI 2011 Beste, ONZE COFINANCIERS WEBSITE ONLINE ALTERIAS ONLINE 2 HARMONIA SYSTEEM ALTERNATIEVEN VOOR INVASIEVEN SOCIO- ECONOMISCHE STUDIE INTERESSANTE LINKS 5 NIEUWS DVD IN DE MAAK 5 FAQ DVD HARMONIA IN DE SYS- MAAK TEEM AANGEPAST WERKGROEP CODE OF WERKEN CONDUCT AAN BIO- DIVERSITEIT ALTERNATIEVEN VOOR WERKGROEP INVASIEVEN CODE OF CONDUCT INTERESSANTE LINKS CONTACTINFORMATIE SOCIO- ECONOMISCHE 6 STUDIE INVASIEVE PLANTEN FAQ De eerste nieuwsbrief van het AlterIAS project is een feit. Het project heeft tot doelstelling de verspreiding van invasieve planten te beperken en het aanmoedigen van het gebruik van alternatieve, niet-invasieve, planten. Vandaar de naam AlterIAS, Alter staat voor alternatieven en IAS voor Invasive Alien Species. Het project wordt voor 50% gecofinancierd door het LIFE + programma van de Europese Commissie. Daarnaast leveren de regionale en nationale administraties, verantwoordelijk voor leefmilieu, ook een bijdrage aan het project. Bij deze wensen we onze cofinanciers te bedanken om het AlterIAS project mee mogelijk te maken. Het AlterIAS team staat te uwer beschikking om u wegwijs te maken in de problematiek van invasieve planten. Het team bestaat uit de coördinator van het project Mathieu Halford (Universiteit Luik) en de regionale assistenten voor Vlaanderen en Wallonië respectievelijk Leen Heemers (PCS) en Catherine Mathys (CTH). Door de uitgave van onze nieuwsbrieven wensen we u o.a. op de hoogte te houden van de ontwikkelingen van het project en informatie te geven over invasieve planten. In deze nieuwsbrief wordt o.a. de werkgroep Code of Conduct en de uitgevoerde sociaal-economische studie nader toegelicht. ALTERIAS TEAM Veel leesplezier CONTACTINFORMA- TIE 7 Het AlterIAS team

2 Website AlterIAS online Vanaf juni 2010 kan u ons terugvinden op onze webstek Sinds de lancering werd de site al ruim 5500 keer geraadpleegd. Er is een Nederlandstalige, Franstalige en Engelse versie online. De grote items zijn: Wat zijn invasieve planten? Lijst van invasieve planten Wat kunnen wij bijdragen? Per invasieve plant kan een fiche opgevraagd worden met een korte beschrijving, verspreiding, habitat en de gevolgen van de plant. Er zijn ook foto s van de plant zelf en van gekoloniseerde sites beschikbaar. Verder kan u ook de folder van het project, brochures, downloaden. 2 De site zal regelmatig geüpdatet worden, dus regelmatig checken is de boodschap!

3 HARMONIA systeem aangepast Het HARMONIA systeem is een informatiesysteem over invasieve planten in België en onze buurlanden ( ias.biodiversity.be). Het systeem is gebaseerd op een evaluatieprotocol, ISEIA, dat toelaat invasieve planten te classificeren op basis van hun invasieniveau en hun impact op de inheemse soorten en ecosystemen. Op basis van dit protocol worden invasieve planten ingedeeld in een zwarte lijst, bewakings of grijze lijst en alarmlijst. Deze lijsten zullen evolueren in functie van de wetenschappelijke kennis en de expansie van de invasieve soorten. De kennis van invasieve soorten, die niet nog zoveel voorkomen in onze streken, is eerder beperkt. Daarom volgen de wetenschappers deze ontwikkelingen op de voet om de invasieve planten zo goed mogelijk te kunnen evalueren. Aangezien preventie een fundamentaal begrip is bij invasies, moeten nieuwe inzichten zo snel mogelijk verspreid worden zodat men nog acties kan ondernemen. Daarom wordt het HAR- MONIA systeem regelmatig geüpdatet en kan de invasiestatus van sommige planten wijzigen. AlterIAS houdt u op de hoogte van eventuele wijzigingen in de lijst van invasieve planten. H. Zell Partenocissus quinquefolia Friman P. Hyancinthoides hispanicae DVD in de maak... AlterIAS Alternatieven voor invasieven Alternatieven voor invasieven Momenteel wordt er gewerkt aan een didactische DVD over de thematiek van invasieve planten. De opnames zijn gepland tijdens de lente- en zomerperiode. De DVD zal in de herfst, zowel in het Nederlands als in het Frans, ter beschikking worden gesteld en kan aangevraagd worden voor didactische doeleinden. The making of wordt in de komende nieuwsbrieven verder toegelicht. Als u interessante sites, zowel in de natuur als in tuinen, in België kent die gekoloniseerd worden door minder courante, invasieve planten, kan u ons steeds contacteren (zie contactinformatie).

4 Werkgroep Code of Conduct Reeds in een aantal landen zoals Nederland, Zwitserland, het Verenigd Koninkrijk en Australië beschikt men over een Code of Conduct of gedragsmaatregelen om de introductie en verspreiding van invasieve planten te beperken. dwingende en makkelijk toepasbare maatregelen zijn. Iedereen die zijn steentje wil bijdragen, zal deze Code of Conduct vrijwillig kunnen onderteken en naleven. Momenteel worden er in Wallonië en Vlaanderen telkens twee werkgroepen samengesteld nl voor de producenten/ verkopers (boomkwekerij, tuincentra en waterplantentelers) en voor degenen die aanplanten (openbaar groen, tuinaanleg, tuinarchitecten, arboreta). De werkgroepen zijn samengesteld uit een aantal ver- Tijdens het AlterIAS project zal een Belgische gedragscode, in samenspraak met de sector, opgesteld worden. Deze maatregelen zullen rekening houden met de impact op het milieu en de economische waarde van deze planten. Het uiteindelijk resultaat zal een reeks niettegenwoordigers uit de praktijk en uit de respectievelijk beroepsverenigingen om het draagvlak te vergroten. Uiteindelijk wordt er met een aantal vertegenwoordigers een Belgische werkgroep gevormd, die de Belgische Code of Conduct zal bekrachtigen. De eerste werkgroepen in Vlaanderen gingen door eind 2010, in januari en februari gaande tweede reeks gesprekken door. De laatste, nationale ondrhandelingen zijn gepland in maart. (wordt vervolgd) De Code of Conduct is niet gebaseerd op wetgeving maar op zelfregulering Alternatieven voor invasieven Kiest men om geen invasieve planten meer te telen of aan te planten dan moeten er alternatieven aangeboden worden. In samenwerking met de sector zal naar alternatieve planten gezocht worden die een gelijkaardige functionaliteit, sierwaarde of groeiwijze hebben alsook wordt er rekening gehouden met de beschikbaarheid, origine,.. Een voorbeeld: kattenstaart (Lyhtrum salicaria) groeit in dezelfde omstandigheden als reuzenbalsemien (Impatiens glandulifera) en heeft een mooie, roze bloeiwijze. Maar koloniseert onze rivieroevers niet! Nog dit jaar zal een brochure over alternatieven voor invasieven samengesteld worden.

5 Interessante links De belangrijkste oplossingen om invasieve planten te beheren zijn: preventie en beheer van de populatie. Het AlterIAS project focust zich op het preventie principe nl. de introductie en verspreiding van invasieve planten zoveel mogelijk trachten te beperken. Beheer van een populatie richt zich op het verminderen van de expansie van een populatie of zelfs de totale uitroeiing ervan. Voor beheer van gevestigde invasieve populaties, verwijzen we u graag door naar volgende websites. Provincie Oost-Vlaanderen Dieren en planten houden zich niet aan grenzen. Daarom is het goed dat de regio s Vlaanderen en Zuid- Nederland samenwerken om enkele problematische uitheemse soorten aan te pakken: stierkikker, zomerganzen, Amerikaanse vogelkers en invasieve waterplanten zoals grote waternavel en parelvederkruid. Binnen het Invexo project ( ) wisselen overheden, onderzoekers en terreinbeheerders ervaringen uit over preventie, monitoring, melding, bestrijding en communicatie. Meer info op 5 Provincie Oost-Vlaanderen Unité Biodiversité et Paysage In België werd door de Coördinator van het AlterIAS project nl. de Universiteit van Luik onderzoek gedaan naar de bestrijding van een aantal belangrijke invasieve planten zoals Reuzenbalsemien, Reuzeberenklauw, Japanse duizenknoop e.a. Volg deze link: gestioninvasives/pages/docdispo.htm HET VERMIJDEN VAN NIEUWE INTRODUCTIES VAN INVASIEVE PLANTEN IS ECOLOGISCH EN ECONOMISCH INTERESSANTER DAN HET BEHEERSEN VAN WIJDVERSPREIDE POPULATIES IN DE NATUUR.

6 Socio-economische studie Om een inschatting te kunnen maken van het economisch belang van de invasieve planten in België, werden de boomkwekers bevraagd en catalogi bemonsterd. Daarnaast werd getracht, bij de aanvang van het project, de kennis over invasieve planten van de doelgroep in kaart te brengen. Een grootschalige enquête werd uitgevoerd. De volledige resultaten van deze socio-economische studie zal gebundeld worden in een rapport dat kan gedownload worden van onze website. ja Economisch belang Aan een aantal boomkwekers werd ook een vragenlijst voorgelegd i.v.m de economische waarde van invasieve plantensoorten. 6 % 1 % neen blanco In het diagram vindt u de procentuele antwoorden (n = 68) op de vraag Denkt u dat een handelsverbod op één of meerdere invasieve planten een bedreiging vormt voor uw bedrijf?. Zwarte lijst Rhododendron ponticum (5) Mahonia aquifolium (8) Grijze lijst Prunus laurocerasus (1) Buddleja davidii (2) 6 Aan de telers werd ook gevraagd om de invasieve planten een economische rangorde/waarde te geven (deze vindt u terug tussen haakjes inde tabel hiernaast). Uit de tabel blijkt dat van alle invasieve planten Prunus laurocerasus als de economisch belangrijkste plant wordt beschouwd. Rosa rugosa (10) Cotoneaster horizontalis (11) Amelanchier lamarckii () Robinia pseudoacacia () Acer negundo (6) Quercus rubra (7) Spiraea x billardii (9) 80% VAN DE INVASIEVE LANDPLANTEN IN BELGIË KOMEN NOG STEEDS VOOR IN DE CATALOGI EN WORDEN DUS NOG STEEDS GECOMMERCIALISEERD EN AANGEPLANT. Rhus typhina (12) Aster novi-belgii (1) Aanwezigheid (%) van invasieve landplanten in tuinbouwcatalogi in België (n= 16) Zwarte lijst Bewakingslijst Spiraea alba Hyacintoides hispanica Oenothera biennis Helianthus tuberosus Lupinus polyphyllus Fallopia japonica Mimulus guttatus Solidago canadensis Heracleum mantegazzianum Prunus serotina Duchesnea indica Spiraea douglasii Baccharis halimifolia Rudbeckia laciniata Aster novi belgii Elaeagnus angustifolia Acer rufinerve Rhus typhina Ailanthus altissima Rosa rugosa Mahonia aquifolium Rhododendron ponticum Spiraea x billardii Cotoneaster horizontalis Prunus laurocerasus Buddleja davidii Cornus sericea Acer negundo Quercus rubra Amelanchier lamarckii Robinia pseudoacacia S. Vanderhoeven, P. Brusselen Piqueray

7 Nieuws Neobiota Conferentie Neobiotia is een belangrijke internationale conferentie over biologische invasies en invasieve soorten met wetenschappelijke bijdragen tot beheersmaatregelen. Dit jaar vond het 6 de congres plaats in Kopenhagen, Denemarken, van 1 tot 17 september Het AlterIAS project was aanwezig met een poster en mondelinge communicatie. Dit congres was een goede gelegenheid om in contact te komen met andere wetenschappers en kennis uit te wisselen over de thematiek met buurlanden. Meer info: neobiota2010. VN Biodiversiteitstop in Japan De 10e Conferentie van de Partijen bij het Biodiversiteitsverdrag, die plaatsvond in Nagoya in oktober 2010, heeft 7 besluiten aangenomen. Onder hen het Strategisch Plan voor de periode Dit plan identificeert 20 doelstellingen tegen 2020, waaronder doelstelling 9 die betrekking heeft op de druk die wordt uitgeoefend door invasieve uitheemse soorten op de biodiversiteit. Tegen 2020 zullen de invasieve uitheemse soorten en de introductiewegen geïdentificeerd en geprioriteerd zijn, de prioritaire soorten zullen gecontroleerd of uitgeroeid zijn en er zullen maatregelen getroffen worden om de introductie- en vestigingswegen van deze soorten te controleren. 7 Overleg stakeholder EU De Europese Commissie (DG Environment) organiseerde op september 2010 een overlegvergadering met de EU- stakeholders om de prioriteiten voor de ontwikkeling van de toekomstige EU-strategie inzake invasieve, uitheemse soorten vast te leggen. De definitieve EU-strategie wordt verwacht tegen De Commissie zal in de komende weken werkgroepen, bestaande uit vertegenwoordigers uit de lidstaten, deskundigen en belanghebbenden, samenstellen om de inhoud van de strategie (preventie, vroegtijdige waarschuwing en snelle reactie, beheersing en uitroeiing) uit te werken.

8 FAQ IK HEB REEDS VELE JAREN EEN VLINDERSTRUIK (BUDDLEJA) IN MIJN TUIN. DEZE PLANT WOEKERT NIET EN IS AANTREKKELIJK VOOR VLINDERS. WAAROM STAAT ZE OP DE BEWAKINGSLIJST? De vlinderstruik staat momenteel in België op de bewakingslijst; zijn impact op het milieu is gematigd. De plant is tot nu toe nog niet in staat om natuurgebieden te koloniseren maar woekert vooral in stedelijke omgevingen nl. op hellingen, woestenijen, steengroeven, de randen van spoor- en wegbermen en braakliggende velden. De vlinderstruik is zeer invasief in droge en rotsachtige omgevingen maar ook in de duinen en soms langs waterwegen. Het is mogelijk dat deze struik niet woekert in uw tuin omdat deze groeiomgeving niet gunstig is voor zijn ontwikkeling. Maar Buddleja ontsnapt gemakkelijk uit siertuinen Eén individu kan tot miljoen zaden produceren die verspreid worden door de wind (95% van de zaden komen op meer dan 10m afstand van de ouderplant terecht). Buddleja kan dichtbegroeide, ontoegankelijke massieven vormen die weinig ruimte laten aan andere planten. K. Vande Capelle 8 REGEL VAN WILLIAMSON (1996): VAN DE 1000 GEINTRODUCEERDE EXOTISCHE PLANTEN WORDT SLECHTS 1 INVASIEF Contactinformatie Wenst u folders voor uw vereniging of voor een activiteit? Heeft u graag een spreker over invasieve planten? Heeft u foto s van invasieve planten of geïnvadeerde sites die u ter beschikking wenst te stellen? Kortom voor al uw opmerkingen, vragen en suggesties, kan u steeds terecht op ons centraal e- mailadres info@alterias.be Dit project wordt gecofinancierd en gesteund door de Europese Commissie en de federale en regionale administraties die verantwoordelijk zijn voor leefmilieu in België.