Transcriptie

1 Notitie Borging Alcoholmatiging Jeugd in gemeente X 1. Inleiding In 2005 startte het project Alcoholmatiging Jeugd in de Achterhoek. De gemeente heeft deelgenomen aan de fasen en In 2010 heeft het College besloten tot projectfase , om daarin o.a. tot afspraken over borging van de projectresultaten te komen. In deze notitie worden de redenen voor borging, resultaten van het project en de afspraken over borging beschreven. Advies: instemmen met de borgingsafspraken zoals vermeld in de bijlage: Reden tot borging Er is veel geïnvesteerd - in termen van samenwerking, geld, menskracht, onderzoek omdat het hier om een ernstig probleem voor jonge mensen gaat, met individuele en maatschappelijke gevolgen voor gezondheid en veiligheid op korte en lange termijn. Deze gevolgen zijn de rechtvaardigingsgrond van de inzet van de afgelopen en komende jaren. Het zou een verspilling van alle gedane investeringen zijn, als geen werk wordt gemaakt van een onderhoudsbasis. Er is dan een grote kans dat de goede resultaten bij jongeren en ouders na het project verdampen. Vanaf 2005 heeft een gemeentelijk projectleider met collega s van sport, communicatie, leerplicht, bijzondere wetten en openbare orde en veiligheid, samen met regionale partners, in de gemeente het project vormgegeven. Naast deze personele inzet heeft gemeente X de volgende subsidiebijdragen geleverd. Opmerking [i1]: Zelf het juiste invullen Verstrekte subsidie gemeente X Resultaten project Alcoholmatiging Jeugd in de Achterhoek De vraag of een diepgewortelde Achterhoekse gewoonte te veranderen is, kan met ja worden beantwoord. De resultaten van het alcoholmatigingsproject zijn positief. Allereerst is voor basisschoolkinderen belangrijke winst geboekt: - het aandeel kinderen dat in groep 7 en 8 wel eens heeft gedronken, is afgenomen van 55% in 2006 tot 31% in In 2006 dronk 10% van de basisschoolleerlingen één keer per maand of vaker, in 2010 is dit 3%. - In 2006 dronk 5% meestal twee of meer glazen per keer en in 2010 was dit verminderd tot 1%. Verder is op het voortgezet onderwijs de tien jaar opgaande trend van jonger, vaker en meer doorbroken. Dit is zichtbaar in de cijfers over kinderen uit X, gemeten via E-MOVO 2003, 2007 en 2011: - het aantal tweedeklassers dat recent alcohol heeft gedronken, is afgenomen met 39%, van 56% in 2003 naar 17% in het aantal vierdeklassers dat recent alcohol heeft gedronken, is afgenomen met 15%, van 86% in 2003 naar 71% in

2 - in 2003 drinkt 31% van de tweedeklassers op één avond vijf of meer drankjes (extra risicovol), in 2011 is dit 11%. - in 2003 drinkt 66% van de vierdeklassers op één avond vijf of meer drankjes, in 2011 is dit 56%. Nog steeds veel overmatig alcoholgebruik, wel een daling van 10%. - minder tweedeklassers (73% in 2003; 32% in 2011) en minder vierdeklassers (87% in 2003; 61% in 2011) geven aan dat hun ouders hun alcoholgebruik goedkeuren. Tot slot: drie maal, in 2006, 2007 en 2010, is via een telefonische enquête onder 250 ouders onderzoek gedaan onder ouders in de Achterhoek. De resultaten bij ouders zijn: - in 2006 keurde 41% van de ouders het goed als hun kind dat jonger was dan 16, thuis dronk. In 2010 is dat 13%. - 82% van de ouders noemt spontaan verstoorde hersenontwikkeling als schadelijk gevolg van jong alcoholgebruik. - het percentage ouders dat met hun kind van onder de 16 open over alcohol praat, is ` toegenomen van 50 naar 58%. - 40% van de ouders met een kind onder de 16 maakte in 2006 afspraken over haar alcoholgebruik, in 2010 is dit 59%. Met een kind boven de 16 was dit in % en in % van de ouders. 4. Lokale inzet loont De dalingen zoals gemeten onder tweede en vierde klas jongeren op het voortgezet onderwijs zijn afkomstig van het E-MOVO onderzoek, een vierjaarlijks internetonderzoek. De drie andere GGD en in Gelderland voeren ook E-MOVO uit. De dalingen in de Achterhoek zijn significant sterker dan de dalingen gemeten in deze drie andere GGD-regio s. Dit kan worden toegeschreven aan het project. De gunstige veranderingen bij de ouders zijn het sterkst bij de ouders die bekend zijn met activiteiten van het project. Deze resultaten maken duidelijk dat lokale inzet loont. Het gaat echter om prille veranderingen die, in een cultuur van grote acceptatie van alcoholgebruik, moeten bewijzen tijdsbestendig te zijn. De borging van deze behaalde resultaten dient daarom actief te worden aangepakt. 5. Doelen van borging De doelen van borging zijn: 1) het alcoholgebruik zoals gemeten in E-MOVO 2011 is bij de meting van E-MOVO 2015 minimaal gelijk gebleven; 2) de kennis, attitude en opvoeding van ouders is in 2014 minstens gelijk aan de metingen van het ouderonderzoek in Om dit doel te bereiken maken gemeenten, politie, Halt Gelderland, IrisZorg en GGD Gelre- IJssel afspraken over de borging. Tijdens de projectfase voerden zij voor een groot deel activiteiten uit vanuit hun basistaken. Het project was dus niet afhankelijk van projectsubsidie alleen. Dit geeft mogelijkheden om te borgen. De portefeuillehouder van het project en het verantwoordelijke afdelingshoofd zijn resp. in (maand) en (maand), in aanwezigheid van de gemeentelijke projectleider, met de GGD in gesprek gegaan over de borging. Dit gesprek is ook gehouden met de andere projectgemeenten en de betrokken instellingen. De uitkomsten van de interviews zijn verwerkt in deze notitie. Opmerking [i2]: Zelf het juiste invullen. 6. Borgingsactiviteiten De kracht van het project is de brede inzet: agendasetting en voorlichtings-, regelgevings- en handhavingsactiviteiten op plekken waar jongeren en alcohol speelt: thuis, school, horeca, 2

3 jongerenwerk en sport. Om de doelen van borging te bereiken, wordt deze brede inzet gehandhaafd. De intensiteit van de activiteiten zal echter verminderen. Een andere belangrijke factor voor het succes van het project was de afstemming en samenwerking tussen de partijen. Ook deze samenwerking krijgt een plaats in de borging. Het borgingsplan houdt er rekening mee dat in 2013 de Drank- en Horecawet (DHW) verandert en de gemeente bevoegdheden en taken erbij krijgt, zoals de taak de leeftijdsgrenzen bij alcoholverstrekking te handhaven. De eerste inzet is te borgen tot E-MOVO De uitkomsten van 2015 zullen worden vergeleken met de alcoholcijfers uit 2011 en zo zal blijken of de doelen zijn behaald. De projectgemeenten beslissen vervolgens over de consequenties van de gemeten cijfers voor de borging. In de bijlage staan de borgingsafspraken voor gemeente X beschreven. 6. Organisatie en financiën De gemeentelijk projectleider blijft het aanspreekpunt bij borging. Hiervoor wordt per jaar 50 uur opgenomen in de begroting. Hij bewaakt de uitvoering van de gemeentelijke taken, in overleg met de interne werkgroep/zijn betrokken collega s. Daarnaast bespreekt hij met de GGD de voortgang. Jaarlijks worden de borgingsafspraken geëvalueerd. In 2013 wordt de borging ondergebracht bij een regionaal ambtelijk overleg. Opmerking [i3]: Zelf het juiste invullen Op basis van de jaarlijkse evaluatie wordt bepaald of een activiteit wegens ontwikkelingen, zoals in wetgeving of in alcoholgebruik, anders dient te worden ingevuld. De organisaties hebben voor de borging van alcoholmatiging jeugd veelal een uitvoerende rol. De gemeente heeft naast haar uitvoerende rol ook een sturende rol. Zij geeft subsidies aan verenigingen en beslist bijvoorbeeld over (gedeelten van) het takenpakket van IrisZorg en jongerenwerk. De organisaties voeren de borgingsactiviteiten uit via hun basistaken, de eerdere subsidie voor extra personele uren wordt vanaf 2012 beëindigd. Op de begroting wordt wel een budget voor materiaalkosten gezet. Voor een tweejaarlijkse mailing aan jarigen en/of de verspreiding van materialen onder (sport)verenigingen en/of een jaarlijkse PR-activiteit om het onderwerp in de aandacht te houden en/of. begroot de gemeente een bedrag van.. Opmerking [i4]: Zelf het juiste invullen.. 3

4 Bijlage Borgingsafspraken project Alcoholmatiging Jeugd in de Achterhoek gemeente X tot en met december IrisZorg: - In het voorstel dat IrisZorg jaarlijks aan de centrumgemeente doet over de basistaken voor haar afdeling Preventie blijft alcoholmatiging jeugd een speerpunt. - Als belangrijke doelgroepen voor activiteiten neemt zij ouders en jongeren op. - Belangrijke setting blijft het onderwijs, met name het voortgezet onderwijs als het om basistakenpakket gaat. De inzet is dat er op alle scholen substantieel aandacht blijft voor jong alcoholgebruik via lessen voor leerlingen, scholing aan docenten, beleidsondersteuning en ouderavonden. - Voor jongerenwerk blijft de Instructie Verantwoord Alcoholschenken (IVA) in het basistakenpakket. - In de mogelijke afspraken die zij daarnaast maakt met individuele gemeenten neemt zij het basisonderwijs, de IVA voor sport en Barcode voor horeca mee. Halt Gelderland: - Na het project kan de politie jongeren die onder invloed een overtreding begaan naar Halt verwijzen. In ieder geval het reguliere Halt-aanbod blijft in stand. - Als het leertraject van Boete of Kanskaart onderdeel uitmaakt van de activiteiten van IrisZorg, zal de opgezette procedure worden vervolgd. Twee keer per jaar evalueren Verslavingszorg en Halt in dat geval het werkproces. - Districtsmedewerkers van Halt continueren de huidige werkafspraken binnen het reguliere aanbod van Halt en nemen voorlichting over werkwijze en proces mee in hun standaard instructie naar politie. Politie: - de politie verwijst jongeren die een alcoholovertreding begaan door naar Halt, - nieuwe agenten worden ingewerkt op hun rol in Boete of Kanskaart. - In de managementsrapportages wordt gemonitord of het aantal doorverwezen jongeren jaarlijks gelijk blijft, zoals als doel wordt gesteld. GGD Gelre-IJssel: - De GGD neemt de coördinerende rol voor de borging in haar basistaken op en bespreekt jaarlijks met de gemeente de voortgang. - Als onderdeel van het PGO 1 in groep 7 van het basisonderwijs en in klas 2 van het voortgezet onderwijs vindt het PGO-advies Alcohol plaats. - Vier maal per jaar levert de GGD artikelen over jeugd en alcohol voor de gemeentepagina in huisaanhuiskranten en gemeentelijke websites. - In haar rol monitort de GGD de uitvoering van de borging en brengt hierover jaarlijks verslag uit aan gemeenten en het RPSS. - De GGD levert in 2016 gegevens over het alcoholgebruik van jongeren vanuit EMOVO 2015, vergelijkbaar met de data van EMOVO De GGD zorgt via persberichten en PR-acties voor agendasetting van het onderwerp. Gemeente X: De gemeente geeft uitvoering aan haar sturende taak: - In het kader van centrumgemeente doelsubsidie bevordert zij dat alcoholtaken in het basistakenpakket van IrisZorg worden opgenomen, zoals hier bij IrisZorg genoemd. - De gemeente dringt er bij de centrumgemeente op aan dat alcoholtaken in het basistakenpakket van IrisZorg worden opgenomen, zoals hier onder IrisZorg genoemd Opmerking [i5]: Voor Doetinchem Opmerking [i6]: Voor overige gemeenten 1 PGO: Periodiek GezondheidsOnderzoek dat de afd. Jeugdgezondheidszorg van de GGD op scholen uitvoert. 4

5 - In het jaarcontract met jongerenwerk vraagt de gemeente activiteiten rond alcoholmatiging jeugd op te nemen. - In het budgetcontract van een subsidiënt met jongeren als doelgroep, neemt de gemeente de afspraak op dat de subsidiënt alcoholbeleid opstelt, bekend maakt en nadere uitwerking geeft. - In de subsidieverlening aan sportverenigingen neemt de gemeente de voorwaarde van de IVA voor barvrijwilligers op. - Bij IrisZorg koopt zij uren in voor voorlichting op het basisonderwijs. - Aan de vergunningverlening richting niet-commerciële horeca verbindt de gemeente leeftijdseisen of toegangstijden. - a. De gemeente stelt voor per verordening aangewezen horecagelegenheden een hogere toegangsleeftijd in. - b. In ruil voor langere openingstijden stelt zij via het horecaconvenant voor de horeca een toegangsleeftijd van18 jaar in. - c. De gemeente vervroegt de sluitingstijden om indrinken tegen te gaan. - De gemeente verleent enkel ontheffing op de vergunningverplichting voor evenementen waar weinig kinderen of jongeren zijn en/of enkel na een zeker tijdstip. De gemeente geeft vorm aan haar uitvoerende rol: - Vier maal per jaar staat op de gemeentepagina een artikel over alcoholmatiging jeugd. - Op de gemeente- of CJG-site staat drie keer per jaar informatie over jeugd en alcohol. - Zij sluit zich aan bij de regionale denktank over de handhaving van de leeftijdsgrenzen. - De gemeente gaat in overleg met de bezochte bedrijven van het mysteryshoponderzoek om de handhaving van de leeftijdsgrens te verbeteren 2. - Alcoholmatiging jeugd keert terug op het horecaoverleg: hoe zorgt de horeca ervoor dat niet aan te jonge kinderen wordt geschonken of overmatig wordt gedronken door 16- plussers? Aandacht voor geen prijsacties en scholing personeel. - De gemeente mailt jaarlijks de sportverenigingen over alcoholmatiging jeugd, inclusief clubbladartikels en het aanbod voor een IVA. - Jaarlijks bespreekt de gemeente met het jongerenwerk het alcoholbeleid en de praktijk: polsbandjes, voorlichting, begeleiding en doorverwijzing. - De gemeente volgt de uitvoering van de opgenomen taken rond alcoholmatiging jeugd in het horecaconvenant en trekt eventueel consequenties. Voor alle samenwerkingspartners geldt: - Nieuwe medewerkers worden in het project en de borging daarvan ingewerkt. Opmerking [i7]: Of a of b Opmerking [i8]: Of b of c 2 Zie: Vervolgmogelijkheden mysteryshoponderzoek, november 2011, Project Alcoholmatiging Jeugd in de Achterhoek en Stedendriehoek, GGD Gelre-IJssel. 5