HET TESTEN VAN CENTRAAL AUDITIEVE PROCESSEN BINNEN HET CHC-MODEL

Transcriptie

1 HET TESTEN VAN CENTRAAL AUDITIEVE PROCESSEN BINNEN HET CHC-MODEL Theoretische achtergrond en praktische voorbeelden Allart Knoop, Charlotte Mostaert, Katrien Vermeire VVL-congres

2 De meerwaarde van het CHC-model bij diagnostiek van dyslexie Liesbet De Kerf Het testen van centraal auditieve processen binnen het CHC-model: theoretische achtergrond en praktische voorbeelden Allart Knoop, Charlotte Mostaert & Katrien Vermeire 15u40-16u00 > Onderzoek naar de relatie tussen dyslexie en centraal auditieve verwerkingsprocessen > Celine Bernaerdt, Allart Knoop, Charlotte Mostaert, Jolien Schellekens en Annelore Wevers

3 Hoofdstuk 1: het CHCmodel 3

4 CATTELL-HORN-CARROLL (CHC)-MODEL psychometrisch intelligentiemodel hiërarchisch framework van de menselijke cognitieve vaardigheden in drie strata algemene intelligentie g (III) brede cognitieve vaardigheidsdomeinen G.. (II) smalle cognitieve vaardigheidsdomeinen (I) 4

5 Rauws et al. (2014) 5

6 Magez (2011) 6

7 CROSS BATTERY APPROACH (XBA) BCV (brede cognitieve vaardigheden) Gf (vloeiende intelligentie) NCV (nauwe cognitieve vaardigheden) Subtests (8;00-8;11) Lading op andere NCV/BCV Redeneren Inductie WNV Matrix redeneren SON-R 6-40 Analogieën SON-R 6-40 Categorieën Kwantitatief redeneren Gq (kwantitatieve kennis) Wiskundige kennis Wiskundige prestaties WISC-III Rekenen Gsm/Gf - kwantitatief redeneren Gc (gekristalliseerde intelligentie) Algemene kennis WISC-III Informatie Lexicale kennis WISC-III Woordkennis Gc - taalontwikkeling CELF Actieve woordenschat 7

8 PROFIELANALYSE sterkte/zwakte-analyse 8

9 CHC-MODEL: SAMENVATTING actueel psychometrisch intelligentiemodel weg van IQ in een cijfer sterkte/zwakte-analyse op maat van het kind cross battery 9

10 10 Gf I RG RQ Gc KO LD VL LS CM MY OP Gkn KL KF LP A5 K1 MK BC Gq KM A3 Grw RD RC RS SG EU WA WS Gsm MS MW Glr MA MM M6 NA FA FE SP FO FI FW FF Gv Vz SR CS CF MV SS PI IF II PN IM Ga PC US UR UM U8 UP U1 U9 UL Go OM Gh Gp P3 P6 P2 P1 P7 P8 A1 P4 Gk Gs P R9 N RS WS Gt R1 R2 R4 R7 IT Gps R3 WS PT MT

11 Hoofdstuk 2: Ga binnen het CHC-model 1 1

12 Ga Ga Phonetic Coding (PC) Speech sound discrimination (US) Resistence to auditory stimulus distortion (UR) Memory for sound patterns (UM) Maintaining and judging rhythm ( U8) Musical discrimination and judgement (U1 U9) Absolute pitch (UP) Phonetic Coding Analysis Phonetic Coding Synthesis General sound discirimination Temporal tracking Sound duration / intensity discrimination Sound frequency discrimination Hearing and speech threshold Sound localization (UL) 12

13 AUDITIEVE INFORMATIEVERWERKING Verschillende historische benaderingen (Jerger, 2009; Miller, 2011) eind 19 e en begin 20 e eeuw verband tussen hersenbeschadiging en problemen met receptieve en expressieve taal nu: drie benaderingen audiologische benadering benadering met nadruk op taalverwerking psycho-educationele benadering 13

14 AUDIOLOGISCHE BENADERING Dichotic Digit Test (Broadbent, 1958, Kimura, 1961) Staggered Spondaic Word Test (Katz, 1962) Frequency Pattern Test & Duration Pattern Test (Pinheiro & Musiek, 1985) Gaps in Noise Test (Musieket al., 2005) 14

15 TAALVERWERKING Geluiden en taal Taal- en leerproblemen 15

16 PSYCHO-EDUCATIONELE BENADERING Gf - Gc brede G - vaardigheden 3 strata 16

17 GA Auditory Processing (Ga) requires the perception, analysis and synthesis of patterns among auditory stimuli as well as the discrimination of subtle differences in patterns of sound and speech when presented under distorted conditions (Flanagan & Ortiz, 2001). Verenging van de definitie (Schneider & McGrew, 2012): het vermogen om betekenisvolle non-verbale akoestische stimuli te detecteren en te verwerken Ga functioneren van het perifeer gehoororgaan van gesproken taal 17

18 Ga Ga Phonetic Coding (PC) Speech sound discrimination (US) Resistence to auditory stimulus distortion (UR) Memory for sound patterns (UM) Maintaining and judging rhythm ( U8) Musical discrimination and judgement (U1 U9) Absolute pitch (UP) Phonetic Coding Analysis Phonetic Coding Synthesis General sound discirimination Temporal tracking Sound duration / intensity discrimination Sound frequency discrimination Hearing and speech threshold Sound localization (UL) 18

19 GA Phonetic Coding het vermogen fonemen te onderscheiden binnen een gesproken woord fonologisch bewustzijn én fonemisch bewustzijn belangrijke voorspeller van individuele verschillen in leesontwikkeling (Melby-Lervåg, Lyster, & Hulme, 2012) 19

20 GA Speech sound discrimination het vermogen om verschillen tussen spraakklanken (maar niet op het niveau van fonemen) waar te nemen in ideale luisteromstandigheden Resistence to auditory stimulus distortion het vermogen om spraak te blijven verstaan in achtergrondrumoer of bij vervorming van het signaal. 20

21 GA Memory for sound patterns het vermogen duur- en frequentiepatronen te onthouden. Gsm Musical Discrimination & Judgement het vermogen om uitspraken te doen over melodie, harmonie en variaties binnen een muziekstuk. Sound localization het vermogen om de bron van een geluid te plaatsen in de ruimte Maintaining and judging rythm en Absolute pitch? 21

22 Hoofdstuk 3: Ga testen 2 2

23 GA TESTEN NCV Code Anderstalig Mogelijks? Phonetic Coding (PC) Speech sound discrimination (US) Resistence to auditory stimulus distortion (UR) Memory for sound patterns (UM) Maintaining and judging rhythm ( U8) Musical discrimination and judgement (U1 U9) CELF Fonologisch bewustzijn DST Klanksplitsing en letterverwisseling???? WJ III Absolute pitch (UP)?? Sound localization (UL)?? Spraak in ruis PPT / DPT???? 23

24 Hoofdstuk 4: auditieve vaardigheden buiten Ga 2 4

25 Ga is an adolescent social butterfly flittering from factor to factor, not readily defined or understood by others, and still in an awkward formative stage of adolescent theoretical and psychometric identity formation (Schneider & McGrew, 2012)

26 Gc Gsm/ Gwm Language development (LD) Phonetic coding (PC) Memory for sound patterns (UM) Memory Span (MS) Ga

27 CHC EN WERKGEHEUGEN CHC Werkgeheugenmodel van Baddeley (2000) Working memory capacity Central Executive Glr Gsm/ Gwm Memory span Visuospatial sketchpad Episodic buffer Phonological loop spatial auditory Long term memory 27

28 Hoofdstuk 5: onderzoek binnen Code 2 8

29 ONDERZOEKSDOEL adviezen op maat van het kind Bij zwakke Ga: (Flanagan, Alfonso, Sotelo-Dynega & Mascolo, 2012) horen en/of verwerken van oraal aangeboden informatie aandachtig blijven luisteren in rumoerige omgeving bepalen uit welke richting geluid komt discrimineren tussen geluiden leren van een tweede taal 29

30 ONDERZOEKSDOEL Pilootfase zoektocht naar tests die aanleiding kunnen geven tot specifieke en praktische adviezen bij uitval Ga Torfs (2013)» Testbatterij AVS (Arteveldehogeschool, 2012), 15 dyslectische proefpersonen» Pitch pattern test (UM) scoren hoger (med 96%) dan de norm (med 89 %) (p = 0.003)» Staggered spondaic word test (MS) scoren niet afwijkend van de norm (p=0.873)» Dichotische cijfertest van Kimura (MS) geen significante afwijking van de norm, maar RE? 30

31 ONDERZOEKSDOEL Pilootfase voortzetting, in samenwerking Libra Revalidatie en Audiologie Schellekens & Wevers (2014) Nijmeegse testbatterij (Neijenhuis et al., 2003)» woorden-in-ruis (UR)» DDT (MS)» gefilterde spraak (UR) 15u40-16u00 > Onderzoek naar de relatie tussen dyslexie en centraal auditieve verwerkingsprocessen > Celine Bernaerdt, Allart Knoop, Charlotte Mostaert, Jolien Schellekens en Annelore Wevers 31

32 WERKGEHEUGEN Uitgangspunt: verband centraal auditief functioneren en centraal cognitief functioneren in kaart brengen normaalhorende jongeren vs ouderen Verbaal werkgeheugen» Het vermogen om verbale informative tijdelijk beschikbaar te houden voor verdure verwerking (Baars & Gage, 2013) = MS» Reading span test (van den Noort, Bosch, Haverkort, & Hugdahl, 2008) Visuospatieel werkgeheugen» idem voor visuospatiële informatie = MS» Corsi blokkentest (Corsi, 1972) Temporele resolutie» het bepalen van de kleinst waarneembare stilteperiode in een ruis =??» Gaps in Noise test (Musiek et al., 2005) Zinsverstaan in ruis = UR 32

33 RESULTATEN score VWM score VWM regression VSWM score VSWM regression age 33

34 RESULTATEN Zowel verbaal als visuospatieel werkgeheugen gaat achteruit met de leeftijd (MS) Auditieve taken spraakverstaan in ruis (UR) correleert met verbaal werkgeheugen (r = ; p = 0.038) temporele resolutie (??) correleert niet met verbaal werkgeheugen of spraakverstaan in ruis 34

35 BEDANKT VOOR HET LUISTEREN! 35

36 Contactpersonen: Allart Knoop Charlotte Mostaert Tel Website: VVL-congres

37 REFERENTIES Baddeley, A. D. (2002). Is Working Memory Still Working? European Psychologist, 7(2), Evans, J. J., Floyd, R. G., McGrew, K. S., & Leforgee, M. H. (2002). The relations between measures of Cattell-Horn-Carroll (CHC) cognitive abilities and reading achievement during childhood and adolescence. School Psychology Review, 31(2), Flanagan, D. P., Alfonso, V. C., Sotelo-Dynega, M., & Mascolo, J. T. (2012). Use of Ability Tests in the Identification of Specific Learning Disabilities (SLD) within the context of an Operational Definition. In D. P. Flanagan & P. L. Harrison (Eds.), Contemporary intellectual assessment: theories, tests, and issues. New York: Guilford Press. Flanagan, D. P., Ortiz, S. O., & Alfonso, V. C. (2013). Essentials of cross-battery assessment (Vol. 84). John Wiley & Sons. Jerger, J. F. (2009). The concept of auditory processing disorder: A brief history. In A. T. Cacace & D. J. McFarland (Eds.), Controversies in central auditory processing disorder. San Diego (CA): Plural Publishing Inc. Magez, W. (2011). De I van IQ. IQ voor Slimmies. Caleidoscoop, 21(1), Magez, W., & De Cleen, W. (2009). Intelligentiemeting in nieuwe banen: De integratie van het CHC-model in de psychodiagnostische praktijk. Brasschaat: CAP vzw. McGrew, K. S. (2005). The Cattell-Horn-Carroll Theory of Cognitive Abilities: Past, Present, and Future. Medwetsky, L. (2002). Central Auditory Processing. In J. Katz (Ed.), Handbook of Clinical Audiology (5th ed., pp ). Baltimore (MD): Lippincott Williams & Wilkins. Melby-Lervåg, M., Lyster, S.-A. H., & Hulme, C. (2012). Phonological skills and their role in learning to read: A meta-analytic review. Psychological Bulletin, 138(2), Miller, C. A. (2011). Auditory Processing Theories of Language Disorders: Past, Present, and Future. Language, Speech, and Hearing Services in Schools, 42(July), Rauws, G., Geerinck, K., Magez, W., & Bos, A. (2014). Van IQ naar cognitief vaardigheidsprofiel: een introductie in het CHC-model. Impuls, 44(4), Schellekens, J. (2014). Onderzoek naar de relatie tussen dyslexie en centrale auditieve verwerkingsprocessen. Deel 1: het verband tussen centrale auditieve verwerkingsprocessen en dyslexie bij kinderen. (Niet-gepubliceerde bachelorproef). Thomas More, Antwerpen. Schneider, W. J., & McGrew, K. S. (2012). The Cattell Horn Carroll Model of Intelligence. In D. P. Flanagan & P. L. Harrison (Eds.), Contemporary intellectual assessment: theories, tests, and issues (pp ). New York: Guilford Press Sternberg, R. J. (2012). Intelligence. Wiley Interdisciplinary Reviews: Cognitive Science, 3(5), Torfs, S. (2013). Onderzoek naar auditieve verwerkingsproblemen bij dyslectische adolescenten tussen 13;00 en 18;11 jaar (Niet-gepubliceerde bachelorproef). Thomas More, Antwerpen. Vermeire, K., Knoop, A., & De Sloovere, M. (2014). Centraal auditieve en cognitieve verwerking bij oudere volwassenen: achterliggende theorieën en hoe testen we deze verwerking. Logopedie, 27(5), Wevers, A. (2014). Onderzoek naar de relatie tussen dyslexie en centrale auditieve verwerkingsprocessen. Deel 2: het verband tussen de Nijmeegse Testbatterij, de 3DM en de dyslexie-indicatoren van Blomert. (Niet-gepubliceerde bachelorproef). Thomas More, Antwerpen.