Verslag van themadag Ruwvoer en een lage melkprijs die gehouden is op 1 juni 2016 in Megchelen (GLD)

Transcriptie

1 De Nederlandse Vereniging voor Weide- en Voederbouw (NVWV) Verslag van themadag Ruwvoer en een lage melkprijs die gehouden is op 1 juni 2016 in Megchelen (GLD) Anno 2016 ziet de melkveehouderij in Nederland en Vlaanderen zich geconfronteerd met een lage melkprijs. In de praktijk horen we bij ondernemers geluiden als dat het anders moet. Alleen wat moet dan precies anders in de bedrijfsvoering? Gaat het om een in het verleden gekozen strategie en de daaraan gekoppelde financiering? Of zijn er meer tactische keuzes te maken waar het gaat om de rol van ruwvoer in het bedrijfssysteem om een grotere marge te realiseren? Of is het slechts een kwestie van het verbeteren van het management op het bedrijf? De hoofdvraag voor deze themadag is: Wat kan ruwvoer bijdragen aan positieve bedrijfsresultaten nu de melkprijs sterk onder druk staat? De themadag bestaat s morgens uit een inleiding door Tom Keuper over zijn bedrijfsfilosofie en een bezoek aan zijn bedrijf. Na de lunch gevolgd door een drietal inleidingen over de rol van gras, klavers en ruwvoer in de kostprijs van melk en een discussie onder leiding van dagvoorzitter Agnes van den Pol van Dasselaar over de lessen die getrokken kunnen worden uit de geschiedenis van de voederwinning. De themadag werd bijgewoond door 37 personen. 1

2 Programma van de themadag Ruwvoer en een lage melkprijs 10:45 uur Opening van themadag door dagvoorzitter: Agnes van den Pol van Dasselaar (Wageningen UR Livestock Research / CAH Vilentum) 10:50 uur Introductie van bedrijfsfilosofie door Tom Keuper, vertrek naar zijn bedrijf en uitleg over zijn praktijkervaringen met economisch beweiden uur Lunch uur Verdiepend programma met de volgende thema s: o Relatie(s) financiële prestaties en technische kengetallen, zijn die er? - Hans Dirksen (DMS) en Edward Ensing (Barenbrug) o De rol van ruwvoeders in de kostprijs van melk - Diane Schoonhoven (Boerenbond) o De rol van klaver en andere vlinderbloemigen bij het besparen van kosten - Jan de Wit (Louis Bolk Instituut) o Welke lessen uit de geschiedenis van de voederwinning kunnen we trekken als voorspeller van de toekomst? introductie door Rienk van der Berg, Sije Schukking en Henk van Dijk aan de hand van de presentatie die ze voor EFG2015 hebben gemaakt o Inhoudelijke discussie - o.l.v. dagvoorzitter uur Afsluitende netwerkborrel Agnes van den Pol van Dasselaar (Wageningen UR Livestock Research/ CAH Vilentum) geeft een korte introductie van het thema en laat een grafiek uit internationaal onderzoek zien waaruit blijkt dat er een verband is tussen de totale kosten van melkproductie en het percentage gras in het rantsoen: bij meer gras in het rantsoen worden de kosten lager. Uit haar eigen onderzoek onder Nederlandse omstandigheden bleek dat bij een hogere vers grasopname per koe het inkomen per kg melk hoger is in vergelijking tot dat bij melkkoeien die hele jaar op stal worden gehouden. Aansluitend ging ze nog kort in op de thema s waaraan binnen het lectoraat Beweiding bij CAH Vilentum wordt gewerkt: meer melk uit gras, meer geld met minder werk en mind-set veehouder. Tom Keuper beschrijft de opzet van zijn bedrijf waarop 115 melkkoeien en 50 stuks jongvee worden gehouden op een oppervlakte van 54 ha grasland, waarvan 44 ha beweidbaar is met de melkkoeien. De melkproductie is gem kg/melkkoe met 4,5% vet en 3,5 % eiwit. De bedrijfsvoering staat in dienst van weiden. De doelstelling is (zie ook de power point presentatie): Maximale grasgroei realiseren (streven naar gemiddeld >13t ds/ha) Hoge grasopname per koe ( >3000 kg/jaar) Verlengen graasseizoen ( >250dgn/jaar) Voorjaarskalvende veestapel. Om een maximale grasgroei te bereiken wordt: Weiden in dienst van de grasgroei gesteld Afgegraasd tot 4 cm Ingeschaard bij 2,5 3 bladstadium Rotatielengte aangepast door het seizoen Wekelijks een Farmwalk met grashoogtemeter gemaakt Gepland met behulp van Grasswedge, waarbij met groeitrappen wordt gestuurd om een optimaal mogelijk graslandgebruik te realiseren. Tom geeft aan zijn bedrijfssysteem ingericht te hebben op: Lagere krachtvoerkosten Lagere machine/loonwerkkosten Betere diergezondheid Robuust bedrijfssysteem. Zijn stelling is: Gras verbouw je om melk van te maken, niet om in te kuilen! 2

3 Tijdens de rondgang over zijn bedrijf benadrukt Tom dat hij kiest voor laat doorschietende rassen om meer beweidingsruimte te creëren en een zo vlak mogelijk groeipatroon over het seizoen te krijgen. Hij schaart in bij een lage opbrengst en hoge voederwaarde en de koeien blijven 12 uur in een blok en krijgen daarna een vers stuk gras. De beweiding begint vaak al in tweede helft van maart. De koeien krijgen in de zomer geen maïs bijgevoerd en krijgen 2 x 1,25 kg krachtvoer per dag als een soort lokbrok in de melkstal. De kunstmestgift bedraagt tussen 150 en 170 kg N/ha. Maaien gebeurt steeds in kleine blokken van max. 7 ha tegelijk. Bij een grasopbrengst van 12 ton ds/ha is het bedrijf zelfvoorzienend. Klaver wordt vooral gezien als een goed bestanddeel in de grasmat om de melkproductie op peil te houden als het gras wat steengeliger is geworden. Het fokdoel op dit bedrijf is een wat kleinere koe van 500 kg, die 7000 kg melk/jaar produceert met 4 % eiwit en een levensduur van 4 lactaties. 3

4 Edward Ensing van Barenbrug heeft samen met Hans Dirksen (DMS) nagegaan of de lage melkprijs invloed heeft op het grasbeheer. In zijn inleiding (zie powerpoint presentatie) vertelt Edward dat ze een analyse hebben gemaakt van bedrijfsstijlen. Ze onderscheiden daarbij vier groepen: kostenbespaarders, schaalvergroters, koeienboeren en arbeidsbespaarders. In elke groep blijkt dat als je bij de top van de groep zit, je een goed saldo hebt maar in elke bedrijfsstijl ben je gevoelig voor melkprijsschommelingen. De schaalvergroters realiseren de laagste arbeidsopbrengst. In de actualiteit van 2016 speelt de kringloopwijzer een belangrijke rol op melkveebedrijven. De kringloopwijzer maakt duidelijk dat er een groot gat zit tussen de berekende potentiële opbrengst van grasland en de gerealiseerde opbrengst. Ook de spreiding tussen bedrijven is enorm: meer dan 5000 kg ds/ha. Uit de analyses van bedrijfsgegevens door DMS blijkt dat kostenbespaarders in het algemeen efficiënter omgaan met stikstof en ook een betere fosfaatbenutting realiseren. De conclusie is dat een hoge benutting van eigen land loont. Edward verbindt daaraan ook een conclusie over groei van bedrijven: optimaliseer eerst je bedrijfsvoering en ga dan pas groeien in omvang en niet andersom. Tussen 2001 en 2015 is de hoeveelheid melk per VAK gestegen van kg naar ca kg. De voerkosten nemen toe naarmate een bedrijf intensiever wordt. Om deze trend te doorbreken vraagt dit om de ruwvoerproductie en -benutting van het eigen land te verbeteren en kritisch te zijn op de bewerkingskosten. Edward adviseert om daarbij te streven naar 16-18% ruw eiwit in het gras, 20% ruw eiwit in weidegras in niet nodig. Ook de voederwaarde van het gras is daarbij belangrijk. Een vuistregel is dat per 50 VEM meer in het gras de koeien een kg gras meer opnemen. Het grasbestand is daarbij een factor die van belang is om een goede graskwaliteit te bereiken, klaver past daarbij een ook een soort als smalle weegbree heeft goede eigenschappen. Edward sluit af met de conclusie: De melkprijs heeft invloed op het graslandbeheer, maar ook bij een hoge melkprijs is veel gras van eigen land het meest rendabel. De volgende spreker is Diane Schoonhoven (Boerenbond). Zij gaat in op het aandeel van de ruwvoerkosten in de kostprijs van melk op basis van de uitkomsten van bedrijfseconomische boekhoudingen van 400 gespecialiseerde Vlaamse melkveebedrijven. (zie bijgaande powerpoint presentatie). De kostprijs per l melk is in afgelopen jaren sterk gestegen van 24 ct in 2004 tot ct in Belangrijkste stijgers zijn de krachtvoerkosten en de variabele ruwvoerkosten. De melkproductie steeg in die jaren van l per melkkoe in 2004 naar l in Een deel van de kostenstijging per ha is gecompenseerd door toegenomen melkproductie per ha. De stijging van de graslandkosten is vooral veroorzaakt door hogere loonwerktarieven. Ook in de gegevens van Diane blijkt dat de verschillen tussen bedrijven groot zijn. Diane heeft haar bedrijven opsplitst in vier groepen van 100 bedrijven per groep op basis van het saldo per koe in het jaar

5 Q1 Q2 Q3 Q4 Saldo/koe ( ) Arbeidsinkomen/koe ( ) Arbeidsinkomen/100 liter ( ) 1,25 6,05 8,27 11,56 Arbeidsinkomen/ha ruwvoer ( ) Bedrijfsoppervlakte (ha) 48,0 53,1 54,0 54,9 Eigendom (ha) 12,7 14,4 15,5 17,1 Gewerkte uren Aantal koeien Geproduceerde liters Aantal koeien Melkproductie/koe Melkprijs ( /100 l) 31,84 34,60 Krachtvoer ( /koe) Ruwvoer Uit de analyse blijkt dat de betere bedrijven nauwelijks meer krachtvoer gebruiken, maar daarmee wel veel meer melk produceren en het krachtvoerverbruik per 100 l melk is onafhankelijk van de melkgift. Ook de hoeveelheid melk die koeien uit ruwvoer produceren is onafhankelijk van de melkproductie per koe. Om een lage kostprijs te kunnen realiseren gaat het om een optimale melkproductie per koe op basis van een maximale benutting van eigen geteeld ruwvoer. Dat levert efficiënt geproduceerde liters zodat kostprijs per liter daalt bij een hoge melkproductie! Diane licht dit verder toe aan de hand van een aantal voorbeelden. Ze sluit af met de conclusie: Houd je voerkosten in de hand door kwalitatief goed eigen ruwvoer te winnen en te benutten! Als laatste spreker gaat Jan de Wilt (Louis Bolk Instituut) in op de rol van Vlinderbloemigen voor het verlagen van de kostprijs (zie bijgaande powerpoint presentatie). Hij gaat daarbij vooral in op de voordelen van gras - rode klaver mengsels. Hij laat ook zien dat als je over vlinderbloemigen op melkveebedrijven praat je het vooral van grasklaver moet hebben: de andere vlinderbloemigen hebben een te lage productie per ha. Gras-klaver mengsels hebben ook voordelen als bodemverbeteraar en koppelen een goede beworteling door het gras met een actief bodemleven (veel wormen) door klaver wat resulteert in een betere bodemstructuur en waterinfiltratie. Jan wijst ook op de verschillen tussen rode en witte klaver in het grasland: Gras met witte klaver: voordeel voor extensievere bedrijven; vraagt aandacht: je moet er een succes van willen maken Gras met rode klaver: 400,-/ha voordeel bij maaiweides; past bij een hoge arbeidsefficiëntie: minder risico + eenvoudige vuistregels Rode klaver helpt ook om een gezonde vruchtwisseling /gezonde bodem te bereiken, bijv. in een samenwerking akkerbouw-melkveehouderij met rode klaver 5

6 Ontwikkeling van de voedervoorziening op melkveebedrijven in Nederland. Voor het EGF symposium in 2015 hebben de leden Rienk van der Berg, Henk van Dijk en Sije Schukking vanuit hun lange betrokkenheid bij de melkveehouderij, het graslandmanagement, de voederwinning en de teelt van voedergewassen een boeiende foto-presentatie samengesteld over de ontwikkelingen in de voedervoorziening in Nederland in afgelopen 50 jaar. Deze foto s zijn op posters gepresenteerd tijdens de mid-conference tour in Dronten. Omdat niet alle NVWV-leden hebben kunnen deelnemen aan het EGF 2015 symposium zijn de posters aan het eind van deze themadag opnieuw gepresenteerd en is in een aantal kleine groepen gediscussieerd over de lessen die vanuit de geschiedenis kunnen worden getrokken voor de toekomst. Henk, Sije en Rienk hebben deze ontwikkeling ook op schrift verwoord, dit artikel is op de website van de NVWV te downloaden. Na deze discussie in kleine groepen bedankt de dagvoorzitter Agnes van den Pol van Dasselaar alle sprekers en sluit de bijeenkomst af. Bijlagen: Voor de getoonde Powerpoint presentaties zie e bijeenkomst Artikel: Ontwikkeling voedervoorziening op melkveebedrijven in Nederland door H. van Dijk, S. Schukking en R. van der Berg. Daarnaast zijn er op deze thema dag foto s gemaakt die eveneens terug te vinden zijn op de website. Verslaglegging: Hein Korevaar, secretaris NVWV 6