Meisjescriminaliteit. Congres Meisjes met ernstig probleemgedrag Amsterdam, 8 december 2011 Anne-Marie Slotboom Vrije Universiteit Amsterdam

Transcriptie

1 Meisjescriminaliteit 1 Cijfers, m ogelijke v erklaringen en aanpak Congres Meisjes met ernstig probleemgedrag Amsterdam, 8 december 2011 Anne-Marie Slotboom Vrije Universiteit Amsterdam

2 2

3 3

4 Meisjes zijn lastig, manipulatief Meisjes zijn moeilijk bereikbaar Vaak kennen ze een heel rijtje SOA s uit hun hoofd, alleen weten ze niet hoe ze hun gedrag moeten veranderen Meiden zijn leuk, bereid veel te doen, als ze je vertrouwen Meisjes kruipen onder je huid Meisjes doen net of ze iets geleerd hebben, maar even later staan ze weer in hun korte rokje en strakje truitje bij de verkeerde jongens Als de druk te groot wordt geven ze het op De problemen zijn net een ondergronds brandje, denk je dat je het geblust hebt, komt het ineens ergens anders weer boven Meisjes proberen alles uit 4

5 Meisjes criminaliteit Wat doen meisjes? Welke risicofactoren van belang? Mogelijke verklaringen? Hoe interveniëren? 5

6 Trend in aangehouden jarige verdachten per 100 inwoners 6 meisjes jongens totaal vernieling & openbare orde vermogen geweld totaal vernieling & openbare orde vermogen geweld

7 Prevalence (%) Wat doen ze en op welke leeftijd? Sekse verschillen in delinquentie Geregistreerde criminaliteit 2005 (aantal verdachten) Age Bron: HKS, Bevolkingsstatistiek Boys Girls

8 Prevalence (%) Volgens zelfrapportage Wat doen ze en wanneer? Sekse verschillen in delinquentie Age Boys Girls Bron: WODC Monitor Zelfgerapporteerde jeugdcriminaliteit 2005

9 8 april :16 EMMER-COMPASCUUM - Twee 13-jarige meisjes uit Emmer-Compascuum (Drenthe) hebben bekend dat ze eind februari 36 auto's hebben vernield. Het duo zegt tot hun daad te zijn gekomen na overmatig alcoholgebruik. 9 De tieners brachten de bewuste avond door met vrienden en trokken daarna beiden in beschonken toestand de buurt in om ruitenwissers en spiegels van geparkeerde auto's te slopen.

10 10 WOENSDAG 5 JANUARI 2011 Meisjes bijten politieagenten Twee meisjes van 14 en 15 jaar uit Heerhugowaard zijn dinsdagavond aangehouden nadat ze hun tanden in twee agenten hadden gezet. De meisjes waren door een medewerkster van een supermarkt aangesproken op vervelend gedrag. Het 15-jarige meisje had een medewerkster van de winkel bedreigd.omdat de meisjes bij de uitgang bleven staan, werd de politie gebeld. Bij hun aanhouding verzetten de meisjes zich hevig waarbij twee agenten werden geschopt en gebeten. De agenten hebben aangifte gedaan van mishandeling.

11 Aantallen verdachte jongens en meisjes van geweldsmisdrijven in

12 Voorbeelden geweldsdelicten Openlijk in vereniging geweld plegen tegen mensen op openbare weg: haren trekken, schoppen, trappen tegen hoofd, keel dichtknijpen Schoppen, haren trekken, hoofd tegen stoep slaan, in wang bijten In het gezicht en in buik trappen en aan haren trekken Slaan in het gezicht en geven van knietjes 12

13 Geweldsdelicten meisjes Veel lichte delicten als bedreiging en mishandeling Geen overeenkomstig beeld van stijgende criminaliteit in zelfrapportage Veranderd beleid politie en justitie vechtpartijen rond scholen, geweld in thuissituatie 13 ze had ruzie met haar moeder en werd zo kwaad dat ze haar moeder heeft geslagen en gevochten en spullen door het huis gegooid

14 Wat zeggen de cijfers? Stijging geregistreerde criminaliteit meisjes harder dan bij jongens, vooral geweldsdelicten Verschillen zelfrapportage veel minder groot op 15 jaar zelfs gelijk Piek meisjes eerder (15 jaar) dan bij jongens (18-20 jaar) 14 Welke vragen roepen de cijfers op: Wat weten we over achtergronden van delinquent gedrag bij meisjes? Moeten we ze hetzelfde aanpakken als jongens?

15 Verklaringen delinquentie bij meisjes (en jongens) Definitie van sekseverschillen verschillen in gedrag, bepaald door zowel biologische als socialisatieprocessen 15 Ontwikkelings- en levensloopbenadering: op verschillende momenten in levensloop hangen verschillende risico (en beschermende) factoren samen met delinquentie Maar: zelfde verklaringen jongens en meisjes (genderneutraal) of verklaringen sekse-specifiek? En waarom meisjes minder delinquent dan jongens? Differential vulnerability hypothese Differential exposure hypothese

16 Oorzaken verschillen delinquentie tussen meisjes en jongens Blootstelling: meisjes en jongens worden verschillend blootgesteld aan risicofactoren. VB1: Jongens lagere zelfcontrole dan meisjes, meer foute vrienden VB2: Meisjes meer traumatische ervaringen dan jongens 16 Sensitiviteit: risicofactoren hangen sterker samen met delinquentie van meisjes dan van jongens of andersom VB: internaliserende (angst, depressie) hangen sterker samen met delinquentie van meisjes dan van jongens

17 Risicofactoren in individuele domein 17 Unieke factoren voor meisjes Mentale gezondheid affectieve (angst) stoornissen depressie suicidaal gedrag Lichamelijke rijping Gedeelde factoren jongens verschil in blootstelling Traumatische ervaringen seksueel misbruik fysiek misbruik Persoonlijkheid lage zelfcontrole Positieve attitude tov delinquentie Gedeelde factoren met jongens Persoonlijkheid ADHD intelligentie Gedragsproblemen aggressie Riskante leefstijl middelengebruik ongestructureerd samenzijn Niveau morele ontwikkeling

18 Risicofactoren in gezinsdomein 18 Uniek voor meisjes Gedeelde factoren jongens verschil in blootstelling Gedeelde factoren met jongens Ouder-kind relatie lage kwaliteit moeder-kind relatie Risicovolle opvoedingssituatie Weinig responsieve moeder Weinig steun Weinig openheid naar ouders Ouder-kind relatie lage kwaliteit vader-kind relatie conflicten in gezin Risicovolle opvoedingssituatie weinig monitoren harde disciplinering Gezinssituatie criminaliteit in gezin

19 Conclusie: Andere verklaring of niet? 19 Meisjes internaliserende problemen + relationele problemen naast externaliserende problemen (agressie, riskante leefstijl) Moeten meisjes dus meer problemen hebben om delinquent te worden?

20 Genderparadox Meisjes hebben meer risico s nodig (op meer domeinen) om delinquent te worden maar eenmaal delinquent, dan ook ernstig. Bewijs-matig 20 Vooral gevonden in justitiële samples problematiek meisjes ernstiger Dus: is er zoiets als een drempel om delinquent te worden of drempel om vervolgd/veroordeeld te worden?

21 Wat betekent dit voor de aanpak van meisjes? Komen pas later in beeld van (hulpverlening) en justitie vanwege deviant gedrag Dan al problemen op veel verschillende domeinen Piek bij 15 jaar 21 Op vroegere leeftijd interveniëren op veel domeinen

22 Genderresponsive programming VS Handvaten om te werken met vrouwelijke daders: Kennis over achtergrondkenmerken Aantal vrouwelijke daders in systeem Wat zijn de redenen voor criminaliteit Kennis over criminele carrières Ontwikkelings- en psychologische verschillen tussen mannen en vrouwen Seksualiteit en alternatieve leefstijlen Rekening houden met etnische en culturele verschillen Implicaties van geweld en trauma over de levensloop Middelengebruik, verslaving Fysieke en mentale behoeften Aandacht voor opleiding en werk 22

23 Wat is bekend over effectiviteit interventies bij meisjes? Uit buitenland specifiek voor meisjes Reaffirming Young Sisters Excellence (RYSE) jarige meisjes Seksualiteit, middelengebruik, gezinsfactoren, agressieregulatie Working to Insure and Nurture Girls Succes (WINGS) jarige meisjes Zelfcontrole, prosociale relaties, weerstand bieden, structuur Holistic Enrichment for At-Risk Teens (HEART) Meisjes in instellingen Middelengebruik tegengaan, relationele aggressie verminderen Stepping Up programma jaar Goede relationele vaardigheden bij meisjes met psychische gezondheidsklachten 23

24 Wat is bekend over effectiviteit interventies bij meisjes? In Nederland??? 24

25 Brede interventies als MST, Nieuwe Perspectieven (bij Terugkeer) lijken mogelijk effectief voor meisjes met aandacht voor specifieke problemen van meisjes Mentale gezondheid angst, depressie Aantal traumatische ervaringen Seksueel gedrag Relaties met ouders (bijzondere aandacht voor moeder) en leerkrachten 25 Maar vergeet ook scholing niet economische zelfstandigheid

26 Conclusie Justitie en dus ook hulpverlening te maken met stijgend aantal delinquente meisjes Veel overeenkomsten met jongens, maar ook aantal belangrijke verschillen Binnen brede interventies aandacht voor specifieke problemen van meisjes Problematiek divers en groot maar delict minder ernstig dan bij jongens straffen, lichter en korter, vaak vrijwillige behandeling Eerder signaleren 26

27 Discussie punten Meisjes hebben aparte interventies nodig Je moet jongens en meisjes samen behandelen Hulpverleners moeten getraind worden in sekse specifiek werken Meer aandacht voor beschermende factoren bij meisjes. 27

28 28 Dank voor jullie aandacht! Voor vragen: Onderzoek op het gebied van meisjes- en vrouwencriminaliteit: