Gezinsbabbels. Praten met ouders over opvoeding

Transcriptie

1 Gezinsbabbels Praten met ouders over opvoeding

2 Bij OCMW Antwerpen staat de strijd tegen kinderarmoede hoog op de agenda. Daarom schenken we extra aandacht aan de belangrijke scharniermomenten in het leven van kinderen uit kwetsbare gezinnen. Dat zijn de momenten waarop er écht iets verandert voor een kind. Zo willen we de ontwikkeling en het welzijn van kinderen beter opvolgen, hun kansen verhogen en de ouder versterken. We willen onze maatschappelijk werkers optimaal ondersteunen tijdens hun gesprekken met klanten over opvoeding. Daarom ontwikkelde de OCMW-dienst Kansen voor Kinderen een extra hulpmiddel: de Gezinsbabbels. Dat zijn tien infofiches met opvoedingstips over relevante thema s: eten, slapen, structuur, een nieuwe baby, huiswerk De fiches van de Gezinsbabbels geven ideeën en inspiratie om het thema opvoeding gemakkelijker te bespreken. Bij elke fiche horen een aantal tools die helpen om effectief met de tips aan de slag te gaan. Na het gesprek kan de hulpverlener de fiches en tools met de klant meegeven. Hoe gebruik je de Gezinsbabbels in de praktijk? 1. Praat met je klant over de kinderen. 2. Kaart bij scharniermomenten in het leven van kinderen belangrijke thema s voor die leeftijd aan (hetzelfde principe als bij de Gezinswijzer). 3. Heeft je klant vragen over een thema? Stel vragen over dat thema. Print de Gezinsbabbel uit en kijk welke tips al werken. Kies een aantal tips die de klant thuis kan uitproberen. Geef duidelijk aan waar de klant terecht kan voor verder advies of begeleiding, zoals: Huis van het Kind Kind en Gezin de school het Centrum voor Leerlingenbegeleiding (CLB) de huisarts 4. Moedig de klant aan en bevestig hem in zijn rol als ouder. Een overzicht van waar je klant terecht kan voor verder advies of begeleiding volgens de leeftijdscategorie van het kind, vind je in de Gezinswijzer. 2

3 Inhoud 4 Eten 9 Structuur in de opvoeding 13 4 Huiswerk 17 Zindelijkheid Tools Bij elke fiche horen enkele tools om effectief met de tips aan de slag te gaan. Na het gesprek kan de hulpverlener de fiches en tools met de klant meegeven. Je vindt de fiches en de tools op het OCMW-intranet bij Maatschappelijk Integratie en Ontplooiing > Gezinsondersteuning > Kansen voor Kinderen > Informatie en instrumenten voor maatschappelijk werkers > Gezinsbabbels 3

4 Eten Geef het goede voorbeeld. Kinderen kijken naar jou en leren van wat jij doet. 1 snack in de voormiddag en 1 in de namiddag is genoeg. Lust je kind iets niet? Laat het een beetje proeven. Probeer volgende keer opnieuw. Laat je kind zelf kiezen hoeveel het eet. Eet 3 keer per dag op hetzelfde uur. 4

5 Groenten, fruit en granen zijn gezond. Pas op met gefrituurd en gesuikerd eten. Eet samen aan tafel en zet de tv uit. Tieners eten soms meer of minder. Dat is normaal. Ze zijn soms onzeker. Praat over eetgewoonten met je tiener. 5

6 Eten Wat moet je als ouder doen Geef het goede voorbeeld. Kinderen kijken naar jou en leren van wat jij doet. Eet samen. Maak duidelijke regels over de maaltijden en tussendoortjes. Wat is gezonde voeding Groenten, fruit en granen zijn gezond. Pas op met gefrituurd en gesuikerd eten. Zorg voor 3 maaltijden en 2 snacks. Het ontbijt en de lunch zijn heel belangrijk. Zo kan je kind op school beter nadenken en leren. Laat je kind genoeg drinken. Drink na het eten. Drink niet tijdens het eten. Drink vooral water, thee of soep. Melk is gezond. Heeft je kind dorst? Geef het dan water. Dat is de beste dorstlesser. Drink geen frisdrank tijdens het eten, ook geen light frisdrank of fruitsap. tool: de actieve voedingsdriehoek Wanneer geef je snacks 1 snack in de voormiddag en 1 in de namiddag tijdens de speeltijd is genoeg. Kies zoveel mogelijk voor gezonde en afwisselende snacks: fruit, groenten, noten Het is normaal dat peuters niet altijd honger hebben. Laat je kind wachten tot de volgende maaltijd. Geef tussendoor geen koek. Zo krijgt je kind honger. Leer je kind dat koeken, snoep, chips en frisdrank voor speciale (feest)momenten zijn. Geef je kind geen snack om het te troosten of om het af te leiden. 6

7 Wat als je kind iets niet lust Tot 18 maanden eten kinderen meestal alles. Daarna lusten ze sommige dingen liever of niet meer. Een kind weet pas na 8 tot 10 keer proeven of het iets lust. Laat je kind een klein beetje proeven en probeer een volgende keer opnieuw. Wat is een goede eetplek Zoek een plaats waar je samen met je kind kan eten. Eet aan tafel. Zet de tv uit tijdens het eten en neem geen speelgoed mee aan tafel. Anders heeft je kind minder aandacht voor het eten. Zorg voor een aangepast bord en bestek volgens de leeftijd van je kind. Etenstijd: wanneer en hoe lang Eet s morgens, s middags en s avonds altijd op hetzelfde uur. Als je kind moe of onrustig is, zal het minder goed eten. Zit niet te lang aan tafel. Een maaltijd duurt tussen 20 en 30 minuten. Eet je kind heel traag? Ruim de tafel af als de tijd op is, ook al is je kind nog niet klaar met eten. 7

8 Hoeveel moet je kind eten Laat je kind zelf kiezen hoeveel het eet. Meestal voelt het kind zelf wanneer het genoeg heeft. Geef altijd kleine porties en geef eventueel bij. Geef je kind complimentjes als het flink eet. Geef geen beloning (een dessert of koek) als het bord leeg is. Geef geen straf als het bord niet leeg is. Tieners Wat zijn de eetgewoonten van een tiener Tieners eten meer omdat ze snel groeien. Tieners eten vaker als ze zich vervelen. Tieners eten meer fastfood als ze samen met vrienden uitgaan. Tieners eten soms meer of minder. Dat is normaal. Ze zijn soms onzeker. Wat kan je doen als je tiener te veel, te weinig of te snel eet Praat over eetgewoonten. Leg uit en stel grenzen. Stel regels op over: hoe lang een maaltijd duurt wanneer iedereen van tafel mag Maak samen een plan voor gezonde eetgewoonten. Laat je tiener zelf beslissen en kiezen. Steun je kind. Eet op dezelfde momenten. Als het eetgedrag (te veel of te weinig) een probleem wordt, spreek er dan over met je huisarts. Tools de actieve voedingsdriehoek 8

9 Structuur in de opvoeding Maak een planning en zorg voor structuur Overloop de dag Zorg voor rust in de ochtend Hang een weekplanner op Gebruik een wekker Zorg voor orde in huis Help je kind zich te concentreren Zorg voor voldoende ontspanning en vrije tijd Hou zelf een goed overzicht 9

10 Structuur in de opvoeding Maak een dagplanning Kies vaste uren voor: Opstaan Ontbijt Vertrekken Middagmaal Avondmaal Spelen en tv Huiswerk Wassen Slapen Zorg voor structuur Leer je kind vaste volgordes. Bijvoorbeeld: tool: structureerkaartjes Voor het eten: speelgoed opruimen en handen wassen. Voor het slapen: omkleden, tanden poetsen, voorlezen en een laatste kus. Sommige kinderen vinden het gemakkelijker om de boekentas s avonds te maken. tool: boekentasplanner Overloop de dag Vertel je kind s morgens wat er die dag gaat gebeuren. Besteed extra aandacht aan wat speciaal of anders is dan normaal. Als je bijvoorbeeld bij iemand op bezoek gaat, vertel dan wie er zal zijn en wat je kind moet doen Gebruik duidelijke woorden: na het ontbijt, om 16 uur 10

11 Zorg voor rust in de ochtend Bereid s avonds al een aantal dingen voor. Zet het ontbijt klaar, controleer de boekentassen, smeer de boterhammen Zet geen drukke tv of radio op. Vermijd stress s morgens, zodat je op tijd en rustig kan vertrekken en je gezin de dag goed start. Hang een weekplanner op Hang een kalender op met de activiteiten van de week. Hang die op een zichtbare tool: weekplanner plaats. Vul de kalender samen in met je kind, bijvoorbeeld met prentjes of tekeningen die het maakt. Gebruik een wekker Voorbeeld: Zeg tegen je kind dat het nog 10 minuten mag spelen en zet de wekker op 10 minuten. Als de wekker gaat, weet je kind dat het moet stoppen met spelen. Zorg voor orde in huis Zorg voor orde in huis. Een kind is rustiger in een proper en opgeruimd huis. Geef alle spullen een vaste plaats. Gooi weg wat je niet nodig hebt. Leer je kind mee opruimen. tool: opruimplan Splits de opdracht kamer opruimen op in stappen: kleren in de wasmand speelgoed in de kast deken recht op het bed 11

12 Zorg voor voldoende ontspanning en vrije tijd Een kind heeft nood aan rust (voorlezen, tv ) en aan actie (buiten spelen, spelletje spelen, sporten ). Spreek een plaats af waar je kind zijn energie kwijt kan of even tot rust kan komen, bijvoorbeeld op de gang. Ga regelmatig naar buiten met je kind. Help je kind zich te concentreren Help je zoon of dochter om zich te concentreren op een activiteit. Zet geen radio of tv aan tijdens het leren. Onderbreek je kind niet tijdens het lezen. Maak geen ruzie waar je kind bij is. Hou zelf een goed overzicht Als ouder heb je veel dingen aan je hoofd en kan je onmogelijk alles perfect doen. Dat is niet erg. Hou zelf een goed overzicht. Maak lijstjes van dingen die moeten gebeuren. Focus op wat voor jou het belangrijkste is. Een rustige en georganiseerde ouder is een goed voorbeeld voor zijn kind. Tools structureerkaartjes boekentasplanner weekplanner opruimplan 12

13 Huiswerk Laat je kind na school even ontspannen Kies altijd hetzelfde moment Maak een planning Zorg voor genoeg pauze Zorg voor een propere en rustige werkplek Blijf in de buurt Laat je kind zelf zijn huiswerk maken Controleer of je kind goed bezig is Praat met de leraar als het huiswerk moeilijk gaat Zorg dat je kind geen stress heeft 13

14 Huiswerk Laat je kind na school even ontspannen Laat je kind iets eten en drinken. Geef je kind even de tijd om te spelen. Kies een vast tijdstip Kies een vast begin- en einduur om huiswerk te maken. Hoe ouder je kind, hoe meer tijd het nodig heeft. Praat erover met de leerkracht. Maak een planning Kijk samen met je kind in de agenda en maak een planning op. Wanneer moet het huiswerk klaar zijn? Wat gaat je kind eerst doen? Hoeveel tijd heeft het daarvoor? Start met het doewerk (oefeningen en taken). Dan volgt het leerwerk. Verdeel grote opdrachten zoals een spreekbeurt of boekbespreking in stukken. Spreek samen af wanneer je kind aan de opdrachten werkt. 14

15 Zorg voor genoeg pauze Zorg dat je kind regelmatig pauzeert. Zorg voor een propere en rustige werkplek Kies een vaste plek zonder tv of radio om huiswerk te maken. Broers en zussen spelen best ergens anders. Leg geen speelgoed op tafel. Dat kan je kind afleiden. Blijf in de buurt Blijf niet naast je kind zitten maar ga af en toe eens kijken. Toon interesse. Help je kind als het nodig is en geef een compliment. Laat je kind zelf zijn huiswerk maken Je kind leert uit zijn fouten. Is het huiswerk te moeilijk voor je kind? Maak het niet zelf. Schrijf het wel in de agenda. Zo weet de leerkracht dat het huiswerk te moeilijk is. 15

16 Controleer of je kind goed bezig is Vraag of je kind alles begrijpt en doe eventueel een kleine test. Controleer of je kind alles heeft gemaakt en onderteken daarna de agenda. Zorg dat je kind geen stress heeft Huiswerk is belangrijk maar je kind mag er geen stress door krijgen. Praat met de leraar als het huiswerk moeilijk gaat Ken je onvoldoende Nederlands om je kind goed te begeleiden? Heb je het moeilijk om je kind te helpen bij zijn huiswerk? Vraag de leraar om hulp. Sommige scholen hebben huiswerkklassen of misschien heeft de leraar nog een ander idee. Buiten de school is er ook huiswerkbegeleiding. Vraag meer info aan de leraar. Tools chima-sticker filmpje huiswerk examenplanner 16

17 Zindelijkheid Start tussen 2 en 3 jaar Verplicht je kind niet Bereid je kind goed voor Oefen genoeg Kijk naar de lichaamstaal van je kind Beloon je kind Blijf kalm bij ongelukjes Doe je kind geen pamper meer aan als het 3 nachten per week droog blijft 17

18 Zindelijkheid Goed om te weten Je kind is zindelijk: als het overdag niet meer in zijn broek plast als het zelf op het potje gaat zitten wanneer het moet plassen Alle kinderen zijn anders. Sommige kinderen zijn droog op een paar dagen, bij andere kinderen duurt dat maanden. De meeste kinderen tussen 2,5 en 4 jaar zijn overdag droog. De meeste kinderen vanaf 8 jaar zijn ook s nachts droog. Start tussen 2 en 3 jaar Wat is het juiste moment om te beginnen met potjestraining? Wanneer je kind zegt dat hij: pipi of kaka heeft gedaan naar het toilet moet gaan Als je met je kind kan praten over pipi en kaka. Als je kind 2 tot 3 uur droog blijft en na het middagdutje vaak een (bijna) droge pamper heeft. Als je kind graag op het potje of naar het toilet wil gaan en de pamper niet meer wil aandoen. Kies een dag dat je thuis bent. Zorg dat je tijd maakt en geen stress hebt. Verplicht je kind niet Zeuren of straffen helpt niet. Wil je kind niet op het potje? Dan is het er misschien nog niet klaar voor. Je kind mag s nachts nog een pamper dragen tot het de meeste nachten droog blijft. 18

19 Bereid je kind goed voor Zet een potje en laat je kind eraan wennen. Ga het potje samen halen. Laat het in de kamer staan. Praat erover met je kind. Laat je kind ermee spelen en erop zitten. Laat je kind een kleurplaat maken. Neem je kind eens mee als jij naar het toilet gaat. Zo leert je kind dat alle mensen naar het toilet gaan en hoe ze dat doen. Let op het plasritme van je kind. Zo weet je wanneer je kind op het potje kan gaan. Spreek af met de kinderopvang: wanneer je start welke woorden je gaat gebruiken welke kleren je kind best aandoet in de kinderopvang Oefen genoeg Doe je kind overdag geen pamper aan. Doe je kind een gemakkelijke broek aan. Dan kan het de broek zelf naar beneden trekken. Zorg dat je kind gemakkelijk aan het potje of toilet kan. Laat je kind genoeg drinken. Laat een jongen eerst met de beentjes open zitten om te plassen. Gaat dat goed? Leer hem dan om rechtstaand te plassen. Veeg bij meisjes met een hygiënisch doekje van voor naar achter. Zo krijgen ze geen infecties. 19

20 Wat te doen bij potjestijd Kijk naar de lichaamstaal van je kind: Je kind voelt tussen de beentjes. Je kind kijkt nerveus. Je kind probeert kaka te doen. Vraag af en toe aan je kind of het naar het toilet moet. Op vaste momenten: s morgens bij het opstaan na het eten voor je thuis weggaat als je thuiskomt voor het slapengaan Als je kind niet op het potje wil gaan zitten, verplicht het dan niet. Wil je kind wel op het potje, zeg dan wat het moet doen. Laat je kind 3 tot 5 minuten op het potje zitten. Laat je kind rustig plassen en moedig het aan. Het is niet goed om je kind te laten duwen. Beloon je kind Als je kind klaar is, klap dan in de handen of zeg bravo. Laat je kind kijken naar wat het gedaan heeft en laat het genieten van de aandacht. Laat je kind nadien: het toilet doorspoelen zijn handen wassen Zeg opnieuw dat je kind het goed heeft gedaan. Als je kind na 3 tot 5 minuten niet heeft geplast, zeg dan dat het flink is omdat het zo mooi is blijven zitten. tool: beloningskaart tool: geheugensteun 20

21 Blijf kalm bij ongelukjes Ongelukjes horen erbij. Blijf rustig, straf je kind niet en lach het niet uit. Doe je kind een propere broek aan, maar maak het verschonen niet te leuk. Herhaal na het verschonen nog eens wat je kind moet doen om op het potje te gaan. Gebeuren er regelmatig ongelukjes en is je kind nog niet droog na 2 weken oefenen? Zet het potje dan weg en probeer opnieuw na 2 tot 3 maanden. Enkele tips voor s nachts Doe je kind geen pamper meer aan als het minstens 3 nachten per week droog blijft. Laat je kind de hele dag normaal drinken, ook na 16 uur. Ook al is je kind al enkele maanden overdag droog, toch kan bedplassen s nachts nog gebeuren. Bedplassen is niet abnormaal als je kind jonger dan 8 jaar is. Tools kleurplaat geheugensteun beloningskaart 21

22 Referenties / bronmateriaal Zindelijkheid Kind en gezin Triple P Huiswerk Folder studiewijzer (filmpje ABC huiswerk) Structuur in de opvoeding Folder drukke kinderen (Triple P) Kind en gezin Eten Slapen Triple P infoblad 22

23 Eindredactie, vormgeving en illustraties: Communicatiedienst OCMW Antwerpen

24 Meer informatie? Kansen voor Kinderen tel _st V.U.: Falke Meyers, Lange Gasthuisstraat 33, 2000 Antwerpen D/2016/5244/7 OCMW-infopunt tel