De maatschappelijke betekenis van Rotterdam Topsport

Transcriptie

1 De maatschappelijke betekenis van Rotterdam Topsport Eindrapport Opdrachtgever: Rotterdam Topsport SEOR Kees Zandvliet Jaap de Koning Sabrina Kestens Stèfanie Beekhuizen Rotterdam, 11 juni 2015

2

3 De maatschappelijke betekenis van Rotterdam Topsport Eindrapport Opdrachtgever: Rotterdam Topsport Contactpersoon Kees Zandvliet Adres SEOR, Erasmus Universiteit Rotterdam Postbus DR ROTTERDAM Telefoon Fax

4 COLOFON Dit rapport doet verslag van onderzoek dat is uitgevoerd in opdracht van Rotterdam Topsport. De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij SEOR BV. Het gebruik van het materiaal in dit rapport is toegestaan, mits de bron duidelijk wordt vermeld. Vermenigvuldiging en/of openbaarmaking in welke vorm dan ook is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming van SEOR BV. Het onderzoek is uitgevoerd door SEOR BV. Dit rapport is een uitgave van SEOR BV Marconistraat 16, 3029 AK Rotterdam

5 Voorwoord Maart 2015 heeft Rotterdam Topsport aan SEOR opdracht gegeven voor in kaart brengen van de maatschappelijke betekenis van Rotterdam Topsport, met een focus op de economische betekenis, maar met voldoende aandacht voor de niet in geld uit te drukken meerwaarde. Het onderzoeksteam bestond uit Jaap de Koning (projectleider), Kees Zandvliet, Sabrina Kestens en Stèfanie Beekhuizen. We bedanken de diverse hotels, sportverenigingen en regionale trainingscentra voor hun medewerking aan het onderzoek in de vorm van een interview en/of enquête.

6

7 Inhoudsopgave Samenvatting... i Doel en opzet onderzoek... i Activiteiten Rotterdam Topsport... i Maatschappelijke betekenis Rotterdam Topsport... ii De gevolgen van bezuinigingen... iv 1. Inleiding Achtergrond van het onderzoek Doel en onderzoeksvragen Opzet van het onderzoek Leeswijzer De activiteiten van Rotterdam Topsport Inleiding - overzicht Topsportevenementen Regionale infrastructuur Topsport... 5 Activiteiten Rotterdam Topsport... 5 Besteding door verenigingen en topsportcentra... 6 Ontwikkeling tot Regionale Topsportorganisatie City marketing, sponsoring en communicatie Conclusies De maatschappelijke betekenis van Rotterdam Topsport Inleiding Methode Evenementen Directe effecten en neveneffecten Indirecte en externe effecten Infrastructuur Topsport Directe effecten en neveneffecten Indirecte en externe effecten Overige activiteiten City marketing Sponsoring... 26

8 3.6 Maatschappelijke betekenis in perspectief Conclusies De effecten van bezuinigingen Inleiding Variant bezuiniging infrastructuur (variant 2015 ) Variant bezuiniging op evenementen Variant bezuiniging op overige activiteiten Literatuur Bijlage 1 Tabellen en figuren... 36

9

10 Samenvatting Doel en opzet onderzoek Dit jaar bestaat Rotterdam Topsport 25 jaar. Dit jubileum is voor Rotterdam Topsport een goed moment om de balans op te maken en vast te stellen wat haar maatschappelijke betekenis is. Een overzicht van de maatschappelijk baten van Rotterdam Topsport is tot dusver niet gemaakt. Inzichten in de maatschappelijke betekenis van Rotterdam Topsport biedt tevens aanknopingspunten om de effecten van bezuinigingen in kaart te brengen. Het onderzoek is gericht op beantwoording van de volgende onderzoeksvragen: 1. Welke activiteiten voert Rotterdam Topsport uit? 2. Wat zijn hiervan de maatschappelijke en economische baten? Hierbij gaat het niet alleen om de directe effecten maar ook om de indirecte- en externe effecten. 3. Welke activiteiten kunnen niet meer worden uitgevoerd door de bezuinigingen en in welke mate verminderen hierdoor de maatschappelijke en economische baten van Rotterdam Topsport? De focus ligt daarbij op de economische baten en kosten van Rotterdam Topsport, met voldoende oog voor de maatschappelijke baten en lasten die minder goed zijn te kwantificeren, zoals de effecten op gezondheid, maatschappelijke participatie, het leefklimaat en het imago van de stad. Waar nodig wordt aandacht besteed aan de relatie tussen topsport en breedtesport. Onderzoeksgegevens zijn verzameld via literatuurstudie, interviews met relevante organisaties en hotels in de regio en enquêtes onder topsportverenigingen en RTC s (regionale trainings- of talentencentra). Activiteiten Rotterdam Topsport De activiteiten van Rotterdam Topsport omvatten op hoofdlijnen 3 terreinen: Bijdragen aan het werven en organiseren van (grote) (inter)nationale (top)sportevenementen in de gemeente Rotterdam; Bijdragen aan het onderhouden en ondersteunen van de regionale infrastructuur voor Topsport; Bijdragen aan de promotie van de stad Rotterdam als toonaangevende sportstad in Nederland en Europa (city marketing, etc.). De beschikbare middelen worden ongeveer gelijkmatig over deze drie terreinen besteed. In 2014 betroffen de Inkomsten (deels geoormerkte) subsidies van de gemeente Rotterdam, sponsorinkomsten en een bijdrage van NOC*NSF. De totale uitgaven omvatten ruim 3,5 miljoen euro, waarvan ruim 1 miljoen voor evenementen en bijna 1 miljoen voor onderhoud van de regionale infrastructuur voor topsport. De overige middelen betreffen uitgaven in het kader van City marketing, het werven en onderhouden van sponsoring en ondersteunende activiteiten (management en communicatie). i

11 De werkzaamheden omvatten: Persoonlijke contacten met relevante organisaties, sportbonden, sponsors, sportverenigingen, RTC s en topsporters; Het bijwonen van nationale en internationale congressen, (sport)evenementen, business clubs, etc.; Het organiseren van bijeenkomsten van relevante partijen; PR, informatievoorziening, e.d. In het werk wordt deskundigheid op diverse gerelateerde gebieden ingezet, te weten de gebieden topsport, het werven en organiseren van topsportevenementen, het werven en onderhouden van sponsors, marketing en PR, in het bijzonder op het gebied van City marketing. Maatschappelijke betekenis Rotterdam Topsport De maatschappelijke betekenis of meerwaarde van Rotterdam Topsport omvat de volgende elementen: Een bijdrage in het realiseren van een belangrijke economische impuls voor de lokale (Rotterdamse) economie via topsportevenementen. Deze bijdrage is zichtbaar gemaakt via de economische impactstudies op basis van de WESP methode. Het gaat hier om een impuls voor de regio en stad Rotterdam van naar schatting rond 30 à 40 miljoen euro op jaarbasis; Een economische impuls voor de nationale economie, via: Bestedingen van (buitenlandse) bezoekers, deelnemers, etc. die speciaal voor sportevenementen Nederland bezoeken; Uitgaven van buitenlandse organisaties rond sportevenementen in Nederland; Een bijdrage in het onderhouden en verder ontwikkelen van de Nederlandse infrastructuur voor topsport, in het bijzonder via bijdragen aan de gewenste regionale infrastructuur; Een deels directe (subsidie) en deels indirecte bijdrage aan de bezetting en exploitatie van de regionale topsportinfrastructuur (in het bijzonder het Topsportcentrum en Ahoy); Een bescheiden effect op sportdeelname en sociale effecten. Deze laatste hangen vooral samen met de side-events rond evenementen en uitstralingseffecten van topsport, zowel via topsportevenementen zelf, als via de regionale topsportinfrastructuur; Een bijdrage aan het imago van Rotterdam als sportstad (12 e op de wereldranglijst). Deze bijdrage betreft vooral: Het daadwerkelijk binnenhalen van topsportevenementen, via de bijdrage van Rotterdam Topsport aan de kwaliteit van de bids, het internationaal netwerken en de trekkende rol; Deskundigheid op het gebied van de locatie, facilitaire zaken en City marketing; Werving en onderhoud van sponsorrelaties; Ondersteunende activiteiten (City marketing). Sport is als podium een van de pijlers (kernwaarden ) van het imago van de stad Rotterdam. Rotterdam Topsport speelt hierbij een belangrijke rol. Van de activiteiten op het terrein van City marketing zijn effecten op basis van de nu beschikbare informatie moeilijk vast te stellen. Dit heeft vooral te maken met het feit dat de opbrengsten van dit type uitgaven in het algemeen niet of moeilijk zijn te meten. Bovendien vormt sport een van de elementen van ii

12 het totaal dat een imago van een stad bepaalt. Van belang is dat de bijdrage van Rotterdam Topsport voor niet ingewijden en deels ook voor ingewijden niet altijd zichtbaar is. De activiteiten op het gebied van sponsoring zijn in directe zin waardevol, voor de sport en sportevenementen in de directe zin, en voor de stad in totaal, via de eerder genoemde effecten van evenementen en regionale topsport activiteiten. Via Rotterdam Topsport kan een bedrag van 1 miljoen euro aan (private) sponsorgelden gecombineerd met publieke middelen (subsidies) worden ingezet voor de organisatie van topsportevenementen en andere activiteiten van Rotterdam Topsport. Het is verstandig om het maatschappelijke economische effect van topsport niet te overschatten. Dit betreft uiteindelijk vooral de (extra) bestedingen van buitenlandse bezoekers van sportevenementen in Nederland. Voor Rotterdam Topsport geldt dat zij vooral invloed heeft op waar de voor topsport beschikbare middelen worden besteed en in mindere mate of deze middelen worden besteed. Rotterdam Topsport creëert dus vooral een grote economische meerwaarde voor de Rotterdamse economie en een bescheiden economische meerwaarde vanuit maatschappelijk (Nederlands) oogpunt. Verder moet bedacht worden dat het realiseren van topsportevenementen in Rotterdam in belangrijke mate een kwestie van teamwork is, waarbij naast Rotterdam Topsport veel verschillende partijen een bijdrage leveren. Topsport en topsportevenementen kunnen ook positief uitstralen op de Rotterdamse bevolking ( trots, graag mee willen werken als vrijwilliger aan evenementen, e.d.) en daarmee een aparte extra bate vormen voor de stad. Hiernaar is weinig onderzoek gedaan. Metingen rond EURO 2000 en de start van de Tour de France in 2010 in Rotterdam wijzen op een groot draagvlak en positieve beleving ( trots ) van deze grote evenementen. Deze effecten zitten daarnaast als het ware verdisconteerd in de eerder genoemde indirecte en externe effecten (sportdeelname, sociale effecten, e.d.). Maatschappelijke betekenis in perspectief Lange tijd had Rotterdam Topsport een tamelijk unieke positie in Nederland 1, waardoor het binnenhalen van internationale topsportevenementen niet alleen voor Rotterdam, maar ook nationaal van betekenis was. Er zijn al enige tijd ontwikkelingen die het krachtenveld in de topsport hebben veranderd en daarmee de positie van Rotterdam Topsport direct beïnvloeden: Diverse andere (grote) gemeenten zijn actiever geworden op het terrein van topsport en/of City marketing. Dit heeft voor- en nadelen vanuit het perspectief van maatschappelijke kosten en baten (het aantal evenementen). Steeds duidelijker komt regie en initiatief voor topsportbeleid op landelijk niveau te liggen, met een meer uitvoerende rol voor het regionale niveau. De gekozen focus betekent een vermindering van de diversiteit in topsport in de regio, tot nadeel van kleine sporten, die soms op wijkniveau van betekenis zijn (boksen, taekwondo). Internationaal neemt de concurrentie voor het organiseren van topsportevenementen toe. Dit betekent dat vanuit Nederlands perspectief de kans op het binnenhalen van evenementen afneemt. 1 En mogelijk ook wereldwijd, maar dat kunnen we niet goed beoordelen. iii

13 De gevolgen van bezuinigingen De effecten van bezuinigingen verschillen naar gelang de aard van de bezuinigingen. Bezuinigingen op de regionale infrastructuur hebben vooral effect op de omvang en kwaliteit van de topsport in de regio (minder trainingen, minder coaches, etc.). Verenigingen verwachten de effecten voor de vereniging op te kunnen vangen via alternatieve bronnen. Het economisch effect zal beperkt zijn, evenals het effect op de breedtesport. Wel verwachten topsportverenigingen dat men minder nieuwe leden zal werven en ook dat er druk ontstaat op de ontwikkeling en uitvoering van de maatschappelijke functie van de vereniging. Afgeleide effecten zijn: Minder ondersteuning voor de kleine sporten, waardoor de diversiteit in topsport vermindert; Ongunstige effecten op de exploitatie van de regionale sportinfrastructuur. De directe meerwaarde van topsportactiviteiten zit in het gebruik van ruimtes op incourante (moeilijk verhuurbare) uren en indirect een minder grote kans op het organiseren van grote sportevenementen in de regio; Bezuiniging op evenementen heeft gegeven de belangrijke rol die Rotterdam Topsport hierin speelt tot gevolg dat het aantal evenementen dat in Rotterdam plaats vindt, zal afnemen. De economische impact van topsportevenementen (op de Rotterdamse economie) zal afnemen en afhankelijk van het type evenement dat afvalt, kan Rotterdam zakken op de internationale ranglijsten. Ook zal er een effect zijn op de exploitatie van sportaccommodaties, maar dat zit verwerkt in de economische impact van evenementen. Een en ander is afhankelijk van de specifieke rol van Rotterdam Topsport. Er zijn veel partijen betrokken bij de organisatie van evenementen, die (ook) belang hebben bij het voortzetten van activiteiten op dit terrein. Wat dit maatschappelijk (nationaal) betekent is afhankelijk van de mate waarin andere steden de rol van Rotterdam willen en zullen overnemen. Effecten op de breedtesport zijn verwaarloosbaar. De effecten van bezuinigingen op de overige activiteiten zijn niet te bepalen, omdat de effecten van de uitgaven op dit terrein ook niet of nauwelijks zijn te kwantificeren. Sponsorinkomsten zullen naar verwachting door andere (sport)organisaties in de regio worden overgenomen. Denkbaar is dat (een deel van de) sponsors dan kiezen voor de ondersteuning van andere activiteiten en evenementen dan sport. Dan is er een direct negatief effect op de (top)sport, dat uiteindelijk ook ongunstig kan uitpakken op breedtesport. iv

14 1. Inleiding 1.1 Achtergrond van het onderzoek Rotterdam Topsport is betrokken bij de organisatie van belangrijke topsportevenementen, ondersteuning van regionale topsportorganisaties en profilering van Rotterdam via City Marketing. Via de ondersteuning van de topsport draagt Rotterdam Topsport indirect bij aan de bevordering van breedtesport en schoolsport in Rotterdam. Dit heeft belangrijke maatschappelijke effecten. Zo stimuleren topsportevenementen en topsportverenigingen de lokale economie en heeft bevordering van breedtesport gunstige gezondheidseffecten die op hun beurt gunstig zijn voor de arbeidsparticipatie. De Gemeente Rotterdam subsidieert Rotterdam Topsport vanwege deze maatschappelijke functie. Rotterdam Topsport levert een bijdrage aan het binnenhalen en organiseren van topsportevenementen, ondersteunt sporters, verenigingen en nieuwe talenten, topsportverenigingen en draagt zorg voor een zo optimaal mogelijke (top)sportinfrastructuur. Tenslotte draagt Rotterdam Topsport bij aan de profilering van Rotterdam als Rotterdam Your Sports City. Dit jaar bestaat Rotterdam Topsport 25 jaar en juist in het jubileumjaar heeft de gemeente besloten om te bezuinigen op de subsidies voor Topsport in Rotterdam. Wat de bezuinigingen in de nabije toekomst gaan betekenen is nog niet bekend. Met de gemeente is afgesproken dat de financiële ondersteuning vanuit Rotterdam Topsport voor enkele verenigingen op korte termijn vervalt. Deze verenigingen kunnen nog wel een beroep doen op de kennis, faciliteiten en het netwerk van Rotterdam Topsport, als deze op het hoogste niveau sport bedrijven. Het jubileumjaar vormt voor Rotterdam Topsport een belangrijk moment om de balans op te maken en vast te stellen wat haar maatschappelijke betekenis is. Een overzicht van de maatschappelijk baten van Rotterdam Topsport is tot dusver niet gemaakt. Inzichten in de maatschappelijke betekenis van Rotterdam Topsport biedt tevens aanknopingspunten om de effecten van de bezuiniging in kaart te brengen. 1.2 Doel en onderzoeksvragen Het voorliggende onderzoek heeft een tweeledig doel, namelijk het in kaart brengen van: a. De maatschappelijke betekenis van Rotterdam Topsport. b. Indicaties van de effecten van de bezuinigingen. De focus ligt daarbij op de economische baten en kosten van Rotterdam Topsport, met voldoende oog voor de maatschappelijke baten en lasten die minder goed zijn te kwantificeren, zoals de effecten op gezondheid, maatschappelijke participatie, het leefklimaat en het imago van de stad. Een tweede aandachtspunt betreft de relatie tussen topsport en breedtesport. 1

15 Het onderzoek moet antwoord geven op de volgende onderzoeksvragen: 1. Welke activiteiten voert Rotterdam Topsport uit? 2. Wat zijn hiervan de maatschappelijke en economische baten? Hierbij gaat het niet alleen om de directe effecten maar ook om de indirecte- en externe effecten. 3. Welke activiteiten kunnen niet meer worden uitgevoerd door de bezuinigingen en in welke mate verminderen hierdoor de maatschappelijke en economische baten van Rotterdam Topsport? 1.3 Opzet van het onderzoek De voor het onderzoek benodigde gegevens en informatie zijn verzameld via: Deskresearch (literatuur, documenten, etc.); Interviews met vertegenwoordigers van Rotterdam Topsport, Rotterdam Sportsupport en de gemeente Rotterdam; Interviews met regionale hotels (3 interviews; 2 afspraken) en sportaccommodaties (2 interviews); Enquête en interviews onder lokale/regionale (top)sportverenigingen (9 reacties) en Regionale Talenten Centra (6 reacties). De respons op de enquête onder verenigingen is selectief, doordat verenigingen die niet langer een subsidie van Rotterdam Topsport ontvangen vrijwel allemaal hebben gereageerd (zes respondenten), terwijl de verenigingen waarvan de subsidie is voortgezet veel minder vaak hebben gereageerd (drie respondenten). 1.4 Leeswijzer Het rapport is thematisch opgezet. Hoofdstuk 2 bevat de beschrijving van de activiteiten van Rotterdam Topsport, hoofdstuk 3 beschrijft de maatschappelijke betekenis van deze organisatie en hoofdstuk 4 gaat in op de te verwachten effecten van bezuinigingen. De belangrijkste uitkomsten en conclusies zijn bijeen gezet in de samenvatting voorafgaand aan dit rapport. 2

16 2. De activiteiten van Rotterdam Topsport 2.1 Inleiding - overzicht De activiteiten van Rotterdam Topsport omvatten op hoofdlijnen 3 terreinen: Bijdragen aan topsport evenementen in de gemeente; Het bieden en ondersteunen van een regionale infrastructuur voor topsport; Bijdragen aan de promotie van de stad Rotterdam als toonaangevende sportstad in Europa (city marketing, etc.). De beschikbare middelen worden ongeveer gelijkmatig over deze drie terreinen besteed, zoals tabel 2.1 laat zien. Tabel 2.1 Samenvattend overzicht baten en lasten Rotterdam Topsport (x euro). Lasten (uitgaven) Baten (inkomsten) Sportevenementen Subsidies Topsport en talentontwikkeling 977 Sponsorinkomsten Topsportbeleid 32 Overige inkomsten 16 Marketing en hospitality 393 Communicatie en PR 545 Overheadkosten 587 Totaal lasten Totaal baten Saldo baten en lasten 15 Bron: Rotterdam Topsport, Financieel jaarverslag 2014 Gedurende 2014 waren gemiddeld 11,6 fte s werkzaam bij Topsport Rotterdam. De totale personeelslasten (ad 894 duizend euro) zijn voor 30 procent doorgerekend aan evenementen en voor 46 procent aan activiteiten op het gebied van Marketing&Hospitality (34 procent) en Communicatie en PR (12 procent). Aan topsportbeleid is 1 procent van deze lasten toegerekend en overige 23 procent betreft kosten van management en organisatie. Uitgaven aan topsport en talentontwikkeling betreffen daarmee uitsluitend directe subsidies. Hieronder bespreken we per terrein meer specifiek de rol, taken en verantwoordelijkheden van Rotterdam Topsport en de wijze waarop de organisatie haar meerwaarde tracht te realiseren. 2.2 Topsportevenementen In de afgelopen jaren zijn er jaarlijks gemiddeld rond 40 topsportevenementen gehouden in Rotterdam, waarvan ruim de helft met een internationaal karakter (zie figuur 2.1), uit 26 verschillende sporten. Tabel B1.1 bevat een uitgebreid overzicht van deze evenementen. Het gaat in eveneens ruim de helft van de gevallen om evenementen die jaarlijks, of met enige regelmaat in de stad worden gehouden. Met enkele van deze evenementen, zoals de Rotterdam Marathon, voetbal en City racing heeft Rotterdam Topsport geen 3

17 bemoeienis. De betekenis van de topsportevenementen loopt sterk uiteen, zoals we in het volgende hoofdstuk ook nader zullen toelichten. De start van de Tour de France in 2010 is een evenement met een bijzonder grote impact. Het EK Boksen Jeugd in 2013 heeft bijvoorbeeld minder betekenis in economische termen. Figuur 2.1 Aantal topsportevenementen in Rotterdam Bron: Topsport Rotterdam Het binnenhalen, behouden en (succesvol) organiseren van (inter)nationale topsportevenementen is een samenspel tussen diverse betrokken organisaties. Uiteraard zijn hier sportbonden bij betrokken, maar daarnaast ook landelijke, regionale en lokale overheden, evenals organisatiebureaus en sponsoren (bedrijfsleven). Rotterdam Topsport is niet bij alle topsportevenementen (even intensief) betrokken. Er is geen betrokkenheid bij de Rotterdam Marathon, het professionele voetbal en City Racing 2. Uit de beschikbare informatie is moeilijk te concluderen in hoeverre de betrokkenheid van de ene of de andere organisatie doorslaggevend is geweest voor het binnenhalen en/of succesvol organiseren ervan. De bijdrage van Rotterdam Topsport veelal in directe samenwerking en afspraken met de andere betrokken partijen - betreft een of meer van de volgende elementen: 2 Voorts is er geen directe betrokkenheid bij evenementen als Olympische en Paralympische Spelen. 4

18 Het bijeenbrengen van de juiste partijen en benodigde deskundigheden (coördinerende en regisserende rol); Bijdragen en/of zorg dragen voor volwaardige bids, waarin alle relevante onderdelen kwalitatief goed zijn uitgewerkt (sportinhoudelijk, organisatorisch, financieel, e.d.). Ook optreden als pen- en/of woordvoerder. In 2014 zijn ongeveer 8 bids voor internationale topsportevenementen ingediend, waarvan er 4 zijn toegewezen, 2 afgewezen en 2 nog in de bid- of besluitvormende fase zijn); Bijdragen en/of zorg dragen voor voldoende draagvlak, en voor de organisatie van nevenactiviteiten (side events), om zo ook concrete invulling te geven aan recreatieve en breedtesport (nadere inhoud geven aan de onlosmakelijke link tussen topsport en breedtesport); Begeleiding / ondersteuning evenementen op het gebied van veiligheid, organisatie (efficiëntie), sponsoring en maximeren promotionele (imago Rotterdam), sportieve (gezondheid, breedtesport) en economische spin-off. Lobbyen en netwerken, in het bijzonder voor internationale evenementen; Het promoten van Rotterdam als (ideale) topsport locatie (city marketing); Het verwerven en mobiliseren van sponsors (onder meer door langjarige sponsorrelaties). Daarnaast participeert Rotterdam Topsport in het landelijk netwerk Kracht van Sport, samen met Amsterdam, Den Haag, Utrecht en Eindhoven, evenals het ministerie van VWS, NOC*NSF en het NBTC (Nationaal Bureau voor Toerisme en Congressen). De netwerkorganisatie is bedoeld voor het bevorderen van onderlinge samenwerking, bundeling van krachten, delen en verspreiden van kennis over sportevenementen, op basis van een gezamenlijk gedragen Topevenementenkalender Dit jaar (2015) wordt het vastgestelde Werkplan uitgevoerd. Daartoe komen de participanten vrijwel wekelijks bijeen. 2.3 Regionale infrastructuur Topsport Activiteiten Rotterdam Topsport Rotterdam Topsport speelt een (faciliterende) rol in het onderhouden, ondersteunen en door ontwikkelen van de regionale infrastructuur op het gebied van topsport 3. Deze infrastructuur omvat: Topsportverenigingen en Regionale Talentcentra; Topsport accommodaties; Training, ondersteuning en begeleiding topsporters en talenten. Tabel 2.2 geeft een overzicht van de RTC s (Regionale Talenten Centra of Regionale Trainingscentra) en (topsport)verenigingen die door Rotterdam Topsport worden ondersteund. Het gaat om 12 RTC en 13 verenigingen. Deze steun betreft in enkele gevallen voornamelijk financiële ondersteuning (subsidie), in enkele gevallen ondersteuning in de vorm van deskundigheid en ondersteuning van topsporters en/of talenten, en in de overige gevallen een combinatie van beide. 3 In een enkel geval, gaat het ook om infrastructuur van nationale betekenis (honkbal, met name). 5

19 Tabel 2.2 Sport Atletiek Basketbal Boksen Handbal Hippische sport Hockey Overzicht RTC s en verenigingen die in 2014 en 2015 ondersteuning ontvangen van Rotterdam Topsport Focus sport (a) Ja Ja Ja Ja RTC Rotterdam Regionaal Trainingscentrum Rotterdam Basketball Academy in ontwikkeling Rotterdam Boxing (nationaal centrum) Handbalschool Rijnmond Regio Zuidwest Focus (a) Aantal RTC landelijk (b) Verenigingen die subsidie ontvangen Ja 7 RTC s Rotterdam Atletiek Ja Ja 5 bestaande Basketball Academies + 4 in ontwikkeling 3 nationale centra 6 handbalscholen + 7 in oprichting + 2 nationale Handbalacademies Beleid nog in ontwikkeling Via districtteams. RTC activiteiten i.o. in Noord Brabant Rotterdam Basketbal en Binnenland Rotterdam HARO Rotterdam Hockeyclub Rotterdam Honkbal Ja Unicorns Ja 6 Baseball Academies Curaçao Neptunus Ja Judo Ja Judo Topsport Steunpunt (Rotterdam Hoogvliet) Ja 4 Topsport Steunpunten Budokan Rotterdam Ja Karate, etc. Korfbal Roeien Squash Tafeltennis Ja RTC Korfbal Rotterdam Regionaal Trainingscentrum Zuid Holland Regionaal Trainings Centrum Victoria Squash RTC Rotterdam (aflopend in juni 2015) Regionaal Talent Centrum Rotterdam 6 RTC s (met wisselend aantal subregio s, in totaal 16) Unity'99 Ja 4 RTC (i.o); plan is 5 Roeien in Rotterdam Ja 5 Victoria Squash 9 RTC FvT Rotterdam 10 regionale Volleybal Ja Ja Fusion Rotterdam talentencentra Zaalvoetbal Ja TPP Rotterdam Ja (a) Focus betreft sporten die voor Rotterdam belangrijk zijn en waaraan Rotterdam Topsport ook na 2015 financiële ondersteuning biedt. (b) Bron: NOC-NSF, Informatiemap Locaties topsportprogramma s sportbonden, situatie mei RTC worden hierin aangeduid als instroomprogramma s Focus (a) Ja Ja Besteding door verenigingen en topsportcentra We hebben de verenigingen gevraagd hoe de beschikbare (financiële) middelen worden ingezet. Dit loopt tussen de verenigingen zeer uiteen. Sommige besteden het leeuwendeel aan accommodatiegebruik, andere juist in het behoud van de bestaande structuur (trainers, ondersteuning, etc.). Figuur 2.2 geeft het gemiddelde beeld over de acht verenigingen die deze vraag hebben beantwoord. Daaruit blijkt dat de meeste middelen worden ingezet voor bereik en behoud van het topniveau en accommodatiegebruik. Rond 10 6

20 procent wordt benut voor jeugdopleiding en eveneens ongeveer 10 procent voor professionalisering van de vereniging. Aan promotieactiviteiten en sportmedische en paramedische zorg elk ongeveer 5 procent. Figuur 2.2 Besteding beschikbare subsidie Rotterdam Topsport door verenigingen (N=8) (in procenten van totaal) Bron: SEOR enquête onder topsportverenigingen Rotterdam april 2015 Naast de directe financiële ondersteuning biedt Rotterdam Topsport de verenigingen en RTC ook ondersteuning van niet financiële aard. Het gaat hierbij om enerzijds de inzet van de bij Rotterdam Topsport aanwezige deskundigheid op het terrein van (de organisatie van) topsport en talentenprogramma s, marketing en promotie en individuele ondersteuning en begeleiding van topsporters en talenten. Op de betekenis van deze ondersteuning gaan we in hoofdstuk 3 nader in. Een deel van deze ondersteuning houdt verband met Rotterdam Topsport als samenwerkingspartner in het nieuwe RTO (Regionale Topsport Organisatie) Metropool Den Haag Rotterdam, voortvloeiend uit de nieuwe organisatiestructuur voor het begeleiden van talenten naar de top. In het kader daarvan heeft Rotterdam Topsport vooral een rol in de begeleiding en ondersteuning van deze talenten, via opzet en onderhoud van een faciliteitennetwerk voor topsporters en topsporttalenten (conform de eisen van NOC*NSF) uit de regio, inclusief jaarlijkse gesprekken met statussporters en regelmatige gesprekken met talenten om zorg te dragen dat de faciliteiten voor de sporter zoveel mogelijk aansluiten op zijn of haar situatie en behoeften. Specifiek is het Topsport Onderwijs Platform opgericht, dit een convenant met 8 scholen (mbo, hbo, wo) om de combinatie topsport en onderwijs beter te faciliteren. 7

21 Ontwikkeling tot Regionale Topsportorganisatie NOC*NSF heeft in Nederland een richtingbepalende en regisserende rol in de organisatie van topsport. Op dit moment wordt volop gewerkt aan de opbouw van een nieuwe structuur voor de organisatie van topsport in Nederland. In de laatste jaren zijn hiertoe diverse zogenaamde Centra voor Topsport en Onderwijs (CTO) en Nationale Topsportcentra (NTC) opgericht. Naast deze nationale topsportcentra worden 7 regionale Topsportorganisaties (RTO) gerealiseerd, waaronder de metropool Den Haag-Rotterdam. Rotterdam Topsport vormt samen met de gemeente Den Haag de rol van RTO. Dit jaar (2015) is een kwartiermaker aangesteld om de verdere ontwikkeling van het RTO te stroomlijnen. In 2014 is aan het RTO een (geoormerkt) bedrag van ruim 50 duizend euro besteed door Rotterdam Topsport. 2.4 City marketing, sponsoring en communicatie City marketing City marketing is een van de kernactiviteiten van Rotterdam Topsport en is gericht op de internationale profilering van Rotterdam als Rotterdam Your Sports City en nationaal als Rotterdam Sportstad. Rotterdam draagt daarmee bij aan de nationale ambitie (NOC*NSF) om van Nederland een sportland maken. Gestreefd wordt naar een gezamenlijk en breed gedragen sportbeleid in Rotterdam. De activiteiten betreffen hoofdzakelijk een proactief persbeleid, via regelmatige levering van informatie via alle beschikbare media en het zorg dragen voor het uitdragen van het imago van Rotterdam. Als gevolg van de keuze voor een nieuw breed gedragen slogan Rotterdam Make it Happen wordt in een werkgroep verkend hoe de sportmarketing kan bijdragen aan dit aangepaste imago. In de nieuwe structuur werken alle relevante partijen samen op het terrein van City Marketing, voor wat betreft sport in het bijzonder Sport en Cultuur van de gemeente, Rotterdam Sportsupport en Rotterdam Topsport. Tegelijkertijd wordt er gewerkt aan het structureel meten en uitdragen van de maatschappelijke effecten van sport voor de stad, op de terreinen citymarketing, imago, sociale- en economische spin-off (Rotterdam Dashboard City Marketing). Overleg hierover is volop gaande. Sponsoring Rotterdam Topsport draagt zorg voor de werving en onderhoud van sponsorrelaties. Daartoe worden bij voorkeur meerjarige verbintenissen aangegaan, onder meer via verschillende categorieën sponsors of sponsorpakketten (goud, zilver, e.d.). Sponsors droegen in 2014 bij in 43% van de inkomsten van Rotterdam Topsport, via ruim 74 contracten. In het afgelopen jaar zijn er 9 beëindigd en 8 nieuwe verworven. Het werven van sponsoren wordt bemoeilijkt door de economische situatie en steeds meer contracten betreffen in natura afspraken ( barter ). Het werven en onderhouden van contacten wordt gerealiseerd via persoonlijke contacten en berichtgeving in de pers en rond evenementen, ondersteund door de organisatie van of bijdragen aan manifestaties, evenementen, e.d. en het bijwonen van bijeenkomsten van business clubs. Daarbij wordt zorg gedragen dat de belangen van de sponsors voldoende in het oog worden gehouden en de voordelen van Rotterdam Topsport over het voetlicht worden gebracht. In het kader van het 25 jarig bestaan is en wordt het 8

22 sponsorbeleid, in samenspraak met de sponsors tegen het licht gehouden en bezien waar verbeteringen kunnen worden aangebracht. In directe zin is 2,6 fte toegewezen aan deze activiteiten. Communicatie Dit betreft een brede scala aan activiteiten ter ondersteuning van de hiervoor besproken activiteiten, dat wil zeggen, sportevenementen, city marketing en werving en onderhoud van sponsorrelaties. Het gaat op jaarbasis in totaal om een bedrag van 544 duizend euro, waarvan 97 duizend euro personeelskosten. De overige kosten betreffen drukwerk, reclame en publiciteit. 2.5 Conclusies De activiteiten van Rotterdam Topsport kunnen worden ingedeeld in een aantal deels nauw verbonden categorieën: 1. Bijdragen aan het werven en organiseren van (grote) (inter)nationale (top)sportevenementen; 2. Onderhouden en ondersteunen van de regionale infrastructuur voor Topsport; 3. Bijdragen aan City marketing; 4. Werving en onderhoud van sponsors, in het bijzonder ten behoeve van sportevenementen en City marketing; 5. Ondersteunende activiteiten (communicatie en management). Inkomsten betreffen (deels geoormerkte) subsidies van de gemeente Rotterdam, sponsorinkomsten en een bijdrage van NOC*NSF. De totale uitgaven omvatten ruim 3,5 miljoen euro, waarvan ruim 1 miljoen voor evenementen en bijna 1 miljoen voor onderhoud van de regionale infrastructuur voor topsport. De overige middelen betreffen uitgaven in het kader van de overige drie categorieën (city marketing, sponsoring en ondersteunende activiteiten). De werkzaamheden omvatten: Persoonlijke contacten met relevante organisaties, sponsors, sportverenigingen, RTC s en topsporters; Het bijwonen van nationale en internationale congressen, (sport)evenementen, business clubs, etc.; Het organiseren van bijeenkomsten van relevante partijen; PR, informatievoorziening, e.d. Daarbij gebruik makend van de deskundigheid diverse gerelateerde gebieden, te weten de gebieden topsport, het werven en organiseren van topsportevenementen, het werven en onderhouden van sponsors, marketing en PR, in het bijzonder op het gebied van City marketing. 9

23 3. De maatschappelijke betekenis van Rotterdam Topsport 3.1 Inleiding De maatschappelijke betekenis van Rotterdam Topsport wordt zichtbaar in de bijdrage van haar activiteiten aan een hogere welvaart en/of een hoger welzijn. Dit kan in beeld worden gebracht door na te gaan wat de euro s die besteed zijn via Rotterdam Topsport opleveren in termen van meer inkomen en/of niet economische baten, zoals gezondheid, leefklimaat en uitstraling (imago). 3.2 Methode We brengen de maatschappelijke betekenis van Rotterdam Topsport in kaart op basis van een zogenaamde Economische Impact Analyse (EIA) 4. In deze analyse wordt nagegaan wat elke euro die is geïnvesteerd in Rotterdam Topsport betekent in termen van economische en niet-economische baten (meerwaarde). Dit doen we vanuit het perspectief van Rotterdam en vanuit het perspectief van Nederland (maatschappelijk). Het is van belang onderscheid te maken tussen evenementen, die per definitie incidenteel voorkomen en qua (economische) impact sterk kunnen verschillen, de meer structurele ondersteuning van lokale en regionale topsport infrastructuur en de overige activiteiten. De regionale ondersteuning is vooral van belang vanuit het perspectief van Rotterdam; in alle gevallen zouden er op landelijk niveau ergens faciliteiten voor topsport zijn. Het is vooral de vraag in welke mate Rotterdam hiervan profiteert. Bij (internationale) evenementen is er veelal een relevant nationaal effect, onder meer doordat Nederland er mede door Rotterdam Topsport in slaagt meer dan gemiddeld (interessante) internationale topsportevenementen binnen te halen. Ook de overige activiteiten kunnen zowel regionaal als nationaal van betekenis zijn. Een ander punt is dat alleen wordt uitgegaan van de impuls die wordt gegeven door de gemeente (en andere overheidsinstanties). Via deze weg wordt particulier sponsorgeld naar de lokale (en/of regionale) economie getrokken, die anders elders in het land zou zijn besteed 5. De rol van sponsorinkomsten is afhankelijk van het perspectief. Vanuit Rotterdams perspectief vormen sponsorgelden die van buiten de regio worden binnen gehaald een extra inkomsten. Ditzelfde geldt op landelijk niveau voor sponsorgelden die uit het buitenland komen. Voor zover het gaat om Nederlandse sponsors, zijn sponsorinkomsten vanuit nationaal perspectief een uitgave (voor de sponsors), die voor een deel van de sponsors (hotels bijvoorbeeld) weer worden gecompenseerd door bestedingen van bezoekers. De tabel hieronder geeft een overzicht van de relevante baten en kosten die we in de paragrafen hierna op basis van de beschikbare informatie nader in beeld brengen. 4 Een MKBA is voor dit doel minder geschikt, omdat een alternatief nauwelijks is door te rekenen (het alternatief geen Rotterdam Topsport is te ver van de werkelijkheid). Een MKBA (Maatschappelijke Kosten Baten Analyse) heeft wel betekenis bij het afleiden van de (maatschappelijke) effecten van een bezuiniging op Rotterdam Topsport, zoals we in het volgende hoofdstuk zullen doen. 5 In de analyse wordt niet nagegaan wat de opbrengsten zouden zijn geweest als de overheidsimpuls anders zou zijn besteed (schaduwprijs). Dat zou in een MKBA wel van belang zijn. 10

24 Schema 3.1 Baten Toelichting Evenementen Direct effect Neveneffecten Overzicht relevante baten en kosten evenementen en ondersteuning infrastructuur In de vorm van bestedingen in verband met de organisatie en van deelnemers, geaccrediteerden en bezoekers Ook lange termijn effect op bezoek aan de stad (zie ook imago) Verdringing, tijdsverandering en weglekeffecten Kosten Directe kosten (uitgaven) Kosten van derden toe te wijzen aan evenementen Toelichting Directe subsidies van Rotterdam Topsport aan evenementen Aan evenementen toe te schrijven kosten Sponsorgelden Wanneer het totaaleffect van een evenement wordt meegenomen, moeten ook de totale kosten van het evenement worden meegewogen. Indirecte effecten Sportdeelname, gezondheid en arbeidsparticipatie Indirecte effecten Denk aan kosten veiligheid (politie) en opruimen (gemeentelijke reinigingsdienst) Kunnen plus of min zijn Externe effecten Sociale samenhang, leefbaarheid, opvoeding, schoolprestaties Externe effecten Kunnen plus of min zijn Imago stad (a) Topsport Infrastructuur Direct effect In de vorm van bestedingen op en rond de activiteiten van de vereniging Directe kosten (subsidies) Directe subsidies van Rotterdam Topsport aan verenigingen Neveneffecten Indirecte effecten Aan verenigingen toe te schrijven kosten Verdringing, weglekeffecten Kosten derden Als het volledige effect van de verenigingen wordt meegewogen, moeten ook de totale kosten in beschouwing worden genomen. Sportdeelname, gezondheid en arbeidsparticipatie Indirecte effecten Kunnen plus of min zijn Externe effecten Topsportklimaat Sociale samenhang, leefbaarheid, opvoeding, schoolprestaties Externe effecten Kunnen plus of min zijn (a) Imago stad (a) Dit effect is ook en meer van belang vanuit het perspectief city marketing en wordt daar besproken. 11

25 3.3 Evenementen Directe effecten en neveneffecten Direct effect economische impact In de afgelopen jaren is een grote verscheidenheid aan topsportevenementen in Rotterdam gehouden, zoals in het voorgaande hoofdstuk toegelicht. Figuur 3.1 laat deze verschillen ook zien, gebaseerd op de verschillende metingen die zijn uitgevoerd naar de economische impact ervan, op basis van de zogenaamde WESP methode (Werkgroep Evaluatie Sportevenementen). Beslissend voor de impact is de status van het evenement. Uit de analyses blijkt dat hoe internationaler en populairder de sport en tevens hoe meer van de (absolute) wereldtopsporters aan een evenement deelnemen, hoe groter de economische impact van het topsportevenement. Zo blijkt uit de rapporten van verschillende topsportevenementen in Rotterdam dat de internationale evenementen gemiddeld een grotere economische impact hebben dan de nationale evenementen. Ook kan er worden geconcludeerd dat buitenlandse bezoekers gemiddeld veel meer besteden dan Nederlandse bezoekers. Een logische verklaring hiervoor is het feit dat buitenlandse bezoekers overnachten in hotels en meerdere dagen het evenement bezoeken, terwijl Nederlanders vaak dagtoeristen zijn. De hoogte van bestedingen van het type bezoekers op het evenement zelf verschilt per topsportevenement. Uitgaande van een gemiddelde mix van topsportevenementen over de afgelopen jaren, gaat het in Rotterdam bij benadering om evenementen met een lokale impact van ongeveer 30 à 40 miljoen op jaarbasis, uitgaande van de WESP methode 6. Deze directe lokale impact, of toegevoegde waarde betreft dan voornamelijk: De bestedingen van niet lokale bezoekers en niet lokale deelnemers aan de topsportevenementen, in het bijzonder de buitenlandse bezoekers en deelnemers; De bestedingen van de organisatie en media in de gemeente Rotterdam, voor zover deze gefinancierd zijn met inkomsten van buiten de stad (sponsoring, bijdragen sportbonden en provinciale en nationale overheid). Landelijk is vastgesteld dat ongeveer 1,5 procent van de nationale bestedingen te maken heeft met sport en dat ongeveer 1 procent van de werkgelegenheid te maken heeft met sport. Het aandeel van sport in de economie (de toegevoegde waarde) bedraagt ongeveer 1 procent. Vertaald naar de regio Rotterdam Rijnmond draagt sport dan ruim 500 miljoen euro bij aan de lokale economie 7. Topsportevenementen vormen in dit perspectief een niet onbelangrijk element van deze bijdrage (grofweg 10 procent van de totale toegevoegde waarde van sport in de regio). 6 We hebben aan de verschillende evenementen een waarde toegekend op basis van de omvang van het evenement en de impact die voor het type evenement is vastgesteld. Verder hebben we rekening gehouden met evenementen met een ongunstige kosten baten verhouding. 7 Aannemelijk is dat de bijdrage van sport in een stedelijke economie hoger is, door de meer dan evenredige aanwezigheid van (grote) sportfaciliteiten (accommodaties, topsportverenigingen, etc.). Er zijn echter geen regionale data om deze veronderstelling hard te maken. 12

26 De impact van evenementen is niet volledig toe te schrijven aan de bijdrage van Rotterdam Topsport (afgerond 1 miljoen op jaarbasis). Kenmerkend voor dergelijke evenementen is samenwerking tussen alle partijen die betrokken zijn bij de organisatie en de (financiële) bijdrage van deze partijen. Op de betekenis van de specifieke bijdrage van Rotterdam Topsport komen we terug bij de bespreking van de neveneffecten aan het einde van deze paragraaf. Figuur 3.1 Totale impact (linkeras) en impact per dag (rechteras) van enkele topsportevenementen Bronnen: Diverse uitgevoerde economische impactstudies (zie literatuurlijst) Direct effect - Imago Een ander relevant direct effect betreft het imago van Rotterdam als sportstad. Mede door het grote aantal topsportevenementen staat Rotterdam als sportstad in 2014 op plaats 12 van de wereldranglijst (Global Sport Cities Index). In deze ranglijst zijn 7 topsportevenementen meegeteld die in Rotterdam zijn gehouden 8. Den Haag staat met 3 relevante evenementen op plaats 40 van deze ranglijst, Heerenveen op plaats 45 (5 evenementen) en Amsterdam op 89 (3 evenementen). Op de ranglijst voor landen neemt Nederland de 13 e plaats in (met 21 meetellende sportevenementen). Rotterdam draagt dus in belangrijke mate bij aan de 8 De evenementen worden gewogen op basis van de betekenis ervan. 13

27 Nederlandse positie op deze wereldranglijst. Handhaving van deze positie vereist dat Rotterdam (en Nederland) ook de komende jaren voldoende internationale topsportevenementen weet binnen te halen 9. Een gerelateerde waarde is de beleving van topsportevenementen door de bevolking van Rotterdam. Hiernaar is relatief weinig onderzoek gedaan. Dit element wordt nader besproken onder de meerwaarde van City marketing in paragraaf 3.5. Recent onderzoek van de gemeente Rotterdam (de Vries, 2014) wijst uit dat Rotterdammers even vaak als de gemiddelde Nederlander sportevenementen bezoekt. Het hogere aantal sportevenementen in Rotterdam heeft dus geen additioneel effect op de lokale bevolking Neveneffecten De meeste analyses meten de economische impact van topsportevenementen aan de hand van de bestedingsimpulsen van bezoekers (zowel deelnemers als niet deelnemers) aan het topsportevenement en de uitgaven van organisaties en de media. Binnen deze impact kan onderscheid worden gemaakt tussen de directe en indirecte economische gevolgen, waarin de directe gevolgen de bestedingen omvatten die gerelateerd zijn aan het evenement, en de indirecte economische impact de additionele bestedingen zijn buiten het evenement om binnen een bepaalde geografische omgeving. In een gedegen impactanalyse (conform de WESP methode) zijn neveneffecten in de opbrengsten verdisconteerd. Het gaat dan bijvoorbeeld om: Verdringing: sommige bezoekers/toeristen kunnen vanwege het evenement de stad juist niet bezoeken. Dit effect zal vooral van betekenis zijn bij hele grote evenementen en verwaarloosbaar bij de kleinste evenementen; Tijdsverandering: sommige bezoekers/toeristen waren op een ander moment alsnog gekomen. Dit effect speelt bij alle evenementen en heeft vooral betekenis bij een lange termijn analyse van de maatschappelijke rol van evenementen; Weglekeffecten: de opbrengsten van het evenement verdwijnen voor een deel naar andere regio s (via inhuur van bedrijven van buiten de regio, benutting van het evenement door bedrijven en organisaties in andere landen of regio s, vergoeding aan internationale bonden, e.d.). De WESP methode is in Nederland algemeen aanvaard als methode voor het in kaart brengen van de economische spin off. De methode houdt in principe rekening met de genoemde effecten, maar in de meeste gevallen ontbreekt informatie om deze effecten daadwerkelijk te kwantificeren en daarom wordt een correctiefactor gebruikt, die is gebaseerd op de literatuur. Voor geldschieters als VWS en NOC*NSF is een inschatting van de economische spin off op basis van deze methode een subsidie-eis. Niettemin maakt de literatuur de nodige kanttekeningen bij de economische impact analyses die worden uitgevoerd. Zo kan er bijvoorbeeld geen empirische referentie worden gebruikt, omdat er geen vergelijking gemaakt kan worden tussen steden die hetzelfde evenement in hetzelfde jaar organiseren (van Bottenburg 9 In dit verband zou op landelijk niveau kunnen worden nagegaan in hoeverre concurrentie tussen Nederlandse steden bijdraagt in het binnenhalen van veel evenementen, of dat juist samenwerking tussen steden wenselijk is, omdat daarmee de maatschappelijke kosten worden verlaagd, zonder afbreuk te doen aan de wervingskracht van afzonderlijke gemeenten. 14

28 et al., 2011). Ook is het belangrijk om in het berekenen van economische impact het perspectief te bepalen (Van Bottenburg, et al., 2011). Zo is het de vraag op wie het financieel effect betrekking heeft. Overheidssubsidie is logischerwijs een uitgave (investering) vanuit overheidsperspectief, maar is een inkomstenbron voor de ontvanger. Ook zijn er verschillen tussen sectoren. Het economische effect van een evenement is voor de hotelbranche niet hetzelfde als het effect voor de lokale overheid (Oldenboom, 2006). Dan is er de vraag op welk gebied het effect betrekking heeft. De kosten en baten zijn voor een regio anders dan voor een land. Tot slot dient men zich af te vragen op welke periode het effect betrekking heeft. Effecten verschillen in de tijd en kunnen optreden vóór, tijdens en na het evenement. Dit komt onder andere door het feit dat een goed georganiseerd topsportevenement kan leiden tot een beter imago van de stad wat op een langere termijn toeristen trekt en dus economische consequenties heeft voor de stad (Gratton et al., 2006) 10. De gemeente en (inter)nationale sportbonden investeren in faciliteiten om de topsportevenementen mogelijk te maken. Deze investeringen zijn een netto kapitaal toevoeging aan de lokale economie. Na het topsportevenement kunnen deze faciliteiten gebruikt worden voor andere of herhalende evenementen en dus bezoekers trekken en/of bijdragen aan het handhaven en verbeteren voor de omstandigheden voor topsporters. Wanneer er geen investeringen nodig zijn in infrastructuur en faciliteiten dankzij eerdere investeringen, zal dus de economische impact van het evenement groter zijn (Gratton et al., 2006). Het gaat in het kader van dit onderzoek te ver om alle uitgevoerde impact analyses gedetailleerd tegen het licht te houden. Een maatstaf de die verhouding tussen opbrengsten en kosten weergeeft is de zogenaamde multiplier (hefboom). De literatuur laat een grote variatie hierin zien, die deels logisch samenhangt met de verschillen in omvang van evenementen, maar deels ook met onvolledige beschouwing van kosten en/of baten. De meeste studies komen tot een multiplier die boven het break-even point ligt (in dit break-even point zijn kosten en baten aan elkaar gelijk en de multiplier is dan 1), terwijl er ook in de praktijk ook evenementen zijn georganiseerd waarbij de kosten hoger waren dan de baten. Het lijkt daarom raadzaam om de economische impact van evenementen (als totale mix) op nationaal niveau niet te overschatten op basis van de berekeningen van de lokale impact van een aantal aansprekende evenementen. Belangrijk is dat op basis van de verschillende studies kan worden vastgesteld dat voor (in ieder geval de grootste) topsportevenementen gemiddeld genomen de multiplier boven de één ligt (opbrengsten hoger dan de kosten). De exacte omvang van de gemiddelde multiplier is minder zeker vast te stellen. Naarmate een grotere fractie van de inkomsten (sponsoring, bijdragen van provincie, Rijk, sportbonden, e.d.) van buiten de gemeente Rotterdam komt, ligt de multiplier op gemeentelijke niveau hoger en kan deze zelfs ver boven één uitkomen. Geredeneerd vanuit lokaal niveau kan de multiplier dus aanzienlijk groter zijn, maar zonder nadere gegevens kan deze niet exact worden bepaald 11. Tot slot is het de vraag in hoeverre de gerealiseerde economische impact is toe te wijzen aan de inbreng van een van de partners in de organisatie van topsportevenementen, in het bijzonder Rotterdam Topsport en daarachter liggend de subsidiëring van de gemeente Rotterdam. Zoals bekend heeft succes vele vaders en is 10 Zoals in de voorgaande paragraaf vermeldt, worden er door Rotterdam Topsport tevens activiteiten ontwikkeld op het gebied van City marketing, zowel in het kader van topsportevenementen, als in meer algemene zin. De lange termijn betekenis van topsportevenementen op het imago van de stad bespreken we nader in dat kader (zie paragraaf 3.4). 11 Geen enkele impactstudie geeft voldoende nauwkeurig inzicht in de (herkomst) van de inkomsten of de bestemming van de uitgaven, zodat een baten kosten verhouding niet kan worden berekend. 15