Leeswijzer bij de matrix van het Nederlands nationaal kwalificatiekader voor levenlang leren, het NLQF

Transcriptie

1 Leeswijzer bij de matrix van het Nederlands nationaal kwalificatiekader voor levenlang leren, het NLQF

2 Inhoud Toelichting... 2 Het European Qualification Framework for Lifelong learning EQF.. 2 Het Nederlands nationaal kwalificatiekader NLQF... 2 Het kwalificatiekader... 3 Beschrijving van de niveaus, de matrix... 3 Niveaus, het schematisch overzicht NLQF / EQF... 4 Het Nationaal Coördinatie Punt... 5 Het tijdspad... 6 Begrippenkader

3 Toelichting In dit document wordt beschreven wat het European Qualification Framework for Lifelong learning (EQF) is, wat het Nederlands nationaal kwalificatie kader, NLQF is en hoe dit wordt ontwikkeld en geïmplementeerd. Het European Qualification Framework for Lifelong learning EQF Als binnen Europa kwalificaties van verschillende landen met elkaar vergeleken kunnen worden door ze allemaal te relateren aan één referentiekader, dan draagt het bij aan het vergemakkelijken van de internationale mobiliteit van studenten en werknemers. Studenten kunnen bijvoorbeeld eenvoudiger een stage uitvoeren bij een buitenlands leerbedrijf,of (een deel van) een opleiding in het buitenland volgen. Werknemers met een diploma op zak kunnen gemakkelijker aan de slag in een ander EU-land. Voor dat doel is het Europese kwalificatiekader voor een leven lang leren, kortweg het EQF ontwikkeld. Het EQF is een kwalificatiekader dat bestaat uit acht niveaus van leerresultaten, ofwel wat iemand kent, begrijpt en kan doen na de voltooiing van een leerproces. Deze leerresultaten worden beschreven in termen van kennis, vaardigheden en competenties. Door het EQF kunnen de niveaus van kwalificaties van verschillende landen beter met elkaar vergeleken worden. De (descriptoren van de) acht niveaus dienen als referentie voor alle niveaus van leren, ongeacht de vorm, van basiseducatie en vmbo tot en met hoger onderwijs, formeel en non-formeel onderwijs, initieel onderwijs en permanente educatie. Het EQF levert een bijdrage aan meer transparantie van de verschillende onderwijssystemen van de EU-landen, tot meer mobiliteit en tot het vergroten van de deelname aan een levenlang leren. De aanbeveling van het Europees Parlement en de Raad tot vaststelling van het EQF voor een leven lang leren werd officieel van kracht in april Landen die gevolg geven aan deze aanbeveling hebben de intentie uitgesproken om uiterlijk in 2010 hun nationale kwalificatieniveaus te koppelen aan het EQF, uiteraard op basis van vrijwilligheid. Vanaf 2012 is het de bedoeling om op ieder diploma een verwijzing naar het EQF niveau te vermelden. Op dit moment werken al 32 Europese landen aan de implementatie van het EQF. Daarnaast zijn er nog eens 15 EU partner landen die de ontwikkeling volgen variërend van verkenning tot en met wetgeving. Om inzichtelijk te maken hoe nationale kwalificatieniveaus zich tot elkaar verhouden, kiezen veel landen ervoor om bij de implementatie van het EQF ook een nationaal kwalificatiekader te ontwikkelen. Ook Nederland heeft daartoe besloten. Het Nederlands nationaal kwalificatiekader NLQF Het Nederlands nationaal kwalificatiekader, het NLQF, is in ontwikkeling om leven lang leren in Nederland te stimuleren. Het heeft ook tot doel bij te dragen aan het vergroten van studenten- en arbeidsmobiliteit. Door het kwalificatiekader is het mogelijk om inzicht te krijgen in de niveaus van de belangrijkste kwalificaties in Nederland. Dit levert een bijdrage aan de transparantie van het Nederlandse formele, non-formele en informele leren. 2

4 Het NLQF ondersteunt iedereen in Nederland, inclusief onderwijs- en opleidingsinstituten en werkgevers, doordat het NLQF: mensen van alle leeftijden en vanuit verschillende omstandigheden helpt inzicht te krijgen in het niveau van opleidingen en trainingen Hierdoor wordt het makkelijker een passende opleiding en training te vinden, zodat mensen efficiënter gebruik kunnen maken van al hun capaciteiten; werkgevers en individuen inzicht geeft in de niveaus van bestaande kwalificaties en hoe deze niveaus zich tot elkaar verhouden; laat zien hoe de verschillende kwalificaties bijdragen aan het verbeteren van de vaardigheden van de mensen werkzaam in de arbeidsmarkt. Het kwalificatiekader Het NLQF, beschrijft de Nederlandse niveaus van leerresultaten met één en hetzelfde begrippenkader. Alle kwalificaties kunnen hierin worden ingeschaald, ook non-formele kwalificaties Hierdoor wordt inzichtelijk gemaakt hoe de Nederlandse kwalificatieniveaus zich tot elkaar verhouden. Het NLQF is een beschrijving van de Nederlandse kwalificatieniveaus 1, het is geen herziening van het Nederlandse onderwijsstelsel. Beschrijving van de niveaus, de matrix Uitgangspunten bij de niveaubeschrijvingen: Alle bestaande formele kwalificatieniveaus zijn in de matrix beschreven op basis van Kennis en oordeelsvorming Vaardigheden o het toepassen van kennis, Verantwoordelijkheid o o o o probleemoplossend vermogen leer- en ontwikkelvaardigheden informatievaardigheden communicatievaardigheden. De niveaus zijn beschreven met vermelding van verschillende contexten zoals van bekende tot zeer complexe omgeving. De niveaus binnen het NLQF hebben een zekere bandbreedte. NLQF 4 bijvoorbeeld omvat Havo, Educatie 5, Vwo, Educatie 6, en MBO 4. Dit is mogelijk omdat bij inschaling van een kwalificatie niet aan alle beschrijvingen van alle termen moet worden voldaan en de beschrijvingen op een hoog abstractieniveau zijn geformuleerd. Sociale vaardigheden en burgerschapscompetenties, ondernemerschap (ondernemend zijn) en loopbaanvaardigheden zijn niet apart in het NLQF opgenomen. Deze vaardigheden gelden voor alle niveaus en zijn in die zin niet onderscheidend. Basisvaardigheden op het gebied van taal en rekenen zijn evenmin uitdrukkelijk beschreven. Voor taal en rekenen geldt de wet Referentieniveaus Nederlands en rekenen. Na vaststelling van deze versie van de documenten zal er per NLQF niveau één niveaubeschrijving worden geformuleerd. 1 Het praktijkonderwijs is niet opgenomen in het NLQF aangezien praktijkonderwijs niet kwalificerend is. 3

5 Niveaus, het schematisch overzicht NLQF / EQF Op dit moment onderscheiden we in het NLQF acht niveaus en een instroomniveau. De formele onderwijssectoren zijn in een schema gepositioneerd ten opzichte van elkaar en ten opzichte van de niveaus van het NLQF en het EQF. EQF NLQF Educatie Vmbo Mbo Havo/ Vwo Ho Nonformeel 8 8 Doctor 7 7 Master 6 6 Bachelor 5 5 Short cycle/ad 4 4 Educatie 5 en 6 MBO-4 Havo / Vwo 3 3 MBO Educatie 3 en 4 Vmbo kb, gl en tl MBO Educatie 2 Vmbo bb MBO-1 Instroom niveau Educatie 1 Educatie De zes niveaus van educatie zijn opgenomen in de matrix en in het schematisch overzicht. De leerresultaten van Educatie niveau 1 liggen onder het niveau van de leerresultaten van niveau 1 van het EQF en kunnen daarom niet aan het EQF gekoppeld worden. Er is voor gekozen om dit niveau in het NLQF als instroomniveau te benoemen. Vmbo Het vmbo onderscheidt vier uitstroomniveaus. De uitstroomniveaus van vmbo kb, gl en tl liggen dusdanig dicht bij elkaar dat deze op één NLQF niveau zijn gepositioneerd. Mbo Voor de inschaling van de mbo kwalificaties is voor de volgende benadering gekozen: Een Mbo niveau, en alle kwalificaties daarin, wordt toegewezen aan één NLQF niveau. Elke nieuwe mbo kwalificatie wordt op basis van de beschreven leerresultaten in het juiste NLQF niveau ingeschaald. Bij herziening of aanpassing van een mbo kwalificatie wordt deze op basis van de aangepaste beschreven leerresultaten op het juiste NLQF niveau ingeschaald. Indien de inschaling van de aangepaste kwalificatie afwijkt van de nieuwe inschaling, zijn er theoretisch twee mogelijkheden a) de inhoud van de kwalificatie wordt aangepast aan het gewenste niveau of b) de kwalificatie wordt een niveau hoger of lager ingeschaald. De bandbreedte EQF 1 t/m EQF 5 is in principe open voor kwalificaties van het mbo, zodat in een later stadium op basis van empirische gegevens (en in vergelijking met de EQF inschaling in de omringende landen) bepaald kan worden of inschaling in EQF 5 voor bepaalde kwalificaties gerechtvaardigd is. 4

6 De MBO Raad, Colo en Het Coördinatiepunt hebben in samenwerking met enkele ontwikkelaars van kenniscentra beroepsonderwijs bedrijfsleven en op basis van een KBA rapport 2, de specifieke competenties van mbo niveau 4 + proberen te benoemen. Tot nu toe heeft dit geen overtuigende lijst met harde gegevens opgeleverd. Dat is ook moeilijk omdat bij de ontwikkeling van de dossiers is uitgegaan van de bestaande bandbreedte, ook als het beroepscompetentie profiel hogere eisen leek te stellen. Ook kunnen er nog geen vergelijkingen gemaakt worden met dossiers EQF 5 niveaus in andere landen, omdat die er nog niet zijn. Havo/Vwo Havo en Vwo zijn op één en hetzelfde niveau gepositioneerd. De bandbreedte van niveau vier laat dit toe. De leerresultaten van het Havo zijn hoger dan de leerresultaten van niveau drie. De leerresultaten van Vwo voldoen niet aan de leerresultaten van niveau vijf. Ho Het hoger onderwijs heeft in het kader van het Bologna Proces, waarin 47 Europese landen hun hoger onderwijsbeleid afstemmen, in 2005 besloten tot invoering van het Europese Kwalificatieraamwerk Hoger Onderwijs. Bij aanname van het EQF is vastgesteld dat de descriptoren van het Kwalificatieraamwerk Hoger Onderwijs overeenstemmen met de leerresultaten van niveau vijf tot en met acht van het EQF. Het Nederlands nationaal Kwalificatieraamwerk Hoger Onderwijs is daarmee gepositioneerd op de niveaus vijf, zes, zeven en acht van het EQF en NLQF. Ten behoeve van de herkenbaarheid zijn de niveaubeschrijvingen van niveau vijf tot en met acht van het NLQF afgestemd op de descriptoren van het EQF én de Dublin descriptoren van het Kwalificatieraamwerk Hoger Onderwijs. Daar waar letterlijk bewoording is overgenomen uit de Dublin descriptoren is deze als cursieve tekst in de matrix zichtbaar. Non-formele kwalificaties Er zijn veel non-formele kwalificaties die de arbeidsmarkt van belang vindt en die in de ogen van de arbeidsmarkt een duidelijk kwalificerend effect hebben. Een NLQF niveau aanduiding versterkt het effect van deze kwalificaties. De overheid heeft besloten dat het voor deze kwalificaties onder voorwaarden mogelijk moet zijn om ingeschaald te worden in het NLQF. De inschaling van deze kwalificaties zal op vrijwillige basis plaatsvinden op verzoek van de instantie die deze non-formele kwalificatie heeft ontwikkeld en vastgesteld. De voorwaarden en procedure voor inschaling zijn onderwerp van een aparte studie. De resultaten van deze studie vormen input voor een verzoek tot advies aan de commissie Leijnse (zie tijdspad). Het Nationaal Coördinatie Punt Het nationaal coördinatiepunt (NCP) wordt verantwoordelijk voor de inschaling op niveaus in het NLQF en de koppeling aan het EQF. Tegelijkertijd wordt het NCP belast met informatie en communicatie. 2 KBA (maart 2010) Richting het EQF, mbo-4 uitstromen in het European Qualifications Framework, 5

7 Voor de geloofwaardigheid van het NLQF is kwaliteitsborging op twee punten van groot belang. Het gaat hierbij om: 1) de kwaliteit van het inschalen van kwalificaties in het NLQF; 2) het inzicht in de kwaliteit van het proces van toekenning van certificaten en diploma s om vertrouwen te verwerven in de op deze documenten vermelde niveauaanduiding. Daarnaast is het verstrekken van informatie over werkwijze en voorwaarden voor inschaling van vitaal belang om het NLQF een bruikbaar instrument te laten zijn voor individuen, onderwijs- en opleidingsinstituten en werkgevers. Wanneer aan bovenstaande wordt voldaan zal het NLQF gewaardeerd worden en bijdragen tot een cultuur van levenlang leren. Het tijdspad Het ministerie van Onderwijs Cultuur en Wetenschap stelt een commissie in onder voorzitterschap van prof. dr. F. Leijnse. Deze commissie wordt gevraagd aanbevelingen te doen over de volgende onderwerpen: het voorstel voor het NLQF de koppeling van het NLQF aan het EQF het voorstel voor voorwaarden en procedures voor het inschalen van non-formele kwalificaties de inrichting van het NCP De planning is dat de commissie Leijnse in maart 2011 haar aanbevelingen doet aan de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Na vaststelling door de minister kan daadwerkelijk worden overgegaan tot inrichting van het NCP en het inschalen van nonformele kwalificaties en wordt het NLQF operationeel. Voor meer informatie: en info@nlqf.nl 6

8 Begrippenkader Kwalificatie Een formeel resultaat van een beoordelings- en validatieproces, dat wordt verworven wanneer een bevoegde instantie bepaalt dat de leerprestaties die een individu heeft bereikt, aan vooraf vastgestelde leerresultaten beantwoorden. Non-formele kwalificaties Alle andere kwalificaties dan de door het ministerie van OCW en het voormalig ministerie van LNV erkende kwalificaties. Leerresultaten Wat iemand kent, begrijpt en kan doen na de voltooiing van een leerproces. in het EQF worden de leerresultaten beschreven in termen van kennis, vaardigheden en competenties; in het NLQF worden de leerresultaten beschreven in termen van kennis en oordeelsvorming, vaardigheden en zelfstandigheid. Kennis (definitie in het EQF) Het resultaat van assimilatie van informatie door leren. Kennis is het geheel van feiten, beginselen, theorieën en manieren van werken dat verband houdt met een werk- of studiegebied. In het kader van het Europees kwalificatiekader wordt kennis als theoretische kennis en/of feitenkennis beschreven. Kennis (definitie in het NLQF) Theoretische kennis en/of feitenkennis die verband houdt met een werk- of studiegebied. Vaardigheden (definitie in het EQF) Vermogens om kennis toe te passen en knowhow te gebruiken om taken uit te voeren en problemen op te lossen. In het kader van het Europees kwalificatiekader worden vaardigheden als cognitief (logisch, intuïtief en creatief denken) en praktisch (handigheid en de toepassing van methodes, materialen, hulpmiddelen en instrumenten) beschreven. Vaardigheden (definitie in het NLQF) Vermogens om: kennis toe te passen problemen op te lossen te leren en zich te ontwikkelen te communiceren informatie te verzamelen, te verwerken en te beoordelen Competenties (definitie in het EQF) Het bewezen vermogen om kennis, vaardigheden en persoonlijke, sociale, interculturele en/of methodologische capaciteiten te gebruiken bij werk of studie en voor professionele en persoonlijke ontwikkeling. In het kader van het Europees kwalificatiekader wordt competentie in termen van verantwoordelijkheid en zelfstandigheid beschreven. Verantwoordelijkheid (definitie in het NLQF) Het aangetoonde vermogen om verantwoordelijkheid te dragen voor eigen werk- en studieresultaten en/of dat van anderen. 7