Overzicht Pediatrische Neuropsychologie. Dominique Selviyan

Transcriptie

1 Overzicht Pediatrische Neuropsychologie Dominique Selviyan

2 Voorwoord Geachte lezer, Dit is het overzicht van de studiestof voor Pediatrische Neuropsychologie. Het betreft een overzicht van de literatuur gegeven bij de hoorcolleges. De literatuur bestaat uit de hoofstukken uit het boek Developmental Neuropsychology A Clinical Approach en opgegeven artikelen. De hoofdstukken uit het boek zijn samengevat middels vraag en antwoord opstelling door Dominique Selviyan. De artikelen zijn normaal samengevat door Lucinda Kamphuis. Het overzicht bestaat uit een week opdeling, met in iedere week de stof passend bij dat hoorcollege vermeld. Deze weekopdeling loopt synchroon met de bedachte studiestofopdeling van het vak Pediatrische Neuropsychologie. (onderstreepte woorden in dit overzicht staan gelijk aan cursieve woorden uit het boek). Dit overzicht is geschreven naar eigen inzicht van de auteur. Bij het maken van deze overzichten wordt geprobeerd de kwaliteit zo veel mogelijk te waarborgen. De auteur kan echter geen verantwoordelijkheid aanvaarden voor het gebruik ervan. Dit overzicht dient als aanvulling/ hulpmiddel en niet ter vervanging van de verplichte leerstof uit de boeken en hoorcolleges. Nadruk van dit overzicht is verboden. Gebruik van dit overzicht voor andere doeleinden dan eigen gebruik is verboden. Zonder uitdrukkelijke schriftelijke toestemming van de auteur, dient dit overzicht niet uitgegeven, overgeschreven of gebruikt te worden door anderen naast eigen gebruik. Heel veel succes met leren en met de tentamens! Met vriendelijke groet, Dominique Selviyan

3 Inhoudsopgave Week 1 HC1: H2 Cerebral development...4 HC2: H3 Cognitive development...10 etc.

4 Hoofdstuk 2 Cerebral Development INTRODUCTION Blz. 39 Hoe werd het CZS vroeger onderzocht en hoe wordt het nu onderzocht? De ontwikkeling van het centraal zenuwstelsel werd vroeger onderzocht middels dieronderzoeken en beschadigde hersenen. Huidige technologie maakt het mogelijk de ontwikkeling direct te observeren en eventueel te manipuleren in de pre- en postnatale ontwikkeling. Gebruikte technieken hierbij zijn elektronische microscopie, gebruik van chemische markers en neuronale en weefsel transplantatie. Blz. 39/40 Welke aspecten van de ontwikkeling van het CZS zijn relevant voor professionals die in de normale en abnormale patronen van de cognitieve ontwikkeling geïnteresseerd zijn? 1. Kennis over de biologische processen en de timing waarmee het CZS zich ontwikkeld. Deze kennis leidt tot de identificatie van parallellen tussen specifieke ontwikkelingsstadia van het CZS geassocieerd met de progressie die je cognitief doormaakt. 2. Het begrijpen van gebeurtenissen en hun timing die kunnen voorkomen in het CZS. Deze kennis kan aanwezige kennis aanvullen over de natuur en de mogelijke verbeteringen van de cognitieve tekortkomingen bij kinderen in hun pre- en postnatale ontwikkeling. 3. Het begrijpen van de interactie tussen genetische getermineerde factoren en omgevingsinvloeden in de normale en abnormale ontwikkeling. Deze kennis kan een bijdrage leveren aan kennis over het herstelproces van het CZS middels omgevingsexperimenten en meer traditionele rehabilitatie methoden. 4. Het noteren van negatieve consequenties van ongunstige omgevingen, giftige stoffen en tekortkomingen bij het voeden op het CZS. BRAIN DEVELOPMENT: GENERAL PRINCIPLES Blz. 40 Ontwikkeld het brein zich verder na de geboorte? Ja. Voor de geboorte heb je de snelste groei van neuronen, door de snelle continue celdeling. Na de geboorte verviervoudigd het brein zich in maat en gewicht tot in de jonge volwassenheid (18-30), wat komt door differentiatie, groei en rijping van de bestaande neuronen (inclusief de ontwikkeling van dendrieten en synapsen). Na de piek verminderd het brein zich weer in gewicht en grootte. Blz. 41 Welke twee fasen worden er onderscheiden bij de ontwikkeling van het CZS? De ontwikkeling prenataal en postnataal, waarbij de geboorte als de scheidslijn dient. 1. Prenataal: Hierbij is vooral de ontwikkeling van de structuur van het CZS belangrijk. Dit wordt voornamelijk genetisch bepaald en kan bij interrupties of traumatische ervaringen ook dermate de structuur veranderen dat het CZS abnormaal functioneert. 2. Postnataal: postnataal gaat de uitwerking van het CZS verder en ligt de focus op het ontwikkelen van dendritische vertakkingen, myelinisatie en synaptogenese. Ook dit wordt voornamelijk genetisch bepaald, maar de omgeving speelt hierbij al een grotere rol. Hersenschade in de postnatale fase heeft minder impact op de morfologie, maar wel op de ontwikkeling van interconnecties en functionele systemen in het CZS.

5 Blz. 41/42 Welke twee grote ontwikkelingsprocessen zijn er aanwezig in het onrijpe CZS? 1. Simpele additieve ontwikkeling, dit is een doorgaand groeiproces van het CZS. Myelinisatie van het zenuwstelsel ontwikkeld zich bijv. via dit proces (tijdens de kindertijd en vroege adolescentie). Dit geld ook voor de dendritische connecties door het CZS heen. 2. Andere neurale groei, middels perioden van regressie, overproductie en eliminatie. Bijv. de ontwikkeling van neuronen die vereist zijn voor het verkrijgen van een volgroeid CZS in de prenatale fase. In de differentiale fase sterven er veel neuronen af. Eenzelfde groeiproces wordt gevonden bij de vorming van synapsen. Deze twee vorm van ontwikkeling wordt ook wel fine-tuning genoemd. Blz. 42/43 Tijdens het fine-tunen van het brein zijn er ook veranderingen gaande op macro-niveau. Wat houden deze macroveranderingen in? Dit zijn groeispurten door de prenatale en postnatale ontwikkeling heen. Ze zijn niet gradueel zoals hierboven beschreven maar vinden in bepaalde perioden plaats, waarbij de anterieure gebieden als laatste volgroeid zijn. Deze groeispurten worden kritische of sensitieve perioden genoemd, wat inhoudt dat zo een kritische periode een ontwikkelingsfase is waarin een aspect van het gedragsmatig functioneren een grote progressie door kan maken. Blz. 43 Wat is nog meer van belang om te weten wil je de ontwikkeling van het CSZ begrijpen? De ontwikkeling van de breingebieden. Deze ontwikkeling loopt volgens een hiërarchisch systeem waarbij het cerebellum en de hersenstam zich als eerst ontwikkelen, gevolgd door de posterieure gebieden en als laatste de anterieure gebieden. Ze denken dat deze hiërarchische ontwikkeling verloopt middels de groeispurten. INFLUENCES OF BRAIN DEVELOPMENT Blz. 44 De ontwikkeling van het CZS loopt middels een strak genetisch gespecificeerd patroon. Welke factoren kunnen dit patroon/ proces interfereren? 1. Prenataal kunnen er biologische factoren (genetische factoren en intra-uteriene trauma als infecties en vergiftiging) en omgevingsfactoren zijn (moederlijke voeding, alcohol, drugsverslaving en stress). De biologische factoren zorgen voor veranderingen in de structuur van het CZS wat leidt tot misvormingen van de structuur. De omgevingsfactoren hebben invloed op de ontwikkeling van het CZS. 2. Postnataal kunnen er biologische factoren (infectie), externe trauma, blootstelling aan giftige stoffen en omgevingsarmoede een invloed hebben op de ontwikkeling van CZS. Vooral bij jonge kinderen wanneer het CZS in volle ontwikkeling is. 3. En vergeet de psychosociale factoren niet. Kwaliteit van moeder-kind relatie, mate van stimulatie, sociale support structuren en toegang tot hulpbronnen hebben invloed op de ontwikkeling van het kind. Hierbij kan er een double hazard ontstaan: kinderen die al biologische kwetsbaar zijn en dan ook uit een armoedige omgeving komen vertonen een nog slechtere ontwikkeling. PRENATAL CNS DEVELOPEMENT structural features of CNS development Blz. 45 Hoe verloopt de ontwikkeling van het CZS in de eerste weken van de zwangerschap? Het zenuwstelsel vormt zich middels het proces van neurolation. Het begint met een snelle celverdeling, waardoor clusters van cellen ontstaan die tezamen een embryonische disk vormen, bestaande uit drie lagen die later specifieke organische systemen in het menselijk