vitale groene stad De straat is van de burger Thema: decentralisatie Wonen en zorg Economie NR

Transcriptie

1 vitale groene stad NR inspiratiebron voor een leefbare, groene samenleving 03 De straat is van de burger Jos Heijmans, burgemeester van Weert, blijft vasthouden aan het hoogste onderhoudsniveau. Maar burgerparticipatie ligt aan de basis van elk proces. 12 Thema: decentralisatie Hoe werkt de decentralisatie van natuur en landschap? Hoe zetten gemeenten groen op de agenda? Deze vragen worden beantwoord in dit thema. Plus de case Amstelveen. 30 Wonen en zorg Hoe een tuin bijdraagt aan welzijn. Wanneer demente ouderen in opvanghuizen toegang hebben tot een tuin, wordt het geheugen scherper. 32 Economie Hoe je economie en groen verbindt, laat de gemeente Brunssum zien.

2 vitale groene nieuwsbrief stad Ook is het mogelijk om via Twitter op de hoogte te blijven De digitale nieuwsbrief van de Vitale Groene Stad wordt tweewekelijks verstuurd naar een brede doelgroep, bestaande uit: gemeenten en andere overheden, waterschappen, groensector, gezondheidzorg, bouw en infra. Wilt u tweewekelijks op de hoogte blijven van de groene ontwikkelingen, zoals over TEEB Stad, bijeenkomsten en andere inspirerende nieuwsberichten? MELD U DAN AAN via

3 opinie foto: Maarten Dings De straat is van de burger, niet van de gemeente Jos Heijmans burgemeester van Weert Als burgemeester van Weert heb ik zelf de bijzondere kwaliteit van Weert mogen ontdekken. Waar je ook in de stad bent, je ervaart gewoon dat hier decennia lang uiterste zorg is besteed aan de aanwezigheid en kwaliteit van groen, natuur en het landschap. Belangrijker nog, het zijn onze burgers die het bestuur ertoe aanzetten. Door de grote betrokkenheid van onze samenleving is het voor ons, bestuurders, duidelijk dat we onze stad inrichten mét en voor onze burgers, we zijn samen verantwoordelijk voor onze eigen leefomgeving. De titels Groenste Stad van Nederland 2012 en Europa 2013 vermarkten zich voor een gedeelte zelf. Natuurlijk dragen we daar zelf ook aan bij door actief regionale en landelijke organisaties te benaderen. Daarnaast hebben we de ambitie om dit jaar de mondiale titel binnen te halen in de competitie Community s in Bloom. Maar vooral ondernemers, belangengroeperingen en burgers grijpen deze waarderingen aan om er actief mee aan de slag te gaan en zelf initiatieven op te starten. En dan gaat het pas echt leven. Zij doen dat onder meer door vergroening van de binnenstad en schoolpleinen en door biodiversiteitsprojecten in buurten. Investeren in de kwaliteit van de stad is voor ons investeren in de mensen. Zo bouwen we hier in Weert aan een hechte gemeenschap met actieve burgers. Van beleid tot beheer, burgerparticipatie ligt aan de basis van elk proces. Ik ben van mening dat je geen goed beleid kunt voeren, zonder echt iets wezenlijks te doen met de stem van de burger. Het is toch hun straat of leefomgeving, niet die van de gemeente. Ik durf voorzichtig te stellen dat er positieve effecten op de woningbouwmarkt zijn. Het kan nooit hard aangetoond worden, maar het behalen van de eerder genoemde erkenningen zegt wel degelijk iets over de woonkwaliteit die we aanbieden en dat geldt ook voor het vestigingsklimaat van bedrijven. Ondanks de bezuinigingsdruk blijven we vasthouden aan het hoogste onderhoudsniveau. Ik vind dat je niet terug moet gaan in kwaliteit, want op termijn betaal je de rekening daarvan ongetwijfeld dubbel zo hard. We kijken naar aanleiding van het jurybezoek wel kritisch naar ons groenbeheer, met de nodige aandacht voor kostenefficiëntie en beeldkwaliteit. En een andere aanbeveling van de jury was om te investeren in de feestelijke en groene aankleding van de stad. Dit wordt nu samen met de ondernemers van de binnenstad opgepakt. En dat in het feestjaar Weert 600 jaar, prachtig toch? We zetten nog meer dan ooit in op branding van onze regio, het sterker promoten van het prachtige grenspark Kempen-Broek en van de stad zelf. Je ziet, ik ben er trots op: kom ervan genieten! pagina 3 Op

4 colofon Magazine Vitale Groene Stad informeert én inspireert overheden, organisaties en bedrijven die zich professioneel bezighouden met de planning en ontwikkeling van groen stedelijk gebied. Het magazine is een uitgave van de stichting Entente Florale Nederland in samenwerking met Elba Media. Entente Florale organiseert jaarlijks de Nationale Groencompetitie voor dorpen en steden. Daarnaast is Entente Florale verantwoordelijk voor het uitdragen van de Vitale Groene Stad. Elba Media is de grootste Nederlandse uitgeverij van vakbladen, congressen, seminars en studiereizen op het gebied van ruimtelijke ordening en gebiedsontwikkeling. Magazine Vitale Groene Stad wordt verspreid onder overheid (gemeenten, provincies, waterschappen, Rijk), politici, bedrijfsleven (bouw- en groensector, projectontwikkelaars), onderwijs- en kennisinstellingen, gezondheidssector en (landschaps-) architecten. Redactie Miriam Meier-Boschaart Elba Media Paulus Borstraat TA Amersfoort T Hoofdredactie Roel van Dijk, Entente Florale Nederland Postbus AL Gouda info@vitalegroenestad.nl T art direction & Vormgeving Kilian Idsinga, Elba Media Drukwerk Colourcake, Den Haag Oplage exemplaren Abonneren/nummer opvragen Wilt u zich (gratis) abonneren op het magazine Vitale Groene Stad of een editie opvragen, stuur dan een aan info@vitalegroenestad.nl Commercie Voor de commerciële mogelijkheden voor een partnership of het plaatsen van een advertentie kunt u contact opnemen met Philip de Vreeze van Elba Media: p.devreeze@elbamedia. nl, Aan deze uitgave werkten mee: Edward Doelman, Dorien Elsinger, Rudi Engel, Jan Habets, Jos Heijmans, Marco Hoffman, Margareth Hop, Frank van Suchtelen en Madelon Tijdink. Coverfoto De provincie is verantwoordelijk voor het ontwikkelen van natuur en landschap, ook in Drenthe. Daarbij werkt ze nauw samen met andere stakeholders. Zo stelde ze samen met vertegenwoordigers van de Drentse gemeenten en andere overheden, belangengroepen, marktpartijen en inwoners de kernkwaliteiten op. Hierbij gaat het om zaken als oorspronkelijkheid (Drents eigen); naoberschap; de menselijke maat en kleinschaligheid (Drentse schaal). Foto: Gemeente Tyaarlo Vitale Groene Stad verschijnt in 2014 in mei en oktober/november. Het bevat informatie die met de meeste zorgvuldigheid is samengesteld. Entente Florale en Elba Media bv ontvangen geen enkele aansprakelijkheid voor mogelijke gevolgen die zouden kunnen voortvloeien uit het gebruik van in deze uitgave opgenomen informatie. Onderstaande partijen ondersteunen de filosofie van de Vitale Groene Stad Co pagina 4

5 hoofdredactioneel Roel van Dijk Hoofdredacteur Vitale Groene Stad Jan Habets Projectleider Vitale Groene Stad gedeelde verantwoordelijkheid is de toekomst Groen scoorde opvallend hoog bij de gemeenteraadsverkiezingen. 79 procent van de politieke partijen nam groen op in het partijprogramma, blijkt uit onderzoek van Alterra onder 17 grote gemeenten. Maar wat blijft ervan over in de collegeakkoorden, dat is de vraag. Hoe dan ook, de grote aandacht voor groen op lokaal niveau geeft aan dat het belang en de waarde ervan niet meer ter discussie staan. Dat is alvast winst! Natuurlijk ontkomt het groen niet aan de bezuinigen en dat zal na de gesloten collegeakkoorden niet heel anders worden. Achterom blijven kijken naar hoe het was heeft geen enkele zin; de tijden zijn drastisch veranderd. Willen we vooruit gaan en de kwaliteit van het groen op peil houden of nog liever: verbeteren dan hebben we andere financieringsmogelijkheden en -partners nodig. En dat lukt alleen als we naar de totale waarde van groen kijken. Niet alleen naar de mooie buitenkant, maar met name naar wat het groen voor ons oplevert, zoals de burgemeester van Weert dit uitstekend verwoordt op de opiniepagina. Een gemeente die dit onderkent en deze uitdaging aangaat, is Brunssum. In een artikel in deze uitgave geeft de burgemeester aan dat in zijn stad sterk wordt ingezet op de beleving van groen, omdat dit een positief effect heeft op de economie. De miljoeneninvesteringen in het groen maken deze krimpgemeente interessant als woon- en recreatiegemeente. Met andere woorden: de investeringen van nu hebben als doel het aantrekken van nieuwe inwoners, ondernemers, toeristen en recreanten. Dit brengt simpel gezegd geld in het laatje. Een ander sprekend voorbeeld in dit blad is de gemeente Amstelveen. KLM draagt daar bij aan een groene omgeving, omdat zij wil dat het personeel een aantrekkelijke route kan lopen in de pauze. Naast KLM zijn er dertig andere bedrijven, waaronder Canon, die een bijdrage leveren aan het groene klimaat in de gemeente, naast de niet te vergeten inzet van de burgers. Deze weg, die van gedeelde verantwoordelijkheid, is de toekomst. Waarbij gemeenten de regierol dienen te houden en waar mogelijk coalities aangaan. Dat sluit aan op wat Kees Jan de Vet, lid van de directieraad van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, aangeeft: Door groen en natuur te koppelen aan andere maatschappelijke thema s zijn veel win-winsituaties te creëren. Hij doelt onder meer op de extra taken die met de drie grote decentralisaties op het bordje van de gemeenten zijn terechtkomen. Door slim te combineren kunnen effectieve en interessante combinaties ontstaan, aldus De Vet. Deze decentralisatieslag wordt toegejuicht door gedeputeerde Rein Munniksma van de provincie Drenthe, omdat de provincie dichter bij de praktijk staat dan het Rijk en ook nauwe banden heeft met de gemeenten. Met de artikelen in dit blad hopen we u te inspireren en nieuwe inzichten te geven in de ontwikkelingen. Veel leesplezier! pagina 5 Ho

6 inhoudsopgave & agenda agenda inhoudsopgave» 14 t/m 17 mei 2014 Dag van de Stadslandbouw Locatie: Utrecht 25 mei t/m 21 september 2014 Landschapstriënnale Lingezegen Locatie: Elst (gld) 3 juni 2014 Masters in regionaal voedsel Locatie: Dronten 5 juni 2014 Kennisbijeenkomst Groene baten door slimme plantkeuze Locatie: Leeuwarden 10 juni 2014 Kennisatelier Groene Energieke Samenleving Locatie: Amersfoort 14 t/m 21 juni 2014 Nationale Tuinweek Locatie: Nederland en België 26 juni 2014 Stadsvee, kansen en verantwoordelijkheden Locatie: Almere 10 september 2014 Nationale Groendag Locatie: Groningen 5 november 2014 Landelijk Congres Openbare Ruimte, dag 1 Locatie: Almere 10 december 2014 Landelijk Congres Openbare Ruimte, dag 2 Locatie: Nijmegen BD In BG Ey Beleid/Decentralisatie 12 Om tafel met twee groene mannen van verschillende overheden overheid en provincie levert naar goed Drents gebruik geen knetterend vuurwerk op. Wij hebben elkaar hier altijd al nodig gehad. Wethouder Harm Assies (gemeente Tynaarlo) en gedeputeerde Rein Munniksma (provincie Drenthe) gaan met elkaar in gesprek over de veranderende rollen in het decentralisatietijdperk. Internationaal 18 Groen en Kristianstad (Zweden) zijn onafscheidelijk. Groen draagt niet alleen bij aan het mentale en fysieke welzijn van de inwoners van het Zuid-Zweedse stadje; er is ook een economisch belang. Beleid/Gemeente 20 Groen activeert, verdient, ademt, trekt aan en zorgt. En daar kun je als gemeente veel mee doen. Wat dan? Dat legt de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) uit in het pamflet Groen Verbindt, dat gemeenten in de periode na de verkiezingen helpt bij de vertaling naar beleid. In gesprek met Kees Jan de Vet van de VNG. Eyecatcher 24 In het Eikenven in Oisterwijk drijft een deel van het door Susan Dona gemaakte kunst- IA pagina 6

7 inhoudsopgave & agenda eyecatcher BC werk Connection. Een voorproefje op de manifestatie Kunst en Bomen Beleid/case 26 Hoe groenbeleid daadwerkelijk onderdeel wordt van gemeentebeleid, laat Amstelveen zien met haar Groenvisie. In deze gemeente heerst een rijke traditie omtrent groen, bijna 100 jaar geleden werd er al structureel op gestuurd. Deze traditie met veel oog voor groenstructuren is voortgezet en door het bestuur vastgehouden, vertelt John Levie, wethouder Ruimtelijke Ordening. On Pr Onderwijs 36 Hoe zorgen we ervoor dat de stad leefbaar en gezond blijft? Aan de hogeschool CAH Vilentum Almere richten de studenten zich op natuur en gezondheid in relatie tot verdienmodellen in het stedelijk gebied. Een interview met Dinand Ekkel, lector Natuurlijk en Gezond Samen-Leven. Praktijk 38 Het keurmerk duurzame boomkwekerijproducten van Groenkeur was nog niet klaar of de aanmeldingen kwamen al binnen. De behoefte aan het keurmerk is groot. WZ Wonen en zorg 30 Woonzorgcentrum St. Jozef heeft haar eigen dementietuin: een tuin waarin de behoeften van dementerende ouderen centraal staan. Hoewel je dat niet direct ziet, want een dementietuin is eigenlijk juist heel gewoon. En verder in dit nummer Ec Economie 32 Hoe je economie en groen verbindt, laat de gemeente Brunssum zien. Een sprekend voorbeeld vormen de plannen voor Nature Wonder World, een groen themapark dat voor een flinke economische impuls in de vergrijzende regio moet zorgen. Opinie burgemeester Jos Heijmans Hoofdredactioneel Kort PPOdium Producten p03 p05 p08 p42 p46 pagina 7 IA

8 kort Eerste boomspiegel geadopteerd in Leeuwarden In Leeuwarden is onlangs door wethouder Harry van der Molen, samen met leden van Coöperatie de Hoftuinen, de eerste boomspiegel van de gemeente geadopteerd. Het is de eerste van in totaal zestig boomspiegels (het stuk grond rondom de stam van de boom) die in de wijk Achter de Hoven kunnen worden geadopteerd. Inwoners van de gemeente Leeuwarden kunnen nu ook een boomspiegel aanvragen en adopteren om hun eigen bloemperkje aan te leggen, beheren en onderhouden. De buitendienst van de gemeente zorgt ervoor dat een witte tegel naast de boomspiegel komt te liggen. Zo weten de onderhoudsmedewerkers dat het om een geadopteerde boomspiegel gaat. Foto: Gemeente Leeuwarden De Stadsakker start groentekwekerij in Groningen Twee jaar na de start van haar stadstuinwinkel komt De Stadsakker met een nieuw initiatief op het gebied van stadslandbouw. In Hoogkerk is een lokale groentekwekerij gerealiseerd die moet uitgroeien tot groenteoase aan de stadsrand van Groningen. Het doel van De Stadsakker is het ontplooien van initiatieven om groente en fruit terug te brengen naar de achtertuin. De Stadsakker-kwekerij is het eerste echte stadslandbouwbedrijf in Groningen. Foto: Merlijn Albering Met behulp van crowdfunding is de eerste van drie geplande tunnelkassen inmiddels geplaatst. De deelnemers zijn niet alleen betrokken bij dit project door middel van een financiële bijdrage; ook wordt nagedacht over wie in de kwekerij aan de slag kan. De opbrengst gaat in de vorm van groentepakketten naar de partners en naar de winkel in de stad. Wat daarna overblijft, wordt ter beschikking gesteld aan de Voedselbank. Lageschaar en Griffioen Wassenaar strategisch partner Vitale Groene Stad Vasteplantenkwekerij Lageschaar uit Aalten en Griffioen Wassenaar Vaste Planten hebben zich recent aangesloten bij het platform de Vitale Groene Stad. Zowel eigenaar Laurens Lageschaar als directeur Bert Griffioen geven aan hiervoor gekozen te hebben om de vaste planten in het openbaar groen en het belang daarvan onder de aandacht te brengen van zowel bestuur als uitvoerenden van de overheid. Meer informatie over de bedrijven is te vinden op en Ko pagina 8

9 Nationale groencompetitie Entente Florale 2014 van start Op 15 mei worden Dronten en Willemstad als eerste gemeenten door de onafhankelijke en deskundige jury van Entente Florale beoordeeld op hun groene leefomgeving. Het doel van de competitie is het multifunctionele belang van het groen breed onder de aandacht te brengen van overheden, bedrijfsleven en burgers. Voorzitter Jaap Spros: De groencompetitie is geen einddoel, maar een uitstekend vehikel voor gemeenten om zich te profileren als groen en leefbaar. De criteria van de jury zijn onderverdeeld in zes groepen: Visuele en ruimtelijke kwaliteit, Cultuurhistorisch erfgoed, Cultuurgroen & buiteninrichting, Natuur & landschap, Recreatie & toerisme en Duurzaamheid & milieu. De groepen worden door een onafhankelijke jury, waarin de diverse relevante disciplines zijn vertegenwoordigd, beoordeeld op de gemeentelijke visie en de kwaliteit van inrichting, beleid en beheer. Ook onderwerpen als participatie en educatie zijn belangrijke items. De deelnemende gemeenten kunnen goud, zilver of brons winnen. Daarnaast kunnen de gemeenten themacertificaten behalen op speciale onderdelen, zoals Groen & gezondheid, Groen & economie, Burgerparticipatie en Biodiversiteit. Laatstgenoemd onderdeel is dit jaar met name een belangrijk aandachtspunt. De deelnemende gemeenten zijn: Dronten, Doetinchem, Bergen op Zoom en Oisterwijk. Deelnemers in de categorie kleine steden en dorpen zijn: Willemstad (gemeente Moerdijk), Beesel, Vianen en Hoenderloo (gemeente Apeldoorn). Internationaal In de Europese competitie wordt Nederland dit jaar vertegenwoordigd door Amstelveen en Zuidlaren, kern van de gemeente Tynaarlo. Op 2 augustus wordt Zuidlaren door de jury beoordeeld en op 4 augustus Amstelveen. Op 10 september worden in Groningen tijdens de Nationale Groendag de winnaars bekendgemaakt van de Nederlandse competitie. Op 26 september vindt in Hongarije de Europese prijsuitreiking plaats. Aandacht voor ontwerp van beplantingen Het ontwerpen van beplantingen kan meer betekenis krijgen in de totale keten van ontwerp, kweken, aanleg en beheer. Wanneer deze schakel in de praktijk meer betekenis krijgt, levert dat enorme voordelen op voor de samenleving. Om hier aandacht voor te vragen, is recent het Ruyteninstituut opgericht. Enkele van deze voordelen zijn: de verbetering van de kwaliteit van de beplanting zonder zichtbaar menselijk ingrijpen; de veiligheid voor de gebruikers neemt toe; de milieuhygiëne en de biodiversiteit worden verhoogd; de bijbehorende kosten van aanleg en onderhoud komen lager uit. Het gebied kan vrijwel direct na aanplant worden gebruikt, wat vooral interessant is voor het stedelijk gebied. Doelgroep Het Ruyteninstituut heeft als doel de onvolkomenheden in de keten van ontwerp tot en met gebruik van de groene ruimte op te heffen vanuit een onafhankelijke en wetenschappelijke invalshoek. Het instituut richt zich op bestuurders, boomkwekers, ontwerpers/ groenvoorzieners van de openbare ruimte en ontwerpers van beplantingen die werkzaam zijn bij gemeenten, ontwerpbureaus, aannemersbedrijven, waterschappen en Rijkswaterstaat. Tot slot is het onderwijs in het voortgezet, hoger en universitair beroepsonderwijs ook een belangrijke groep waar het instituut zich op richt. Meer info: pagina 9 Ko

10 kort Boomfeestdag: Jongeren en politiek debatteren over groen Een nieuw onderdeel tijdens de viering van de Nationale Boomfeestdag dit jaar was het Jeugd Groen Debat. Dit debat vond een week voor de gemeenteraadsverkiezingen plaats. Kinderen gingen met politici de discussie aan over de waarde van bomen en natuur in en om de stad en ook over het belang van natuuraandacht op de politieke agenda s, zowel qua educatie- als groenbeleid. In totaal 600 leerlingen van 16 verschillende basisscholen gingen in debat met lokale, regionale en nationale politici van CDA, PvdA, GroenLinks, VVD, ChristenUnie, D66, SP, 50plus en Partij voor de Dieren. Het debat vond plaats in Elst op de locatie van de Boomfeestdag. De weken voorafgaand aan het debat kregen de kinderen les van het Nederlands Debatinstituut, zodat zij goed voorbereid de discussie konden aangaan. Eregast was staatssecretaris Sharon Dijksma van het ministerie van Economische Zaken. Zij liet de kinderen weten groen en in het bijzonder bomen van groot belang te vinden. We moeten goed voor ons groen zorgen, want het biedt veel voordelen. Zo wordt op een groen schoolplein minder gepest en worden minder pijnstillers gebruikt als patiënten in ziekenhuizen op het groen uitkijken. Foto: Ron Magielse Fotografie Twee stellingen De discussie bestond uit twee stellingen: Kinderen moeten elke week les krijgen over natuur en De gemeente moet stoppen met groenaanleg en groenonderhoud. Rudmer Heerema, Tweede Kamerlid namens de VVD, was het niet met de eerste stelling eens. Hij gaf aan dat scholen dit zelf moeten besluiten. Ook de andere politieke partijen waren het niet met de stelling eens, evenals de meeste kinderen. Met de stelling dat gemeenten moeten stoppen met aanleg en onderhoud van groen was een van de kinderen het oneens. Jochem motiveerde dit als volgt: Mijn papa en mama betalen belasting en dat geven ze aan de gemeente. Zij moeten er dan voor zorgen dat de buurten netjes en groen zijn. Zijn antwoord werd met gejuich ontvangen. De suggestie van fractievoorzitter Bram van Ojik van GroenLinks om voor elke geboren Nederlander een boom te planten, werd eveneens met groot applaus ontvangen door de kinderen. Marianne Thieme, fractievoorzitter van de Partij voor de Dieren, liet weten dat zij de enige partij vertegenwoordigt die de afgelopen jaren bomen heeft geplant. Daarnaast riep ze het kabinet en haar collega s op dat er per direct moet worden gestopt met de afbraak van de natuur. De politieke partij die volgens de kinderen het meest voor groen koos was de Partij voor de Dieren. Fractievoorzitter Marianne Thieme was blij met de appelboom die zij won en gaf aan deze in Park Lingezegen te planten. Meer informatie: Joost Hoebink van het Nederlands Debatinstituut interviewt staatssecretaris Sharon Dijksma van Economische Zaken Ko pagina 10

11 Groen is hot Ondanks de economische dip scoort groen hoog in de gemeentelijke verkiezingsprogramma s. Dit jaar heeft 79 procent van de partijen een of andere vorm van beleid ten aanzien van groen in het verkiezingsprogramma opgenomen. In 2010 was dat nog 85 procent. Die achteruitgang komt voor een groot deel voor rekening van de lokale partijen, zegt alterra-onderzoeker peter Visschedijk. Deze partijen hebben vaak een zeer beknopt programma, met slechts enkele hoofdpunten. Bij de analyse zijn de programma s betrokken van alle partijen in 17 grote gemeenten (voor zover ze op 1 maart van dit jaar een partijprogramma beschikbaar hadden): in totaal zijn 212 programma s geanalyseerd. Bijna een jaar lang van mei 2013 tot en met maart van dit jaar heeft Entente Florale via haar platform Vitale groene Stad de lokale en landelijke politieke partijen geïnformeerd over het belang van een groene, gezonde woon- en werkomgeving. Zo zijn meer dan 150 nieuwsberichten toegestuurd aan de politici via nieuwsbrieven, social media en het magazine Vitale groene Stad. in samenwerking met Vng, platform31, ministerie van EZ en Entente Florale is de poster groen het kapitaal voor gemeenten en haar inwoners gemaakt. Deze poster laat op een ludieke en Foto: Roel van Dijk aansprekende wijze zien wat de baten van groen zijn voor het stedelijk gebied. Groene Stemming in de maanden voorafgaand aan de verkiezingen zijn vier redactionele pagina s van Een groene Stemming gemaakt. Het doel hiervan is de burgers te informeren over hoe het groen er in hun eigen omgeving uit komt te zien, zodat zij een stem uitbrengen op een partij die het groen op waarde schat. grote afsluiter van de campagne van Entente Florale was het Jeugd groen Debat, zie pagina 10. Een vervolgstap is inventariseren hoe het groen ook daadwerkelijk is opgenomen in de collegeprogramma s. Vermelden in de partijprogramma s is één; de komende tijd wordt gewerkt aan het verwezenlijken van de ideeën en plannen. GROENE BATEN door slimme plantkeuze Programma 5 juni, uur Bomen in de stad & vervangingsvraag Door Piet Bliek van gemeente Schiedam/Stadswerk en Jelle Hiemstra van PPO. Biodiversiteit HOE doe je dat? Door Marco Hoffman van PPO en Laurens Lageschaar van Lageschaar Vaste Planten. Vitale Groene Stad in de praktijk Door Douwe Snoek van Snoek Hoveniers. Borging van kwaliteit Door Matthijs Mesken van Groenkeur. Discussie, netwerkborrel en broodjes KENNISBIJEENKOMST 5 juni NordwinCollege Leeuwarden Dagvoorzitter: Jan van Reijendam S.v.p. aanmelden vóór 29 mei. Aanmelden en informatie: Prijs: 50,- p.p. Incl. alle consumpties.

12 BELEiD/DEcENTRALiSATiE Provincie versus gemeente wie doet wat? TEkST MiRiAM MEiER-BOSchAART Provincie én gemeente krijgen steeds meer verantwoordelijkheden als het gaat om natuur en landschap. Het Rijk delegeert aan de provincie, de provincie aan de gemeente. Maar wie gaat nu wat doen? Op het provinciehuis in Assen gaan gedeputeerde Rein Munniksma (provincie Drenthe) en wethouder Harm Assies (gemeente Tynaarlo) met elkaar in gesprek. Foto: Hans Dekker, provincie Drenthe Om tafel met de twee groene mannen van verschillende overheden levert naar goed Drents gebruik geen knetterend vuurwerk op. Wij hebben elkaar hier altijd al nodig gehad, we weten hoe het is om ons te verplaatsen in de problemen van de ander, aldus wethouder assies. We doen het uitdrukkelijk samen, beaamt gedeputeerde Munniksma. En eigenlijk heeft de hogere bestuurslaag de provincie niet per definitie méér te zeggen dan de gemeenten, want dáár worden de bestemmingsplannen gemaakt. Het is niet zo dat we hier nooit een discussie hebben. Het kan ook wel eens flink tekeer gaan. Maar we benoemen de problemen. gaan op zoek naar oplossingen, aldus Munniksma. BD pagina 12

13 En dat moet ook wel. Twaalf gemeenten zijn nog over in de Drentse provincie. En daaronder vallen een paar steden en een heleboel kleinere plaatsen. Voor de school, de supermarkt of het theater moet je al snel op de fiets of met de auto naar een andere plaats. Samenwerken en letterlijk de grenzen overschrijden zit dus in het bloed. Evenals een voorliefde voor de natuur, overigens. Munniksma: Uit onderzoek blijkt dat inwoners als belangrijkste taak voor de provincie de zorg voor het landschap noemen, nog boven zaken als werkgelegenheid en cultuur. Ja, wij zijn gelukkig met de ontwikkeling waarbij de brede verantwoordelijkheid voor het platteland van Rijk naar provincie wordt overgeheveld. Wij staan dichter bij de praktijk dan het Rijk en hebben nauwe banden met de gemeenten. Nu ik geen gemeentebestuurder meer ben maar op het provinciale niveau werk, realiseer ik me nog sterker in wat een lastig vaarwater gemeenten verkeren. Ze worden vooral aangesproken op wat er speelt rond de dorpsbrink of in de binnenstad, op de maatschappelijke zorgtaken en op» pagina 13 BD

14 BELEID/Decentralisatie Foto: provincie Drenthe Foto: provincie Tyaarnlo Rein Munniksma is lid van de PvdA en sinds april 2007 lid van het college van Gedeputeerde Staten van de provincie Drenthe. Zijn portefeuille bestaat onder meer uit ruimtelijke ontwikkeling; wonen, natuur en landschap; vitaal platteland, landbouw, krimp, windenergie en cultuur. Harm Assies is lid van GroenLinks en is vanaf 2002 wethouder in de gemeente Tynaarlo. Zijn portefeuille bestaat onder meer uit milieu, duurzaam inkopen, landschapsontwikkeling, plattelandsbeleid, water, groen en landbouw. zaken als de krimpproblematiek. Daarna komt de natuur en het landschap in het buitengebied pas in beeld. Wij willen daar als provincie een regisserende rol spelen. Onder curatele Betekent dat dat de provincie haar regionale taken het liefst bij zich houdt en gemeenten met verordeningen en geboden het natuurbeleid oplegt? Allerminst, benadrukt wethouder Assies. Natuurlijk is het een zoektocht. We zitten in een overgangsfase en je zou de bemoeienis van de provincie als een gevoel van curatele kunnen ervaren. Maar ik meen dat bij Drentse gemeenten weinig weerstand is in ieder geval geen weerstand binnen onze gemeente om met de provincie samen te werken aan ons landschap. De provincie heeft naar mijn ervaring veel meer gevoel voor gebiedsprocessen, voor lokale wensen, belangen en problemen dan voorheen het Rijk. En dus stelde de provincie onder meer samen met de gemeenten de Omgevingsvisie op. De visie is het strategische kader voor de ruimtelijk-economische ontwikkeling van Drenthe en formuleert de belangen, ambities, rollen, verantwoordelijkheden en sturing van de provincie in het ruimtelijke domein: Uit de omgevingsvisie Drenthe Ruimtelijke kwaliteit is een begrip waarvoor geen scherpe definitie bestaat. Voor ons is ruimtelijke kwaliteit een optelsom van de gebruikswaarde, de belevingswaarde en de toekomstwaarde. Wij vinden dat een omgeving een goede ruimtelijke kwaliteit heeft wanneer deze geschikt is voor mens, plant en Foto: Hans Dekker, provincie Drenthe dier. We bedoelen een omgeving die mooi is, waar mensen zich thuis voelen, waar de historie van de streek kan worden beleefd, waar lucht, bodem en water schoon zijn, waar huizen, bedrijven en wegen een logische plek kennen. Kortom: een omgeving die mede door deze kenmerken aantrekkelijk is voor vestiging en verblijf. De ruimtelijke kwaliteit van Drenthe is hoog. Het tot dusver gevoerde ruimtelijk beleid heeft ertoe geleid dat ontwikkelingen nauwelijks los van de ondergrond en los van de cultuurhistorische basis hebben plaatsgevonden. Er is evenwicht tussen stad en platteland, tussen rust en dynamiek, tussen historie en het heden. Ons landschap is rijk aan herinneringen aan vroegere bewoning, BD pagina 14

15 nis. Wethouder Assies: Rond na Christus ontstond de landbouw die Zuidlaren voor een groot deel heeft gevormd met essen en brinken. De brinken lagen oorspronkelijk aan de rand van het dorp, maar door de uitbreidingen door de jaren heen zijn de brinken nu het middelpunt van het dorp geworden. Het karakter van het brinkdorp is in Zuidlaren goed bewaard gebleven en daar zijn we als gemeente zuinig op. De wethouder is goed ingevoerd in de historische, culturele en archeologische achtergronden van zijn gemeente. Niet alleen doordat hij zelf in de streek opgroeide, maar ook door de visies en beleidsdocumenten die de gemeente maakte om de eigenheid van het gebied in de toekomst te waarborgen. kent karakteristieke bebouwingspatronen en borgt hoge natuurwaarden. In Drenthe kan nog steeds openheid, rust, ruimte en duisternis worden ervaren. Deze aspecten worden in de rest van het land steeds zeldzamer en worden door onze samenleving steeds meer gewaardeerd. De kernkwaliteiten vormen voor ons de belangrijkste basis voor het begrip ruimtelijke kwaliteit. Daarnaast zijn voor ons zorgvuldig ruimtegebruik en milieuen leefomgevingskwaliteit van belang. De provincie is formeel verantwoordelijk voor het ontwikkelen van natuur en landschap, voor de Natura 2000-doelen en de Ecologische Hoofdstructuur, voor biodiversiteit en de kernkwaliteiten. Die laatste heeft de provincie, samen met vertegenwoordigers van overheden, belangengroepen, marktpartijen en inwoners benoemd. Het gaat om: rust, ruimte, natuur en landschap; oorspronkelijkheid (authenticiteit, Drents eigen); naoberschap; menselijke maat; veiligheid; kleinschaligheid (Drentse schaal). De gemeente Tynaarlo kan zich perfect vinden in deze kernkwaliteiten en past een aantal ervan ook toe in haar eigen visie op natuur en landschap. Zuidlaren is een brinkdorp met een rijke geschiede- Lagenbenadering Zo zijn de overall visie, missie en ambitie van de gemeente beschreven in de structuurvisie gemeente Tynaarlo, waarin is gekozen voor een lagenbenadering. Uitgangspunt voor alles is de onderste laag : de natuurlijke ondergrond. De laag erboven is het infrastructurele netwerk en daarboven zit de occupatielaag. De onderliggende lagen hebben een sturende rol voor de bovenliggende lagen. De inrichting van het landschap en de dorpen komt dus direct en indirect voort uit de opbouw en de oorsprong van het gebied. Assies: In onze natuurrijke plattelandsgemeente zijn deze basisingrediënten nog altijd onderdeel van de visie. Een voorbeeld van een passende inrichting die eigenlijk in ieder dorp en ook zeker in Zuidlaren terugkomt, is gras met bomen. In Zuidlaren wordt dat beeld versterkt door de vele brinken» pagina 15 BD

16 BELEID/Decentralisatie in het dorp. Bomen zijn daardoor dan ook een belangrijk onderdeel van het groen. De boomstructuren, de brinken en de monumentale bomen worden bewaakt en beschermd in het bomenstructuurplan, het beheerplan brinken en in de monumentale bomenlijst. Voor de bossen in eigendom van de gemeente die direct rondom Zuidlaren liggen is een bosbeheerplan geschreven. De bossen worden beheerd volgens het principe geïntegreerd bosbeheer. Dat betekent dat wij streven naar een combinatie van houtproductie, natuurwaarde en belevingswaarde waarbij de houtproductie de laagste prioriteit heeft. Daarnaast zijn de bossen FSC-gecertificeerd. Landschap behouden Daarnaast is er voor de dorpskernen het Groene dorpenplan, dat de aard en functies van het gemeentelijke groen beschrijft, en is er een Landschapsontwikkelings plan met aandacht voor de twee beschermde landschappen rondom Zuid - laren: het Nationaal Beek en Esdorpenlandschap Drentsche Aa en het Zuidlaardermeergebied. We zetten ons in om het landschap met zijn kenmerken en landschapselementen te behouden, of ze nu in gemeentelijk bezit zijn of niet. Het Landschapsontwikkelingsplan is hierbij leidend. En dat bleef niet onopgemerkt: vorig jaar werd de gemeente Zuidlaren tweede in de categorie Dorpen van de Nationale Groencompetitie van Entente Florale Nederland én won ze het Certificaat Bijzondere Waardering voor de Cultuurhistorie. Uit het juryrapport De Grote Brink inclusief de dobbe als drinkplaats voor het vee in Zuidlaren is waarschijnlijk de bekendste brink van Nederland door de jaarlijkse Foto: Hans Dekker, provincie Drenthe paarden- en ponymarkt en is een van de vele, vrijwel ongeschonden brinken, waaraan het dorp de naam brinkendorp ontleent. Zuidlaren beschermt terecht haar erfgoed met een Cultuurhistorische en Archeologische Waardenkaart. Hunebedden, de middeleeuwse handelsroute Oude Coevorderweg, keuterboerderijtjes, landgoederen, de oorspronkelijke bosbouwkundige opzet van de brinken, maar ook de tijdgebonden woonwijken worden op waarde geschat en behouden voor de toekomst. De gemeente toont betrokkenheid bij de cultuurhistorie door het samenstellen van Cultuurhistorische en Archeologische Waardekaarten. Vijftig tinten groen zijn herkenbaar in het prachtige, met voet- en fietspaden ontsloten beekdal van de Drentsche Aa, welke geleidelijk aan overloopt in het Zuidlaardermeer. Via de Zuidlaardervaart en de groene enclave Dennenoord kan de route om de prachtig, onbebouwd bewaard gebleven es als middelpunt van het dorp worden vervolgd. Samen met de bewoners is het Groene Dorpenplan opgezet, toekomstbestendig en vitaal. Bijzonder zijn de vier beweegcoaches en de verkeerscoach om inwoners te stimuleren gezond te leven en vaker de fiets te pakken. De bestaande houtwallen als veekering staan loodrecht op de beekdalen en leiden tot een kleinschalig, bijzonder fraai dorp, waar het spelen op een pannaveld, een Johan Cruyff Court of tennisveld van de Richard Krajicek Foundation, fietsen door het Okkeveen of lopen over het Pieterpad bepaald geen straf is. Alles op een rij De provincie is erg blij dat haar gemeente Tynaarlo zilver won in de competitie. Het jaar daarvoor won de Drentse gemeente Dwingeloo bovendien goud. Het is mooie promotie voor het Drentse landschap en laat zien dat juist de historische brinkdorpen ook elders in het land bijzonder worden gewaardeerd. Voor de gemeente zelf was het een mooi moment om beleid en uitvoering onder de loep te nemen. Assies: Er is heel veel kennis binnen de gemeente, heel veel weten we en doen we, maar nu werden we gedwongen om het ook allemaal op een rij te zetten. Al jaren bestrijden we onkruid met stoom en borstelen, we gebruiken geen chemicaliën. Maar dat hadden we nog nooit vastgelegd of laten certificeren. Dit soort trajecten is om die reden leerzaam en we hebben gezien dat we al heel ver zijn qua beleid, maar dat er in de uitvoering nog stappen kunnen worden gezet. Bovendien heeft het de trots en het enthousiasme flink aangewakkerd. Twee jaar geleden was ik de stimulator om mee te doen aan de competitie en heb ik vaak het nut ervan moeten uitleggen. Nu ik heb aangegeven na de gemeenteraadsverkiezingen te stoppen, gaf de afdeling gemeentewerken aan graag mee te willen doen met de Europese verkiezing en die kar zelf te willen trekken. Slim combineren De provincie werkt niet alleen nauw samen met de gemeenten, maar zet in op samenwerking met álle stakeholders. Een goed voorbeeld daarvan is de ontwikkeling van het Leekstermeer, legt gedeputeerde Munniksma uit. Het Leekstermeer is onderdeel van het project VIEP (Versnelde Inrichting Eelder- en Peizermaden), tegenwoordig BD pagina 16

17 bekend als De Onlanden. Daarvan maken het Leekstermeer, de Eeldermaden en de Peizermaden deel uit. Het project beslaat een gebied van zo n hectare. Ter vergelijk: dat is twee keer de Tweede Maasvlakte. Het hele proces waaronder waterberging, landbouwstructuurversterking, natuurontwikkeling en recreatieve ontwikkeling is in acht jaar tijd gerealiseerd. Dat kun je uniek noemen. De ontwikkeling van de Maasvlakte, om terug te komen op de vergelijking, beslaat bijna een generatie. Foto: Hans Dekker, provincie Drenthe Hoewel waterberging de aanleiding was voor de ontwikkeling, die in totaal ruim 40 miljoen euro kost, is het project in de kop van Drenthe hét schoolvoorbeeld van slim combineren, zegt Munniksma. Met alle betrokkenen hebben we in korte tijd voor landbouw, natuur en veiligheid een grote slag geslagen. Niet alleen de provincie heeft bijgedragen, maar ook de Regio Groningen- Assen en de partijen binnen de Bestuurscommissie Peize: het waterschap Noorderzijlvest, gemeente Noordenveld, gemeente Tynaarloo, Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten. Als je samenwerkt in een open planproces kun je inschieten op actualiteit en kansen. Uit de gemeentelijke praktijk wijst Assies het onderwijs als belangrijke partner aan. Samen met het Instituut voor Natuureducatie en Duurzaamheid, IVN, hebben wij programma s voor op de basisscholen ontwikkeld. Alle scholen binnen onze gemeente doen eraan mee en groepen leerlingen adopteren natuurgebieden. IVN is een geweldige intermediair tussen bewoners en gemeente. Beschermen versus beleven Zowel provincie als gemeente beseffen zich steeds meer dat de zorg voor natuur niet alleen een ecologisch vraagstuk is, stelt Munniksma. Tot voor kort lag de nadruk op het beschermen van de natuur. Maar als provincie hebben wij geleerd dat gemeenten te maken hebben met inwoners én bezoekers die de natuur willen beléven, die willen recreëren. Op die manier verbind je meerdere doelen aan de natuur, naast het klassieke beschermen en mogelijk maken van landbouw. Met het Planbureau voor de Leefomgeving hebben wij verschillende kijkrichtingen voor de toekomst geformuleerd, waarin dit aspect een belangrijke rol speelt. Voor gemeenten betekent dat dat zij de natuur in hun gebied toegankelijk moeten maken. Assies: Dat hoeft niet altijd voor de auto te zijn, maar wél voor wandelaars en fietsers. En wil je die echt graag in de natuur zien, dan moet je zorgen voor een goede toegankelijkheid, bijvoorbeeld met robuuste fietspaden. De meeste paden zijn van beton, dat biedt veel comfort en heeft als voordeel dat je er niet al te veel de ondergrond mee beroert. Burgerparticipatie Een ander stokpaardje van Munniksma en dat is in Drenthe niet anders dan in de rest van ons land is het zoeken van samenwerking met de gebruiker. Want in moeilijke tijden kan het enthousiasme van de burger de natuur in stand houden. Hij noemt het dorp Zeijen, vlak bij Assen en onderdeel van de gemeente Tynaarlo. Al vijfentwintig jaar is in deze gemeente een werkgroep actief, die ieder jaar een eigen uitvoeringsplan voor het onderhoud van het groen maakt. Dit soort initiatieven ondersteunen we van harte en is zeker in economisch lastige tijden heel belangrijk. pagina 17 BD

18 INTERNATIONAAL Daniel Ottosson stadstuinier Kristianstad: tekst Jan Jager Meer kleur in openbaar groen Groen en Kristianstad: ze zijn onafscheidelijk. Groen draagt niet alleen bij aan het mentale en fysieke welzijn van de inwoners van het Zuid-Zweedse stadje; er is ook een economisch belang. En, heel belangrijk voor een stad onder zeeniveau, een waterveiligheidsbelang. Eén keer groen geeft zo drie keer resultaat. Vierhonderd jaar geleden stichtte koning Christian van Denemarken Kristianstad. Hij koos daarvoor geen stevige rotsbodem, maar een zompig gebied in de provincie Skåne (destijds onderdeel van Denemarken). Ontoegankelijk dus makkelijk te verdedigen, dacht hij. Kristianstad is de enige stad in Zweden die onder zeeniveau ligt. Anno 2014 beschutten dijken haar inwoners voor de grote boze waterwolf. Binnen die dijkring bevindt zich een oase van boomsoorten, planten en vooral bloemen, héél veel bloemen. Of wij iets van de Zweden kunnen leren? Ja, antwoordt stadstuinier Daniel Ottosson: Doe iets met bloemen. Wat heeft Kristianstad met groen? Kristianstad is altijd groen geweest. Al lang geleden werd onze stad little Paris genoemd vanwege de groene boulevards. We hebben een groot park dicht bij het stadscentrum en het beroemde waterpark Vattenriket, waarin is geprobeerd de kwaliteiten van het alom aanwezige water in de directe omgeving maximaal aan te wenden. Je kunt er rondlopen over groene paden tussen het water en genieten van de vogels die hier een tussenstop maken op hun tocht naar het hoge noorden. Groen is sowieso een belangrijke publieke waarde in Zweden. Dat geldt niet alleen voor Kristianstad. Waarom investeren jullie zoveel in groen? Vanwege de filosofie dat een groene stad een gezonde stad is. Daar heb je overigens niet alleen groen voor nodig; de mensen moeten er ook gebruik van maken. Daarvoor is het noodzakelijk dat we het de mensen in de parken naar hun zin maken. We luisteren goed In pagina 18

19 naar de wensen. Families willen vaak speelplaatsjes, ouderen publieke toiletten en verlichting voor wanneer het donker is. Het kost wat, maar het mág ook wat kosten. Want groen is goed voor de gezondheid. We hebben gelukkig een stevig budget. Kristianstad groeit. De ruimtelijke druk is hoog. Hoe ga je vanuit dat groene ideaal om met conflicterende ruimteclaims? Ruimte is schaars. Ook in Kristianstad moet groen het soms afleggen tegen andere belangen, zoals de aanleg van parkeerplaatsen. Maar gelukkig is er een groeiend bewustzijn van de economische waarde van groen in de stad, al is die nooit direct in geld uit te drukken. Maar mijn economische collega s zien ook in dat groen bijdraagt aan de aantrekkingskracht van de stad. Onze samenwerking heeft tot iets prachtigs geleid: de aanleg van groene parkeerplaatsen. Met die groene parkeervakken dienen we ook nog een derde belang: de waterveiligheid. Groene parkeervakken houden immers water vast. Tijdens een hoosbui wordt daarmee het riool ontlast en het risico op blank staande straten verkleind. Kostbare investeringen in meer afvoercapaciteit van het riool zijn we daarmee voor. Ook hier zie je dat groen geld oplevert. Het blijft natuurlijk lastig om die meerwaarde in een bedrag uit te drukken. In Nederland is daarvoor een tool ontwikkeld: TEEB (The Economics of Ecosystems and Biodiversity). Hebben jullie ook zoiets? Wij moeten onze beslissers vooral overtuigen met mooie plaatjes. Dat lukt zowaar, omdat er historisch gezien veel draagvlak is voor groen. Er bestaat een groot bewustzijn dat groen geld oplevert. Ik heb begrepen dat jullie Nederlandse bomen van Van den Berk Boomkwekerijen hebben geplant. Leg eens uit? We hadden prachtige bomen in het midden van onze centrale boulevard die aan de iepziekte leden. Die bomen moesten worden vervangen. We zijn naar onze groenleverancier gegaan met een wensenlijstje. We wilde grote bomen met een smalle kroon, maar wel met een heel eigen identiteit. Zo kwamen we op Tilia cordata Böhlje maat terecht. Dat was allemaal mogelijk, maar onze leverancier moest de bomen wel uit Nederland halen. Zo kwamen we bij Van den Berk Boomkwekerijen uit Sint-Oedenrode terecht. De bomen staan prachtig in het gelid voor de viering van 400 jaar Kristianstad en dragen bij aan de uitstraling van het stadscentrum. Het heeft wat moeite gekost, maar die moeite betaalt zich uit. Een plant zien groeien maakt mensen gelukkiger Heeft Kristianstad een groenvisie? Nee, we hebben nóg geen groenvisie. Maar daar zijn we wel mee bezig. Daarin zullen we enkele speerpunten benoemen: waarin gaan we extra investeren en met welk doel? Beheer wordt ook een belangrijk item. Want de meeste kosten zitten uiteindelijk toch in onderhoud en beheer. Het is niet zo dat we een armlastige gemeente zijn, integendeel. We hebben prachtige faciliteiten, zoals eigen kassen. Daar kweken we bloemen die de parken, boulevards en straten van de winkelcentra in het voorjaar kleuren. We kweken coral begonia s en tal van andere bloemen. Bloemen zijn een specialiteit van Kristianstad, maar ook elders in Zweden zie je veel bloemen in de openbare ruimte. Zelfs het hoge noorden kleurt in het voorjaar. Terugkomend op de helende werking van groen: wat doen jullie concreet om dit in de praktijk te brengen? Goed dat je dat vraagt. Wij hebben een zogeheten healthy garden aangelegd in ons stadspark. Dit is een tuin waar vijftien mensen met een mentale aandoening onder begeleiding kunnen werken. De tuin en het werken met groen werkt positief op hun gemoedsrust. Een plant zien groeien maakt mensen gelukkiger. Kortom, wat kunnen we leren van Kristianstad? Dat je meer kunt doen met groen en dat groen ook niet altijd groen hoeft te zijn. Doe meer met bloemen zoals met vaste planten in de openbare ruimte. Nederland is bloemenland bij uitstek. En als je de economische meerwaarde van groen niet kunt aantonen, dan heb je altijd nog het argument dat groen bijdraagt aan de waterveiligheid. In een waterland als Nederland lijkt me dat geen slecht argument. pagina 19 In

20 beleid/vng Kees Jan de Vet, lid directieraad van de VNG: Geen hobbyisme, maar maatschappelijk rendement tekst Edward Doelman Groen moet de komende jaren een stevige plek krijgen in de collegeprogramma s. Dat stelt Kees Jan de Vet namens de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG). In samenwerking met Natuurmonumenten en andere natuurorganisaties acht De Vet de tijd rijp voor een herwaardering van groen. Er zijn de afgelopen jaren ontzettend veel mooie initiatieven van de grond gekomen; nu is het zaak dat het thema maatschappelijk erkend wordt. Ik zie de start van de nieuwe collegeperiode als een belangrijk moment om groen te agenderen. Daarom werd daags na de gemeenteraadsverkiezingen op 19 maart het pamflet Groen Verbindt gepresenteerd. Het pamflet speelt in op de hoge burgerwaardering voor groen en natuur in hun omgeving. Volgens De Vet kan die waardering enerzijds vertaald worden in beleid. Daarom staan in het pamflet allerlei suggesties en formuleringen vermeld die toekomstige wethouders kunnen gebruiken voor het schrijven van collegeprogramma s. Tegelijkertijd mag het geen topdown-exercitie worden, benadrukt De Vet. We kunnen op het gemeentehuis van alles bedenken, maar we zijn een participatiesamenleving. Als het niet door de maatschappij wordt gedragen, is het gedoemd te mislukken. BG pagina 20

21 Groen activeert De afgelopen jaren barstte het van de groene initiatieven op lokaal niveau. De Vet: Daarom is nu het moment aangebroken om die initiatiefnemers te steunen met een actief groenbeleid. Volgens hem is de meerwaarde ook evident. Door groen en natuur te koppelen aan andere maatschappelijke thema s zijn er veel win-winsituaties te creëren. Hij doelt onder meer op de extra taken die met de drie grote decentralisaties op het bordje van de gemeenten terechtkomen. Door slim te combineren kunnen effectieve en interessante combinaties ontstaan. Voorbeeld 1 gaat in op het gebruik van groene projecten als zinvolle tegenprestatie voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt: De stichting Voedseltuin Rotterdam heeft achter het pand van de Voedselbank aan de Keilestraat een tuin aangelegd om groenten en fruit te kweken voor de Voedselbank. Het ontwerp en de inrichting zijn gebaseerd op permacultuur. De tuin wordt onderhouden door zo n vijftien mensen die moeite hebben om een reguliere baan te vinden. Groen verdient In onderstaand voorbeeld activeert groen burgers. De VNG en de betrokken natuurorganisaties hebben echter vijf functies van groen onderscheiden. De tweede focust op het verdienmodel van groen, waarbij de expertise op het gebied van groenbeheer actief buiten de gemeente wordt gezocht. Een suggestie is om samen te werken met groene organisaties zoals imkers, natuurbeheerders, waterbeheerders en vogelwerkgroepen, maar ook met recreanten om te kijken waar natuur groener, kleurrijker kan en waar het goedkoper kan worden beheerd. Die discussies lijken vaak over geld te gaan, waarbij de afgelopen jaren vaak door gemeenten werd gezegd dat groen voor de afdeling luxe is. En dat je door het overdragen van beheer aan burgers en andere stakeholders daarop kunt besparen. Maar dat is allemaal leuk bedacht; het gaat erom dat je dat beheer niet zomaar over de schutting mag gooien, als perverse bezuinigingsmaatregel. De ervaring leert namelijk dat groenbeheer best over te dragen is, mits je draagvlak vindt. Burgerkracht maakt overdracht betekenisvol. Voorbeeld 2 sluit daar naadloos op aan. Foto: Janko van Beek De gemeente Groningen heeft bedacht en ervaren dat het vooral heel goed is om in het natuurbeheer niet alles zelf te doen. En dat pakt goed uit. Bewoners waarderen het als zij zelf aan de slag mogen met hun stadstuintjes. In het project De Eetbare Stad zijn inmiddels op meer dan 60 locaties tenminste 250 bewoners actief met fruitbomen, moestuinen en ander eetbaar groen. De stad stimuleerde, de bewoners deden de rest. En dat scheelt heel veel overheidsuitgaven. Groen ademt De derde pilaar van het pamflet steunt op de ademende functie van groen. Binnensteden worden warmer door de verstening en klimaatverandering. Door te vergroenen en ervoor te zorgen dat er meer water in de stad komt, worden binnensteden koeler gemaakt. En dat komt de aantrek-» pagina 21 BG