RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK BIJ DE SPECIALE SCHOOL VOOR BASISONDERWIJS DE DOLFIJN

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK BIJ DE SPECIALE SCHOOL VOOR BASISONDERWIJS DE DOLFIJN Plaats : Uithoorn BRIN-nummer : 02TL-1 Registratienr. : Onderzoek uitgevoerd op : 14 september 2010 Rapport vastgesteld te Zoetermeer op 24 november 2010 HB /3 documentnummer:

2 Pagina 2 van 14

3 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING BEVINDINGEN... 7 De leeropbrengsten TOEZICHTARRANGEMENT Pagina 3 van 14

4

5 1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 14 september 2010 een onderzoek uitgevoerd op SBO De Dolfijn naar aspecten van de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van weten regelgeving. Aanleiding De aanleiding voor dit onderzoek is het volgende. Op 26 en 28 september 2006 is De Dolfijn voor het laatst bezocht door de inspectie in het kader van een onderzoek aan SBO-scholen in Nederland. De inspectie beoordeelde de schoolontwikkeling, met name op het werken met ontwikkelingsperspectieven, in 2006 positief. Het doel van dit onderzoek in 2010 is de kwaliteit van het onderwijs aan de school opnieuw in beeld te krijgen. In dit onderzoek wordt tevens nagegaan of de school aan enkele wettelijke vereisten voldoet. Onderzoeksopzet Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Een controle van de aanwezigheid van de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan bij de inspectie. Een toets op de aanwezigheid van enkele verplichte onderdelen in de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan, die in het kader van het programmatisch handhaven zijn gecontroleerd. Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal en rekenen en wiskunde. Deze lesbezoeken vonden plaats in de groepen van de leraren Daphne, Ans, Helma, Godelieve, Patricia en Rocco. Bovendien heeft de inspectie over de kwaliteit van de indicatoren gesprekken gevoerd met de directie en de zorgcoördinatoren. Op uw school is verder een gesprek gevoerd met leerlingen en leraren. Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de bevindingen van het onderzoek besproken met de directie, de zorgcoördinatoren en een vertegenwoordiging van het bevoegd gezag. Tijdens het onderzoek zijn meerdere indicatoren beoordeeld van de volgende aspecten: opbrengsten, leerstofaanbod, leertijd, schoolklimaat, didactisch handelen, afstemming, zorg en begeleiding en kwaliteitszorg van het kernkader PO-SBO. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek onder andere gebaseerd op het Toezichtkader po/vo 2009 en de notitie Analyse en waarderingen van opbrengsten primair onderwijs. Beide documenten zijn te vinden op Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek over de onderwijskwaliteit en de wettelijke vereisten weergegeven. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin tekortkomingen worden toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. Pagina 5 van 14

6

7 2. BEVINDINGEN 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. De inspectie heeft daarnaast onderzocht of wordt voldaan aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) Bij wet- en regelgeving is in de waardering tot uitdrukking gebracht of de school wel (ja) of niet (nee) voldoet aan de genoemde wettelijke vereisten. Opbrengsten 1.1* (sbo) De resultaten van de leerlingen aan het eind van de speciale basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.5 De sociale competenties van de leerlingen liggen op een niveau dat mag worden verwacht. 5 Leerstofaanbod 2.1* Bij de aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde betrekt de school alle kerndoelen als te bereiken doelstellingen. 2.2* De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan. 2.4* De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlinggewicht biedt bij Nederlandse taal leerinhouden aan die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand. 2.5 De school heeft een specifiek aanbod om sociale competenties te ontwikkelen. Tijd 3.1 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. 3.2 De school heeft voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde onderwijstijd gepland conform het landelijk gemiddelde van scholen met een vergelijkbare leerlingenpopulatie. Pagina 7 van 14

8 Schoolklimaat 4.2 De leerlingen voelen zich aantoonbaar veilig op school. 4.3 Het personeel voelt zich aantoonbaar veilig op school. 4.4 De school heeft inzicht in de veiligheidsbeleving van leerlingen en personeel en in de incidenten die zich op het gebied van sociale veiligheid op de school voordoen. 4.5 De school heeft een veiligheidsbeleid gericht op het voorkomen van incidenten in en om de school. 4.6 De school heeft een veiligheidsbeleid gericht op de afhandeling van incidenten in en om de school. 4.7 Het personeel van de school zorgt ervoor dat de leerlingen op een respectvolle manier met elkaar en anderen omgaan. Didactisch handelen 5.1* De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 5.2* De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 5.3* De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Afstemming 6.1 De leraren stemmen de aangeboden leerinhouden af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.4 De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Begeleiding 7.1* De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen. 7.3 (sbo) De school stelt bij plaatsing voor iedere leerling een ontwikkelingsperspectief vast. 7.4 (sbo) De school volgt of de leerlingen zich ontwikkelen conform het ontwikkelingsperspectief en maakt naar aanleiding hiervan beredeneerde keuzen. Zorg 8.1 De school signaleert vroegtijdig welke leerlingen zorg nodig hebben. 8.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 8.3* De school voert de zorg planmatig uit. 8.4 De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg. Kwaliteitszorg 9.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 9.6 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. 9.7 De school draagt zorg voor de kwaliteit van het onderwijs gericht op bevordering van actief burgerschap en sociale integratie, met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit van de samenleving. Pagina 8 van 14

9 Wet- en regelgeving N1 Door of namens het bestuur is de vastgestelde schoolgids naar de inspectie gestuurd en deze schoolgids bevat de verplichte onderdelen (WPO, art. 16 en 13). N2 Door of namens het bestuur is het vastgestelde schoolplan naar de inspectie gestuurd en dit schoolplan bevat de verplichte onderdelen (WPO, art. 16 en 12). N3 Door of namens het bestuur is het vastgestelde zorgplan van het samenwerkingsverband naar de inspectie gestuurd en dit zorgplan bevat de verplichte onderdelen (WPO, art. 19). N4 De geplande onderwijstijd voldoet aan de wettelijke vereisten (WPO, art. 8). ja nee De normindicatoren zijn aangegeven met een asterisk*. Pagina 9 van 14

10

11 2.2 Beschouwing Algemeen beeld De inspectie concludeert dat de kwaliteit van het onderwijs op De Dolfijn goed op orde is. De organisatie van de school wordt gekenmerkt door goed leiderschap en professioneel handelen van leraren. Sinds 2006 heeft de schoolontwikkeling een forse impuls gekregen door onder andere de zorg en het handelings- en oplossingsgericht werken centraal te stellen. Ten opzichte van 2006 zijn een groot aantal indicatoren positiever beoordeeld. Vermeldenswaard is dat leerlingen sterk worden betrokken bij hun ontwikkeling en prestaties. Overigens geldt ook dat ouders goed betrokken worden bij de ontwikkeling van hun kind. De school hanteert een praktisch en overzichtelijk integraal zorgmodel waarbij ontwikkelingsperspectieven van leerlingen, begeleiding en zorg en een aanbod gericht zijn op de mogelijkheden van de leerlingen. De inspectie heeft bovendien vastgesteld dat de uitstroomgegevens van de schoolverlaters van het schooljaar wijzen op een positieve invloed van het schoolbeleid op de prestaties van de leerlingen. Directie en team verdienen een compliment omdat sinds oktober 2009 de verhuizing plaats vond (waarbij twee oude locaties naar een nieuw gebouw zijn overgegaan) de principes van de brede school steeds duidelijker gestalte krijgen, de beide teams nagenoeg volledig zijn geïntegreerd en zich een aantoonbaar positief pedagogisch klimaat heeft ontwikkeld. Toelichting De leeropbrengsten De Inspectie van het Onderwijs is op dit moment nog niet in staat om op basis van de ontwikkelingsperspectieven te beoordelen of de leeropbrengsten in lijn zijn met de mogelijkheden van de leerlingen. Zij geeft dan ook nog geen oordeel over de resultaten van de school. Wel lijkt met betrekking tot de opbrengsten de uitspraak gerechtvaardigd dat de school uit de leerling haalt wat erin zit. De leeropbrengsten voor technisch lezen, begrijpend lezen, spelling en rekenen en wiskunde lijken overeen te komen met wat van deze groep schoolverlaters verwacht mag worden. De inspectie heeft de opbrengsten afgezet tegen de RVC-criteria, behorende bij het schooltype waarnaar de leerlingen uitstromen. Dan blijkt dat spelling licht achter blijft bij de 80%-ondergrens, technisch lezen vrijwel op die norm ligt en begrijpend lezen en rekenen en wiskunde daar zelfs (ruim) boven liggen. Ook de uitstroom naar het vervolgonderwijs lijkt in overeenstemming met de mogelijkheden van deze groep leerlingen. De inspectie baseert deze uitspraak op een grofmazige analyse van de uitstroomgegevens over het schooljaar 2009/2010. De inspectie maakt hierbij echter een voorbehoud, omdat eerdere schooljaren niet zijn geanalyseerd. Gezien de beperktheid van de analyse kunnen geen stevige uitspraken worden gedaan. De inspectie heeft uit deze beperkte gegevens wel kunnen afleiden dat de prestaties van leerlingen met beperkingen voor sociaal-emotionele problemen en dyslexie en leerlingen met een rugzak cluster 3 ondanks hun complexe problematiek naar verhouding een opmerkelijke didactische groei laten zien op de basisvaardigheden. De school maakt ook gebruik van een toets om de sociaal-emotionele ontwikkeling van leerlingen te meten. Er zijn voor de inspectie nog onvoldoende gegevens beschikbaar om tot een oordeel te komen over de resultaten van deze toets. Leerstofaanbod De Dolfijn heeft flink geïnvesteerd in beredeneerde didactische groepsplannen en leerlijnen die de basis vormen van het één kind-één planmodel. De school heeft het systeem van niveaugroepen verlaten en werkt nu incidenteel groepsdoorbrekend. Leerlingen van verschillende leefgroepen wordt dan tijdelijk extra begeleiding gegeven buiten de eigen jaargroep. De leerlijnen zijn zo uitgewerkt dat groepen op basis van een verwacht Pagina 11 van 14

12 uitstroomniveau worden samengesteld. De school hanteert drie basisarrangementen met mogelijkheden van individuele trajecten. Dat laatste heeft de inspectie echter nog onvoldoende kunnen waarnemen. Dit model van streaming kan er toe leiden dat het leerstofaanbod van de groep meer de leidraad is dan specifieke onderwijsbehoeften van de individuele leerling. De inspectie vraagt daar aandacht voor. Klassenmanagement en schoolklimaat De inspectie heeft waardering voor de wijze waarop de leraren een professionele invulling geven aan hun lesgevende taken. In dat kader hebben twee indicatoren een hoge beoordeling gekregen. Uit de geobserveerde lessen blijkt dat de leerlingen over het algemeen actief betrokken zijn, geconcentreerd werken en echt geïnteresseerd zijn zowel tijdens de instructie als de verwerking (5.3). De inspectie heeft de afstemming van de instructie op de verschillen in de ontwikkeling tussen leerlingen positief beoordeeld, maar plaatst een kanttekening bij de aanpak van de differentiatie van de instructie die nogal wat verschillen tussen leraren laat zien. Ook dit is een aandachtspunt voor de school. Het schoolklimaat is evenals in 2006 positief beoordeeld. Leerlingen, evenals leraren geven aan zich veilig te voelen (4.2). Het veiligheidsbeleid van de school staat als een huis hetgeen onder andere blijkt uit het belang van preventieve maatregelen (4.5), bijvoorbeeld door de inbreng van leerlingen bij hun eigen leerproces een belangrijke plaats toe te kennen. De inspectie heeft daarom aan deze indicator een hoge beoordeling toegekend. Zorg en begeleiding, werken met ontwikkelingsperspectieven De school gebruikt een samenhangend systeem van instrumenten en procedures om de ontwikkeling van de leerlingen te volgen. Een werkwijze om (methodegebonden) toetsen te analyseren om het verloop van het onderwijsproces (groepsplan) te kunnen duiden lijkt wat minder ontwikkeld. De inspectie heeft daar geen goed beeld van kunnen krijgen. Een eenduidige aanpak voor de leerlingen die juist extra zorg behoeven, ontbreekt. Daarom heeft indicator 7.2 een onvoldoende waardering gekregen. De school stelt voor alle leerlingen ontwikkelingsperspectieven vast, zowel op de uitstroom als ook op het verwachte didactische niveau in het één kind-één zorgplan. Dat gebeurt op een beredeneerde en zorgvuldige wijze. De indicatoren 7.3 en 7.4 heeft de inspectie een hoge beoordeling gegeven, met name omdat het vervolg van evaluaties en didactische leerlijnen voor alle vier de vakgebieden met de eventuele specifieke zorg zeer overzichtelijk in het kindplan is opgenomen. Kwaliteitsmanagement Kwaliteitszorg is een van de pijlers van de onderwijskwaliteit van De Dolfijn. Het systeem is overzichtelijk en informatief. Vrijwel alle indicatoren zijn als voldoende gewaardeerd. Alleen de jaarlijkse evaluatie van de opbrengsten op schoolniveau (analyse van de didactische resultaten van de groepen, van de individuele leerlingen, de behaalde leerwinst van de schoolverlaters en hoe vaak worden de ontwikkelingsperspectieven behaald, specifiek voor de verschillende vakgebieden en leerjaren) krijgt naar het oordeel van de inspectie nog te weinig aandacht. Stichtingsbreed wordt gewerkt aan een evaluatiemodel voor de opbrengsten op schoolniveau. Indicator 9.2 is dan ook als onvoldoende beoordeeld. Tenslotte stelt de inspectie vast dat De Dolfijn een praktische en planmatige invulling geeft aan actief burgerschap en sociale integratie. Pagina 12 van 14

13 3. TOEZICHTARRANGEMENT De Inspectie van het Onderwijs kent aan SBO De Dolfijn het basisarrangement toe. Dit betekent dat de inspectie op dit moment geen reden heeft om het toezicht te intensiveren. Het basistoezicht bestaat uit een jaarlijkse risicoanalyse. Er is een onvolledigheid in de inhoud van de schoolgids en het schoolplan, geconstateerd. De volgende onderdelen ontbreken in de schoolgids: een passage waarin de onderwijsresultaten zijn beschreven; informatie over het opstellen, volgen en evalueren van de ontwikkelingsperspectieven; informatie over de externe klachtenprocedure en het adres van de externe klachtencommissie. De volgende onderdelen ontbreken in het schoolplan: informatie over het systeem van zorg, inclusief het werken met ontwikkelingsperspectieven. Het beleid van de inspectie is deze tekortkomingen op dit moment nog niet als tekortkoming te beoordelen bij de betreffende indicator(en) over het naleven van wet- en regelgeving. Wel heeft de inspectie met het bevoegd gezag afgesproken dat in de volgende versie van de genoemde schooldocumenten de ontbrekende onderdelen zijn opgenomen. Pagina 13 van 14

14 Pagina 14 van 14