Het uiteindelijke doel is het verbeteren van de positie van kinderen, in het bijzonder de positie van de armste en meest gemarginaliseerde groepen.

Transcriptie

1 Signaal Signaal Uitgave Auteur Informatie Onderzoek en Herma Koops Integrale Vraagstukken Nr. 10 Jaargang 2012 Oplage Redactieadres Internet / Intranet digitaal Gemeente Den Haag Postbus DP Den Haag OCW-intranet/Onderzoek/ OIV-onderzoek/OIV Signalen DEN HAAG IN KINDEREN IN TEL 2012 Op 15 juni 2012 verscheen de publicatie Kinderen in Tel. Databoek Hierin staan gegevens over hoe gemeenten scoren op het gebied van het welzijn van kinderen. De gegevens, verzameld door het Verwey-Jonker instituut, gaan over 2009 en Alle gemeenten in Nederland worden op 12 indicatoren met elkaar vergeleken. Op basis van de totaalscores is een rangorde opgesteld van gemeenten die goed en minder goed scoren. Op plaats 1 staat de slechtst scorende gemeente, op plaats 415 de best scorende gemeente. Den Haag stond in 2009, net als in voorgaande jaren, tweede op de ranglijst. In 2010 stond Den Haag op de vierde plaats. Doel Door het periodiek uitbrengen van het Databoek worden veranderingen in de situatie van kinderen en jongeren in gemeenten zichtbaar. Het doel van de publicatie is om een dialoog tot stand te brengen met verantwoordelijken voor het jeugdbeleid op basis van de gegevens. Het is nadrukkelijk geen instrument dat iets zegt over de effectiviteit van het jeugdbeleid. Het uiteindelijke doel is het verbeteren van de positie van kinderen, in het bijzonder de positie van de armste en meest gemarginaliseerde groepen. De indicatoren In tabel 1 staat een overzicht van de indicatoren waarop gescoord is. De gekozen indicatoren hangen samen met de rechten van het kind zoals die in het Verdrag inzake de Rechten van het Kind zijn vastgelegd. 1

2 Tabel 1: Indicatoren per thema Thema Gezondheid Jeugdcriminaliteit Jeugdwerkloosheid Kinderen in jeugdzorg Kinderen in achterstandswijken Kinderen in armoede Kindermishandeling Onderwijs Openbare speelruimte Tienermoeders Bron: Kinderen in Tel Databoek Indicator Kindersterfte: aantal 1 t/m 14-jarigen dat sterft, per kinderen in die leeftijd (Sinds 2009 wordt gekeken naar het vijfjaargemiddelde) Zuigelingensterfte: aantal zuigelingen van 0 tot 1 jaar dat sterft per 1000 levend geboren kinderen. van 12 t/m 21- jarigen die een delict hebben gepleegd waardoor ze voor de rechter zijn verschenen. werkzoekende werkloze jongeren van 16 t/m 22 jaar jarigen met een indicatie voor jeugdzorg achterstandswijk woont. Het gaat om gebieden met een lage sociale status. Dit is een uitdrukking van het opleidingsniveau van bewoners van een wijk (postcodegebied), het inkomensniveau en van de mate van werkloosheid in het gebied. uitkeringsgezin leeft gemelde mishandelde 0 t/m 17-jarigen Aantal leerlingen dat jaarlijks relatief verzuimt als percentage van het totale aantal 5 tot en met 17- jarige leerplichtige scholieren (tot publicatie 2009) Vanaf publicatie 2010: percentage voortijdig schoolverlaters: het aantal leerlingen/deelnemers dat gedurende het jaar uitstroomt uit het bekostigd onderwijs zonder diploma op minimaal havo- of mbo 2-niveau, als percentage van het aantal leerlingen of deelnemers dat op 1 oktober van het schooljaar jonger is dan 23 jaar en een geldige inschrijving aan het vo of mbo heeft. 4 t/m 12-jarigen in het primair onderwijs met een leerlinggewicht hoger dan 0. 1 Het aantal 0 t/m 17-jarigen per hectare speelruimte. Het gaat om zgn. georganiseerde ruimte. Dit is ruimte die speciaal voor het betreffende doel is aangelegd in een gemeente. Deze ruimtes omvatten parken, sportterreinen en ruimte voor vrije recreatie. tienermoeders (15 t/m 19 jaar). Algemene uitkomsten De positie van de gemeente Den Haag In 2010 scoort Den Haag op negen punten beter dan in Zo is er een substantiële daling te zien bij de indicator kindersterfte en bij de indicator percentage jeugdigen met een indicatie voor jeugdzorg. Op drie indicatoren was er een verslechtering te zien, namelijk bij het percentage werkzoekende werkloze jongeren, het percentage 0 t/m 17- uitkeringsgezin leeft en het percentage gemelde mishandelde 0 t/m 17-jarigen. De scores staan weergegeven in tabel 2. 1 Per is de gewichtenregeling voor leerlingen in het primair onderwijs gewijzigd. Deze is ingevoerd in stappen, gespreid over vier jaar. Het criterium om een basisschool al of niet extra middelen toe te wijzen is voortaan het opleidingsniveau van de ouder(s). Hiermee vervallen dus de oude criteria van etniciteit en beroep. Voor Den Haag heeft dit tot gevolg dat minder leerlingen dan voorheen een gewicht krijgen. 2

3 Tabel 2 Scores gemeente Den Haag op indicatoren kinderen in Tel ( ) Indicator 2005 Kindersterfte: aantal 1 t/m 14-jarigen dat sterft, per kinderen in die leeftijd. Zuigelingensterfte: aantal zuigelingen van 0 tot 1 jaar dat sterft per 1000 levend geboren kinderen. van 12 t/m 21- jarigen die een delict hebben gepleegd waardoor ze voor de rechter zijn verschenen. werkzoekende werkloze jongeren van 16 t/m 22 jaar jarigen met een indicatie voor jeugdzorg achterstandswijk woont. uitkeringsgezin leeft gemelde mishandelde 0 t/m 17- jarigen 4 t/m 12- jarigen in het primair onderwijs met een leerlinggewicht hoger dan 0. voortijdig schoolverlaters (indicator vanaf databoek 2010) Het aantal 0 t/m 17- jarigen per hectare speelruimte. tienermoeders (15 t/m 19 jaar) (gecorrigeerde cijfers dataschijf 2009)* 2007 (gecorrigeerde cijfers dataschijf 2010) ,21 20,69 20,96 18,77 18,18 14,73 4,26 3,37 3,31 2,92 2,85 2,49 5,93% 5,84% 6,21% 5,91% 5,73% 5,22% 5,28% 5,18% 3,68% 2,45% 1,46% 1,88% In dit jaar werd een andere indicator gebruikt 2,23% 2,81% 2,67% 2,57% 2,35% 44,75% 43,99% 32,33% 38,68% 38,77% 33,03% 14,52 13,94% 13,33% 11,59% 10,22% 10,41% 0,76% 0,91% 1,20% 1,59% 1,66% 1,84% 44,39% 41,00% 36,15% 31,02 26,42% 24,73% 6,73 6,06 5,37% 4,95% ,85% 1,47% 1,28% 1,13% 1,11% 1,10% Bron: Kinderen in Tel * Kinderen in Tel heeft bij publicatie van het databoek ook een dataschijf uitgegeven waarop de scores van de 50 gemeenten met de laagste totaalscore staan weergegeven. De cijfers op de schijf zijn op enkele punten (één à twee indicatoren) aangepast aan de nieuwste gegevens. Dit betekent dat cijfers die eerder in de databoeken zijn genoemd zijn gecorrigeerd naar de laatste inzichten. In bovenstaande tabel zijn voor 2006 en 2007 de data van de dataschijven genoemd. Groen: verbetering ten opzichte van voorgaand jaar Rood: verslechtering ten opzichte van voorgaand jaar Wit: uitgangspositie Blauw: geen verandering/ geen nieuwe cijfers Landelijke ontwikkelingen vergeleken met Haagse ontwikkelingen Bij de indicatoren zuigelingensterfte en percentage jeugdigen met een indicatie voor jeugdzorg ligt de score van Den Haag onder het landelijk gemiddelde. Dat is positief. Bij de overige indicatoren scoort Den Haag slechter dan het landelijk gemiddelde. Den Haag laat op negen indicatoren een 3

4 grotere verbetering zien dan landelijk tussen 2009 en Op één indicator is de ontwikkeling in Den Haag minder positief dan landelijk: het percentage meldingen mishandeling groeit in Den Haag sterker dan landelijk. Tabel 3: vergelijking gegevens Den Haag met landelijk gemiddelde, 2009 en Den Haag Landelijk Den Haag Landelijk Kindersterfte 18,18 13,29 14,73 14,05 Zuigelingensterfte 2,85 3,57 2,49 3,34 Met delict voor rechter 5,73% 3,18% 5,22% 2,90% Jeugdwerkloosheid 1,46% 0,99% 1,88% 1,43% Kinderen in Jeugdzorg 2,57% 2,33% 2,35% 2,41% Kinderen in achterstandswijken Kinderen in uitkeringezinnen Meldingen kindermishandeling 38,77% 16,86% 33,03% 16,59% 10,22% 4,97% 10,41% 5,22% 1,66% 0,76% 1,84% 0,83% Achterstandsleerlingen 26,42% 13,37% 24,73% 12,78% Voortijdig schoolverlaters Aantal jeugdigen per hectare speelruimte 5,37% 3,54% 4,95% 3,52% Tienermoeders 1,11% 0,64% 1,1% 0,65% Bron: Kinderen in Tel 2012 De positie van Den Haag ten opzichte van de G4 In tabel 4 staan de scores van de vier grootste gemeenten van Nederland. De precieze omschrijving van de indicatoren staat in tabel 1. De drie grootste gemeenten staan in de top vier van slechtst scorende gemeenten. De grote steden scoren vooral slecht op: Het percentage jeugdigen dat in een achterstandswijk woont Het percentage jeugdigen dat opgroeit in een uitkeringsgezin Het percentage achterstandsleerlingen Het percentage jeugdige verdachten dat voor de rechter komt. Den Haag heeft een (relatief) lage zuigelingensterfte vergeleken met de andere grote steden. In vergelijking met Amsterdam en Rotterdam wonen er in Den Haag relatief minder kinderen in een uitkeringsgezin en zijn er relatief minder achterstandsleerlingen en voortijdig schoolverlaters. In Den Haag zijn er meer kinderen per hectare speelruimte dan in de andere grote steden. Tabel 4: scores van de G4 en landelijk op de indicatoren (peiljaar 2010) Ranglijst (1= slechtste, 415 is beste) Den Haag Rotterdam Amsterdam Utrecht Landelijk Kindersterfte 14,73 20,06 21,43 14,66 14,05 Zuigelingensterfte 2,49 4,24 2,97 3,57 3,34 Met delict voor rechter 5,22% 5,22% 5,10% 3,46% 2,90% Jeugdwerkloosheid 1,88% 1,97% 1,27% 0,75% 1,43% Kinderen in Jeugdzorg 2,35% 2,54% 2,45% 1,73% 2,41% Kinderen in achterstandswijken 33,03% 60,36% 48,19% 23,07% 16,59% 4

5 Kinderen in uitkeringsgezinnen Meldingen kindermishandeling 10,41% 17,19% 14,40% 7,29% 1,84% 1,40% 0,43% 0,69% 5,22% 0,83% Achterstandsleerlingen 24,73% 30,89% 26,52% 19,77% 12,78% Voortijdig Schoolverlaters 4,95% 5,99% 6,07% 4,75% 3,52% Openbare speelruimte Tienermoeders 1,10% 1,59% 1,25% 0,45% 0,65% Bron: Kinderen in Tel Databoek 2012 Wijken in Den Haag In 2012 is net als in voorgaande jaren een analyse gemaakt van alle viercijferige postcodegebieden in Nederland. De cijfers zeggen iets over de leefsituatie voor kinderen in een wijk. Vooral als het gaat om grote steden worden verschillen tussen de wijken zichtbaar. Niet alle indicatoren kunnen worden gemeten op viercijferig postcodeniveau en niet voor alle indicatoren is dit zinvol (bijvoorbeeld voor kindersterfte). Bij negen van de twaalf indicatoren is uitgegaan van gegevens op wijkniveau. In 2010 is voor het eerst het aantal kinderen per ha speelruimte per viercijferig postcodegebied bekend. Van de andere drie indicatoren is de gemiddelde gemeentescore genomen. De overallscores zijn bewerkt op basis van nieuw beschikbare gegevens voor eerdere jaren. De indicator werkloosheid is van 2006 tot en met 2010 opnieuw berekend met inachtneming van de controle van de belastinggegevens. Den Haag komt in het jaar 2010 drie keer voor in de top tien van slechtst scorende postcodegebieden. Het gaat om de volgende postcodegebieden: 2515, 2526 en Deze postcodegebieden bevatten delen van verschillende wijken. De naam van het postcodegebied, dekt niet precies het gebied van de postcode. In tabel 4 staat de naam van het postcodegebied weergegeven en daarnaast uit welke (delen van) wijken het postcodegebied volgens het postcodebestand bestaat. Tabel 5 Postcodegebieden Postcode 2515 Naam postcodegebied Huygenspark Delen van wijken volgens postcodebestand Den Haag Stationsbuurt Schildersbuurt Postcode 2526 Schildersbuurt Noord Schildersbuurt (klein stukje) Transvaalkwartier (klein stukje) Stationsbuurt Postcode 2571 Oostbroek Zuid Regentessekwartier Valkenboskwartier Schildersbuurt Transvaalkwartier Rustenburg en Oostbroek Leyenburg Groente- en fruitmarkt Bron: postcodebestand Den Haag In tabel 6 staan de drie slechtst scorende Haagse wijken in 2010 genoemd met de scores op de indicatoren die op wijkniveau berekend worden. Ter vergelijking staat in de tweede kolom het gemiddelde voor Den Haag genoemd. 5

6 De slechtst scorende wijken scoren vooral slecht op: Beschikbare speelruimte Leerlinggewicht > 0, dat betekent een lage opleiding van ouders Meldingen kindermishandeling Armoede Werkloosheid Voortijdig schoolverlaten. Tabel 6 Slechtst scorende Haagse wijken in Kinderen in Tel en gemiddelde van Den Haag, 2010 tienermoeders (15 t/m 19 jaar). Het aantal 0 t/m 17- jarigen per hectare speelruimte voortijdig schoolverlaters (indicator vanaf databoek 2010) 4 t/m 12- jarigen in het primair onderwijs met een leerlinggewicht hoger dan 0. gemelde mishandelde 0 t/m 17-jarigen uitkeringsgezin leeft achterstandswijk woont. werkzoekende werkloze jongeren van 16 t/m 22 jaar Den Haag Huygenspark Schildersbuurt-noord Oostbroek-zuid ,1% 1,35% 1,05% 2,07% ,95% 5,74% 5,11% 7,59% 24,73% 70,46% 68,54% 41,59% 1,84% 3,47% 2,19% 3,01% 10,41% 28,19% 27,54% 21,60% 33,03% 100% 100% 100% 1,88% 2,37% 3,12% 4,52% van 12 t/m 21- jarigen die een delict hebben gepleegd waardoor ze voor de rechter zijn verschenen. 5,22% 6,85% 7,29% 9,75% Bron: Kinderen in Tel, wijkeninformatie Duiding van de gegevens Hoewel Kinderen in Tel vooral voor een lekenpubliek toegankelijk wil zijn, blijken sommige uitkomsten moeilijk te duiden. Dit komt onder andere doordat: gegevens soms weinigzeggend zijn op gemeenteniveau of wijkniveau, zoals sterftecijfer onder kinderen en het aantal tienermoeders. De totalen zijn zo laag, dat kleine veranderingen grote invloed hebben op de scores. een verbeterde registratie van gegevens soms leidt tot een slechtere score op een indicator, zoals bij het aantal meldingen kindermishandeling; sommige definities lastig zijn, zoals de definitie speelruimte. Er wordt geen rekening gehouden met kleine speelplekken, grasvelden en pleinen terwijl die kleinere lapjes grond in buurten een 2 Dit cijfer kunnen we niet goed duiden. Er is in dit gebied veel speelruimte bij het Huygenspark en er zijn pleinen in het gebied. We weten niet of en in hoeverre deze gegevens zijn meegenomen in de CBS-cijfers. 6

7 belangrijke rol kunnen vervullen voor het spelen. Ook zijn bossen, strand en duinen bijvoorbeeld niet meegenomen, terwijl strand en duinen voor Den Haag erg belangrijk zijn. Ten slotte wordt er geen rekening gehouden met speelruimte net buiten het postcodegebied. Dit maakt het moeilijk een helder beeld te krijgen van de werkelijke speelruimte voor jeugd. Bronnen: Kinderen in Tel Databoek Redactie Majone Steketee, Jodi Mak, Bas Tierolf Kinderen in Tel Databoek Redactie Majone Steketee, Jodi Mak, Bas Tierolf Kinderen in Tel Databoek Redactie Majone Steketee, Jodi Mak, Bas Tierolf Kinderen in Tel Databoek Redactie Majone Steketee, Jodi Mak, Bas Tierolf data wijken Den Haag Postcodebestand Den Haag 7