Evaluatierapport pilot geplande screening huisverbod bij kindermishandeling

Transcriptie

1 Evaluatierapport pilot geplande screening huisverbod bij kindermishandeling Gemeente Rotterdam Rotterdam, maart 2013

2

3 IK DROOM als de nacht nog niet zo oud is en mijn bed niet meer zo koud is droom ik dat ik alles mag en alles kan en alles heb maar één ding wil ik niet een potje om te huilen een potje voor verdriet Hans en Monique Hagen 1 1 Gedicht van Hans en Monique Hagen, Uit de kinderbundel Jij bent de liefste, Querido

4 Inhoudsopgave Leeswijzer Inleiding Huisverbod bij kindermishandeling Hoofdstuk 1 Uitgangspunten beleid huisverbod bij kindermishandeling Uitgangspunt 1: Het huisverbod heeft een meerwaarde in de bestaande aanpak kindermishandeling Uitgangspunt 2: Gebruik de brede definitie van kindermishandeling Uitgangspunt 3: Het belang van het kind is meest zwaarwegend Uitgangspunt 4: Het huisverbod is een veiligheidsmaatregel, geen hulpverleningsinterventie Uitgangspunt 5: Het huisverbod is geen oplossing in zichzelf, maar wel een middel dat ruimte maakt voor oplossingen Uitgangspunt 6: Het vaststellen van ernstig en onmiddellijk gevaar is niet afhankelijk van een incident maar van alle relevante feiten en omstandigheden Uitgangspunt 7: Wees voorzichtig met het gebruik van de term preventief Uitgangspunt 8: Ingrijpen bij gevaar voor huiselijk geweld en kindermishandeling is een positieve verplichting voor de overheid...17 Hoofdstuk 2 Opzet pilot geplande screening huisverbod bij kindermishandeling Aanvullend beleid huisverbod: de geplande screening huisverbod bij kindermishandeling Meerwaarde (toename) inzet huisverbod bij kindermishandeling Afbakening reikwijdte pilot Werkwijze geplande screening huisverbod bij kindermishandeling Geplande screening en strafrecht? Beroep en voorlopige voorzieningen bij via geplande screening opgelegde huisverboden Werkwijze huisverbod bij kindermishandeling na melding acuut incident bij AMK...21 Hoofdstuk 3 Evaluatie deel I: Procedurele en organisatorische aspecten Verloop van de implementatie Duur van de pilot Geografische en inhoudelijke afbakening gedurende de pilot De instrumenten in de praktijk Registratie in evita en huisverbod online van Khonraad...32 Hoofdstuk 4 Evaluatie deel II: De casuïstiek Algemene opmerkingen casuïstiek Inhoudelijke bespreking per casus Punten van aandacht op basis van de casuïstiek Beroepszaken en jurisprudentie

5 Hoofdstuk 5 Evaluatie deel III: Ervaringen in de uitvoering Ervaringen in de uitvoering algemeen Ervaringen binnen AMK/BJZ als verzoeker geplande screening Ervaringen in de uitvoering binnen het weegteam geplande screening Ervaringen bij de uitvoering van geplande screening binnen Politie en CIT CVD Ervaringen rondom casemanagement na gepland opgelegde huisverboden Ervaringen binnen de juridische dienst van de gemeente bij beroepzaken Capaciteitsvraagstukken...67 Hoofdstuk 6 Conclusies en aanbevelingen Conclusies Aanbevelingen...71 Bijlage 1 Lijst van gebruikte afkortingen en begrippen Bijlage 2 Samenvatting evaluatie pilot geplande screening huisverbod bij kindermishandeling...74 Bijlage 3 Formulier verzoek geplande screening Bijlage 4 Format advies weegteam geplande screening HV bij KM...87 Bijlage 5 Discussienota huisverbod bij kindermishandeling expertmeeting Onderzoeken huisverbod en kindermishandeling Wetsgeschiedenis tijdelijk huisverbod en kindermishandeling Kindermishandeling en de samenloop tussen huiselijk geweld en kindermishandeling Juridische vraagstukken rondom de toepasbaarheid van de Wth bij kindermishandeling Hoe komen signalen en meldingen kindermishandeling in beeld bij de Wth?

6 6

7 Leeswijzer Voor u ligt de evaluatierapportage van de pilot geplande screening huisverbod bij kindermishandeling die in de periode mei 2012 tot en met december 2012 door de gemeente Rotterdam is uitgevoerd. Deze leeswijzer geeft inzicht in de opbouw van de rapportage. Inleiding In de inleiding wordt uitgelegd waarom Rotterdam het aanvullend beleid huisverbod bij kindermishandeling heeft ontwikkeld dat in de nu te evalueren pilot is uitgevoerd. De voorgeschiedenis wordt geschetst. Gevolgd door een beschrijving van de stappen die vanaf mei 2011 tot aan de pilot zijn gezet om het huisverbod beter toepasbaar te maken bij situaties van kindermishandeling. Aan het einde van de inleiding wordt kort gewezen op landelijke ontwikkelingen rondom het huisverbod bij kindermishandeling. Hoofdstuk 1 Uitgangspunten bij beleid huisverbod bij kindermishandeling Bij het opstellen van het beleid (inclusief instrumenten) dat tijdens de pilot huisverbod bij kindermishandeling is uitgevoerd en getoetst, zijn door de werkgroep acht uitgangspunten gehanteerd die in dit hoofdstuk benoemd en toegelicht worden. Hoofdstuk 2 Opzet pilot geplande screening huisverbod bij kindermishandeling In hoofdstuk 2 staat de werkwijze geplande screening huisverbod beschreven dat tijdens de pilot is uitgevoerd Voor een volledige bespreking van het Rotterdamse beleid met betrekking tot de Wet tijdelijk huisverbod (Wth) en de totstandkoming ervan zie Huisverbod bij kindermishandeling. Beschrijving uitvoering Wet tijdelijk huisverbod & pilot aanvullend beleid huisverbod bij kindermishandeling gemeente Rotterdam professionals/rotterdamse-aanpak.html Hoofdstuk 3 Evaluatie deel I: procedurele en organisatorische aspecten In deel een van de evaluatie van de pilot geplande screening huisverbod bij kindermishandeling worden de procedurele en organisatorische aspecten besproken. Te beginnen met het verloop van de implementatie van de nieuwe werkwijze binnen de betrokken ketenpartners. Gevolgd door een bespreking van de uiteindelijke duur van de pilot en de wijze waarop de beoogde inhoudelijke en geografische afbakening (reikwijdte) is verlopen. Daarna worden de ervaringen met de ontwikkelde instrumenten (het verzoekformulier en het format advies weegteam) weergegeven. Hoofdstuk 4 Evaluatie deel II: de casuistiek In dit tweede deel van de evaluatie staat de in de pilot behandelde casuïstiek centraal. Eerst volgt een algemene beschouwing van de kenmerken van de casuïstiek en de bevindingen in dat kader. Gevolgd door een inhoudelijke bespreking van elke in de pilot behandelde casus. Na de inhoudelijke bespreking per casus zal stil worden gestaan bij een aantal aandachtspunten op basis van de behandelde casuïstiek. Tot slot volgt een bespreking van de jurisprudentie die in het kader van het beleid geplande screening huisverbod bij kindermishandeling in Rotterdam inmiddels beschikbaar is. Daarbij wordt ook ingegaan op de bij de aanvang van de pilot door de werkgroep veronderstelde kans dat huisverboden opgelegd via een geplande screening vaker tot beroepszaken zouden kunnen leiden. Hoofdstuk 5 Evaluatie deel II: ervaringen in de uitvoering en samenwerking In deel drie van deze evaluatie worden de ervaringen in de uitvoering en samenwerking van de professionals betrokken bij de uitvoering van de pilot besproken. In volgorde van het proces van de geplande screening komen zij in het kader van hun rol aan bod. Daarna volgt 7

8 een aparte paragraaf over de capaciteitsvraagstukken die blijkens de pilot gepaard gaan met de werkwijze geplande screening huisverbod bij kindermishandeling. Hoofdstuk 6 Conclusies en aanbevelingen In hoofdstuk zes staan de conclusie weergegeven gevolg door een aantal aanbevelingen in het kader van de verdere uitvoering van het huisverbod bij kindermishandeling en de procedure geplande screening. Bijlagen Aan het einde van dit rapport zijn vijf bijlagen gevoegd. Bijlage 1 betreft een overzicht van de gebruikte afkortingen en begrippen. Bijlage twee is een samenvatting van dit evaluatierapport. Als bijlage 3 is het formulier verzoek geplande screening opgenomen en als bijlage vijf het format advies geplande screening van het weegteam. Bijlage 5 is de discussienota huisverbod bij kindermishandeling die in 2011 is geschreven als leidraad voor de toen georganiseerde expertmeeting huisverbod bij kindermishandeling. 8

9 Inleiding Huisverbod bij kindermishandeling Begin 2011 werd duidelijk dat de Wet tijdelijk huisverbod (Wth), die op 1 januari 2009 in werking trad, vrij zelden werd ingezet bij vormen van kindermishandeling. 3 Die constatering was onaanvaardbaar, juist kinderen zijn immers afhankelijk van anderen voor een veilig thuis waar zij zonder geweld kunnen opgroeien. Dat lukt ouders niet altijd zelf. Dan is de overheid aan zet, bijvoorbeeld door gebruik te maken van de veiligheidsmaatregel huisverbod die is gekoppeld aan een inspanningsverplichting van de gemeente om een passend hulpaanbod te doen. Wethouder Hugo de Jonge kondigde om die reden in mei 2011 aan dat het huisverbod in Rotterdam vaker en beter ingezet zou worden bij situaties van kindermishandeling. En daarmee ontstond de opdracht om nieuw aanvullend beleid te ontwikkelen voor het huisverbod. Rotterdam heeft het huisverbod vanaf de start in 2009 met veel voortvarendheid opgepakt en uitgevoerd. Door de jaren heen wordt nog altijd ongeveer één vijfde van de landelijke huisverboden in de regio Rotterdam-Rijnmond opgelegd, het merendeel daarvan in Rotterdam. In al die tijd is het huisverbod in Rotterdam, conform de Wth, ook ingezet bij vormen van kindermishandeling. Het is dus niet zo dat tussen 1 januari 2009 en mei 2011 het huisverbod niet is toegepast bij kindermishandeling. In ongeveer 65-70% van de opgelegde huisverboden in gemeente Rotterdam zijn minderjarige kinderen betrokken. Veelal als getuige van huiselijk geweld maar in een deel van de gevallen (mede) als direct slachtoffer van vormen van kindermishandeling. Er bestaat bovendien zeer veel samenloop tussen kindermishandelingen intiem partnergeweld. Een huisverbod, opgelegd vanwege huiselijk geweld, leidt dan ook niet zelden tot het blootleggen van kindermishandeling in datzelfde gezin. 3 Schreijenberg, De Vaan, Vanoni & Homburg; Procesevaluatie Wet tijdelijk huisverbod, Regioplan Beleidsonderzoek in opdracht van het WODC van het ministerie van Veiligheid en Justitie, Amsterdam, november Waar we in mei 2011 echter niet omheen konden was dat vormen van kindermishandeling als zodanig vrij zelden de aanleiding voor de inzet van het huisverbod vormden. Er lijkt een kloof te bestaan tussen de prevalentie van de problematiek van kindermishandeling en de feitelijke inzetbaarheid van het huisverbod. Kindermishandeling wordt in verhouding minder vaak en niet primair gemeld bij politie, maar vooral bij hulpverlening en in het bijzonder bij AMK/BJZ. De Wth geeft politie echter een exclusieve poortwachterrol als het gaat om de inzet van het huisverbod. Daar zit de verklaring voor de kloof; op basis van de Wth is het namelijk juist de politie die de eerste inschatting moet maken over de mogelijke aanwezigheid van (een vermoeden van) ernstig en onmiddellijk gevaar. Memorie van Toelichting over artikel 2 lid 1 Wth Het huisverbod kan worden opgelegd wanneer de aanwezigheid van de betrokkene in de woning een ernstig en onmiddellijk gevaar oplevert voor de veiligheid van één of meer personen die met deze in de woning wonen anders dan incidenteel verblijven of wanneer een ernstig vermoeden bestaat dat dit gevaar aanwezig is. In eerste instantie zal politie moeten bepalen is of er sprake is van een dergelijke situatie. 4 Vanaf mei 2011 is er hard gewerkt aan het dichten van die kloof, aan het slaan van een brug tussen kindermishandeling als probleem en het huisverbod als instrument om dat probleem aan te pakken en op te lossen. Vanaf mei 2011 zijn we gestart met het nader uitwerken en vooral ook toepassen van wat we nu noemen de geplande screening huisverbod bij kindermishandeling. Daarbij wordt, anders dan binnen het reguliere huisverbod beleid, buiten een actueel politie-incident om ingezet op een screening om te komen tot een huisverbod bij (een vermoeden van) ernstig en 4 Memorie van Toelichting Wth, TK, vergaderjaar , , nr. 3, p

10 onmiddellijk gevaar. Specifiek als het gaat om kinderen die in hun veiligheid en ontwikkeling bedreigd worden door geweld. Naast het in praktijk experimenteren, waar we veel van hebben geleerd, is ook veel geïnvesteerd in onderzoek. Het resultaat daarvan is als discussienota uitgebracht en vormde de leidraad voor een expertmeeting huisverbod bij kindermishandeling op 1 september 2011 ( zie bijlage 5). De belangrijkste conclusies van deze expertmeeting waren: Belangrijkste uitkomsten expertmeeting huisverbod bij kindermishandeling: Er zijn geen juridische of morele bezwaren tegen de inzet van het huisverbod bij kindermishandeling. Knelpunten (juridisch en feitelijk) bij de uitvoering van het huisverbod bij kindermishandeling wijken niet af van de knelpunten in de reguliere uitvoering van de Wet tijdelijk huisverbod (bij huiselijk geweld). De inzet van het huisverbod bij kindermishandeling wordt vooral belemmerd door de wijze van instroom (normaliter start een huisverbod via een actuele melding bij de politie, maar kindermishandeling wordt bij politie relatief weinig gemeld). Dit betreft een organisatorisch probleem waar praktische oplossingen voor moeten worden gezocht. Het inzetten van een huisverbod buiten een actueel politie incident (zoals nodig bij uitbreiding van de inzet rond kindermishandeling) via een geplande screening kent wel bijzondere (juridische) aandachtspunten. Zo vereist de Wth bijvoorbeeld een onmiddellijk gevaar, hetgeen bij een geplande, preventieve inzet moeilijk is om concreet te maken. Dit is echter niet een voor kindermishandeling exclusief probleem. Na de expertmeeting is een ketenbrede multidisciplinaire werkgroep huisverbod bij kindermishandeling opgericht om te komen tot een meer structurele nieuwe werkwijze huisverbod bij kindermishandeling, inclusief instrumenten en het opzetten van een pilot om een en ander in de praktijk te toetsen en vervolgens te evalueren. De werkgroep huisverbod bij kindermishandeling is verantwoordelijk voor de evaluatie van de pilot. Samenstelling multidisciplinaire werkgroep huisverbod bij kindermishandeling: Voorzitter/secretaris: Mr. Sara Etty, ketenregisseur/ beleidsadviseur huisverbod GGD Rotterdam- Rijnmond Mr. Freija Heltzel beleidsadviseur huisverbod GGD Rotterdam-Rijnmond Mr. Truus Lenssen, juridisch beleidsadviseur huisverbod GGD Rotterdam-Rijnmond Ton Holdert, casemanager huisverbod ASHG/GGD Rotterdam-Rijnmond Mr. Maria van Andel, jurist/ procesvertegenwoordiger bij Juridische Dienst gemeente Rotterdam Anneke Roolker, afdelingshoofd AMK BJZ Rotterdam Ton van Aerde, gedragsdeskundige CIT BJZ Rotterdam Marjolein van Zon, teamleider CIT BJZ Rotterdam Nancy Rader, beleidsadviseur BJZ Rotterdam Anja Pigmans, beleidsmedewerker OM Wim Rijntalder, regionaal coördinator huiselijk geweld (en huisverbod) politie Rotterdam Rijnmond Rien Buiter, regionaal coördinator huiselijk geweld (en AWARE) politie Rotterdam Rijnmond Yolande Ten Tuynte, teamleider CIT CVD Peter van Dalen, Teamleider Voordeur Civiel, Raad voor de Kinderbescherming De wens van Rotterdam om te komen tot een betere inzet van het huisverbod bij kindermishandeling wordt inmiddels nadrukkelijk gedeeld door de ministeries van V&J en VWS. In juli 2011 werden alle gemeenten in Nederland door de Staatssecretaris van V&J, mede namens de Staatssecretaris van VWS, per brief opgeroepen om het huisverbod vaker en beter in te zetten bij kindermishandeling. En in de recent aan de Tweede Kamer gezonden Monitor van de Taskforce kindermishandeling en seksueel misbruik voor het landelijke Actieplan Kinderen Veilig , is het huisverbod bij kindermishandeling opgenomen als actiepunt 12. Daarin staat dat het ministerie van V&J in 2013 op basis van de bevindingen uit de Rotterdamse pilot een opdracht zal uitzetten voor het ontwikkelen van een landelijke handreiking huisverbod bij kindermishandeling. Uiteraard gaat Rotterdam graag met het ministerie in gesprek om die toegezegde handreiking nader vorm te geven. 10

11 Rotterdam, maart 2013 Hoofdstuk 1 Uitgangspunten beleid huisverbod bij kindermishandeling Bij het opstellen van het beleid (inclusief instrumenten) dat tijdens de pilot huisverbod bij kindermishandeling is uitgevoerd en getoetst, zijn door de werkgroep acht uitgangspunten gehanteerd die in dit hoofdstuk benoemd en toegelicht worden. De uitgangspunten zijn allen verwerkt en verweven in de uiteindelijke opzet van het beleid, de werkwijze en de instrumenten (zie hoofdstuk 2). Toch acht de werkgroep een zelfstandige bespreking van die onderliggende uitgangspunten in deze evaluatierapportage van belang. Temeer nu deze uitgangspunten in overwegende mate impliciet of expliciet ook een rol spelen bij de evaluatie van de pilot. De acht uitgangspunten zijn: 1. Het huisverbod heeft een meerwaarde in de bestaande aanpak kindermishandeling 2. Gebruik de brede definitie van kindermishandeling 3. Het belang van het kind is meest zwaarwegend 4. Het huisverbod is een veiligheidsmaatregel, geen hulpverleningsinterventie 5. Het huisverbod is geen oplossing in zichzelf, maar wel een middel dat ruimte maakt voor oplossingen 6. Vaststelling van ernstig en onmiddellijk gevaar is niet afhankelijk van een incident maar van alle relevante feiten en omstandigheden in totaal 7. Voorzichtigheid bij het gebruik van de term preventief 8. Ingrijpen bij huiselijk geweld en kindermishandeling is een positieve verplichting voor de overheid 1.1. Uitgangspunt 1: Het huisverbod heeft een meerwaarde in de bestaande aanpak kindermishandeling Het huisverbod is een relatief nieuwe interventie in de aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling. Voor kindermishandeling bestaat van oudsher een scala aan kinderbeschermingsmaatregelen. Binnen die maatregelen is het echter niet mogelijk om de pleger van het geweld tijdelijk de toegang tot de woning en contact met de achterblijvers te ontzeggen. In het uiterste geval zijn het de kinderen die het veld moeten ruimen. Dit laatste is soms nodig, maar waar dat voorkomen kan worden moet dat ook de inzet zijn. Uitgangspunt zou (waar mogelijk) moeten zijn dat niet het kind als slachtoffer, maar de volwassen pleger zijn spullen moet pakken. Dat geeft een duidelijk signaal. En voorkomt dat kinderen uit hun vertrouwde omgeving worden gehaald, zoals school en vriendjes. Op die manier kunnen de mogelijk wel aanwezige beschermende factoren in de thuissituatie en omgeving versterkt worden. De Wet tijdelijk huisverbod biedt wel de mogelijkheid om de volwassen pleger uit het gezin te halen. Memorie van Toelichting Wth over huisverbod bij kindermishandeling: Het wetsvoorstel opent de mogelijkheid om ook in geval van (een vermoeden van) kindermishandeling een huisverbod op te leggen aan degene die het kind mishandelt, of waarvan vermoed wordt dat hij dit doet. Dit betekent een uitbreiding van de wettelijke maatregelen die kunnen worden getroffen bij kindermishandeling omdat tot dusverre de mogelijkheden beperkt waren tot het opleggen van een kinderbeschermingsmaatregel, waaronder al dan niet een (gedwongen) uithuisplaatsing van het kind. Een huisverbod, dat ook in geval van (een vermoeden van) kindermishandeling kan worden opgelegd, biedt nieuwe kansen in de preventie en bestrijding van kindermishandeling, doordat degene van wie de dreiging uitgaat, uit huis kan worden geplaatst. 5 Met het aanvullend beleid geplande screening huisverbod beogen we dat het huisverbod niet enkel formeel, maar ook feitelijk meer inzetbaar wordt binnen het kinderbeschermingskader. Zodat de Wth inderdaad nieuwe kansen biedt voor de preventie en bestrijding van kindermishandeling. 5 Memorie van Toelichting Wth, TK, vergaderjaar , , nr. 3, p

12 Een samenloop tussen het huisverbod en (andere) kinderbeschermingsinterventies is daarbij denkbaar. Dat is in de praktijk in gemeente Rotterdam in 2011 ook al toegepast bij de ad hoc geplande screening huisverbod bij kindermishandeling, de voorganger van onderhavig aanvullend beleid. Naast de hiervoor beschreven veronderstelde voordelen van het inzetten van het huisverbod bij kindermishandeling geldt ook dat het uithuisplaatsen van de pleger van geweld mogelijk leidt tot rust en bezinning bij de achterblijvende ouder. Het uithuisplaatsen van kinderen, tijdelijk of anderszins, leidt in de regel tot paniek bij ouders en dus niet tot rust. De autoriteiten, alsook de hulpverlening, worden dan soms ook wel een soort 'gezamenlijke' vijand waardoor (zeker bij partnergeweld) slachtoffer en pleger door de interventie juist naar elkaar toetrekken en één front vormen. Met de inzet van het huisverbod kan deze situatie mogelijk voorkomen worden. En ontstaat mogelijk ruimte om in elk geval met die niet geweldplegende, achterblijvende ouder en de kinderen een veiligheidsplan te maken en ruimte te geven voor het ook zelf in gang zetten van stappen om veiligheid op de langere termijn te realiseren. Waar mogelijk en wenselijk kan en zal de uithuisgeplaatste ouder hierin betrokken worden. Definitie kindermishandeling Onder kindermishandeling wordt verstaan elke vorm van een voor een minderjarige bedreigende of gewelddadige interactie van fysieke, psychische of seksuele aard die de ouders of andere personen ten opzichte van wie de minderjarige in een relatie van afhankelijkheid of onvrijheid staat, actief of passief opdringen, waardoor ernstige schade wordt berokkend of dreigt te worden berokkend aan de minderjarige in de vorm van fysiek of psychisch letsel. Het gaat hierbij om de volgende vormen: 1. Seksuele mishandeling 2. Fysieke mishandeling 3. Emotionele/psychische mishandeling 4. Fysieke verwaarlozing 5. Emotionele/psychische verwaarlozing 6. Getuige zijn van partnergeweld Met kinderen die getuige zijn van partnergeweld (en overige vormen van huiselijk geweld) doelen we op de situatie waarbij kinderen als oog- of oorgetuige het huiselijk geweld meemaken. Of ze nu in dezelfde kamer zijn of elders in huis. Daaronder valt ook de situatie waarin kinderen de gevolgen van het geweld zien, in de vorm van de vernielingen, het letsel en het leed en verdriet. Het huisverbod biedt kortom in elk geval formeel nieuwe mogelijkheden binnen de bestaande aanpak van kindermishandeling. Die mogelijkheden willen we in het belang van juist de kinderen beter gaan benutten en dus in praktijk brengen Uitgangspunt 2: Gebruik de brede definitie van kindermishandeling Voor het aanvullend beleid huisverbod bij kindermishandeling wordt in de pilot de algemeen landelijk geldende, brede definitie van kindermishandeling uit de Wet op de jeugdzorg gehanteerd, inclusief de uitleg daarvan zoals verwoord in het oude Actieplan Kinderen Veilig Thuis van het rijk: 6 Voor de toepasbaarheid van het huisverbod - waarbij de wet vereist dat er sprake is van een ernstig en onmiddellijk gevaar - geldt dat de mogelijkheden bij emotionele/psychische mishandeling, fysieke verwaarlozing en emotionele/psychische verwaarlozing mogelijk in praktijk beperkt zijn. Hoewel die vormen van huiselijk geweld en kindermishandeling zonder meer ernstig en schadelijk zijn, zal de onmiddellijkheid van het gevaar voor de veiligheid van het kind zich vermoedelijk lastig laten onderbouwen in het kader van de Wth. Er is in Rotterdam voor het aanvullend beleid huisverbod bij kindermishandeling echter expliciet gekozen om geen enkele beperking te stellen op de toepassing van het huisverbod bij vormen van kindermishandeling. Afspraak is wel om op basis van de ervaringen in de pilot te bezien of het vermoeden van de werkgroep (dat de Wth zich lastig laat toepassen bij alle vormen van kindermishandeling die de Wet op de jeugdzorg noemt) bevestiging vindt in de behandelde casuïstiek. Bij de evaluatie zal aandacht moeten zijn voor dit vraagstuk. 6 Actieplan Aanpak Kindermishandeling. Kinderen Veilig Thuis. Juli 2007, verantwoordelijk ministerie VWS. 12

13 1.3. Uitgangspunt 3: Het belang van het kind is meest zwaarwegend Kinderen zijn afhankelijk van de volwassenen om hen heen als het gaat om verzorging, het scheppen van randvoorwaarden voor een gezonde ontwikkeling en in het bijzonder als het gaat om veiligheid. Want veiligheid is de basis van waaruit de rest kan volgen. Bij geweld in huis is er geen veiligheid, is er geen goede basis om op te groeien en te ontwikkelen en zijn kinderen kortom hoe dan ook altijd slachtoffer. Bij het zoeken naar een oplossing om de onveiligheid die ontstaat bij (de dreiging van) geweld te stoppen moeten de zwaarwegende belangen van het kind dus steeds het eerste en meest belangrijke uitgangspunt vormen. Brief Staatssecretaris van V&J 20 juli 2011 aan gemeenten: Omdat het belang van het kind voorop staat moeten uiteraard de voor en nadelen van het huisverbod zorgvuldig worden afgewogen tegen andere instrumen ten die bij kindermishandeling beschikbaar zijn. 7 Memorie van Toelichting Wth over belang van het kind en het huisverbod Bij kindermishandeling moet primair de veiligheid van het kind worden gegarandeerd. Ook bij het opleggen van een huisverbod dient uiteraard zorgvuldig te worden afgewogen op welke wijze het belang van het kind het beste wordt gediend en op welke wijze de veiligheid van het kind het beste wordt gewaarborgd. 8 Memorie van Toelichting Wth bij artikel 2 lid 3 (consulteren AMK/BJZ voor besluit huisverbod) Het derde lid voorziet erin dat afstemming plaatsvindt tussen de burgemeester, die het huisverbod oplegt, en het bureau jeugdzorg en de Raad voor de Kinderbescherming in geval er sprake is van (een ernstig vermoeden van) kindermishandeling. Dit is van belang om vast te stellen of er reeds andere maatregelen zijn genomen en om te bezien of er beter andere maatregelen kunnen worden genomen dan het opleggen van een huisverbod. 9 Het huisverbod is nadrukkelijk geen ultimum remedium, het is een crisismaatregel bij gevaar. Het voorgaande betekent dus niet dat een huisverbod pas ingezet kan worden als allerlei andere opties reeds zijn uitgeput. Wel geldt dat, zeker bij een traject geplande screening huisverbod, er bij kindermishandeling als aanleiding altijd zeer zorgvuldig afgewogen moet worden welke interventie het belang van dat individuele kind het beste dient. Het huisverbod is dan één van de mogelijke opties. Dit hangt samen met de beginselen van subsidiariteit en proportionaliteit Uitgangspunt 4: Het huisverbod is een veiligheidsmaatregel, geen hulpverleningsinterventie Het huisverbod is juridisch gezien een veiligheidsmaatregel die alleen inzetbaar is indien er sprake is van een (vermoeden van) ernstig en onmiddellijk gevaar (artikel 2 lid 1 Wth). Memorie van Toelichting over artikel 2 lid 1 Wth Het huisverbod kan worden opgelegd wanneer de aanwezigheid van de betrokkene in de woning een ernstig en onmiddellijk gevaar oplevert voor de veiligheid van één of meer personen die met deze in de woning wonen anders dan incidenteel verblijven of wanneer een ernstig vermoeden bestaat dat dit gevaar aanwezig is. ( ) De periode van tien dagen dient ertoe om de veiligheid van andere personen waarmee deze persoon het huishouden deelt, te beschermen. Daarnaast biedt de periode van tien dagen enerzijds de hulpverlening de mogelijkheid om contact op te nemen met het slachtoffer of de uithuisgeplaatste om te bekijken of hulpverlening een bijdrage kan leveren om het huiselijk geweld te doen stoppen. 10 Het huisverbod is een maatregel die bedoeld is om (verdere escalatie van) huiselijk geweld te voorkomen. Hulpverlening aan zowel de uithuisgeplaatste als het slachtoffer kan hier een essentiële bijdrage aan leveren Memorie van Toelichting Wth, TK, vergaderjaar , , nr. 3, p Memorie van Toelichting Wth, TK, vergaderjaar , , nr. 3, p Memorie van Toelichting Wth, TK, vergaderjaar , , nr. 3, p Memorie van Toelichting Wth, TK, vergaderjaar , , nr. 3, p

14 Het huisverbod is dus geen hulpverleningsinterventie maar een crisismaatregel in een veiligheidskader. Dat laat onverlet dat op basis van de Wth er bij het inzetten van de bevoegdheid tot opleggen van een huisverbod wel een inspanningsverplichting rust op de overheid, de gemeente, om (snel) een passend hulpaanbod te doen. Dat moet in alle gevallen, maar is volgens de werkgroep een extra aandachtspunt indien er via een geplande screening een huisverbod wordt opgelegd (bij kindermishandeling). De wijze waarop hulp vorm zou moeten krijgen bij het eventueel opleggen van dat huisverbod moet dan zoveel mogelijk voorafgaand aan het inzetten van de interventie al in kaart zijn gebracht en waar mogelijk klaar staan Uitgangspunt 5: Het huisverbod is geen oplossing in zichzelf, maar wel een middel dat ruimte maakt voor oplossingen Het huisverbod is een veiligheidsmaatregel voor (potentiële) crisissituaties. Het is daarmee geen oplossing in zichzelf, maar slechts een krachtig middel om ruimte voor oplossingen te maken. Zeker in het kader van de geplande screening huisverbod moeten alle betrokken professionals zich daarvan bewust zijn. Het opleggen van een huisverbod is het startsein voor acties die binnen een beperkt tijdsbestek ingezet moeten worden. Het uiteindelijk beoogde doel, namelijk ook veiligheid creëren op de langere termijn, is immers sterk afhankelijk van de hulpinterventies en overige acties die tijdens de duur van het huisverbod worden ingezet. Daarbij zijn de betrokken professionals uiteraard sterk afhankelijk van de bereidheid van de betrokken cliënten. Want de cliënten zijn uiteindelijk degenen die de oplossing in zich dragen, ook al zijn er professionals die hen daarin begeleiden, sturen en ondersteunen. Hulpverleners zijn uiteindelijk slechts tijdelijke voorbijgangers in het gezinssysteem. Zoals het huisverbod ook slechts een tijdelijke maatregel is om een veilig kader te stellen voor het ontwikkelen van langduriger oplossingen Uitgangspunt 6: Het vaststellen van ernstig en onmiddellijk gevaar is niet afhankelijk van een incident maar van alle relevante feiten en omstandigheden Bij het (overwegen om over te gaan tot het) opleggen van een huisverbod moet de politie, namens de burgemeester, aantonen dat er uitzonderlijke omstandigheden zijn die deze vrijheidsbeperkende maatregel rechtvaardigen. Er moet aannemelijk gemaakt worden dat er sprake is van een (vermoeden van) ernstig en onmiddellijk gevaar (of de dreiging daarvan) voor volwassen en minderjarige huisgenoten. Dat vereist oplettendheid en zorgvuldigheid. Dat vereist enige mate van onderzoek, al gaat het om een crisisinterventie die met spoed moet worden beoordeeld. In dat onderzoek moeten niet alleen de omstandigheden ten tijde van het (screenen voor het) opleggen van het huisverbod worden betrokken, maar in de regel ook feiten en omstandigheden uit het verdere verleden. Feiten en omstandigheden die wel ook en bijvoorbeeld, maar niet noodzakelijkerwijze geheel of zelfs ten dele van een politionele of justitiële aard hoeven te zijn. Memorie van Toelichting over zorgvuldig onderzoekbij opleggen huisverbod Het Europese Hof voor de Rechten van de Mens (verder EHRM) stelt bij de beoordeling van vrijheidsbeperkende maatregelen steeds voorop dat de uitzonderlijke omstandigheden aangetoond moeten worden. Politie en burgemeester dienen oplettendheid en voorzichtigheid in acht te nemen bij het opleggen van een huisverbod. De overheid moet niet alleen de omstandigheden ten tijde van het opleggen van het huisverbod in de afweging betrekken, maar ook indien dit aangewezen is, feiten en omstandigheden uit het verdere verleden bijvoorbeeld eerdere meldingen of veroordelingen wegens geweldpleging of seksueel misbruik onderzoeken. Wanneer eisen van zorgvuldigheid niet worden nageleefd kan de rechter een schending vaststellen. De optredende overheid heeft in dit verband een onderzoeksplicht. 12 Ook het besluit Huisverbod bij de Wth, dat feitelijk wordt nageleefd in de dagelijkse uitvoering door middel van het hanteren van het RiHG, maakt duidelijk dat er naast het (eventueel) aangetroffen actuele incident ook andere feiten en omstandigheden moeten worden onderzocht en gewogen. Het Besluit - en in zekere mate nog sterker het RiHG - is echter zeer gericht op een actueel incident als aanleiding voor een huisverbod screening. Zo is een belangrijk onderdeel daarvan volledig gericht op het verloop van het incident en zijn de vragen / signalen die getoetst moeten worden als het gaat om de persoon 12 Memorie van Toelichting Wth, TK, vergaderjaar , , nr. 3, p

15 van de pleger ook sterk gericht op hoe die zich gedraagt ten tijde van- of direct na dat (veronderstelde) bekende actuele incident. Dit maakt het RiHG lastig toepasbaar voor de uitvoeringspraktijk bij een geplande screening, die immers juist geen bekend actueel incident als aanleiding vereist. Het RiHG lijkt daarmee de door de wetgever nadrukkelijk ook beoogde meer preventieve inzet van de Wth te ondermijnen. In de reguliere uitvoering van de Wth is de aanleiding voor een (screening) huisverbod vrijwel altijd een actuele politie incidentmelding huiselijk geweld. En dat incident - en alles wat daarbij ter plaatse wordt aangetroffen en bij het horen van betrokkenen wordt vernomen daarover - is dan de omstandigheid ten tijde van het opleggen van het huisverbod die primair beoordeeld wordt. Als er een actueel incident is, zal het zwaartepunt in de beoordeling van het voor een huisverbod noodzakelijke (vermoeden van een) ernstig en onmiddellijk gevaar (of de dreiging daarvan) bij dat incident liggen. Ook al moeten ook in dat geval feiten en omstandigheden uit het verdere verleden waar mogelijk onderzocht- en bij de uiteindelijke afweging tot wel of niet opleggen betrokken worden. Hoe zwaarder het actueel aangetroffen incident, hoe meer het zwaartepunt van de beoordeling van ernstig en onmiddellijk gevaar daar zal liggen. Naarmate het incident lichter is of lijkt, verschuift het zwaartepunt geleidelijk en wordt andere informatie, zoals gegevens m.b.t. het verdere verleden, in relatie tot dat incident meer van belang. Als er geen actueel bekend incident is als aanleiding voor een huisverbodprocedure verschuift het zwaartepunt nog veel meer naar de relevante feiten en omstandigheden uit het verdere verleden, uiteraard in combinatie met signalen die in het heden, in het licht van dat verleden, duiden op gevaar. Dit brengt mee dat buiten een bekend actueel incident om de onderzoeksplicht bij een huisverbod een ingewikkelder en feitelijk zwaarder karakter heeft. Daar komt bij dat zonder een actueel incident, ondanks spoedeisendheid gezien de (vermoedde) dreiging van gevaar, er in beginsel meer ruimte is of lijkt te zijn voor zorgvuldig onderzoek. Dit is wat geldt bij geplande screeningen huisverbod. In die gevallen wegen feiten en omstandigheden uit het verleden, in combinatie met niet strafrechtelijke signalen in het heden, zwaar, zwaarder dan bij een bekend actueel incident. En vanwege dat gegeven rust er juist bij geplande screeningen een zwaardere onderzoeksplicht op de overheid om zorgvuldig te komen tot het aannemelijk maken van de huisverbodwaardigheid in het gegeven geval Uitgangspunt 7: Wees voorzichtig met het gebruik van de term preventief De Wth richt zich op zowel het stoppen van geweld (repressief en in de regel naast enige mate van strafrechtelijke interventie, zoals een aanhouding n.a.v. een politie incidentmelding) als het voorkomen van geweld (de zogenaamde preventieve werking van de Wth). De geplande screening huisverbod bij kindermishandeling is in zekere zin een uitwerking van de meer preventieve toepassingsmogelijkheden van de Wth. Maar het is wel van belang om duidelijk te houden wat in dat kader dan begrepen moet worden onder de term preventief. Niet voor niets heeft Rotterdam gekozen voor het gebruik van de term geplande screening huisverbod en niet voor preventieve screening huisverbod. Gebruik van de term preventief impliceert in beginsel dat je iets wat nog helemaal niet eerder heeft plaatsgevonden kunt voorkomen voordat het zich openbaart. Bij de toepassing van de Wth zal dat echter niet kunnen voorkomen gezien de aard van de regeling. De Wth vereist dat er sprake is van een ernstig en vooral ook onmiddellijk gevaar, waarbij de aanwezigheid daarvan moet worden beoordeeld aan de hand van alle relevante feiten en omstandigheden uit het heden en verleden. Indien er uit feiten en omstandigheden, voorafgaand aan een mogelijke escalatie, geen signalen van onveiligheid in de zin van huiselijk geweld en / of kindermishandeling aannemelijk te maken zijn, zal op basis van de Wth nooit een grondslag gevonden kunnen worden om te komen tot het overwegen, laat staan opleggen van een huisverbod. Van primaire preventie, het daadwerkelijk voorkomen van (vormen van) geweld in een relatie of gezin, zal bij de Wth volgens de werkgroep aldus nooit echt sprake kunnen zijn. Wel kan verder geweld voorkomen worden, in feite een soort secundaire preventie. 15

16 De term preventief, die niet in de wettekst van de Wth maar wel in de wetsgeschiedenis en de MvT in het bijzonder wordt gebruikt, moet misschien ook wel in een tijdskader geplaatst worden. Ten tijde van de eerste prille kaders van de uiteindelijke Wth, inmiddels alweer meer dan 10 jaar geleden, was de aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling aanzienlijk anders georganiseerd dan nu. Een van de peilers onder de Wth was de wens vanuit politie om ook op te kunnen treden als er bij een huisbezoek n.a.v. een melding huiselijk geweld onvoldoende houvast werd gevonden voor strafrechtelijk optreden (aanhouden), terwijl de politie zeker wist dat het weldegelijk mis was en op het moment dat zij hun rug zouden keren ook nog verder mis zou gaan. Memorie van Toelichting Wth over mogelijkheden optreden politiebij huiselijk geweld Bij huiselijk geweld doen zich regelmatig situaties voor waarin politie, vaak gealarmeerd vanwege burengerucht, of door een melding van het slachtoffer, op huisbezoek komt en daar een dreigende situatie, waarin gevaar kan ontstaan voor lijf en leden van een of meerdere personen, aantreft, zonder dat deze situatie aanleiding geeft tot aanhouding en vervolging. Op dit moment is het nog niet mogelijk om in een dergelijke situatie van overheidswege op te treden, omdat er (nog) geen (aantoonbare)strafbare feiten zijn gepleegd. Indien er wel strafbare feiten zijn gepleegd, zijn slachtoffers van huiselijk geweld vaak niet bereid om aangifte te doen. Dit maakt het moeilijk op te treden tegen de persoon van wie de dreiging uitgaat. 13 Indien de overheid van het reële risico op de hoogte is, niet ingrijpt en de situatie alsnog uit de hand loopt en er slachtoffers vallen kan het voorkomen dat de positieve verplichtingen worden geschonden. Met dit wetsvoorstel wordt juist voor het handelen door politie en bestuur in dit soort situaties een wettelijk kader gecreëerd. 14 Destijds was het strafrechtelijk beleid bij politie en justitie nog niet vanzelfsprekend om vooral ook ambtshalve op te treden bij huiselijk geweld, hoewel het strafrecht ook toen die ruimte wel bood. En dus was het beleid van toen eigenlijk niet aanhouden, tenzij. Tegenwoordig is op 13 Memorie van Toelichting Wth, TK, vergaderjaar , , nr. 3, p Memorie van Toelichting Wth, TK, vergaderjaar , , nr. 3, p. 8. basis van de Aanwijzing Huiselijk Geweld van Procureurs Generaal15 het beleid al lange tijd nadrukkelijk wel aanhouden, tenzij. En geldt ambtshalve vervolgen (dus vervolgen zonder medewerking of aangifte van slachtoffer) waar bewijsmatig mogelijk als beleidsmatig uitgangspunt. Deze strafrechtelijke beleidsomslag heeft dus ook zonder de Wth naar het zich laat aanzien voorzien in de behoefte van politie om meer en beter grip te krijgen op huiselijk geweld. Maar in de tekst van de MvT bij de Wth is het oorspronkelijk gebruikte begrip preventief wel gehanteerd. Overigens blijft het een feit dat ook bij strafrechtelijk ingrijpen bij huiselijk geweld en / of kindermishandeling de pleger in de regel binnen zes uur of anders binnen drie dagen weer thuis is bij zijn slachtoffer(s). Het huisverbod biedt voor die gevallen zonder meer een welkome aanvulling op het strafrechtelijk instrumentarium dat in dat kader niet altijd afdoende bescherming biedt. Bovendien komt met een huisverbod direct een hulpverleningsaanbod op gang voor alle betrokkenen. Zoals aangegeven kan een huisverbod niet zonder voldoende feiten en omstandigheden die wijzen op de aanwezigheid van (een vermoeden van) gevaar worden ingezet. Er moet dus altijd wel het nodige aan de hand zijn om de Wth in te kunnen zetten. Als in een gezin al maanden of jaren sprake is van (vormen van) geweld en dreiging, dan voelt het bepaald niet zuiver om te spreken van preventie als we een geplande huisverbodprocedure inzetten. Want dan zouden we impliceren dat we het geweld in dat gezin met die maatregel voorkomen. En dat is dan niet waar. Wat we wel kunnen doen is het bestaande geweld en de dreiging daarvan stoppen en daarmee verder en ernstiger geweld proberen te voorkomen. Dat geldt voor de regulier opgelegde huisverboden, en dat geldt in het bijzonder voor de huisverboden die via het beleid geplande screening worden opgelegd. Want in die laatste categorie proberen we in elk geval een volgende escalatie voor te zijn en wachten we niet tot een nieuw incident politie interventie (in strafrechtelijke zin) vereist. Gepland, of zo je wilt preventief, staat in deze dus voor het inzetten op een screening huisverbod zonder dat een actueel (bekend) incident daar de directe aanleiding voor vormt

17 Gebruik van de term preventief moet volgens de werkgroep zeker in het kader van de Wth altijd zorgvuldig en met uitleg worden gehanteerd. Bij het huisverbod zal preventief in alle gevallen betekenen dat er (in enige mate en vorm) geweld heeft gespeeld en nog immer gezien de signalen op zijn minst in dreiging onmiddellijk en ernstig aanwezig is. De inzet van het huisverbod is vervolgens het voorkomen van verder geweld Uitgangspunt 8: Ingrijpen bij gevaar voor huiselijk geweld en kindermishandeling is een positieve verplichting voor de overheid Het huisverbod is bedoeld om in crisissituaties de overheid de bevoegdheid te geven om ter bescherming van de gezondheid en lichamelijke integriteit van burgers in de privésfeer in te grijpen. Om (verdere) escalatie zoveel mogelijk te voorkomen en stoppen. Dat is geen vrijblijvende zaak. Memorie van Toelichting Wth over positieve verplichting overheid: Naast ( ) bestaat eveneens een actieve verplichting tot het treffen van maatregelen bij dreigend huiselijk geweld vanuit het belang van de slachtoffers. Lijf en leden van de andere gezinsleden, de gezondheid en de lichamelijke integriteit van de betrokkenen, dienen effectief te worden beschermd. ( ) Uit de jurisprudentie van het EHRM volgt dat de staat verplicht is effectieve maatregelen te treffen om onmenselijke of vernederende handelingen in de privésfeer te voorkomen. Daarbij dient de ernst en de dreiging van het risico steeds te worden aangetoond en gecontroleerd. Indien de overheid van het reële risico op de hoogte is, niet ingrijpt en de situatie alsnog uit de hand loopt en er slachtoffers vallen kan het voorkomen dat de positieve verplichtingen worden geschonden. Met dit wetsvoorstel wordt juist voor het handelen door politie en bestuur in dit soort situaties een wettelijk kader gecreëerd. 16 Er rust een positieve verplichting op de overheid om in die situaties passend in te grijpen. Indien de overheid weet van een reëel risico, desondanks niet ingrijpt en de zaak vervolgens (verder) escaleert en er slachtoffers vallen, dan kan dat zelfs betekenen dat de overheid (in deze de gemeente) aansprakelijk gesteld kan worden. 16 Memorie van Toelichting Wth, TK, vergaderjaar , , nr. 3, p

18 Hoofdstuk 2 Opzet pilot geplande screening huisverbod bij kindermishandeling De tekst van dit hoofdstuk is goeddeels overgenomen uit hoofdstuk 2 van het Rotterdamse beleidsdocument Huisverbod bij kindermishandeling. Beschrijving uitvoering Wet tijdelijk huisverbod & aanvullend beleid huisverbod bij kindermishandeling gemeente Rotterdam, april Dat document beschrijft in hoofdstuk 1 de reguliere werkwijze huisverbod in Rotterdam en in hoofdstuk 3 het beleid huisverbod bij een acute meldingen kindermishandeling bij AMK/ BJZ. Hoofdstuk 2 betreft een beschrijving van het ontwikkelde en voorgenomen beleid geplande screening huisverbod bij kindermishandeling voor de pilot. Op basis daarvan is aldus gewerkt aanvullend beleid huisverbod: de geplande screening huisverbod bij kindermishandeling De ontwikkeling van dit aanvullend beleid is gebaseerd op het uitgangspunt dat voor een passende toepassing van het huisverbod bij kindermishandeling een brug moet worden geslagen tussen enerzijds de politie als poortwachter voor het huisverbod, en anderzijds de zorg als ontvanger van meldingen en zorgsignalen kindermishandeling. In het bijzonder AMK/BJZ. De geplande screening huisverbod bij kindermishandeling is daarmee vooral een voortraject naar een screening huisverbod. En vormt daarmee een nieuwe instroom van potentiële huisverbod casuïstiek. Omdat binnen deze werkwijze wordt gehandeld zonder een actuele politie incidentmelding, vormt de geplande screening meteen ook een uitwerking van de door de wetgever mede beoogde (meer) preventieve inzet van het huisverbod bij huiselijk geweld en kindermishandeling. Niet elk signaal of verzoek leent zich voor een tijdrovende en arbeidsintensieve huisverbodscreening door politie En mede gezien de grote belasting van politie rondom het huisverbod, mag het ook niet zo zijn dat politie de eerste prille weging van dergelijke signalen en verzoeken, in feite een soort pré-screening huisverbod, zelf moet uitvoeren. Dat is, afgezien van wenselijkheid, in praktijk ook niet uitvoerbaar. Om die reden is een model ontwikkeld waarbij een multidisciplinair weegteam op verzoek van (voorlopig alleen) AMK/BJZ adviseert over de inzet van een geplande screening huisverbod bij kindermishandeling. Het weegteam bestaat uit de projectleider vanuit de GGD, een van de juridisch beleidsadviseurs huisverbod bij de GGD, de regionaal coördinator huiselijk geweld en huisverbod vanuit politie, de teamleider van CIT huisverbod CVD en de gedragsdeskundige vanuit CIT BJZ. Vanaf mei 2011 is gewerkt aan dit aanvullend beleid inclusief instrumenten. Het beleid en die instrumenten zijn in de periode mei tot en met december 2012 getoetst in de pilot geplande screening huisverbod bij kindermishandeling. (In de oorspronkelijke opzet zou de pilot lopen van mei 2012 tot oktober 2012, maar gaande de pilot is besloten om de looptijd op te rekken naar december Zie voor de achtergronden hiervan hoofdstuk 3). De resultaten van de pilot worden besproken in de hoofdstukken 3 tot en met 5 van deze rapportage Meerwaarde (toename) inzet huisverbod bij kindermishandeling Het huisverbod is een relatief nieuwe interventie in de aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling. Voor kindermishandeling bestaat van oudsher een scala aan kinderbeschermingsmaatregelen. Binnen die maatregelen is het echter niet mogelijk om de pleger van het geweld tijdelijk de toegang tot de woning en contact met de achterblijvers te ontzeggen. In het uiterste geval zijn het de kinderen die het veld moeten ruimen. Dit laatste is soms nodig, maar waar dat voorkomen kan worden moet dat ook de inzet zijn. 18

19 Uitgangspunt zou (waar mogelijk) moeten zijn dat niet het kind als slachtoffer, maar de volwassen pleger zijn spullen moet pakken. Dat geeft een duidelijk signaal. En voorkomt dat kinderen uit hun vertrouwde omgeving worden gehaald, zoals school en vriendjes. Op die manier kunnen de mogelijk wel aanwezige beschermende factoren in de thuissituatie en omgeving versterkt worden. De Wet tijdelijk huisverbod biedt wel de mogelijkheid om de volwassen pleger uit het gezin te halen. Met het aanvullend beleid geplande screening huisverbod beogen we het huisverbod als instrument meer inzetbaar te maken binnen het kinderbeschermingskader. Een samenloop van interventies is daarbij denkbaar. Dat is in de praktijk in gemeente Rotterdam in 2011 ook al toegepast bij de ad hoc geplande screening huisverbod bij kindermishandeling, de voorganger van onderhavig aanvullend beleid. Naast de hiervoor beschreven mogelijke voordelen van het inzetten van het huisverbod geldt ook dat het uithuisplaatsen van de pleger van geweld mogelijk leidt tot rust en bezinning bij de achterblijvende ouder. Het uithuisplaatsen van kinderen, tijdelijk of anderszins, leidt in de regel tot paniek bij ouders en dus niet tot rust. De autoriteiten worden dan soms ook wel een soort 'gezamenlijke' vijand waardoor (zeker bij partnergeweld) slachtoffer en pleger door de interventie juist naar elkaar toetrekken en één front vormen. Met de inzet van het huisverbod kan deze situatie mogelijk voorkomen worden. En ontstaat mogelijk ruimte om in elk geval met die niet geweldplegende, achterblijvende ouder en de kinderen een veiligheidsplan te maken en ruimte te geven voor het ook zelf in gang zetten van stappen om veiligheid op de langere termijn te realiseren. Waar mogelijk en wenselijk kan en zal de uithuisgeplaatste ouder hierin betrokken worden. Het huisverbod biedt kortom nieuwe mogelijkheden binnen de aanpak van kindermishandeling. Die mogelijkheden willen we in het belang van juist de kinderen beter gaan benutten Afbakening reikwijdte pilot Gedurende de pilot geplande screening is gewerkt op de hierna beschreven werkwijze geplande screening huisverbod bij kindermishandeling. Dit uiteraard naast de doorlopende reguliere aanpak rond het huisverbod. Voorafgaand aan de start van de pilot is afgesproken dat de werkwijze in beginsel alleen wordt toegepast binnen gemeente Rotterdam, waar immers het noodzakelijke bestuurlijk draagvlak bestaat om de uitvoering op deze wijze te borgen. Gedurende de pilotperiode zou voorts alleen AMK/BJZ optreden als verzoeker geplande screening huisverbod bij kindermishandeling. De definitie voor kindermishandeling die gedurende de pilot is gehanteerd staat op pagina 12 van deze rapportage en betreft de brede definitie waaronder mede begrepen het kinderen als getuige blootstellen aan huiselijk geweld Werkwijze geplande screening huisverbod bij kindermishandeling 1. Verzoek geplande screening De start van een traject geplande screening huisverbod vormt het verzoek geplande screening huisverbod bij kindermishandeling aan de hand van een daarvoor ontwikkeld formulier (zie bijlage 3). In het verzoek moet onder meer duidelijk worden aangegeven waaruit het (vermoeden van het) ernstig en onmiddellijk gevaar bestaat. Het verzoek bevat voorts een heldere schets van de (gezins)omstandigheden en de eventuele historie qua hulpverlening en interventies. Ook moet de verzoeker een plan van aanpak overleggen voor als het huisverbod opgelegd zou worden. Waarbij ook wordt aangegeven wat het plan van aanpak zal zijn bij uitblijven van een huisverbod. Gedurende de pilot periode zou alleen AMK/BJZ optreden als verzoeker. AMK/BJZ heeft een eigen interne werkinstructie ontwikkeld voor het proces om te komen tot het indienen van een formulier geplande screening huisverbod bij kindermishandeling. Het formulier verzoek geplande screening wordt per mail verzonden aan de leden van het weegteam geplande screening huisverbod bij kindermishandeling en aan het ASHG Rotterdam. De leden van het weegteam en het ASHG fungeren als meldpunt geplande screening. 2. Weegteam geplande screening huisverbod Het weegteam geplande screening huisverbod bestaat uit de volgende partijen: 19