Huisverbod bij kindermishandeling

Transcriptie

1 Huisverbod bij kindermishandeling Beschrijving uitvoering Wet tijdelijk huisverbod & pilot aanvullend beleid huisverbod bij kindermishandeling Gemeente Rotterdam Rotterdam, april 2012

2 Inhoudsopgave Leeswijzer 3 Inleiding 4 Definities 7 1. Hoofdstuk 1: Regulier beleid huisverbod gemeente Rotterdam Inleidende opmerkingen Implementatieafspraken Wth gemeente Rotterdam en regio Rijnmond Beheerste invoering: samenloop met strafrecht Wettelijke criteria voor bevoegdheid tot opleggen huisverbod Het Rotterdamse model: procedure rondom screenen en opleggen huisverbod Procedure na het opleggen van een huisverbod door HOvJ Beroepsprocedures en voorlopige voorzieningen bij de rechter Afsluitende opmerkingen 14 Bijlage Stroomschema reguliere huisverbodprocedure gemeente Rotterdam Hoofdstuk 2: Geplande screening huisverbod bij kindermishandeling Aanvullend beleid huisverbod: de geplande screening huisverbod bij kindermishandeling Meerwaarde (toename) inzet huisverbod bij kindermishandeling Afbakening werkwijze tijdens pilotperiode Werkwijze geplande screening huisverbod bij kindermishandeling Geplande screening en strafrecht? Beroep en voorlopige voorzieningen bij via geplande screening opgelegde huisverboden Implementatiestappen geplande screening huisverbod bij kindermishandeling Instrumenten geplande screening huisverbod bij kindermishandeling Evaluatie pilot geplande screening huisverbod bij kindermishandeling 21 Bijlage Stroomschema route geplande screening AMK/BJZ 22 Bijlage Stappenplan weegteam geplande screening huisverbod bij kindermishandeling 23 Bijlage Formulier geplande screening huisverbod bij kindermishandeling 24 Bijlage Format advies weegteam geplande screening 30 Bijlage Toelichting en checklist bij format weegteam geplande screening Hoofdstuk 3: Huisverbod op basis van acute melding kindermishandeling AMK/BJZ Protocol voor meldingen kindermishandeling door AMK/BJZ bij politie/om Implementatie protocol meldingen kindermishandeling in Rotterdam Verschillend tussen regulier beleid, geplande screening en de procedure bij acute melding AMK/BJZ? Samenloop route huisverbod bij acute melding en het protocol meldingen kindermishandeling Beschrijving route huisverbod bij acute/actuele melding kindermishandeling bij AMK/BJZ Instrumenten beleid route verzoek huisverbod bij acute melding kindermishandeling bij AMK/BJZ Afsluitende opmerkingen 37 Bijlage Stappenplan route screening huisverbod basis van acute melding AMK/BJZ 38 Bijlage Stroomschema route Wth en protocol AMK BJZ bij acute melding kindermishandeling 39 Bijlage Schema stappen protocol meldingen kindermishandeling door AMK/BJZ bij politie/om 40 Overzicht overige bijlagen 41 Bijlage 1. Lijst met gebruikte afkortingen 42 Bijlage 2. Cijfers huisverbod regio Rijnmond Bijlage 3. Discussienota huisverbod bij kindermishandeling voor expertmeeting 1 september

3 Leeswijzer Dit document is primair gericht op een beschrijving van de ontwikkeling- en implementatie van het aanvullend beleid huisverbod bij kindermishandeling in de gemeente Rotterdam. In het bijzonder waar het gaat om de geplande screening. Maar om het overzicht van de werkwijzen rondom de inzet van het huisverbod binnen de gemeente Rotterdam te bewaken en in samenhang te kunnen bezien, is er bij het schrijven van dit document voor gekozen om ook de bestaande werkwijze te bespreken. Dit temeer omdat de aanvullende twee werkwijzen slechts zien op het voortraject, de wijze van instroom, waarna het reguliere beleid in overwegende mate vervolgens gevolgd moet worden. Inleiding Ter inleiding wordt in vogelvlucht de ontwikkeling van het huisverbod in de gemeente Rotterdam besproken. Met bijzondere aandacht voor de aanloop naar- en de ontwikkeling van het aanvullend beleid voor een betere inzet van het huisverbod bij de aanpak van kindermishandeling. De fases in die ontwikkeling komen kort aan bod evenals een beschrijving van de in 2011 opgerichte implementatiewerkgroep huisverbod bij kindermishandeling en de samenstelling daarvan. Definities In dit onderdeel worden de binnen het beleid huisverbod en huisverbod bij kindermishandeling gehanteerde definities weergegeven ter afbakening. Hoofdstuk 1: Regulier beleid huisverbod gemeente Rotterdam In dit hoofdstuk wordt eerst de Wet tijdelijk huisverbod beschreven. Gevolgd door een beschrijving van de beleidskeuzes, de implementatie en de uiteindelijke uitvoering van het reguliere beleid huisverbod in de gemeente Rotterdam. Aan het eind van dit hoofdstuk vindt u als bijlage een stroomschema regulier beleid huisverbod gemeente Rotterdam. Hoofdstuk 2: De geplande screening huisverbod bij kindermishandeling. In dit hoofdstuk wordt de totstandkoming van het aanvullend beleid geplande screening huisverbod bij kindermishandeling besproken. Gevolgd door een uiteenzetting over de werkwijze en opzet van de pilot geplande screening huisverbod bij kindermishandeling die vanaf mei 2012 gedurende vijf maanden in Rotterdam zal worden uitgevoerd en vervolgens geëvalueerd. Om zo het ontwikkelde beleid en de bijbehorende instrumenten te toetsen. Aan het einde van dit hoofdstuk vindt u als bijlagen de ontwikkelde instrumenten en enkele stroomschema s. Hoofdstuk 3: De huisverbodprocedure op basis van acute/actuele melding bij AMK/BJZ. In dit hoofdstuk wordt een derde instroom model voor het huisverbod besproken. Het gaat dan om de werkwijze bij acute/actuele meldingen (of signalen) van kindermishandeling die wel bij AMK/BJZ binnenkomen maar niet in eerste instantie bij politie. Het gaat dan om incidenten die net plaats hebben gevonden en die directe opvolging vereisen in het licht van een eventueel huisverbod. Hierbij speelt een zekere samenloop met het in april 2011 in werking getreden landelijk protocol meldingen kindermishandeling door AMK/BJZ bij politie OM. Dit protocol wordt om die reden in hoofdstuk 3 ook kort besproken. Aan het einde van dit hoofdstuk vindt u als bijlagen enkele stroomschema s en stappenplannen. 3

4 Inleiding Huiselijk geweld is al lange tijd een onderwerp dat hoog op de agenda staat binnen de gemeente Rotterdam. De bestaande Rotterdamse aanpak van huiselijk geweld heeft sinds 2011 nog een extra impuls gekregen met het programma Veilig Thuis. Aanpak huiselijk geweld en kindermishandeling centrumgemeente Rotterdam Zeker als het gaat om het integreren en positioneren van de aanpak van kindermishandeling binnen de aanpak van huiselijk geweld. De aanpak is erop gericht om alle vormen van geweld achter de voordeur nog eerder en beter te stoppen en voorkomen. Dat doen we niet zomaar. Dat doen we omdat het noodzakelijk is. Noodzakelijk, omdat mensen, jong en oud, zich op zijn minst echt veilig moeten kunnen voelen in hun eigen huis. Als die basisveiligheid ontbreekt, heeft dat grote gevolgen. Zowel voor de direct betrokken, als voor de maatschappij als zodanig. De Wet tijdelijk huisverbod Sinds 1 januari 2009 is de Wet tijdelijk huisverbod (Wth) van kracht. Deze wet geeft burgemeesters een bestuursrechtelijke, discretionaire bevoegdheid om bij een (vermoeden van) ernstig en onmiddellijk gevaar van huiselijk geweld en/of kindermishandeling een huisverbod op te leggen aan de meerderjarige persoon van wie die dreiging uitgaat. Het huisverbod moet blijkens de Memorie van Toelichting bij de wet gezien worden als een bestuurlijke maatregel, die ook kan worden ingezet wanneer zich (nog) geen strafbare feiten hebben voorgedaan, maar er situaties zijn ontstaan waarbij er acute en dringende behoefte bestaat aan het creëren van een afkoelingsperiode om escalatie te voorkomen. 1 Met het huisverbod wordt meer specifiek beoogd de gezondheid en lichamelijke integriteit van betrokkenen te kunnen beschermen in crisissituaties. 2 Gemeente Rotterdam heeft de uitvoering van de Wth vanaf dag één voortvarend opgepakt, samen met alle ketenpartners, de politie in het bijzonder. Hoewel de Wth expliciet ziet op zowel huiselijk geweld als kindermishandeling, blijkt de toepassing in de praktijk nog relatief weinig voor te komen bij (vormen van directe) kindermishandeling. In januari 2011 riep de toenmalige Rotterdamse Hoofdofficier van Justitie Henk Korvinus in zijn Nieuwjaarsspeech op tot het ook/vaker toepassen van het huisverbod bij kindermishandeling. 3 De Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie deed kort daarna ook een vergelijkbare oproep tijdens het debat over kinderbeschermingsmaatregelen begin februari 2011 in de Tweede Kamer. Wet tijdelijk huisverbod en kindermishandeling Het huisverbod is in gemeente Rotterdam conform de Wth al vanaf dag één ook ingezet bij vormen van kindermishandeling. Zeker als het gaat om kinderen die als getuige worden blootgesteld aan huiselijk geweld. Maar ook als het gaat om (meer) directe vormen van geweld tegen kinderen. In ongeveer 65-70% van de opgelegde huisverboden in gemeente Rotterdam zijn minderjarige kinderen betrokken. Veelal als getuige van huiselijk geweld maar in een deel van de gevallen (mede) als direct slachtoffer van vormen van kindermishandeling. Dat laatste speelt naar schatting in 20 tot 30% van de in Rotterdam opgelegde huisverboden. Soms is dat bij het opleggen al duidelijk, soms komen directe vormen van kindermishandeling die bestaan naast andere vormen van huiselijk geweld pas later in het huisverbod traject aan het licht. We constateerden in 2011 dat de toepassing van het huisverbod relatief gezien beperkt is gebleven waar het gaat om directe vormen van kindermishandeling. Niet alleen in Rotterdam, maar volgens de landelijke procesevaluatie van de Wth 4, overal in Nederland. Dit lijkt vooral samen te hangen met de wijze waarop een screening huisverbod tot stand komt. De aanleiding daarvoor 1 MvT Wet tijdelijk huisverbod, Tweede Kamer, vergaderjaar , 30657, nr. 3, p MvT Wet tijdelijk huisverbod, Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 3, p Nieuwjaars speech Hoofdofficier Henk Korvinus , 4 Schreijenberg, De Vaan, Vanoni & Homburg; Procesevaluatie Wet tijdelijk huisverbod, Regioplan Beleidsonderzoek in opdracht van het WODC van het ministerie van Veiligheid en Justitie, Amsterdam, november

5 is vrijwel altijd een actuele politie incidentmelding. Binnen de uitvoering van de Wth is de politie, gemandateerd door de burgemeester, de poortwachter voor het huisverbod. Maar de ervaring leert dat kindermishandeling relatief weinig wordt gemeld bij politie. In mei 2011 maakte de Rotterdamse wethouder Hugo de Jonge vanwege die bevindingen bekend aanvullend beleid te gaan ontwikkelen om het huisverbod beter inzetbaar te maken bij kindermishandeling. Vanaf dat moment is er op allerlei manieren gewerkt aan een verbeterde inzet van het huisverbod bij kindermishandeling. Gewoon doen: huisverbod bij kindermishandeling We zijn vanaf mei 2011 begonnen met het nader uit te werken en toe te passen van wat we noemen de geplande screening huisverbod. Daarbij wordt, anders dan binnen het reguliere huisverbod beleid, buiten een actueel politie-incident om ingezet op een screening om te komen tot een huisverbod bij (een vermoeden van) ernstig en onmiddellijk gevaar. Specifiek als het gaat om kinderen die in hun veiligheid en ontwikkeling bedreigd worden door huiselijk geweld en / of kindermishandeling. In de periode mei 2011 tot en met november 2011 is deze geplande screening zeker 15 keer ingezet. In ongeveer de helft van die zaken resulteerde dit in een huisverbod. We hebben in Rotterdam als gemeente en ketenpartners gezamenlijk veel geleerd van deze manier van uitvoeren. Wel bleek op basis van de opgedane ervaringen dat er meer ontwikkeld moest worden om echt te komen tot een goede instroom van kindermishandeling in het huisverbod via de geplande screening. En de omgang met de praktische en juridische obstakels die zich bij geplande screeningen kunnen voordoen. Daar waren we ook vanuit gegaan. Daarom is naast het gewoon doen ook ingezet op onderzoek en studie naar de mogelijkheden van geplande screeningen en daarbij de inzet van het huisverbod bij kindermishandeling in het bijzonder. Onderzoek en ontwikkeling voor beter beleid huisverbod bij kindermishandeling In 2011 heeft onderzoek plaatsgevonden naar de inzetbaarheid van het huisverbod bij kindermishandeling. Daarbij is de uitvoeringspraktijk nog eens goed bekeken, hebben gesprekken plaatsgevonden met belangrijke ketenpartners en is een literatuur en jurisprudentieonderzoek verricht. Dit onderzoek resulteerde in een discussienota die is gebruikt ter voorbereiding voor een expertmeeting huisverbod bij kindermishandeling die op 1 september 2011 heeft plaatsgevonden in Rotterdam (zie bijlage 3 aan het einde van dit document voor deze discussienota). De belangrijkste conclusies van deze expertmeeting waren: Belangrijkste uitkomsten expertmeeting huisverbod bij kindermishandeling: Er zijn geen juridische of morele bezwaren tegen de inzet van het huisverbod bij kindermishandeling. Knelpunten (juridisch en feitelijk) bij de uitvoering van het huisverbod bij kindermishandeling wijken niet af van de knelpunten in de reguliere uitvoering van de Wet tijdelijk huisverbod (bij huiselijk geweld). De inzet van het huisverbod bij kindermishandeling wordt vooral belemmerd door de wijze van instroom (normaliter start een huisverbod via een actuele melding bij de politie, maar kindermishandeling wordt bij politie relatief weinig gemeld). Dit betreft een organisatorisch probleem waar praktische oplossingen voor moeten worden gezocht. Het inzetten van een huisverbod buiten een actueel politie incident (zoals nodig bij uitbreiding van de inzet rond kindermishandeling) via een geplande screening kent wel bijzondere (juridische) aandachtspunten. Zo vereist de Wth bijvoorbeeld een onmiddellijk gevaar, hetgeen bij een geplande, preventieve inzet moeilijk is om concreet te maken. Dit is echter niet een voor kindermishandeling exclusief probleem. Ontwikkelen van verbeteringen aanvullend beleid huisverbod bij kindermishandeling Op basis van het hiervoor besprokene is gewerkt aan een verbeterd aanvullend beleid huisverbod bij kindermishandeling. Onderdeel daarvan vormt het ontwikkelen van instrumenten en heldere structuren. Het document dat nu voor u ligt vormt het voorlopige eindresultaat van alle inspanningen die verricht zijn om een betere verbinding te leggen tussen de problematiek van kindermishandeling en de uitvoering van de Wth binnen gemeente Rotterdam. Het nu ontwikkelde aanvullend beleid huisverbod bij kindermishandeling inclusief instrumenten zal vanaf mei 2012 gedurende vijf maanden worden 5

6 getoetst in de vorm van een pilot in gemeente Rotterdam. Op basis van de bevindingen uit de pilot zal een definitieve aanpak kunnen worden vastgesteld om kindermishandeling ook met de inzet van het huisverbod nog beter aan te pakken. Samenstelling implementatiewerkgroep huisverbod bij kindermishandeling De implementatiewerkgroep huisverbod bij kindermishandeling is sinds de expertmeeting op 01/09/2011 actief en bestaat uit de volgende deelnemers: Voorzitter/secretaris: Mr. Sara Etty, ketenregisseur/beleidsadviseur huisverbod GGD Rotterdam-Rijnmond Mr. Freija Heltzel beleidsadviseur huisverbod GGD Rotterdam-Rijnmond Mr. Truus Lenssen, juridisch beleidsadviseur huisverbod GGD Rotterdam-Rijnmond Ton Holdert, casemanager huisverbod ASHG/GGD Rotterdam-Rijnmond Mr. Maria van Andel, jurist/procesvertegenwoordiger bij Service Dienst gemeente Rotterdam Anneke Roolker, afdelingshoofd AMK BJZ Rotterdam Ton van Aerde, gedragsdeskundige CIT BJZ Rotterdam Marjolein van Zon, teamleider CIT BJZ Rotterdam Nancy Rader, beleidsadviseur BJZ Rotterdam Anja Pigmans, beleidsmedewerker OM Wim Rijntalder, regionaal coördinator huiselijk geweld (en huisverbod) politie Rotterdam Rijnmond Rien Buiter, regionaal coördinator huiselijk geweld (en AWARE) politie Rotterdam Rijnmond Yolande Tentuynte, teamleider CIT CVD Peter van Dalen, Raad voor de Kinderbescherming Rotterdam Afsluitende opmerkingen Onderhavig document is het voorlopige eindproduct van de implementatiewerkgroep. De werkgroep blijft gedurende de pilot minimaal eens per zes weken bijeenkomen om de voortgang te bewaken en is verantwoordelijk voor de evaluatie van de pilot geplande screening huisverbod die in oktober/november 2012 wordt uitgevoerd na afloop van de pilot. Dit beleidsdocument is bedoeld voor professionals en beleidsambtenaren in de aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling en de toepassing van het huisverbod als bestuurlijke maatregel in het kader van die problematiek. Rotterdam, april

7 Definities Huiselijk geweld en kindermishandeling Definitie huiselijk geweld Voor de toepassing van de Wth in het kader van huiselijk geweld hanteert Rotterdam de definitie van het ministerie van Veiligheid en Justitie: 5 Definitie huiselijk geweld Huiselijk geweld is geweld dat door iemand uit de huiselijke kring van het slachtoffer is gepleegd. Met huiselijke kring worden (ex-)partners, familieleden en huisvrienden bedoeld. Het woord huiselijk verwijst niet naar de plaats van het delict (het kan zowel binnenshuis als buitenshuis plaatsvinden) maar naar de relatie tussen pleger en slachtoffer. Bij huiselijk geweld kan het gaan om lichamelijk, psychisch of seksueel geweld. Het kan de vorm aannemen van (ex)partnergeweld, kindermishandeling, verwaarlozing van ouderen of geweld tegen ouders Het ministerie van Veiligheid en Justitie onderscheidt daarbij de volgende kenmerken van huiselijk geweld: 6 Kenmerken huiselijk geweld Er is sprake van een (al dan niet verbroken) relatie tussen de pleger en het slachtoffer waardoor de pleger en het slachtoffer vaak ondanks het geweld - en soms noodgedwongen - deel blijven uitmaken van elkaars leefomgeving; Met het voorgaande hangt samen dat huiselijk geweld vaak een stelselmatig karakter heeft en een hoog recidiverisico kent; Het geweld kenmerkt zich (in geval van partnergeweld) veelal door een cyclisch karakter Er kan sprake zijn van een zekere mate van loyaliteit tussen slachtoffer en pleger; Er is veelal sprake van een verstoorde machtsverhouding tussen de bedreigde en de bedreigende partij. 5 Privégeweld Publieke zaak, ministerie van Justitie, april Uitvoeringsadvies Wet tijdelijk huisverbod, ministerie van Justitie, Den Haag Definitie kindermishandeling Voor de toepassing van de Wth en het daarvoor nu ontwikkelde aanvullend beleid bij kindermishandeling, geldt de definitie uit de Wet op de jeugdzorg, en de uitleg daarvan zoals verwoord in het oude Actieplan Aanpak Kindermishandeling Kinderen Veilig Thuis van de Rijksoverheid: 7 Definitie kindermishandeling Onder kindermishandeling wordt verstaan elke vorm van een voor een minderjarige bedreigende of gewelddadige interactie van fysieke, psychische of seksuele aard die de ouders of andere personen ten opzichte van wie de minderjarige in een relatie van afhankelijkheid of onvrijheid staat, actief of passief opdringen, waardoor ernstige schade wordt berokkend of dreigt te worden berokkend aan de minderjarige in de vorm van fysiek of psychisch letsel. Het gaat hierbij om de volgende vormen: 1. Seksuele mishandeling 2. Fysieke mishandeling 3. Emotionele/psychische mishandeling 4. Fysieke verwaarlozing 5. Emotionele/psychische verwaarlozing 6. Getuige zijn van partnergeweld Met kinderen die getuige zijn van partnergeweld (en overige vormen van huiselijk geweld) doelen we op de situatie waarbij kinderen als oog- of oorgetuige het huiselijk geweld meemaken. Of ze nu in dezelfde kamer zijn of elders in huis. Daaronder valt ook de situatie waarin kinderen de gevolgen van het geweld zien, in de vorm van de vernielingen, het letsel en het leed en verdriet. Voor de toepasbaarheid van het huisverbod - waarbij de wet vereist dat er sprake is van een ernstig en onmiddellijk gevaar - geldt dat de mogelijkheden bij emotionele/psychische mishandeling, fysieke verwaarlozing en emotionele/psychische verwaarlozing mogelijk in praktijk beperkt zijn. Hoewel die vormen van huiselijk geweld en kindermishandeling zonder meer ernstig en schadelijk zijn, zal de 7 Actieplan Aanpak Kindermishandeling. Kinderen Veilig Thuis. Juli 2007, verantwoordelijk ministerie VWS. 7

8 onmiddellijkheid van het gevaar voor de veiligheid van het kind zich vermoedelijk lastig laten onderbouwen in het kader van de Wth. Er is in Rotterdam voor het aanvullend beleid huisverbod bij kindermishandeling echter expliciet gekozen om geen enkele beperking te stellen op de toepassing van het huisverbod bij vormen van kindermishandeling. Op basis van de bevindingen gedurende de pilot geplande screening huisverbod bij kindermishandeling zal vermoedelijk zichtbaar worden welk bereik de toepassing in praktijk feitelijk kan hebben. 8

9 Hoofdstuk 1 Regulier beleid huisverbod gemeente Rotterdam Sinds 1 januari 2009 is de Wet tijdelijk huisverbod van kracht. Rotterdam heeft bij de komst van de Wth de implementatie en uitvoering daarvan in politieregiobrede afstemming voortvarend ter hand genomen. Het eerste huisverbod in Nederland werd op 1 januari 2009 opgelegd in Rotterdam. En vanaf dat moment bleef Rotterdam landelijk koploper als het gaat om de uitvoering van deze nieuwe wet. In 2009 en 2010 werd ongeveer één vijfde van het landelijk aantal huisverboden in Rotterdam opgelegd. 8 De manier waarop we de uitvoering van het huisverbod vorm geven speelt hierin een belangrijke rol. Het zogenaamde Rotterdamse model, waarbij de risicotaxatie door politie met inzet van hulpverlening (Crisisdienst CVD) getrapt plaatsvindt, is door het College van Korpschefs in 2010 uitgeroepen tot best practice Inleidende opmerkingen Het tijdelijk huisverbod is een bestuursrechtelijke veiligheidsmaatregel gekoppeld aan hulpverlening. Het huisverbod is een beschikking houdende een last tot het onmiddellijk verlaten van een bepaalde woning en een verbod tot het betreden van, zich ophouden bij of aanwezig zijn in die woning en een verbod om contact op te nemen met degenen die met de persoon tot wie de beschikking is gericht in dezelfde woning wonen of daarin anders dan incidenteel verblijven. (artikel 1 sub b Wth) Bij een (vermoeden van een) dreiging van ernstig en onmiddellijk gevaar in de zin van huiselijk geweld of kindermishandeling kan, aan de meerderjarige persoon van wie die dreiging van gevaar uitgaat ten aanzien van personen waarmee hij anders dan inicdenteel in de woning verblijft, een tijdelijk huis- en contactverbod worden opgelegd voor de duur van tien dagen (artikel 2 lid 1 Wth). Dreigt na die tien dagen nog steeds gevaar dan kan de burgemeester het huisverbod verlengen tot een maximum van 28 dagen (artikel 9 lid 1 Wth). Hoewel het huisverbod een bevoegdheid is van de burgemeester is in praktijk de uitvoering van het screenen voor een huisverbod (en het besluit tot wel of niet opleggen) gemandateerd aan de politie (conform artikel 3 Wth). 9 De politie heeft daardoor een poortwachterfunctie bij de inzet van het huisverbod. Het huisverbod kan op grond van de Wth zowel preventief worden opgelegd als naast een strafrechtelijk traject. Op de gemeente rust een inspanningsverplichting om hulpverlening aan te bieden en in gang te zetten voor alle betrokkenen Implementatieafspraken Wth in Rotterdam en regio Rijnmond In politieregio Rijnmond, waar gemeente Rotterdam onder valt, is de implementatie van de Wth in 2008 vooruitlopende op de inwerkingtreding van die wet per 01/01/2009 regiobreed opgepakt. Het Regionaal College van de politieregio Rotterdam-Rijnmond heeft op 17 maart 2008 uitgesproken dat één uniforme regeling voor de hele regio de voorkeur heeft waarbij: De burgemeesters de bevoegdheid tot het opleggen van het huisverbod aan de HOvJ mandateren, al dan niet na consultatie van de betreffende burgemeester; Er een regionaal 24-uurs hulpverleningsmodel (crisisdienst) komt gebaseerd op het één ingangsprincipe waarbij de hulpverlening samen met politie optrekt rond een screening huisverbod; Alle gemeenten in de regio aansluiten op huisverbod online van Khonraad werden er in het gebied centrumgemeente Rotterdam 417 huisverboden opgelegd. Politieregio Rijnmond breed waren het er bijna 500 in totaal. Hoewel dit forse aantallen zijn blijkt uit de procesevaluatie Wet tijdelijk huisverbod centrumgemeente Rotterdam (Ans Oudejans, BMO 2011) dat in slechts 5% van de in potentie huisverbodwaardige incidentmeldingen huiselijk geweld bij politie een huisverbodscreening wordt gestart. 9 Bij volledig mandaat wordt zowel de screening als de bevoegdheid tot het nemen van een besluit wel/niet opleggen door de burgemeester gemandateerd aan de politie (de hulpofficier van justitie). In gemeente Rotterdam is sprake van volledig mandaat. Sommige burgemeesters in de regio hebben gekozen voor gedeeltelijk mandaat. Daarbij wordt de uiteindelijke beslissing wel/niet opleggen door de burgemeester zelf genomen na overleg met de politie. 9

10 De noodzaak voor een uniforme regionale werkwijze is gelegen in het feit dat politie de Wth voor de hele regio uitvoert en het om die reden niet goed werkbaar is indien voor de 19 gemeenten/burgemeesters in de regio een aparte werkwijze wordt afgesproken. De organisatie van onder meer casemanagement huisverbod is per centrumgemeente georganiseerd. Hetzelfde geldt voor de opvang van uithuisgeplaatsten die zelf geen onderdak kunnen vinden. De bestuurlijke advisering aan burgemeesters bij besluiten over verlenging of intrekking van een huisverbod en de procesvertegenwoordiging van de burgemeester bij een beroepsprocedure en voorlopige voorziening bij de rechtbank of Raad van State (RvS) organiseert elke gemeente zelf Beheerste invoering: samenloop met strafrecht In Regio Rijnmond is bij de start van het huisverbod gekozen voor een model beheerste invoering, wat betekende dat in eerste instantie vooral werd gekozen voor de inzet van het huisverbod naast (enige mate van) een strafrechtelijk traject. De start van een huisverbodscreening gaat daarmee in de regel samen met een aanhouding door politie n.a.v. een actuele incidentmelding of aangifte huiselijk geweld of kindermishandeling. Op basis van die beleidsafspraak is uitgegaan van een totaal aantal huisverboden op jaarbasis in regio Rijnmond van 400 tot 600. Waarvan naar verwachting het merendeel in gemeente Rotterdam. Deze inschatting is juist gebleken (zie voor een overzicht van de cijfers bijlage 2 aan het einde van dit document). De keuze voor een samenloop van een huisverbodscreening met een aanhouding en dus mogelijk een strafrechtelijk traject blijkt in praktijk naadloos aan te sluiten op hoe het huisverbod proces op basis van de mandatering van de burgemeester aan politie in artikel 3 Wth ook landelijk uitpakt. Omdat politie via die wettelijke regeling bij mandaat de exclusieve partij is die de beslissing neemt om een huisverbodscreening te starten, loopt ook zonder deze (in Rotterdam destijds wel bewust gemaakte) keuze het huisverbod in de regel samen met een aanhouding al dan niet gevolgd door een verdergaand strafrechtelijk traject. De door de wetgever ook beoogde meer preventieve inzet van de maatregel is daarmee blijkens de landelijke procesevaluatie huisverbod achtergebleven. Nadat de beoogde uitvoering van de beheerste invoering Wth in Rotterdam meer vorm kreeg is reeds in 2009 ad hoc voorzichtig geëxperimenteerd met een meer preventieve werkwijze. De zogenaamde geplande screening huisverbod. Daarbij wordt op basis van andere (zorg)signalen dan een actuele politiemelding, een screening huisverbod georganiseerd en uitgevoerd. Een van de aanbevelingen uit de in Rotterdam uitgevoerde kwalitatieve procesevaluatie tijdelijk huisverbod, is het verder ontwikkelen en invoeren van die voorzichtig beproefde geplande screening. 10 Met de keuze in 2011 om het huisverbod vooral ook vaker in te zetten bij kindermishandeling is hieraan expliciet gevolg gegeven (zie hoofdstuk 2) Wettelijke criteria voor de bevoegdheid tot opleggen van een huisverbod 1. Meerderjarigheid uithuisgeplaatste Zoals blijkt uit artikel 2 lid 2 Wth kan een huisverbod alleen worden opgelegd aan een meerderjarig persoon. Indien het (vermoeden van) ernstig en onmiddellijk gevaar (in de zin van huiselijk geweld en / of kindermishandeling) uitgaat van een persoon jonger dan 18 jaar, dan kan het huisverbod niet worden ingezet en zullen andere maatregelen gezocht moeten worden om de veiligheid van betrokkenen te waarborgen en hulp in te zetten. 2. Anders dan incidenteel verblijf Op grond van artikel 2 lid 1 Wth moeten de uit huis te plaatsen persoon en de achterblijvers gezamenlijk in de woning waarvoor het verbod geldt wonen, of daar anders dan incidenteel met elkaar verblijven. De wet (en de MvT bij de wet) is niet heel duidelijk over de vraag wanneer er sprake is van anders dan incidenteel verblijf. Er zou in elk geval mede gedoeld worden op partners die slechts een deel van de tijd met elkaar in de woning doorbrengen, bijvoorbeeld bij een latrelatie. Maar hoe verhoudt zich dit tot de problematiek van huiselijk geweld bij ex-partners? Een meerderheid van de politie incidentmeldingen huiselijk geweld heeft betrekking op juist die categorie. De inzet van het huisverbod (tevens contactverbod) gekoppeld aan hulpverlening is volgens de gemeente Rotterdam en politie Rotterdam-Rijnmond ook voor die situaties zeer wenselijk. Om die reden is door gemeente Rotterdam samen met politie bij de start van het 10 Procesevaluatie Wet tijdelijk huisverbod Centrumgemeente Rotterdam, Ans Oudejans, BMO

11 huisverbod gekozen voor een ruime interpretatie van het anders dan incidenteel criterium. En zijn de grenzen opgezocht. Op basis van de inmiddels beschikbare jurisprudentie blijkt de rechtspraak het criterium meer beperkt uit te leggen. Er is vanuit gemeente Rotterdam richting het Ministerie van Veiligheid en Justitie daarom ingezet op lobby om de wet op dit punt aan te passen. 3. Ernstig en onmiddellijk gevaar Op grond van artikel 2 lid 1 Wth kan de burgemeester (of via mandaat namens hem de HOvJ) een huisverbod opleggen aan een persoon indien uit feiten of omstandigheden blijkt dat diens aanwezigheid in de woning ernstig en onmiddellijk gevaar oplevert voor de veiligheid van één of meer personen die met hem in de woning wonen of daarin anders dan incidenteel verblijven of indien op grond van feiten of omstandigheden een ernstig vermoeden van dit gevaar bestaat. De situatie moet in elk geval meer zijn dan een gewone huiselijke twist. Na deze eerste inschatting kan gekozen worden om aan de hand van de criteria in het Besluit tijdelijk huisverbod bij de Wth een screening uit te voeren om de aanwezigheid van (een vermoeden van) ernstig en onmiddellijk gevaar te taxeren. De criteria van het Besluit tijdelijk huisverbod zijn verwerkt in het Risicotaxatie-instrument Huiselijk Geweld (RiHG). Met het RiHG wordt een screening huisverbod uitgevoerd. In de regio Rotterdam- Rijnmond wordt daarbij gewerkt volgens het hierna te beschrijven model Het Rotterdamse model: procedure rondom screenen en opleggen huisverbod De werkwijze die rondom het screenen van huisverboden in de politieregio Rotterdam- Rijnmond is afgesproken in 2008 en vanaf 2009 wordt uitgevoerd, staat inmiddels bekend als het Rotterdamse model. De Raad van Korpschefs heeft de werkwijze in 2010 uitgeroepen tot best practice. In het Rotterdamse model wordt een huisverbodscreening door politie samen met de hulpverleners van de crisisdienst (CIT CVD) uitgevoerd: Rol DHV (politie) Bovendien heeft binnen het Rotterdamse model bij de politie niet alleen de HOvJ een rol, maar wordt een deel van het onderzoek uitgevoerd door de DHV (onderdeel van de basispolitiezorg). Dit zorgt ervoor dat de HOvJ, die ook Chef van Dienst is, niet te zwaar belast wordt als hij besluit tot het starten van een huisverbodscreening. Het besluit om een screening te starten ligt exclusief bij de HOvJ. De DHV gaat ter plaatse, voert gesprekken met betrokkenen, raadpleegt de politiesystemen om antecedenten en eerdere meldingen in kaart te brengen en voert al deze gegevens met een inschatting van de huisverbodwaardigheid van de situatie in Khonraad huisverbod online in. Dit aan de hand van een deel van de vragen uit het RiHG. Dit is onderdeel van de screening huisverbod. Rol crisisdienst (CIT CVD) De werklast bij de politie rondom een huisverbod wordt verder door de inzet van de crisisdienst beperkt. Dit zorgt ervoor dat politie meer mogelijkheden heeft om het huisverbod in te zetten bij situaties van huiselijk geweld en kindermishandeling die daarvoor in aanmerking komen. Inhoudelijk zijn er ook voordelen bij de inzet van CIT CVD. De hulpverleners vanuit de crisisdienst kijken vanuit een andere deskundigheid naar een casus en voeren ook een ander soort gesprek met betrokkenen. Dit leidt tot een evenwichtige beoordeling van de zaak. Bovendien is in deze werkwijze de crisisdienst 24 uur per dag 7 dagen per week binnen 30 minuten ter plaatse. Waardoor de hulpverlening dus heel dicht op het incident met betrokkenen kan spreken. Ervaring leert dat dit de kans op het erkennen van de problemen en hulpaanvaarding vergroot. De crisisdienst motiveert slachtoffers en plegers om hulp te aanvaarden, maakt een inschatting van het soort hulpverlening waar de pleger baat bij kan hebben en maakt met pleger direct een afspraak bij een van de instellingen voor plegerhulpverlening bij huiselijk geweld. Zodat de pleger binnen tien dagen een intakegesprek heeft. Ook zorgt de crisisdienst voor een opvangplek voor de uithuisgeplaatste pleger indien deze niet in staat is hier zelf in te voorzien. De crisisdienst voert aan de hand van een gedeelte van de vragen in het RiHG een screening uit en voert die bevindingen inclusief een gespreksverslag van de gesprekken met betrokkenen in Khonraad huisverbod online in. Rol HOvJ (politie) De HOvJ voert overleg met de DHV en de crisisdienst en laat zich door hen zowel mondeling als via de ingevoerde stukken in Khonraad goed informeren. Vervolgens hoort de HOvJ zelf de betrokkenen, maakt een eigen inschatting van het 11

12 ernstig en onmiddellijk gevaar en een belangenafweging. De HOvJ is in gemeente Rotterdam volledig gemandateerd door de burgemeester en neemt dus namens de burgemeester het besluit om een huisverbod wel of niet op te leggen. Indien er sprake is van (directe vormen van) kindermishandeling raadpleegt de HOvJ conform artikel 2 lid 3 Wth eerst BJZ (buiten kantooruren de bereikbaarheidsdienst van BJZ). De HOvJ voert het definitieve RiHG in Khonraad in, neemt daarin zijn motivering op en de belangenafweging en neemt vervolgens het besluit. Het systeem Khonraad maakt op basis daarvan digitaal de beschikking op die de HOvJ in geval een huisverbod wordt opgelegd uitreikt aan betrokkenen samen met een informatiefolder. De HOvJ biedt de uithuisgeplaatste aan een piketmelding te verrichten indien hij met het oog op het instellen van beroep tegen het besluit overleg wil voeren met een advocaat. Tot slot maakt de HOvJ een Proces Verbaal van bevindingen op in Khonraad waarin hij de verschillende handelingen noodzakelijke bij het opleggen van een huisverbod weergeeft (zoals het invorderen van de sleutels, etc). Vanuit Khonraad worden de casemanagers, de juridisch beleidsadviseurs van de burgemeester en CIT BJZ (indien er minderjarigen in het gezin zijn) per mail geïnformeerd over het genomen besluit en de vindplaats daarvan in het digitale systeem. Zij pakken de eerstvolgende werkdag de casus op. Indien het huisverbod in het weekend wordt opgelegd blijft CIT CVD aanspreekpunt voor de betrokkenen tot maandagochtend de casemanager de zaak kan overnemen Procedure na het opleggen van een huisverbod door HOvJ Rechtmatigheidstoets besluit HOvJ Nadat een huisverbod namens de burgemeester is opgelegd door de HOvJ, voert de juridisch beleidsadviseur (JBA) van de burgemeester werkzaam bij de GGD Rotterdam-Rijnmond op de eerstvolgende werkdag een rechtmatigheidstoets uit. Indien nodig stellen zij in Khonraad een herstelbeschikking op om eventuele onjuistheden of gebreken te herstellen. Deze wordt dan digitaal aan de burgemeester voorgelegd ter instemming en ondertekening. Waarna de JBA zorgt voor aanzegging en uitreiking van het besluit aan alle betrokkenen en het informeren van politie. Indien de aard van het te herstellen gebrek dit vereist worden de betrokkenen voorafgaand aan het opstellen van de herstelbeschikking gehoord en vindt een belangenafweging plaats. Casemanagement huisverbod en hulp De casemanager huisverbod bij het ASHG Rotterdam, onderdeel van de GGD Rotterdam- Rijnmond, is gedurende de duur van het huisverbod hét aanspreekpunt voor zowel alle betrokken cliënten als de reeds betrokken of nog te betrekken professionals. Soms wordt met alle betrokken professionals gezamenlijk een casusbespreking georganiseerd in de vorm van een Multi Disciplinair Overleg (MDO). Dit gebeurt vooral als de casus zeer complex is en / of er een veelheid aan professionals betrokken is bij de cliënten. De casemanager huisverbod bij het ASHG onderzoekt en inventariseert de problemen, motiveert betrokkenen om hulp te aanvaarden en schrijft op basis van bevindingen uiterlijk twee werkdagen voor afloop van de eerste termijn van het huisverbod een zorgadvies in het kader van eventuele verlenging van het huisverbod met maximaal 18 dagen. Vanuit het ASHG wordt gedurende de eerste 10 dagen in elk geval een huisbezoek afgelegd aan de achterblijvers, soms samen met de medewerker van CIT BJZ die het dossier vanwege de kinderen heeft opgepakt. Vaak worden er ook face to face gesprekken met zowel achterblijvers als uithuisgeplaatste gevoerd op de GGD. Indien mogelijk en wenselijk vindt gedurende de eerste 10 dagen ook een gezamenlijk systeemgesprek of partnergesprek plaats met de betrokken cliënten onder leiding van de casemanager. De casemanager helpt betrokkenen ook bij regelzaken zoals het organiseren van overdracht van kleding en overige noodzakelijke zaken door achterblijver aan de uithuisgeplaatste. Soms wordt in overleg met CIT BJZ gedurende het huisverbod een contactmoment georganiseerd tussen de uithuisgeplaatste en de kinderen, mits de veiligheid dit toestaat, alle betrokkenen instemmen en het contact de zwaarwegende belangen van de kinderen dient. CIT BJZ bij kinderen Gedurende het huisverbod is CIT BJZ betrokken om de problemen, hulpvraag en hulpnoodzaak m.b.t. de kinderen helder te krijgen en de noodzakelijke stappen samen met de casemanager in gang te zetten. CIT BJZ informeert standaard het School Maatschappelijk Werk (SMW) bij een opgelegd huisverbod. 12

13 Overtreding huisverbod Indien de casemanager (of de JBA) signalen krijgt dat het huisverbod (tevens contactverbod) wordt overtreden meldt hij dit standaard bij politie met het verzoek om actie te ondernemen. Overtreding van het huis- en contactverbod is een misdrijf waarvoor een maximale vrijheidsstraf kan worden opgelegd van twee jaar (artikel 11 Wth). Er zijn in Rotterdam tussen ASHG/GGD, politie en OM heldere afspraken over de aanpak bij overtreding van het huis- en contactverbod. Casusoverleg VHRR Op dit moment wordt elk opgelegd huisverbod besproken in het wekelijkse casusoverleg huiselijk geweld in het Veiligheidshuis Rotterdam Rijnmond (VHRR). Deelnemers aan het overleg zijn: GGD, ASHG Rotterdam, politie, OM, Reclassering Nederland, Bouman GGZ, CIT CVD, CIT BJZ en Arosa. In het casusoverleg kan goed worden afgestemd tussen zorg en strafrecht en het bestuursrechtelijke kader. Zorgadvies wel/niet verlengen Uiterlijk twee werkdagen voorafgaand aan het eind van de eerste tien dagen huisverbod schrijft de casemanager huisverbod een zorgadvies in Khonraad huisverbod online, waarbij geadviseerd wordt over de vraag of het huisverbod verlengd moet worden of niet. Zorgadvies wel/niet intrekken Soms wordt tussentijds een zorgadvies geschreven in het kader van een eventuele intrekking van het huisverbod. Op grond van artikel 2 lid 9 Wth kan een huisverbod tussentijds worden ingetrokken als de uithuisgeplaatste hulp aanvaardt en de hulp aan achterblijvers niet frustreert. Dit echter wel in relatie tot de vraag of er nog steeds sprake is van een ernstig en onmiddellijk gevaar. Een procedure intrekking kan zowel op verzoek van de cliënt of cliënten, als op eigen initiatief van de casemanager, al dan niet op advies van de JBA van de burgemeester. Zowel de casemanager als de JBA schrijven een advies en betrokkenen worden hierbij door laatstgenoemde altijd gehoord namens de burgemeester. Juridisch beleidsadvies wel/niet verlengen (of intrekken) Na ontvangst van het zorgadvies bestudeert de JBA van de burgemeester het dossier, hoort betrokkenen en formuleert een juridisch beleidsadvies over het wel of niet verlengen van het huisverbod met maximaal 18 dagen door de burgemeester. Hetzelfde geldt bij een eventuele intrekking. Op basis van de adviezen van de casemanager en de JBA neemt de burgemeester vervolgens een besluit wel/niet verlengen/intrekken. De beschikking wel verlengen of wel/niet intrekken wordt aan betrokkenen aangezegd en uitgereikt. Dit organiseert de JBA. De beslissing wordt per mail ook gecommuniceerd aan politie. Ook de betrokken hulpverlening krijgt hierover bericht. Einde huisverbod: overdracht aan LTHG Na afloop van een (eventueel verlengd) huisverbod draagt de casemanager huisverbod de zaak zo snel mogelijk over aan het LTHG (Lokaal Team Huiselijk Geweld) in de relevante deelgemeente. Zodat het zorgtraject daar verder kan worden ingezet en gemonitord Beroepsprocedures en voorlopige voorzieningen bij de rechter Uithuisgeplaatsten (en achterblijvers) kunnen tegen een besluit wel/niet opleggen van een huisverbod en een besluit wel/niet verlengen beroep instellen bij de rechtbank Rotterdam. Indien daarbij ook om een voorlopige voorziening wordt gevraagd moet de zaak binnen drie werkdagen worden behandeld door de rechtbank. Het is meestal de uithuisgeplaatste die de procedure start, veelal nadat het eerder opgelegde huisverbod is verlengd. Een enkele keer werd de procedure gestart door de achterblijver die het in die gevallen oneens was met het aan haar partner opgelegde en/of verlengde huisverbod. Er hebben zich nog geen procedures voorgedaan tegen een besluit om geen huisverbod op te leggen of een eerder opgelegd huisverbod niet te verlengen. Dit zou samen kunnen hangen met de onbekendheid van die mogelijkheid. Een andere reden kan zijn dat achterblijvers, anders dan uithuisgeplaatsten, geen piketregeling hebben voor een advocaat en bovendien de kosten voor rechtsbijstand zelf moeten dragen. De uithuisgeplaatste kan vrijwel kosteloos procederen (er geldt geen griffierecht, de kosten voor de voorlopige voorziening worden door het Rijk betaald en de kosten voor rechtsbijstand bij beroep kunnen gedekt worden door een toevoeging en bedragen bij het tevens instellen van een voorlopige voorziening - gezien de grote inhoudelijke samenloop met de voorlopige voorziening - niet veel). De keren dat een slachtoffer het oneens was met een besluit niet opleggen huisverbod en dit ook expliciet kenbaar maakte, werd vanwege de kosten 13

14 en de afwezigheid van financiële draagkracht afgezien van het daadwerkelijk instellen van beroep en voorlopige voorziening. Gemeente Rotterdam is van mening dat de rechtspositie van het slachtoffer in het kader van de Wth op dit punt versterking behoeft en heeft dit ook meermaals kenbaar gemaakt aan het ministerie van Veiligheid en Justitie. In geval van beroep en voorlopige voorziening bij de rechtbank levert politie alle relevante gegevens uit de politieregistraties aan. Deze worden, samen met de dossierstukken uit Khonraad en eventuele overige documenten vanuit bijvoorbeeld de zorg, ingediend bij de rechtbank. De Juristen van de Service Dienst van de gemeente Rotterdam bereiden samen met de betrokken JBA huisverbod van de GGD en de casemanager de zitting voor en vertegenwoordigen de burgemeester ter zitting. Indien mogelijk woont de HOvJ die namens de burgemeester het huisverbod heeft opgelegd de zitting bij. Indien wenselijk wordt CIT BJZ gevraagd naar de zitting te komen. De casemanager huisverbod gaat altijd naar de zitting Afsluitende opmerkingen De hiervoor beschreven werkwijze rondom het huisverbod in gemeente Rotterdam staat schematisch weergegeven op pagina 15 in de vorm van een stroomschema. Voor een cijfermatig overzicht van onder meer het aantal opgelegde, verlengde en ingetrokken huisverboden zie bijlage 2 aan het einde van dit document. 14

15 Stroomschema reguliere huisverbodprocedure gemeente Rotterdam Politie melding HG/KM (incidentmelding / aangifte) 24/7 Aanhouding pleger binnen/buiten heterdaad Heenzending pleger na 6 uur, of IVS en/of voorgeleiding RC. Afdoeningbesluit CKK VHRR/ZSM (sepot, DIP, TOM, loopzaak). Vervolg strafrechtelijk traject tenzij er is geseponeerd HOvJ geeft opdracht screening WTH Meldkamer belt 24/7 CIT CVD. CIT CVD binnen 30 minuten ter plaatse DHV gaat ter plaatse, screening WTH in Khonraad CIT CVD gaat ter plaatse, screening WTH in Khonraad, biedt intake afspraak plegerhulp aan en doet aanbod voor opvang bij LdH. HOvJ overlegt met DHV en CIT CVD. Maakt RiHG op in Khonraad. Hoort betrokkenen. Belangenafweging. HOvJ belt bij KM voor overleg met (bereikbaarheidsdienst) BJZ. Besluit HOvJ opleggen HV, uitreiken beschikking en opmaken PV in Khonraad. Casemanager ASHG pakt casus eerstvolgende werkdag op. Huisbezoek achterblijvers, intake plegerhulp, etc. Rechtmatigheidstoets besluit HV door JBA. Inzet CIT BJZ bij minderjarigen in het gezin. Dag 7 zorgadvies casemanager wel/niet verlengen Dag 9 juridisch beleidsadvies JBA wel/niet verlengen Advies HV verlengen met maximaal 18 dagen Besluit burgemeester HV verlengen tot maximaal 28 dagen Casemanager ASHG draagt na afloop verlengd HV casus over aan LTHG NEE NEE Rechtmatigheidstoets besluit niet opleggen HV door JBA. Besluit burgemeester HV niet verlengen. ASHG verwerkt gegevens Khonraad eerstvolgende werkdag in evita en zet casus door naar LTHG voor inzet hulp. Casemanager draagt casus over aan LTHG 15

16 Hoofdstuk 2 Geplande screening huisverbod bij kindermishandeling Zoals hiervoor besproken werd in 2011 duidelijk dat de inzet van het huisverbod relatief gezien achterbleef als het gaat om (directe vormen van) kindermishandeling. Nader onderzoek wees uit dat dit vooral te maken heeft met de wijze waarop een huisverbodscreening tot stand komt. Dat gebeurt namelijk vrijwel steeds op basis van een actuele politie incidentmelding of aangifte. De politie is, via het op grond van de Wth exclusief aan de politie te verlenen mandaat, de partij die het besluit neemt om een huisverbodscreening in gang te zetten. In praktijk blijkt kindermishandeling relatief beperkt gemeld te worden bij de politie. Professionals en omstanders wenden zich bij kindermishandeling vaak eerder tot hulpverlenende instanties, in het bijzonder tot AMK/BJZ. Bovendien hebben meldingen kindermishandeling bepaald niet altijd betrekking op (bekende) acute/actuele incidenten, maar meer op doorlopende en vaak toenemende zorgen over de veiligheid van het betreffende kind. Om het huisverbod beter inzetbaar te maken bij kindermishandeling lijkt een andere wijze van instroom nodig. Op basis van dat uitgangspunt is in Rotterdam de afgelopen maanden het aanvullend beleid geplande screening huisverbod bij kindermishandeling ontwikkeld door een ketenbrede werkgroep Aanvullend beleid huisverbod: de geplande screening huisverbod bij kindermishandeling In hoofdstuk 1 is het reguliere uitvoeringsbeleid rondom het huisverbod in de gemeente Rotterdam beschreven. In dit tweede hoofdstuk gaat het uitsluitend om het nieuw ontwikkelde beleid geplande screening huisverbod bij kindermishandeling. De ontwikkeling van dit aanvullend beleid is gebaseerd op het uitgangspunt dat voor een passende toepassing van het huisverbod bij kindermishandeling een brug moet worden geslagen tussen enerzijds de politie als poortwachter voor het huisverbod, en anderzijds de zorg als ontvanger van meldingen en zorgsignalen kindermishandeling. In het bijzonder AMK/BJZ. De geplande screening huisverbod bij kindermishandeling is daarmee vooral een voortraject naar een screening huisverbod. En vormt daarmee een nieuwe instroom van potentiële huisverbod casuïstiek. Omdat binnen deze werkwijze gehandeld wordt zonder een actuele politie incidentmelding, vormt de geplande screening meteen ook een uitwerking van de door de wetgever mede beoogde (meer) preventieve inzet van het huisverbod bij huiselijk geweld en kindermishandeling. Niet elk signaal of verzoek leent zich voor een tijdrovende en arbeidsintensieve huisverbodscreening door politie. En mede gezien de grote belasting van politie rondom het huisverbod, mag het ook niet zo zijn dat politie de eerste prille weging van dergelijke signalen en verzoeken, in feite een soort pré-screening huisverbod, zelf moet uitvoeren. Dat is, afgezien van wenselijkheid, in praktijk ook niet uitvoerbaar. Om die reden is een model ontwikkeld waarbij een multidisciplinair weegteam op verzoek van (voorlopig alleen) AMK/BJZ adviseert over de inzet van een geplande screening huisverbod bij kindermishandeling. Het weegteam bestaat uit de projectleider vanuit de GGD, een van de juridisch beleidsadviseurs huisverbod bij de GGD, de regionaal coördinator huiselijk geweld en huisverbod vanuit politie, de teamleider van CIT huisverbod CVD en de gedragsdeskundige vanuit CIT BJZ. In de afgelopen maanden is de werkwijze geplande screening huisverbod bij kindermishandeling bedacht en ontwikkeld, inclusief instrumenten. Om te toetsen of hetgeen is ontwikkeld ook in de praktijk werkbaar is zal vanaf mei 2012 gedurende vijf maanden uitvoering worden gegeven aan de pilot geplande screening. 16

17 2.2. Meerwaarde (toename) inzet huisverbod bij kindermishandeling Het huisverbod is een relatief nieuwe interventie in de aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling. Voor kindermishandeling bestaat van oudsher een scala aan kinderbeschermingsmaatregelen. Binnen die maatregelen is het echter niet mogelijk om de pleger van het geweld tijdelijk de toegang tot de woning en contact met de achterblijvers te ontzeggen. In het uiterste geval zijn het de kinderen die het veld moeten ruimen. Dit laatste is soms nodig, maar waar dat voorkomen kan worden moet dat ook de inzet zijn. Uitgangspunt zou (waar mogelijk) moeten zijn dat niet het kind als slachtoffer, maar de volwassen pleger zijn spullen moet pakken. Dat geeft een duidelijk signaal. En voorkomt dat kinderen uit hun vertrouwde omgeving worden gehaald, zoals school en vriendjes. Op die manier kunnen de mogelijk wel aanwezige beschermende factoren in de thuissituatie en omgeving versterkt worden. De Wet tijdelijk huisverbod biedt wel de mogelijkheid om de volwassen pleger uit het gezin te halen. Met het aanvullend beleid geplande screening huisverbod beogen we het huisverbod als instrument meer inzetbaar te maken binnen het kinderbeschermingskader. Een samenloop van interventies is daarbij denkbaar. Dat is in de praktijk in gemeente Rotterdam in 2011 ook al toegepast bij de ad hoc geplande screening huisverbod bij kindermishandeling, de voorganger van onderhavig aanvullend beleid. Naast de hiervoor beschreven mogelijke voordelen van het inzetten van het huisverbod geldt ook dat het uithuisplaatsen van de pleger van geweld mogelijk leidt tot rust en bezinning bij de achterblijvende ouder. Het uithuisplaatsen van kinderen, tijdelijk of anderszins, leidt in de regel tot paniek bij ouders en dus niet tot rust. De autoriteiten worden dan soms ook wel een soort gezamenlijke vijand waardoor (zeker bij partnergeweld) slachtoffer en pleger door de interventie juist naar elkaar toetrekken en één front vormen. Met de inzet van het huisverbod kan deze situatie mogelijk voorkomen worden. En ontstaat mogelijk ruimte om in elk geval met die niet geweldplegende, achterblijvende ouder en de kinderen een veiligheidsplan te maken en ruimte te geven voor het ook zelf in gang zetten van stappen om veiligheid op de langere termijn te realiseren. Waar mogelijk en wenselijk kan en zal de uithuisgeplaatste ouder hierin betrokken worden. Het huisverbod biedt kortom nieuwe mogelijkheden binnen de aanpak van kindermishandeling. Die mogelijkheden willen we in het belang van juist de kinderen beter gaan benutten Afbakening werkwijze tijdens de pilot periode Gedurende de pilot geplande screening van eind april 2012 tot eind september 2012 zal worden gewerkt op de hierna beschreven werkwijze geplande screening huisverbod bij kindermishandeling, naast de doorlopende reguliere aanpak rond het huisverbod. Gedurende de pilotperiode geldt de werkwijze alleen voor gemeente Rotterdam. Indien daar bij overige gemeenten in de regio Rijnmond behoefte voor bestaat kan de werkwijze op termijn mogelijk in de regio worden uitgerold. Gedurende de pilotperiode zal alleen AMK/BJZ optreden als verzoeker geplande screening huisverbod bij kindermishandeling. De definitie voor kindermishandeling die gedurende de pilot wordt gehanteerd staat op pagina 7 en betreft de brede definitie waaronder mede begrepen het kinderen als getuige blootstellen aan huiselijk geweld Werkwijze geplande screening huisverbod bij kindermishandeling 1. Verzoek geplande screening De start van een traject geplande screening huisverbod vormt het verzoek geplande screening huisverbod bij kindermishandeling aan de hand van een daarvoor ontwikkeld formulier (zie pagina 24). In het verzoek moet onder meer duidelijk worden aangegeven waaruit het (vermoeden van het) ernstig en onmiddellijk gevaar bestaat. Het verzoek bevat voorts een heldere schets van de (gezins)omstandigheden en de eventuele historie qua hulpverlening en interventies. Ook moet de verzoeker een plan van aanpak overleggen voor als het huisverbod opgelegd zou worden. Waarbij ook wordt aangegeven wat het plan van aanpak zal zijn bij uitblijven van een huisverbod. Gedurende de pilot periode zal alleen AMK/BJZ optreden als verzoeker. AMK/BJZ heeft een eigen interne werkinstructie ontwikkeld voor het proces om te komen tot het indienen van een formulier geplande screening huisverbod bij kindermishandeling. 17

18 Het formulier verzoek geplande screening wordt per mail verzonden aan de leden van het weegteam geplande screening huisverbod bij kindermishandeling en aan het ASHG Rotterdam. De leden van het weegteam en het ASHG fungeren als meldpunt geplande screening. 2. Weegteam geplande screening huisverbod Het weegteam geplande screening huisverbod bestaat uit de volgende partijen: GGD (een juridisch beleidsadviseur huisverbod en de beleidsadviseur/ketenregisseur huisverbod tevens projectleider pilot geplande screening huisverbod bij kindermishandeling) Politie (regionaal coördinator huisverbod en huiselijk geweld / achterwacht) CIT BJZ (gedragsdeskundige CIT BJZ / achterwacht) CIT CVD (teamleider / achterwacht) Na ontvangst van het formulier verzoek geplande screening HV bij KM, wordt de casus direct in onderzoek genomen door het weegteam. Per casus wordt een van de leden van het weegteam aangewezen als aanspreekpunt voor de verzoeker geplande screening. De leden van het weegteam geplande screening komen zo snel mogelijk bij elkaar en hebben in de tussentijd per mail en telefonisch contact om af te stemmen. Onderdeel van het onderzoek van het weegteam is het raadplegen van verschillende (eigen) systemen en bronnen om een volledig beeld van de situatie te krijgen. De mogelijkheden en wenselijkheden van een huisverbod in de betreffende casus worden gewogen met aandacht voor mogelijke contraindicaties of eventuele alternatieven. Het weegteam zal op basis van het verzoek, het eigen onderzoek en de weging adviseren over het wel of niet inzetten van een geplande screening huisverbod. Hierbij wordt gebruik gemaakt van het format weegteam geplande screening HV bij KM en de toelichting daarop (zie pagina s voor deze documenten). In het formulier verzoek geplande screening moet de spoedeisendheid van het verzoek worden gemotiveerd. Het weegteam brengt zo snel mogelijk een advies uit, dat zal soms binnen een dag gebeuren en soms, afhankelijk van de casus, binnen een wat langere termijn. De tijd die beschikbaar en nodig is voor een advies geplande screening hangt af van de casus. Soms is bekend op welk moment er zich een situatie zal gaan voordoen in het gezin waarbij escalatie wordt verwacht. Dan moet vóór dat moment de eventuele geplande screening in stelling zijn gezet. 3. Verzoek weegteam aan HOvJ Bij negatief advies van het weegteam wordt de verzoeker geïnformeerd over de redenen waarom. Bij positief advies zal het weegteam de dienstdoende HOvJ benaderen met het verzoek de gewenste geplande screening huisverbod te starten. Daarbij wordt het dossier, althans in elk geval het (schriftelijke) advies van het weegteam, overgelegd. Het weegteam geeft daarbij (desgewenst) ook advies over de wijze waarop die screening vorm kan krijgen. Bij een geplande screening is er geen sprake van aanhouding van de pleger en dat heeft invloed op de manier waarop politie en CIT CVD de screening vorm kunnen geven op een veilige manier. Het besluit om een huisverbodscreening te starten is via het mandaat van de burgemeester in het kader van de Wth de bevoegdheid van de HOvJ. Dit brengt mee dat de HOvJ, ondanks het positieve advies en verzoek van het weegteam, kan besluiten geen geplande screening uit te voeren. In dat geval wordt de verzoeker door het weegteam geïnformeerd over de redenen waarom de HOvJ de screening heeft geweigerd. 4. Uitvoering geplande screening door HOvJ en CIT CVD Indien de HOvJ conform het advies en verzoek van het weegteam de geplande screening start, wordt deze in grote lijnen uitgevoerd conform de reguliere werkwijze. Bij een geplande screening huisverbod ligt er door de voorbereiding van het weegteam al veel informatie en zal het om die reden niet noodzakelijk zijn dat de DHV een eerste eigen screening uitvoert. De DHV screening kan dan worden overgeslagen. Dit beleid is gebaseerd op de ervaringen met de ad hoc geplande screeningen in de periode mei 2011 tot en met november De praktische organisatie van het uitvoeren van een geplande screening zal maatwerk zijn. In het ene geval kunnen politie en CIT CVD gezamenlijk naar de woning gaan om de screening uit te voeren. De Wth biedt daar mogelijkheden voor qua bevoegdheid tot binnentreden van politie. In het andere geval zullen betrokkenen bijvoorbeeld uitgenodigd kunnen worden op het bureau. Er zijn allerlei variaties denkbaar. Vast staat dat de veiligheid van de betrokken cliënten en de screeners zelf altijd bewaakt moet worden. 18

19 Een andere afwijking van het reguliere beleid vormt het bij (directe vormen van) kindermishandeling op grond van de Wth voorgeschreven overleg tussen de HOvJ en BJZ voorafgaand aan een besluit huisverbod. Omdat bij een geplande screening steeds door het weegteam al is uitgezocht wat de betrokkenheid en zienswijze van AMK/BJZ is, zal deze stap in beginsel overgeslagen kunnen worden. De HOvJ is immers geïnformeerd door het weegteam en kan die informatie meenemen in zijn besluit. Bovendien treedt AMK/BJZ op als verzoeker geplande screening en heeft het daarmee dus al expliciet aangegeven een huisverbod in de betreffende casus wenselijk te achten. 5. Werkwijze na besluit opleggen huisverbod bij geplande screening Een geplande screening huisverbod kan eindigen met het besluit van de HOvJ om een huisverbod op te leggen, of een besluit om daartoe niet over te gaan. In beide gevallen wordt de verzoeker door het weegteam gemotiveerd geïnformeerd. De werkwijze indien het huisverbod wel is opgelegd is vanaf dat moment gelijk aan de in hoofdstuk 1 beschreven reguliere werkwijze bij een opgelegd huisverbod. Al zal de verzoeker (AMK/BJZ), die immers een plan van aanpak gereed heeft, in beginsel een groot deel van de casusregie dragen in afstemming met de casemanager die gedurende het huisverbod verantwoordelijk is en in elk geval belast is met de procesregie. De casemanager huisverbod bij het ASHG en de juridisch beleidsadviseur die aan de casus gekoppeld worden na oplegging van het huisverbod krijgen standaard het dossier van het weegteam, althans in elk geval het schriftelijk advies van het weegteam Geplande screening en strafrecht? Het valt niet uit te sluiten dat tijdens het onderzoek van het weegteam n.a.v. een verzoek geplande screening de situatie zich voordoet dat er afdoende aanwijzingen zijn voor de aanwezigheid van een vermoeden van een strafbaar feit. De politie maakt deel uit van het weegteam. De implementatiewerkgroep geplande screening huisverbod bij kindermishandeling heeft deze mogelijkheid veelvuldig besproken. Indien deze situatie zich voordoet kan alsnog een mate van samenloop met strafrecht plaatsvinden omdat de casus aan politie (en OM) voorgelegd zal worden met het oog op eventuele strafrechtelijke vervolging. De verzoeker geplande screening moet wel goed gewezen worden op het feit dat het door hem ingediende verzoek formulier in beginsel dit neveneffect zou kunnen krijgen Beroep en voorlopige voorzieningen bij via geplande screening opgelegde huisverboden Naar verwachting zal bij een via een geplande screening opgelegd huisverbod relatief vaak beroep en voorlopige voorziening worden ingesteld bij de rechtbank. Een huisverbod is in die gevallen immers niet direct gekoppeld aan een (bekend) actueel geweldsincident. Dat kan bij de betrokken uithuisgeplaatste extra weerstand oproepen. Als een (door derden geconstateerd) actueel incident heeft plaatsgevonden waarna het huisverbod als interventie wordt ingezet, is de relatie tussen het gedrag en de maatregel voor betrokkenen meer voelbaar en zichtbaar. Afwezigheid van die meer duidelijke causaliteit zal vermoedelijk vaker aanleiding geven voor verzet. Tegelijkertijd zal een op basis van een geplande screening opgelegd huisverbod bij de rechtbank ook meer vragen oproepen. Het concretiseren van het ernstig en onmiddellijk gevaar, noodzakelijk om gebruik te mogen maken van de bevoegdheid een huisverbod op te leggen, ligt zonder een (bekend) actueel (politie)incident huiselijk geweld en/of kindermishandeling ingewikkelder. Het weegteam zal in zijn advies n.a.v. het verzoek geplande screening daar een goede onderbouwing voor moeten geven, de HOvJ zal in zijn besluit zijn onderbouwing helder moeten geven en de rechtbank zal bij een beroepsprocedure en eventuele voorlopige voorziening het dossier van het weegteam moeten ontvangen. Bij beroep in geval van een gepland huisverbod zal de verzoeker, in deze AMK/BJZ, steeds door de gemeente Rotterdam gevraagd worden mee te gaan naar de zitting. Gedurende de pilot zullen beroepsprocedures steeds geëvalueerd worden. Waar nodig zal via appel bij de Raad van State meer duidelijkheid worden gezocht over de mogelijkheden en grenzen van de inzet van het huisverbod via de geplande screening. De jurisprudentie die via de procedures bij de rechtbank en de Raad van State beschikbaar komt zal verwerkt worden in het uiteindelijk definitief vast te stellen beleid. 19

20 2.7. Implementatiestappen geplande screening huisverbod Onderhavig document is bedoeld om de implementatie van het aanvullend beleid geplande screening huisverbod vorm te geven. Alle direct bij de uitvoering van dat beleid betrokken ketenpartners zijn vertegenwoordigd in de implementatiewerkgroep en hebben actief geparticipeerd in de ontwikkeling van het beleid en de instrumenten. In de periode tot mei 2012 zullen de verschillende ketenpartners in de eigen organisatie de basis moeten leggen voor de uitvoerbaarheid van de pilot geplande screening huisverbod bij kindermishandeling. Hieronder wordt kort besproken wat per partij daarvoor nodig is. AMK/BJZ Voor AMK/BJZ geldt dat zij gedurende de pilot exclusief als verzoeker geplande screening optreedt. AMK/BJZ heeft hiertoe een intern werkproces opgesteld dat op de werkvloer moet worden ingevoerd. Medewerkers AMK/BJZ breed moeten geïnformeerd worden over deze nieuwe werkwijze en de daarbij te hanteren instrumenten. Daar dat beleid en die instrumenten mede door de deelnemers aan de implementatiewerkgroep vanuit AMK/BJZ zijn bedacht en ontwikkeld zal deze laatste stap in het implementatieproces naar verwachting snel en goed verlopen. ASHG/GGD/SDR Voor ASHG/GGD en de SDR (juridische dienst gemeente Rotterdam) geldt dat de implementatie van dit aanvullend beleid vooral gericht moet zijn op de casemanagers huisverbod en de juridisch beleidsadviseurs huisverbod. Zij waren beiden vertegenwoordigd in de werkgroep en hebben bijgedragen aan de totstandkoming van het beleid en de instrumenten. Ook de juristen van de gemeentelijke SDR waren vertegenwoordigd in de werkgroep en zullen het nieuwe beleid goed moeten meenemen bij de eventuele beroepsprocedures en voorlopige voorzieningen die kunnen volgen. De rechtbank Rotterdam zal in het kader van de implementatie geïnformeerd worden over het aanvullend beleid huisverbod bij kindermishandeling. Gezien de ervaringen met de eerdere implementatie van het reguliere beleid huisverbod zal dit naar verwachting soepel verlopen. Crisisdienst CVD CIT CVD zal de nieuwe werkwijze in het team huisverbod moeten implementeren. Dat is ten dele al gebeurd met de uitvoering van de ad hoc geplande screeningen in Bovendien was CIT CVD, in de persoon van de teamleider, nauw betrokken bij de totstandkoming van dit aanvullend beleid. CIT CVD is klaar voor de daadwerkelijke uitvoering van dit nieuwe beleid. Openbaar ministerie Voor het OM geldt eigenlijk slechts dat de medewerkers geïnformeerd moeten worden over de nieuwe, aanvullende werkwijze rond het huisverbod. Voor de taken van het OM rondom het huisverbod, het vervolgen bij overtreding, verandert het aanvullend beleid geplande screening huisverbod bij kindermishandeling in praktijk niets. De afspraken en richtlijnen voor het OM bij overtreding van het huisverbod gelden zowel bij preventief (en dus gepland) opgelegde huisverboden als voor huisverboden opgelegd naast een strafrechtelijk traject. Raad voor de Kinderbescherming In de implementatiewerkgroep is afgesproken dat de Raad voor de Kinderbescherming niet zelf als verzoeker geplande screening zal optreden gedurende de pilot. Dit vooral omdat de verzoeker ook een plan van aanpak voor een hulptraject moet voorleggen terwijl het bieden van hulp geen onderdeel is van de taken van de Raad. De Raad kan wel via AMK/BJZ een zaak voordragen. Om die reden is het van belang dat het aanvullend beleid huisverbod bij kindermishandeling bekend wordt gemaakt binnen de Raad. Politie Voor politie geldt dat de nieuwe werkwijze voor gemeente Rotterdam binnen alle districten moet worden gecommuniceerd. Zodat HOvJ s bekend zijn met de werkwijze geplande screening en weten dat zij benaderd kunnen worden met een verzoek geplande screening door het weegteam. 20

21 2.8. Instrumenten geplande screening huisverbod Voor de geplande screening huisverbod bij kindermishandeling zijn de volgende instrumenten ontwikkeld: De burgemeester van Rotterdam en de verantwoordelijke wethouder worden op basis van deze overzichten maandelijks geïnformeerd over het verloop en de voortgang van de pilot. Instrumenten geplande screening huisverbod bij kindermishandeling 1. Stroomschema route WTH voor AMK/BJZ bij geplande screening huisverbod (pagina 22) 2. Stappenplan weegteam bij geplande screening huisverbod (pagina 23) 3. Formulier verzoek geplande screening HV bij KM voor AMK/BJZ (pagina 24-29) 4. Format weegteam geplande screening HV bij KM (pagina 30) 5. Toelichting op- en checklist bij format weegteam geplande screening HV bij KM (pagina 32-34) De instrumenten treft u aan het eind van dit hoofdstuk Evaluatie pilot geplande screening huisverbod bij kindermishandeling De pilot geplande screening huisverbod bij kindermishandeling start op 01/05/2012 en loopt gedurende vijf maanden, kortom tot en met september Daarna wordt de pilot geëvalueerd. De implementatiewerkgroep huisverbod bij kindermishandeling is verantwoordelijk voor de evaluatie van de pilot. De werkgroep zal gedurende de pilot minimaal eens per zes weken bijeenkomen om de voortgang te bespreken. De pilot wordt in oktober 2012 geëvalueerd. Voor elke aan het weegteam voorgelegde casus geplande screening wordt na afloop van de procedure geplande screening huisverbod een kort overzicht gemaakt met aandacht voor onder meer het soort geweld, de (beoogde) uithuisgeplaatste, eventuele contra-indicaties, uitkomst van het advies en eventuele bijzonderheden. Maandelijks wordt een overzicht gemaakt van het verloop en het aantal zaken. Daarbij worden alle huisverbodprocedures met betrekking tot kindermishandeling meegenomen, dus ook de casuïstiek via het reguliere beleid en de casuïstiek via het beleid route huisverbod op basis van een acute/actuele melding kindermishandeling bij AMK/BJZ (zie hiervoor hoofdstuk 3). 21

22 Protocol meldingen AMK/BJZ bij politie/om: Genoeg gronden voor melding of aangifte? Voorbereiden melding/aangifte door AMK/BJZ. Telefonisch contact met bij per district aangewezen coördinator KM bij politie. Voor overleg en / of afspraak maken voor doen van aangifte. Bij doen van melding formulier melding KM bij politie. Onderzoek n.a.v. melding/aangifte door politie/om (termijnen protocol hanteren) Indien mogelijk strafrechtelijke vervolging starten. /NEE Stroomschema geplande screening huisverbod route AMK/BJZ en verder (in groen) Melding komt binnen bij AMK/BJZ Is het een acute melding KM? Inzet WTH wenselijk? Interne selectieprocedure WTH AMK/BJZ: Afdoende gronden verzoek screening WTH HOvJ? Telefonisch verzoek AMK/BJZ aan dienstdoende HOvJ start WTH screening: HOvJ start screening HOvJ legt huisverbod op NEE NEE Inzet WTH wenselijk? NEE Werkproces Onderzoek AMK Werkproces Onderzoek AMK en sprake van crisis NEE NEE NEE Interne selectieprocedure WTH AMK/BJZ: Afdoende gronden voor verzoek geplande screening WTH? NEE Formulier verzoek geplande screening WTH indienen bij meldpunt geplande screening Advies weegteam geplande screening HV bij KM positief? HOvJ start op verzoek weegteam geplande screening huisverbod HOvJ legt huisverbod op NEE NEE NEE Werkproces Onderzoek AMK Werkproces Onderzoek AMK Werkproces Onderzoek AMK 22

23 STAPPENPLAN WEEGTEAM GEPLANDE SCREENING HUISVERBOD BIJ KINDERMISHANDELING Verzoek geplande screening (n.a.v. zorgsignalen KM) op basis van vastgesteld formulier Ontvangst formulier verzoek geplande screening bij Meldpunt geplande screening Onderzoek, analyse, kwalificatie verzoek door weegteam geplande screening Advies weegteam geplande screening huisverbod - + Verzoek aan HOvJ om start geplande screening door weegteam - + Huisverbodscreening aan hand van RiHG door CIT CVD en HOvJ gevolgd door besluit - + Casus naar casemanager THV 23

24 FORMULIER VERZOEK GEPLANDE SCREENING TIJDELIJK HUISVERBOD (Verzoek de velden in te voeren. Voert u geen veld in, verwijder dan de bestaande tekst) Meldingsdatum bij BJZ Dossiernummer BJZ IJ: KITS: Contactpersoon Datum verzoek geplande screening Achternaam Voorletters Geboortedatum Geboorteplaats Adres PC+Woonplaats Telefoon Achternaam Voorletters Geboortedatum Geboorteplaats Relatie t.o.v. het mindejarige slachtoffer Adres PC+Woonplaats Telefoon Aanvullende gegevens ouders Datum huwelijk/samenwonen Datum scheiding Eerdere relatie met Achternaam Voornaam Geboortedatum Geboorteplaats Verblijfplaats Gezag / voogdij bij Beoogd uit huis te plaatsen persoon Achterblijvende ouder / verzorger Minderjarige slachtoffer(s) (indien meerdere slachtoffers bovenstaande kopje kopiëren) 24

25 Achternaam Voornaam Geboortedatum Geboorteplaats Relatie t.o.v. het mindejarige slachtoffer Achternaam Voornaam Geboortedatum Geboorteplaats Relatie t.o.v. het mindejarige slachtoffer Achternaam Voornaam Geboortedatum Geboorteplaats Relatie t.o.v. het mindejarige slachtoffer Achternaam Voornaam Geboortedatum Geboorteplaats Relatie t.o.v. het mindejarige slachtoffer Overige achterblijvers op het adres 25

26 Beschrijf hieronder belangrijke contactpersonen (feitelijke gegevens derden/ informanten) Naam Datum contact Telefoonnummer Zijn informanten op de hoogte van het gebruik van informatie in melding, Ja Nee Is de informatie door de informant gefiatteerd? Ja Nee Zijn er informanten die hebben aangegeven dat zij niet akkoord gaan met gebruikmaking van de door hen verstrekte informatie? (Zo ja wie?) Nee Nee Nee Naam en voorletters Naam en voorletters Naam en voorletters 1. Geef een beschrijving van het verloop van de dreiging met geweld (feitelijk; concreet en actueel) (op basis van dossier stukken) a. Aard van de mishandeling: Bedreiging Psychisch geweld (bijv. getuige zijn van huiselijk geweld) Lichamelijk geweld Seksueel geweld 26

27 b. Chronologisch verloop van de dreiging. Voorspelbaarheid van de gedragingen van de uit huis te plaatsen persoon. Zwaarte van de intimidatie Geweldsontwikkeling Wapens c. Waaruit bestaat een vermoeden van ernstig en onmiddellijk gevaar voor de minderjarige(n)? Geweldsverwachting Rechtvaardiging achteraf (hoe kijkt de dader tegen het geweld aan en wat is te verwachten?) Reden verzoek tot aanvraag verzoek tot tijdelijk huisverbod (Oftewel: wat zijn de zorgen van de melder op dit moment, beperk dit kopje tot een regel of 10. Wees niet te voorzichtig, wees feitelijk, concreet en actueel wat betreft de zorgen. Beschrijf vermoeden van de dreiging van het onmiddellijke gevaar). Wat is de reden om NU een verzoek tot tijdelijk huisverbod te doen? Waarom is de nu ingezette hulpverlening niet toereikend? Welke hulpverlening is nog aanwezig? 27

28 Is er een kinderbeschermingsmaatregel van kracht? Ja Nee Wat is de duur van de maatregel en waarom is deze uitgesproken? Is er een JR maatregel van kracht? Ja Nee Wat is de duur van de maatregel en waarom is deze uitgesproken? Wat is de meerwaarde van het inzetten van een tijdelijk huisverbod? Wie houdt er toezicht op de minderjarige(n) bij oplegging tijdelijk huisverbod? Is er een netwerk en is dit geraadpleegd? Wat gaat BJZ doen wanneer er een tijdelijk huisverbod wordt uitgesproken? Wat gaat BJZ doen wanneer er geen tijdelijk huisverbod wordt uitgesproken? Wat is daarvan de reden? Beschrijf kort waarom de veiligheid van de kinderen nu in het geding is. 28

29 Beknopte beschrijving gezinsgeschiedenis alleen feiten, geen zorgen, Beschrijf de feitelijke en demografische gezinsaspecten. (Denk aan gezinsgeschiedenis: huwelijk, scheiding, geboortes, nieuwe partners, huisvesting, inkomsten, gediagnosticeerde problematiek). datum datum datum datum datum datum datum Beschrijf ingrijpende gebeurtenissen (feitelijk en concreet, chronologisch met data) Bespreking verzoek tot aanvraag tijdelijk huisverbod Zijn de ouders / verzorgers / betrokken minderjarigen op de hoogte van het verzoek tot aanvraag tijdelijk huisverbod? Ja Nee Waarom wel? Waarom niet? Wat is de zienswijze van alle betrokkenen, van 12 jaar en ouder, op de aanvraag WTH? 29

30 Format advies weegteam geplande screening HV bij KM 11 Algemene informatie verzoek geplande screening Datum ontvangst verzoek geplande screening: Gegevens verzoeker:. Geschatte mate van spoedeisendheid advies weegteam:. Datum advies weegteam:. Datum verzoek weegteam aan HOvJ voor geplande screening: Primaire contactpersoon weegteam: Bijlage(n) bij advies: Samenstelling weegteam geplande screening 1. GGD/ASHG: 2. Politie: 3. CIT BJZ:.. 4. CIT CVD: 1. Overzicht betrokken cliënten 2. Overzicht geraadpleegde bronnen 3. Korte schets casus 11 Gebruik bij het invullen van dit format het document Toelichting en checklist bij format weegteam geplande screening HV bij KM d.d. april Zie pagina

31 4. Beoordeling en weging A. Dreiging van ernstig en onmiddellijk gevaar B. Proportionaliteit C. Korte bespreking plan van aanpak bij HV van verzoeker D. Bespreking eventuele contra-indicaties 5. Advies weegteam 6. Bij positief advies: conclusie en verzoek geplande screening voor dienstdoende HOvJ (politie) 31

32 Toelichting en checklist bij format weegteam geplande screening HV bij KM Toelichting en checklist voor het algemene deel format weegteam geplande screening Is het formulier volledig ingevuld? Indien nee, neem contact op met verzoeker om het formulier aan te laten vullen. (Dit kan leiden tot een latere behandeling van het verzoek geplande screening door het weegteam. Afhankelijk van de mate van spoedeisendheid zullen daarover passende afspraken gemaakt moeten worden per geval). Vermeld datum ontvangst (volledig) verzoek geplande screening (Het verdient de voorkeur om hier indien aan de orde zowel de datum van ontvangst van een onvolledig verzoek weer te geven als de datum van ontvangst van het alsnog aangevulde en dus volledige verzoek. Indien het verzoek meteen volledig is ingediend geldt uiteraard slechts de vermelding van de datum van ontvangst van dat verzoek). Vermeld naam en contactgegevens verzoeker (gedurende de pilot altijd AMK/BJZ) Vermeld de geschatte mate van spoed voor behandeling van het verzoek. (Soms is er een omstandigheid in de nabije toekomst die aanleiding geeft voor het verzoek geplande screening, in dat geval is in beginsel bekend wanneer de dreigende escalatie zich kan voordoen. Soms is dit minder duidelijk. In elk geval moet bij aanvang van de behandeling van het verzoek geplande screening een inschatting worden gemaakt voor de tijd die het weegteam ter beschikking staat voor het advies.) Vermeld de datum van het advies van het weegteam. Vermeld de datum van het verzoek aan de dienstdoende HOvJ om geplande screening vanuit het weegteam (indien positief is geadviseerd daartoe). Vermeld primaire contactpersoon weegteam m.b.t. dit advies (Het weegteam bestaat standaard uit personen vanuit GGD/ASHG (juristen), politie, CIT BJZ en CIT CVD. Per verzoek/casus wijst het weegteam een der leden aan als primaire contactpersoon en aanspreekpunt gedurende de procedure geplande screening huisverbod. De naam van die persoon en diens contactgegevens worden hier weergegeven). Vermeld de samenstelling van het weegteam in deze casus (namen, contactgegevens en organisaties) Vermeld de eventuele bijlage(n) bij het advies (Bij positief advies achteraf altijd document aanhechten m.b.t. verloop contact dienstdoende HOvJ voor verzoek geplande screening en indien de HOvJ instemt een korte weergave van het verloop van die screening en de uitkomst ervan). 1. Overzicht betrokken cliënten Controleer de persoonsgegevens en gezinssituatie zoals weergegeven op het formulier verzoek geplande screening aan de hand van het GBA. Indien de GBA gegevens niet overeenkomen met de door verzoeker aangeleverde gegevens navraag doen bij verzoeker. Definitieve persoonsgegevens weergeven in format weegteam geplande screening HV bij KM. Daarbij eventuele verklaarde discrepanties met in elk geval het GBA benoemen en toelichten. 2. Overzicht geraadpleegde bronnen Na ontvangst van een formulier verzoek geplande screening moet het weegteam in elk geval de volgende bronnen raadplegen: Politiesystemen Beschikbare aanvullende informatie vanuit de CKK van het VHRR / PGA systeem VHRR Registratiesystemen AMK/BJZ en eventueel RvdK 32

33 (NB: gedurende de pilot is AMK/BJZ steeds verzoeker en mag het weegteam er op vertrouwen dat de verzoeker deze bronnen heeft geraadpleegd en de uitkomsten van die raadpleging heeft betrokken in het formulier verzoek geplande screening. Bij verzoeken anders dan vanuit AMK/BJZ zal het weegteam wel zelfstandig onderzoek moeten doen in de vorm van navraag bij AMK/BJZ en RvdK). Registratiesysteem evita van GGD (ASHG/LTHG/Veelplegers) GBA SISA Onder 2 worden de daadwerkelijk geraadpleegde bronnen benoemd inclusief weergave of en zo ja welke betrokkenen daarin voorkomen. De eventuele inhoud vanuit de geraadpleegde bronnen, althans bespreking ervan, wordt hieronder onder 3 weergegeven. 3. Korte schets casus Op basis van de gegevens uit het formulier verzoek geplande screening een korte schets geven van de casus. Daarbij betrekken of de casuïstiek voldoende duidelijk is omschreven / voldoende concreet is gemaakt voor een beoordeling. Zijn alle noodzakelijke gegevens beschikbaar voor een beoordeling? Aanvullende gegevens uit de door het weegteam zelf geraadpleegde bronnen waar nodig inhoudelijk weergeven. NB: Hou feiten en vermoedens strikt gescheiden! Indien feiten ter discussie staan, dit benoemen en toelichten. Ga in op de vraag of betrokkenen samen wonen op het adres waarvoor het eventuele huisverbod zou moeten gelden, dan wel of zij daar anders dan incidenteel met elkaar verblijven. Onderbouw dit. 4. Beoordeling weegteam A. Dreiging a. Is er sprake van een vermoeden van een ernstig en onmiddellijk gevaar? Voor de beantwoording van deze vraag moet worden aangeknoopt bij de definitie van kindermishandeling zoals omschreven in het Actieprogramma aanpak huiselijk geweld en kindermishandeling Veilig thuis en de Wth (inclusief MvT, etc.). b. Is de mishandeling structureel van aard? Dit moet worden getoetst en betrokken bij het onderbouwen van de voor de Wth noodzakelijke onmiddellijkheid van het gevaar. c. Dient het huisverbod direct het belang van het kind? Eveneens teneinde de onmiddellijkheid van de dreiging te kunnen motiveren. d. Sluit af met een conclusie over de dreiging (van het ernstig en onmiddellijk gevaar). B. Proportionaliteit NB: het huisverbod is niet bedoeld als ultimum remedium. De wetgever beoogt zelfs (mede) een preventieve inzet van het instrument. Toch is van belang om bij de beoordeling van een verzoek geplande screening de proportionaliteit van de inzet van het huisverbod goed te betrekken. Hierbij kan bijvoorbeeld aan het volgende worden gedacht: a. Zijn reeds interventies ondernomen en waar heeft dit toe geleid? b. Kan er (ook) op een andere manier ingegrepen worden? Bekijk onder meer waarom deze persoon de beoogd uithuisgeplaatste is, en bijvoorbeeld niet de andere ouder / verzorger (als er sprake is van partnergeweld of andere vormen van HG anders dan KM) en bekijk of er alternatieve instrumenten ter beschikking staan, zoals bijvoorbeeld kinderbeschermingsmaatregelen die in plaats van of gelijktijdig ingezet zouden kunnen worden. Waarom is in deze een huisverbod het meest of tevens aangewezen instrument? c. Sluit af met een gemotiveerde conclusie over de proportionaliteit van een huisverbod in deze casus. C. Korte bespreking plan van aanpak verzoeker bij HV Geef op hoofdlijnen aan of er een plan van aanpak is aangeleverd door verzoeker voor het geval een huisverbod wordt opgelegd. Benoem ook op hoofdlijnen het plan van aanpak van de verzoeker indien er geen huisverbod zou volgen. 33

34 D. Bespreken eventuele contra-indicaties Er zijn situaties te bedenken waarbij - ondanks de aanwezigheid van een ernstig en onmiddellijk gevaar er contra-indicaties kunnen zijn voor de inzet van een geplande screening een huisverbod. Die moeten dan goed in kaart worden gebracht en gewogen. Teneinde weloverwogen te kunnen adviseren. Mogelijke contra-indicaties (die wel of niet doorslaggevend zouden kunnen zijn afhankelijk van de situatie) zouden bijvoorbeeld kunnen zijn: Het huisverbod werkt mogelijk meer escalerend in dit geval en is daarom niet in het belang van het kind; Er blijft geen ouder / verzorger meer over om voor het kind te zorgen en het huisverbod is hierdoor niet in het belang van het kind; Omstandigheden die aannemelijk maken dat op voorhand kan worden ingeschat dat een huisverbod in deze niet tot het gewenste resultaat zal leiden. Dit zijn uiteraard slechts mogelijke voorbeelden, aandachtspunten, en op zichzelf buiten de context van een daadwerkelijke casus dus nooit doorslaggevend. Zorgvuldigheid is wel geboden. Sluit dit onderdeel af met een conclusie over haalbaarheid en wenselijkheid in het licht van de eventuele aanwezigheid/afwezigheid van contra-indicaties. Indien een of meer mogelijke contra-indicaties aanleiding zouden geven voor een afwijzend advies, dient dit goed te worden onderbouwd. Bovendien moet worden aangegeven welke acties in de betreffende casus wel worden ingezet om veiligheid en hulp te realiseren. 5. Advies weegteam Op basis van het voorgaande moet een advies gegeven worden over de wenselijkheid van het in gang zetten van een geplande screening huisverbod. Bij een negatief advies moet dit worden teruggekoppeld aan de verzoeker en wordt de HOvJ niet geïnformeerd. Bij positief advies wordt de HOvJ geïnformeerd en verzocht een geplande screening in gang te zetten samen met CIT CVD. Ook hierover wordt verzoeker geïnformeerd. Indien ondanks positief advies van het weegteam de HOvJ geen reden ziet voor een geplande screening huisverbod wordt verzoeker ook hierover geïnformeerd. 6. Bij positief advies: conclusie en verzoek geplande screening voor dienstdoende HOvJ (politie) Voor de HOvJ moet een zeer concrete en onderbouwde samenvatting worden gegeven van het advies zoals geformuleerd onder 5. Hierbij moet waar mogelijk door het weegteam benoemd worden wat de eventueel al bekende standpunten van betrokkenen zijn en de respectievelijke belangen van betrokkenen. De HOvJ zal in geval hij instemt met het advies en de geplande screening uitvoert, zelf betrokkenen moeten horen en een belangenafweging moeten maken om tot een uiteindelijk besluit te komen namens de burgemeester. Informatie van het weegteam die ter voorbereiding van het horen van betrokkenen behulpzaam kan zijn moet geleverd worden in het advies aan de HOvJ. Het weegteam geeft in het advies waar mogelijk ook een aanzet voor de praktische uitvoering van de geplande screening huisverbod. Het weegteam, althans de daartoe aangewezen persoon binnen het weegteam in de betreffende casus, neemt in eerste instantie telefonisch contact op met de dienstdoende HOvJ van het betreffende politie district. Vervolgens wordt het advies van het weegteam schriftelijk (per mail) aan de HOvJ verstrekt. Bij problemen wordt de regionaal coördinator huisverbod en / of de portefeuillehouder huiselijk geweld politie Rotterdam-Rijnmond en de beleidsadviseur/ketenregisseur huisverbod (tevens projectleider huisverbod bij kindermishandeling) ingeschakeld om de zaak vlot te trekken. 34

35 Hoofdstuk 3 Huisverbod procedure op basis van acute/actuele melding kindermishandeling AMK/BJZ Tijdens de ontwikkeling van het aanvullend beleid geplande screening huisverbod bij kindermishandeling werd in Rotterdam ook gewerkt aan de implementatie van het Landelijk protocol voor meldingen kindermishandeling door AMK/BJZ bij politie/om dat op 12 april 2011 in werking trad. Het protocol heeft als doel een goed op elkaar afgestemde en voortvarende aanpak bij AMK/BJZ, politie en OM te bevorderen en de meldingsbereidheid van medewerkers AMK/BJZ aan politie te vergroten. En het zo leveren van een gezamenlijke bijdrage aan het stoppen van kindermishandeling. Er is vrijwel meteen een brug geslagen tussen beide trajecten. Hieruit kwam een derde instroom model rond het huisverbod naar voren specifiek voor situaties van kindermishandeling. Anders dan bij het beleid geplande screening gaat het daarbij om zeer acute situaties van kindermishandeling die wel bij AMK/BJZ worden gemeld door omstanders of professionals, maar niet bij politie. Het invoeren van deze meldingen in het huisverbod traject vergt eigen specifieke aandacht. De werkwijze wordt in dit hoofdstuk besproken Protocol meldingen kindermishandeling BJZ/AMK bij politie/om Kindermishandeling is in sommige opzichten een nog meer verborgen probleem dan huiselijk geweld. In veel gevallen zijn signalen en meldingen kindermishandeling helemaal niet bekend bij de politie. Zo bleek ook uit een onderzoek naar de strafrechtelijke aanpak van kindermishandeling in Een van de opvallende bevindingen was dat slechts in een klein deel van de onderzochte aangiften (slechts 7%), de aangifte werd gedaan door een professionele instantie zoals AMK/BJZ en de Raad voor de Kinderbescherming. Terwijl de signalen en meldingen die daar binnenkomen wel in aanmerking kunnen komen voor strafrechtelijke vervolging. En afgezien daarvan ook voor de inzet van het huisverbod, een werkwijze waarbij politie het mandaat heeft als het gaat om de inzet van het instrument. 12 Onderzoek Strafrechtelijke aanpak van Kindermishandeling, Van Montfoort, 2010 in opdracht van het ministerie van Veiligheid en Justitie (WODC). Ook bij kindermishandeling is een hele duidelijke en harde aanpak nodig, uiteraard in combinatie met een hulpaanbod voor alle betrokkenen. Het strafrecht biedt mogelijkheden om plegers van geweld onder drang in een hulptraject te krijgen. En kan dus juist ook vanuit het perspectief van hulpverlening een belangrijke stap vormen om het geweld te stoppen. Kinderen behoren een optimale bescherming en veiligheid te ontvangen in hun ontwikkeling. Zij zijn hiervoor afhankelijk van hun ouders of andere volwassenen. Wanneer deze hierin niet (kunnen) voorzien of in gebreken blijven moet de overheid hierin voorzien Implementatie protocol meldingen kindermishandeling in Rotterdam Op 12 april 2011 is het Landelijk protocol meldingen kindermishandeling vanuit BJZ/AMK bij politie en OM ondertekend. In Rotterdam is de implementatie van het protocol direct gestart. Naast de partners die direct partij zijn bij het protocol zijn in Rotterdam ook de Raad voor de Kinderbescherming en de GGD betrokken bij deze implementatie. Het implementatieteam protocol meldingen kindermishandeling bestaat uit de volgende deelnemers: Samenstelling Rotterdamse implementatiewerkgroep protocol meldingen kindermishandeling Voorzitter: Mr. Cora de Jong, Officier van Justitie/portefeuille houder huiselijk geweld OM Rotterdam Secretaris: Anja Pigmans, beleidsadviseur huiselijk geweld OM Rien Buiter, regionaal coördinator huiselijk geweld (en AWARE) politie Rotterdam- Rijnmond Anneke Roolker, afdelingshoofd AMK BJZ Peter van Dalen, Raad voor de Kinderbescherming Kees Jan Jacobs, beleidsadviseur/ketenregisseur meldcode/huiselijk geweld GGD Rotterdam Mr. Sara Etty, beleidsadviseur/ ketenregisseur huisverbod/huiselijk geweld GGD Rotterdam 35

36 Dankzij dit protocol overleggen AMK/BJZ nog vaker met politie en OM over (ernstige) signalen en meldingen van kindermishandeling. Dat kan weer leiden tot meer meldingen en/of aangiften van kindermishandeling door AMK/BJZ bij politie/om. Het protocol bepaalt dat politie en OM een actief opsporingsbeleid voeren. Het protocol bevat een duidelijk en in tijd vastgelegd stappenplan gericht op continue afstemming, bij meldingen kindermishandeling en de afhandeling daarvan. Vaste contactfunctionarissen, hiervoor aangesteld bij alle bij het protocol betrokken organisaties, zijn verantwoordelijk voor de voortgang van de casus op procesniveau, vanaf de melding tot aan de uiteindelijke afdoening. In Rotterdam zal op termijn bovendien het Veiligheidshuis (verder) worden ingezet rond de operationele samenwerking en afstemming bij dit protocol. Een eerste evaluatie van de implementatie van het protocol in Rotterdam start in juni De werkgroep Protocol meldingen kindermishandeling is verantwoordelijk voor de uitvoering van deze evaluatie Verschillen tussen regulier beleid en geplande screening en de procedure huisverbod bij acute/actuele melding AMK/BJZ? Anders dan bij de geplande screening huisverbod bij kindermishandeling, besproken in hoofdstuk 2, is er in de hier te bespreken procedure sprake van een acute/actuele melding van een incident kindermishandeling bij AMK/BJZ. Er heeft dan net een incident kindermishandeling plaatsgevonden waarop direct gehandeld kan en moet worden. Wat dat betreft heeft deze procedure meer weg van de in hoofdstuk 1 besschreven reguliere huisverbod procedure. In het reguliere beleid huisverbod (zie hoofdstuk 1) wordt politie gebeld door omstanders (vaak buren) of direct betrokkenen (pleger, slachtoffer, kinderen of andere familieleden of huisgenoten). Die melding komt in beginsel binnen bij de meldkamer van de politie. Maar er kan ook er sprake zijn van een slachtoffer dat aangifte komt doen op het politiebureau van een actueel incident huiselijk geweld en/of kindermishandeling. In al die gevallen wordt de HOvJ, tevens Chef van Dienst, betrokken om een besluit te nemen over het starten van een huisverbod screening. In onderhavige situatie komt de acute/actuele melding (of het signaal) binnen bij AMK/BJZ en dus niet bij politie. Daarin zit het belangrijkste verschil met het reguliere huisverbod beleid Samenloop route huisverbod bij acute melding en het protocol meldingen kindermishandeling Conform het protocol meldingen kindermishandeling neemt de daarvoor aangewezen contactfunctionaris bij AMK/BJZ contact op met de contactfunctionaris protocol meldingen kindermishandeling bij politie. Daar wordt dan melding gedaan en volgt bijvoorbeeld een afspraak om aangifte te komen doen. Dat laatste kan soms meteen, maar meestal één of meer dagen later plaatsvinden. De contactfunctionaris protocol bij politie is geen HOvJ en kan dus zelf geen besluit nemen over het wel of niet inzetten van een huisverbodscreening. Hij zal ook niet altijd dienst hebben op het moment dat de protocol melding binnenkomt. Voor de inzet van het huisverbod is directe actie nodig. Om die reden moet AMK/BJZ, in acute gevallen waarbij de wenselijkheid van een huisverbod wordt ingeschat naast het belang van aangifte of melding bij politie, niet alleen de contactfunctionaris protocol benaderen maar ook telefonisch contact opnemen met de dienstdoende HOvJ in het betreffende district. Waarbij AMK/BJZ de HOvJ verzoekt om direct een huisverbod screening op te starten. Er dienen dan dus twee sporen te worden gevolgd (zie voor een schematische uitwerking het stroomschema op pagina 39) Beschrijving route huisverbod bij acute/actuele melding KM bij AMK/BJZ 1. Interne beoordeling AMK/BJZ wenselijkheid huisverbod Op basis van de door AMK/BJZ Rotterdam ontwikkelde interne werkinstructie moet bij een acute/actuele melding kindermishandeling eerst intern beoordeeld worden of een huisverbod in de gegeven situatie wenselijk zou kunnen zijn. Deze afweging kan en moet snel worden gemaakt. 2. Telefonisch verzoek acute screening huisverbod door AMK/BJZ aan HOvJ Indien AMK/BJZ concludeert dat een huisverbod wenselijk is belt de daartoe aangewezen medewerker de dienstdoende HOvJ van het betreffende politiedistrict met het verzoek direct 36

37 een screening huisverbod te starten. AMK/BJZ ontvangt daartoe een lijst met nummers voor de dienstdoende HOvJ per politiedistrict. Bij het verzoek acute screening huisverbod door AMK/BJZ wordt alle relevante informatie aan de HOvJ verstrekt (eerst mondeling en vervolgens na het telefonisch gelegde contact ook schriftelijk per ). De HOvJ neemt het verzoek in overweging en informeert de verzoeker vanuit AMK/BJZ onverwijld over zijn besluit om wel of geen screening huisverbod in gang te zetten. 3. Ondersteuning en eventuele escalatielijn Bij vragen over de procedure, of problemen bij het effectueren van het verzoek om een huisverbod screening, kunnen bij wijze van escalatiemodel de regionaal coördinator huiselijk geweld/huisverbod bij politie en / of de projectleider huisverbod bij kindermishandeling van de GGD worden ingeschakeld om tot een oplossing te komen. Zij worden in elk geval geïnformeerd door AMK/BJZ indien er een verzoek om een screening huisverbod bij een acuut/actueel incident kindermishandeling wordt gedaan. 4. Procedure screening huisverbod bij instemming HOvJ Indien de HOvJ instemt met de verzochte screening volgt de reguliere procedure bij het screenen voor een huisverbod, zoals beschreven in hoofdstuk 1. De HOvJ zorgt daarbij wel dat het voor de DHV en voor de screener van CIT CVD duidelijk is dat de screening op verzoek van AMK/BJZ plaatsvindt n.a.v. een acuut/actueel bij AMK/BJZ gemeld incident. Indien geen aanhouding mogelijk is zal maatwerk moeten plaatsvinden rondom de screening. De HOvJ kan hiervoor advies vragen bij de regionaal coördinator huiselijk geweld/huisverbod van politie en / of de projectleider huisverbod bij kindermishandeling vanuit de GGD. 5. Besluit wel/niet opleggen huisverbod en overleg HOvJ met AMK/BJZ? De HOvJ kan indien hij conform het verzoek overgaat tot het opleggen van een huisverbod het in artikel 2 lid 3 Wth genoemde overleg met AMK/BJZ voorafgaand aan dat besluit overslaan. Indien de HOvJ in afwijking van het verzoek na screening overweegt geen huisverbod op te leggen, dient hij wel conform artikel 2 lid 3 Wth overleg te voeren met (in dit geval de verzoeker vanuit) AMK/BJZ. 6. Vermelding verzoek acute screening huisverbod van AMK/BJZ in Khonraad Na afloop van de screening huisverbod wordt in het dossier in Khonraad steeds een notitie gemaakt waarin duidelijk staat dat de screening op verzoek van AMK/BJZ is uitgevoerd. Dit moet ook uit het document situatie ter plaatse van politie in Khonraad blijken. De politie moet daarbij in elk geval gebruik maken van de informatie zoals verstrekt door AMK/BJZ. Voorts moet de aanleiding voor de screening duidelijk terugkomen in de screening rapportages van CIT CVD en het RiHG van de HOvJ Instrumenten beleid route verzoek huisverbod bij acute melding kindermishandeling AMK/BJZ Voor dit derde instroom model huisverbod zijn de volgende instrumenten ontwikkeld: Instrumenten route verzoek huisverbod bij acute melding kindermishandeling AMK/BJZ Stappenplan route screening huisverbod op op basis van acute melding AMK/BJZ (pagina 38) Stroomschema route Wth en protocol AMK/BJZ bij acute melding kindermishandeling (pagina 39) Zie verder pagina 40 voor een kort overzicht van de stappen in het Protocol voor meldingen kindermishandeling door AMK/BJZ bij politie/om Afsluitende opmerkingen De ervaringen met de route verzoek huisverbod bij acute/actuele melding kindermishandeling bij AMK/BJZ zullen worden meegenomen in de evaluatie van de pilot rondom het aanvullend beleid geplande screening huisverbod bij kindermishandeling. Zie hierover 2.9. op 21 van dit document. 37

38 Stappenplan Route screening HV op basis van acute melding AMK/BJZ 1. AMK/BJZ ontvangt acute/actuele melding KM of signaal door AMK/BJZ 2. Interne beoordeling AMK/BJZ wenselijkheid HV o.b.v. interne werkinstructie 3. Telefonisch overleg met- en verzoek aan HOvJ acute screening HV, overdracht gegevens NEE Werkproces onderzoek AMK en sprake van crisis 3. HOvJ start acute screening HV (HOvJ en CIT CVD zorgen voor vermelding van verzoek acute screening HV van AMK/BJZ als aanleiding screening in documenten Khonraad zoals situatie ter plaatse, CIT CVD screening en RiHG) NEE 4. HOvJ beoogt HV op te leggen NEE 5. HOvJ legt huisverbod op en informeert onverwijld verzoeker AMK/BJZ (telefonisch) AMK/BJZ schakelt desgewenst escalatielijn in politie (Wim Rijntalder) / GGD (Sara Etty) waarna eventueel overleg volgt met HOvJ. Indien op basis daarvan alsnog een screening start, zie linker kolom. HOvJ telefonisch overleg met verzoeker AMK/BJZ voorafgaand aan besluit niet opleggen 6. Notitie Khonraad weergave aanleiding acute screening was verzoek AMK/BJZ (door GGD/ASHG) 38

39 Protocol meldingen AMK/BJZ bij politie/om: Genoeg gronden voor melding of aangifte? AMK/BJZ Intern voorbereiden melding of aangifte bij politie. Telefonisch contact met bij per district aangewezen coördinator KM bij politie. Voor overleg en / of afspraak maken voor doen van aangifte. Bij doen van melding formulier melding KM bij politie. Onderzoek n.a.v. melding/aangifte door politie/om (termijnen protocol hanteren) Indien mogelijk strafrechtelijke vervolging starten. 39 Stroomschema acute melding KM bij AMK/BJZ en route WTH (groen) naast protocol meldingen AMK/BJZ bij politie/om (blauw) Melding komt binnen bij AMK/BJZ /NEE Is het een acute melding KM? Inzet WTH wenselijk? Interne selectieprocedure WTH AMK/BJZ: Afdoende gronden verzoek screening WTH HOvJ? Telefonisch verzoek AMK/BJZ aan dienstdoende HOvJ start WTH screening: HOvJ start screening HOvJ legt huisverbod op NEE NEE Inzet WTH wenselijk? NEE Werkproces Onderzoek AMK Werkproces Onderzoek AMK en sprake van crisis NEE NEE NEE Interne selectieprocedure WTH AMK/BJZ: Afdoende gronden voor verzoek geplande screening WTH? NEE Formulier verzoek geplande screening WTH indienen bij meldpunt geplande screening Advies weegteam geplande screening HV bij KM positief? HOvJ start op verzoek weegteam geplande screening huisverbod HOvJ legt huisverbod op NEE NEE NEE Werkproces Onderzoek AMK Werkproces Onderzoek AMK Werkproces Onderzoek AMK

40 Schema stappen protocol Meldingen KM door AMK/BJZ bij politie/om Schematische weergave fase 1: gezamenlijk werkproces melden AMK/BJZ bij politie Schematische weergave fase 2: gaat in wanneer het OM besluit de melding in onderzoek te nemen Bron: Protocol meldingen kindermishandeling door AMK/BJZ bij politie/om, 12 april