Handreiking rekenen 30% 75

Transcriptie

1 2F Handreiking rekenen 1F 30% 75

2 INLEIDING Telichting bij de Handreiking rekenen De Handreiking rekenen sluit aan p de Standaarden en eindtermen ve. In de uitwerking van de prducten speelt het dmein Getallen een andere rl dan de andere drie dmeinen. In de ve is het rekennderwijs gericht p het tepassen en gebruiken van rekenvaardigheden in diverse situaties. Daarbij is basiskennis uit het dmein Getallen ndersteunend. De vrtgang p dit dmein wrdt niet apart bijgehuden, maar is verwerkt in de andere drie meer tegepaste dmeinen. Omdat een deelnemer uit de vlwasseneneducatie zelf bepaalt welke hulpmiddelen (bijvrbeeld, rekenmachine, cmputer, pen en papier) hij gebruikt, is hierver in de prducten nageneg niets pgenmen. In deze handreiking treft u vr rekenen de vlgende prducten aan: 1. vrbeeldpgaven 2. vrtgangsschema s en verzichten 1. Vrbeeldpgaven In de fficiële versie van de Standaarden en eindtermen ve is bij elk dmein vr elk van de drie niveaus een aantal vrbeeldpgaven pgenmen. Dit ter illustratie van de vaardigheden en de situaties waarin deze wrden gebruikt. In deze handreiking zijn vijf van deze vrbeelden nader getypeerd m kenmerken van het niveau en het dmein en de relatie met de eindtermen te verduidelijken. Dcenten kunnen met behulp van deze vrbeelden, vlgens de daarbij beschreven werkwijze, eenvudig en snel bepalen p welk niveau de dr hun aangebden leerstf ligt, in welk dmein deze past en bij welke eindtermen. 2. Vrtgang De stap tussen het ene niveau en het andere is vr de delgrep sms erg grt. Het is wenselijk m k vast te kunnen stellen waar een deelnemer zich ngeveer bevindt p de weg tussen Instrm en 1F en tussen 1F en 2F. Daarte zijn vr rekenen de vlgende drie instrumenten ntwrpen. Overzicht eindtermen Op deze kaart staat weergegeven welke eindtermen gedekt zijn per vrtgangsschema. Vrtgangsschema s De vrtgangsschema s zijn bedeld m de vrtgang van de deelnemers te vlgen en vast te leggen. Elk van deze schema s hrt bij een aantal eindtermen uit een dmein die 1

3 INLEIDING samen een betekenisvlle leerlijn vrmen (zie het verzicht aan het eind van deze inleiding). In ttaal zijn er in de drie dmeinen Verhudingen, Meten en Meetkunde, Verbanden zeven leerlijnen gevrmd. Bij elke leerlijn is een vrtgangsschema gemaakt. In de schema s zijn geen tussenniveaus in de vrm van standaarden f eindtermen beschreven. In plaats daarvan is in lpende tekst p vijf ijkpunten (p instrmniveau, tussen Instrm en 1F, p niveau 1F, tussen 1F en 2F, p niveau 2F) beschreven wat een deelnemer kan en weet. De vrtgang van de deelnemer kan p een cntinue schaal, dus k tussen deze ijkpunten, wrden aangegeven. De vaststelling van de vrtgang kan p verschillende manieren gebeuren. Bijvrbeeld in een gesprek met de deelnemer aan de hand van een aantal gemaakte f te maken rekenpgaven f in een gesprek naar aanleiding van rekenhandelingen uitgeverd f uit te veren in een aantal rekensituaties. In plaats van in een gesprek kan de vrtgang k in een praktische rekensituatie (passend bij de leerlijn) wrden vastgesteld. Het is van belang m steeds te zrgen vr een vldende rijke verzameling van werk van de deelnemer. Vrbeelden bij de vrtgangsschema s Op de achterkant van elk vrtgangsschema is ter illustratie een passende pgave uitgewerkt p de drie fficiële niveaus: Instrm, 1F en 2F. Deze pgaven illustreren kenmerken van de verschillende niveaus. Ze bieden tevens een aantal mgelijkheden m een pgave te vertalen naar een hger f lager niveau. Dit kan handig zijn bij de bepaling van de vrtgang van de deelnemer. Om de vrtgang vast te stellen is een vrbeeldpgave natuurlijk niet geneg. Het gaat m een geheel aan vaardigheden binnen de betreffende leerlijn. Op basis van het beschreven vrbeeld, kunnen aanvullende pgaven wrden gezcht f ntwikkeld. 3. Samenvattend verzicht vrtgang kpieerblad Om de vrtgang van een deelnemer p het hele gebied van rekenen in beeld te brengen is er een samenvattend verzicht gemaakt waarin vr elke leerlijn een vrtgangsbalk van Instrm naar 2F is pgenmen. Vr elke leerlijn kan de vrtgang van een deelnemer aangegeven wrden met een markering p de schaal tussen instrm en 1F. Een vlledig ingevuld verzicht biedt in één gpslag een beeld van de sterke en zwakke punten in de ntwikkeling van het rekenniveau. 2

4 Handreiking rekenen 1 1 Vrbeeldpgaven 2 Vrtgangsschema s en een verzicht Overzicht relatie vrtgangsschema s eindtermen Vrtgangsschema s Overzicht vrtgang - kpieerblad 1 Bij dwnlad kunt u de titels van deze inhudspgave desgewenst gebruiken vr ingevegde tabbladen.

5

6 VOORBEELDEN Handreiking vr het bepalen van dmein en niveau van rekenleerstf Methdes en zelfntwikkelde leerstf zijn ng niet geschreven p basis van de Standaarden en eindtermen ve. Dcenten kunnen de in het stappenplan beschreven werkwijze tepassen m eenvudig en snel te bepalen f de dr hun aangebden leerstf p het Instrmniveau f p de niveaus 1F f 2F van de Standaarden en eindtermen vr de ve ntwikkeld is. Stappenplan Neem de vlgende stappen m het dmein en niveau van de leerstf te bepalen: 1 Kies een aantal pgaven uit de leerstf, waarvan u het niveau wilt bepalen en ls deze p papier p. 2 Bepaal glbaal bij welk van de vier dmeinen van de Standaarden en eindtermen ve de leerstf grtendeels past. 3 Bepaal f de leerstf past bij het Instrmniveau f niveau 1F f 2F dr de pgaven te vergelijken met de kenmerkende beschrijvingen van de niveaus, zals die zijn beschreven in de telichting rekenen van de standaarden en eindtermen, zals die zijn pgenmen in deze handreiking. 4 Bepaal vervlgens vr niveau 1F en 2F bij welke eindtermen de vaardigheden uit de leerstf passen. Kijk vr het Instrmniveau naar de standaarden; hiervr zijn geen eindtermen beschreven. Ter illustratie van deze werkwijze is hier vr één vrbeeldpgave per dmein het dmein, het niveau en de bij de vaardigheden passende eindtermen bepaald. Vr het dmein Meten en Meetkunde is vr elk van beide nderdelen, meten en meetkunde, een aparte vrbeeldpgave uitgewerkt. 1

7 VOORBEELDEN Vrbeeldpgaven Dmein getallen Opgave huizen Er staan drie huizen te kp: Welk huis is het duurst? Prijs: 6 tn Prijs: 0,5 miljen eur Kenmerken Dmeinbepaling Niveaubepaling Eindtermen en vaardigheden Getallen Ntaties van getallen en het 1F Kenmerken niveau 1F vergelijken van grttes van getallen. De pgave bevat een authentieke f herkenbare situatie, in de eigen leef-, werken leermgeving. De getallen en bewerkingen zijn eenvudig. De plssing vraagt één f enkele eenvudige handelingen. De gegevens zijn eenduidig gepresenteerd en niet talrijk. Het taalniveau is niet hger dan 1F. Eindtermen Interpreteert de betekenis, functie en grtte van getallen (genteerd in cijfers f taal) in een herkenbare situatie p de juiste manier. Vaardigheden Kent verschillende ntaties van grte getallen en zet alle getallen in een zelfde ntatie m ze te vergelijken. 2

8 VOORBEELDEN Dmein Verhudingen Opgave Vakantieteslag De vakantieteslag is de uitbetaling van 8% teslag ver het brut jaarsalaris. Waarm wrdt de vakantieteslag k weleens een dertiende maand genemd? Kenmerken Dmeinbepaling Niveaubepaling Eindtermen en vaardigheden Verhudingen 2F Eindtermen Rekenen met prcenten. Kenmerken niveau 2F Herkent en gebruikt de ntatie, De pgave bevat een vrstelbare cntext, gerelateerd aan de eigen leef-, werk- en leersituatie. taal en betekenis van percentages, verhudingen, decimale getallen en breuken in vrstelbare situaties. De plssing vraagt één f enkele handelingen. Kiest in vrstelbare situaties een passende aanpak m de De relevante gegevens vr de plssing wrden zelf geselecteerd. vrkmende berekeningen met percentages, verhudingen en de bijbehrende breuken en Het taalniveau is niet hger dan decimale getallen uit te veren. 2F. Weet in vrstelbare situaties wanneer het m relatieve getallen (zals percentages en verhudingen) gaat en waarin het rekenen met percentages verschilt van het rekenen met abslute getallen. Vaardigheden Herkent dat 8% met wrden mgezet in een deel van een jaar en kan (eventueel met de rekenmachine) bepalen dat dit ngeveer 1/12 deel is. Herkent dit als ngeveer 1 maand. 3

9 VOORBEELDEN Dmein Meten en Meetkunde Opgave Klkkijken He laat is het? Kenmerken Dmeinbepaling Niveaubepaling Eindtermen en vaardigheden Meten Kennis hebben van tijd, klk Instrmniveau Kenmerken Instrmniveau Vr het instrmniveau zijn geen eindtermen beschreven. kunnen kijken. De rekentaken wrden uitgeverd in de eigen, vertruwde leef-, werk- en leermgeving en in een authentieke cntext. Vaardigheden Kan klkkijken p de eigen klk, De getallen zijn eenvudig en rnd en drgaans niet hger dan duizendtallen. deze kan óf digitaal óf analg zijn. De bewerking beperkt zich tt één f enkele zeer eenvudige bewerkingen. Het taalgebruik is eenvudig en wrdt meestal ndersteund met audivisuele middelen. Er zijn weinig gegevens en deze zijn alle relevant vr het gestelde rekenprbleem. De pdrachten zijn cncreet en het rekenen is functineel. 4

10 VOORBEELDEN Dmein meetkunde Opgave Slaapkamer Slaapkamer 2 Slaapkamer 1 2 meter 4 meter Schat de lengte en breedte van slaapkamer 2 en bepaal de ppervlakte ervan. Kenmerken Dmeinbepaling Niveaubepaling Eindtermen en vaardigheden Meetkunde Kennis van de begrippen 1F Kenmerken niveau 1F lengte, breedte en ppervlakte. De pgave gaat ver een authentieke f herkenbare situatie in de eigen leef-, werken leermgeving. De getallen en bewerkingen zijn eenvudig. Het plssen van het prbleem vraagt één f enkele eenvudige handelingen. De gegevens zijn eenduidig gepresenteerd en niet talrijk. De relevante gegevens vr de plssing van de pgave wrden (sms) zelf geselecteerd. Het taalniveau kmt vereen met niveau 1F. Eindtermen Vert in herkenbare situaties eenvudige berekeningen uit met maten en gebruikt daarbij eigen referentiematen. Bepaalt in herkenbare situaties ppervlakten van eenvudige figuren dr schatten, meten f berekenen. Bepaalt in herkenbare situaties afmetingen met behulp van schaal, afpassen, schatten f berekenen. Gebruikt eenvudige plattegrnden, rutekaarten f navigatiesystemen. Vaardigheden Herkent een deur f het bed p de tekening en weet dat deze ngeveer 1 meter breed zijn f gebruikt de afmetingen van slaapkamer 1. Kan hiermee de lengte en breedte van slaapkamer 2 afpassen. Kan hiermee de ppervlakte van de rechthekige kamer berekenen. 5

11 VOORBEELDEN Dmein verbanden Opgave weekrster Op welke dagen met Pim Brands werken? Kenmerken Dmeinbepaling Niveaubepaling Eindtermen en vaardigheden Verbanden Infrmatie uit een veelvrkmende eenvudige Instrmniveau Kenmerken instrmniveau Vr het instrmniveau zijn geen eindtermen beschreven. tabel aflezen. De rekentaken wrden uitgeverd in de eigen vertruwde leef-, werk- en leermgeving en in een authentieke cntext. Vaardigheden Kan een eenvudige tabel De getallen zijn eenvudig en rnd en drgaans niet hger dan duizendtallen. interpreteren en de gevraagde infrmatie eruit aflezen. De bewerking beperkt zich tt één f enkele zeer eenvudige bewerkingen. Het taalgebruik is eenvudig en wrdt meestal ndersteund met audivisuele middelen. Er zijn weinig gegevens en deze zijn alle relevant vr het gestelde rekenprbleem. De pdrachten zijn cncreet en het rekenen is functineel. 6

12 RELATIE VOORTGANGSSCHEMA S EINDTERMEN Naam leerlijn en vrtgangsschema Eindtermen (1F en 2F) per vrtgangsschema 1F 2F Verhudingsprblemen Herkent en gebruikt in herkenbare situaties de uitspraak, Herkent en gebruikt de ntatie, taal en betekenis van plssen schrijfwijze en betekenis van verhudingen, percentages en percentages, verhudingen, decimale getallen en breuken in (dmein: breuken (als deel van). vrstelbare situaties. verhudingen) Rekent in een herkenbare situatie verhudingsgewijs met Herkent veelvrkmende samengestelde grtheden en eenvudige getallen en zet daarbij z ndig een eenvudige eenheden (zals snelheid, [bevlkings]dichtheid, prijs/kg en verhuding m in een breuk, percentage f deling. kb/s) als een verhuding en rekent ermee in vrstelbare situaties. Kiest in vrstelbare situaties een passende aanpak m de vrkmende berekeningen met percentages, verhudingen en de bijbehrende breuken en decimale getallen uit te veren. Prcentenprblemen Herkent en gebruikt in herkenbare situaties de uitspraak, Kiest in vrstelbare situaties een passende aanpak m de plssen schrijfwijze en betekenis van verhudingen, percentages en vrkmende berekeningen met percentages, verhudingen en (dmein: breuken (als deel van). de bijbehrende breuken en decimale getallen uit te veren. verhudingen) Kent de relaties tussen 50%, 25%, 75%, 10% en 1% en de Weet in vrstelbare situaties wanneer het m relatieve getallen bijbehrende breuken, delingen, decimale getallen en (zals percentages en verhudingen) gaat en waarin het verhudingen en rekent hiermee in herkenbare situaties. rekenen met percentages verschilt van het rekenen met abslute getallen. Meetinstrumenten Leest veelvrkmende meetinstrumenten af en nteert de Gebruikt analge en digitale meetinstrumenten in vrstelbare gebruiken waarde met bijbehrende eenheid. situaties, kan ze aflezen en de uitkmst interpreteren en (dmein: meten en nteren. meetkunde) Metriek stelsel Gebruikt in herkenbare situaties relaties tussen eenvudige, Kent veelvrkmende maten en vrvegsels uit het metriek (dmein: meten en veelvrkmende eenheden in het metriek stelsel (kil, centi, stelsel en zet deze in vrstelbare situaties in elkaar m. meetkunde) milli, ) en bij tijd. Kent de verschillende tijdseenheden en -aanduidingen en kan 1

13 RELATIE VOORTGANGSSCHEMA S EINDTERMEN Kent en gebruikt de relatie tussen dm3 en liter. ermee rekenen in vrstelbare situaties. Vert in herkenbare situaties eenvudige berekeningen uit met Kiest en gebruikt referentiematen bij berekeningen in maten en gebruikt daarbij eigen referentiematen. vrstelbare situaties. Meetkundige Beschrijft in herkenbare situaties bjecten met behulp van Leest maten en andere infrmatie af van een werktekening en begrippen en eenvudige meetkundige namen en begrippen. plattegrnd. ruimtelijke riëntatie Gebruikt eenvudige plattegrnden, rutekaarten f Interpreteert in vrstelbare situaties 2D-representaties en (dmein: meten en navigatiesystemen. beschrijvingen van 3D-bjecten, bewerkt deze, brengt ze met meetkunde) elkaar in verband en trekt cnclusies. Beschrijft bjecten met behulp van meetkundige namen en begrippen in vrstelbare situaties. Rekenen in de Bepaalt in herkenbare situaties ppervlakten van eenvudige Meet, schat f berekent (k met schaal) in vrstelbare meetkunde figuren dr schatten, meten f berekenen. situaties lengte, ppervlakte, mtrek en inhud van cncrete (dmein: meten en Bepaalt in herkenbare situaties afmetingen met behulp van bjecten en kiest de passende eenheid vr het antwrd. meetkunde) schaal, afpassen, schatten f berekenen. Grafieken, Leest, beschrijft en interpreteert in herkenbare situaties Leest, beschrijft en interpreteert in vrstelbare situaties diagrammen, tabellen gegevens uit veelvrkmende tabellen, grafieken en gegevens uit tabellen, grafieken en diagrammen f andere en frmules diagrammen f andere grafische vrstellingen. grafische vrstellingen en kan er cnclusies aan verbinden. (dmein: verbanden) Maakt een eenvudige analge f digitale grafische vrstelling Maakt een analge f digitale tabel f grafische vrstelling bij bij een herkenbare kwantitatieve situatie. een vrstelbare kwantitatieve situatie. Gebruikt in herkenbare situaties kwantitatieve infrmatie uit Vert in vrstelbare situaties berekeningen uit met vuistregels tabellen, grafieken en diagrammen m eenvudige en eenvudige frmules. berekeningen uit te veren. Gebruikt numerieke infrmatie uit tabellen, grafieken en diagrammen f andere grafische vrstellingen in berekeningen. 2

14 1. Verhudingsprblemen plssen Verhudingen De vrtgang van Instrm tt 2F is een cntinue schaal Instrm I ->1F 1F 1F->2F 2F De deelnemer kent en herkent een aantal alledaagse situaties waarin verhudingsgewijs wrdt gerekend. Bijvrbeeld: 2 x zveel eters, alle ingrediënten verdubbelen; prijs per kg; Hij kan in deze bekende situaties verdubbelen en halveren. Bijvrbeeld: twee stuks kpen, prijs verdubbelen; kken vr twee, helft van recept vr vier. Of in de situatie: het eerste jaar kmen 20 mensen, het jaar erp kmen twee keer zveel mensen f kmt het dubbele aantal, heveel mensen kmen er? De deelnemer kent en herkent termen die een verhuding aanduiden zals per en p de. Hij herkent verhudingen in teksten en de media (1 p de 2 persnen gaat p vakantie) en kan hiermee eenvudige berekeningen uitveren, (heveel van de 40 f 80 persnen gaat p vakantie?). De deelnemer kent en herkent de breukntatie en weet dat verhudingen k breuken zijn en kent enkele eenvudige vrbeelden (bijvrbeeld 1 p de 2 is de helft). Hij herkent het verschil tussen een abslute en relatieve stijging en daling (de relatieve stijging van 250 bij ln van is grter dan die van 300 bij 3.500). De deelnemer herkent verhudingen in herkenbare situaties en kan hiermee eenvudige berekeningen maken (er is 1 liter benzine ndig m 18 kilmeter te rijden, heveel kun je rijden met 40 liter, een recept vr 4 persnen, heveel is ndig vr 8 en 5 persnen?). De deelnemer weet dat eenvudige verhudingen k als breuken f percentages kunnen wrden geschreven zals: 5 van de 10 als een half f 50%; 1 p de 4 is een kwart; 1 p de 10 als 1/10 etc. en kan hiermee rekenen. De deelnemer kan in situaties met verhudingen, verhudingen met eenvudige getallen mzetten in prcenten f delingen. De deelnemer herkent samengestelde grtheden als een verhuding en kan eenvudige berekeningen maken met samengestelde grtheden bijvrbeeld de afstand berekenen wanneer snelheid en reistijd bekend is. De deelnemer herkent schaal als een verhuding en kan hiermee rekenen. De deelnemer kan verhudingsprblemen in allerlei verschillende situaties plssen. Hij kan daarbij verhudingen mzetten in percentages, breuken f delingen. De deelnemer herkent veelvrkmende samengestelde grtheden (zals snelheid, bevlkingsdichtheid, prijs/kg en Kilbyte/sec) als een verhuding en rekent ermee. Hij kiest hierbij een passende aanpak. Kenmerken Cntext Hulp ndig Instrm vertruwd veel 1F herkenbaar beperkt Ondersteunende vaardigheden Handig rekenen met nullen (10-regels). Handig rekenen met mie getallen (x en :). Rekenmachine gebruiken vr x en : en crrect afrnden. Omzetten eenheden metriek stelsel en tijd (i.v.m. snelheid en schaal). 2F vrstelbaar geen

15 Eindtermen Instrm 1 Verdubbelt en halveert in eenvudige verhudingssituaties. 1F 1 Herkent en gebruikt in herkenbare situaties de uitspraak, schrijfwijze en betekenis van verhudingen, percentages en breuken (deel van). 2 Rekent in herkenbare situaties verhudingsgewijs met eenvudige getallen en zet daarbij z ndig een eenvudige verhuding m in een breuk, percentage f deling. 2F 1 Herkent en gebruikt de ntatie, taal en betekenis van percentages, verhudingen, decimale getallen en breuken in vrstelbare situaties. 2 Herkent veelvrkmende samengestelde grtheden en eenheden ( zals snelheid, bevlkingsdichtheid, prijs/kg en KB/s) als een verhuding en rekent ermee in vrstelbare situaties. 3 Kiest in vrstelbare situaties een passende aanpak m de vrkmende berekeningen met percentages, verhudingen en de bijbehrende breuken en decimale getallen uit te veren. Vrbeeld Instrm 1F 2F Stampptje vr vier persnen Ingrediënten Je gaat kken vr twee persnen. Wat heb je ndig? En heveel? Je gaat de stamppt maken vr 6 persnen. Heveel heb je van alle ingrediënten ndig? Je maakt stamppt vr vijf persnen. Heveel heb je van alle ingrediënten ndig? 1 kil kruimige aardappelen 600 g brccli 1 ui zut 300 g belegen kaas 25 g bter f margarine 1 eetlepel grve msterd Eigen leefmgeving. Authentieke cntext. Eenvudige en rnde getallen. Enkelvudige, eenvudige rekenbewerking. Gegevens zijn relevant vr het gestelde rekenprbleem. Er zijn weinig gegevens. De rekentaken wrden uitgeverd in authentieke f herkenbare situaties, in de eigen leef-, werk- en leermgeving. De getallen en bewerkingen zijn eenvudig. Het plssen van de prblemen vraagt één f enkele eenvudige handelingen. De gegevens zijn eenduidig gepresenteerd en niet talrijk. Selecteert sms zelf relevante gegevens vr de plssing van een rekenprbleem. Het taalniveau is niet hger dan1f. De rekentaken wrden uitgeverd in een vrstelbare cntext, gerelateerd aan de eigen leef-, werk- en leersituatie. Het plssen van prblemen vraagt één f enkele handelingen. Selecteert zelf relevante gegevens vr de plssing van een rekenprbleem. Het taalniveau is niet hger dan 2F.

16 2. Prcentenprblemen plssen Verhudingen De vrtgang van Instrm tt 2F is een cntinue schaal Instrm I ->1F 1F 1F->2F 2F De deelnemer (her)kent percentages en het %-teken in de eigen mgeving bijvrbeeld in situaties zals: uitverkp dwnladen prductinfrmatie Hij begrijpt dat het bij % m relatieve krting, aantallen, heveelheden gaat: % zijn geen eur s. De deelnemer herkent en benemt diverse situaties waarin prcenten gebruikt wrden. Hij kan in die situaties glbaal aangeven welk deel bedeld wrdt: hij weet bijv. dat 49% bijna de helft is en 4% een klein deel. Hij kan rekenen met eenvudige percentages als 50% (de helft), 25% (een kwart, twee keer halveren f delen dr 4) en 10% (delen dr 10) eventueel met hulp f een rekenmachine. Hij kan percentages glbaal aflezen in grafieken en diagrammen. De deelnemer weet dat prcenten een rl spelen in diverse situaties waarnder financiële (lenen, rente en lnsverhging). Hij kan in herkenbare situaties zals bij krting, veding, media etc. berekeningen uitveren met veelvuden van 5%. Hij weet bijv. dat 5% de helft is van 10% en dat 15% berekend kan wrden m.b.v. 5% en 10% en ptellen. Hij kan percentages visualiseren p een strk f cirkel en alle percentages daarin glbaal plaatsen. Kan in situaties rekenen via 1% k m.b.v. een rekenmachine. Kan situaties nemen waarin percentages bven de 100 vrkmen en kan dit visueel weergeven bijv. in een strk. Weet dat prcenten verhudingen zijn en dat je een verhuding als percentage kunt schrijven. Kan dit met eenvudige getallen en in herkenbare situaties k uitveren: 3 van de 10 inwners huurt;; 5 krting p brek van 50; 20 van de 80 plekken zijn bezet. Kan in vrstelbare situaties de vrkmende prcentberekeningen vaardig uitveren, waar ndig m.b.v. een rekenmachine. Gebruikt de relaties tussen prcenten, verhudingen, breuken en kmmagetallen. Kan rekenen met prcentuele verandering: van 35 naar 38. Heveel % verhgd? Kan van een deel terugrekenen naar het geheel bijv. 500 kcal is 20% van de ADH. Heveel kcal is de ADH? Kan percentages nemen van grte getallen (miljen, miljard). Hij weet dat 100% (meestal) alles is en 50% de helft. Hij kan dit k berekenen. Kenmerken Cntext Hulp ndig Instrm vertruwd veel 1F herkenbaar beperkt Ondersteunende vaardigheden Handig rekenen met nullen (10-regels). Handig rekenen met mie getallen (x en :). Rekenmachine gebruiken en crrect afrnden. Breuken zien als delingen. 2F vrstelbaar geen

17 Eindtermen Instrm 1 Herkent en gebruikt de ntatie, uitspraak en betekenis van de wrden prcent, percentage en breuk en benamingen als: de helft, een kwart, een tiende deel en het symbl %, wanneer die vrkmen in vertruwde situaties. 2 Weet dat 100% meestal staat vr het geheel f alles. 4 Kent het verschil tussen abslute getallen en percentages in vr hem/haar bedelde berichten, tabellen en grafieken uit de media en in frmulieren. 5 Vert in vertruwde situaties eenvudige berekeningen uit met 50%,25% en 10% en herkent deze percentages als de helft, een kwart en een tiende deel en vert de bijbehrende delingen uit. 1F 1 Herkent en gebruikt in herkenbare situaties de uitspraak, schrijfwijze en betekenis van verhudingen, percentages en breuken (als deel van). 2 Kent de relaties tussen 50%, 25%, 75%, 10% en 1% en de bijbehrende breuken, delingen, decimale getallen en verhudingen en rekent hiermee in herkenbare situaties. 3 Rekent in een herkenbare situatie verhudingsgewijs met eenvudige getallen en zet daarbij indien ndig een eenvudige verhuding m in een breuk, percentage f deling. 2F 1 Herkent en gebruikt de ntatie, taal en betekenis van prcenten, verhudingen, decimale getallen en breuken in vrstelbare situaties. 3 Kiest in vrstelbare situaties een passende aanpak m de vrkmende berekeningen met percentages, verhudingen en de bijbehrende breuken en decimale getallen uit te veren. 4 Herkent in vrstelbare situaties wanneer het m relatieve getallen (zals percentages en verhudingen) gaat en geeft aan waarin het rekenen met percentages verschilt van het rekenen met abslute getallen. Vrbeeld Instrm 1F 2F 50% krting Heveel betaal je nu? Een ééndagsactie bij G. Op de TV zit 35% krting. Heveel betaal je nu? Een ééndagsactie bij G. Op de TV zit 35% krting. Heveel betaal je nu? Eigen leefmgeving. De rekentaken wrden uitgeverd in De rekentaken wrden uitgeverd in Authentieke cntext. authentieke f herkenbare situaties, in de een vrstelbare cntext, gerelateerd Eenvudige en rnde getallen. eigen leef-, werk- en leermgeving. aan de eigen leef-, werk- en Enkelvudige eenvudige De getallen en bewerkingen zijn eenvudig; leersituatie. rekenbewerking. Het plssen van de prblemen vraagt één f Het plssen van prblemen vraagt Gegevens zijn relevant vr het enkele eenvudige handelingen. één f enkele handelingen. gestelde rekenprbleem. De gegevens zijn eenduidig gepresenteerd Selecteert zelf relevante gegevens Weinig gegevens. en niet talrijk. vr de plssing van een Selecteert sms zelf relevante gegevens vr rekenprbleem. de plssing vaneen rekenprbleem. Het taalniveau is daarbij niet hger Het taalniveau kmt vereen met niveau 1F. dan 2F.

18 3. Meetinstrumenten gebruiken Meten en Meetkunde De vrtgang van Instrm tt 2F is een cntinue schaal Instrm I ->1F 1F 1F->2F 2F De deelnemer herkent en benemt (tenminste 1) meetinstrument(en) uit de eigen vertruwde mgeving (zals klk, maatbeker, weegschaal). Weet wat de functie ervan is. Kan in alledaagse taal de vraag wat meet je ermee? beantwrden. Kan in ieder geval kalender en de eigen klk/hrlge. De deelnemer herkent en benemt een aantal meetinstrumenten uit de vertruwde mgeving. Weet in een aantal gevallen welke grtheid ermee wrdt gemeten (gewicht, lengte, tijd, inhud) en kent van elke grtheid tenminste een eenheid (maat). Kan tenminste één meetinstrument gebruiken in een vertruwde situatie. De deelnemer kan in herkenbare situaties de getallen die p digitale en analge meetinstrumenten (waarnder een klk) staan aflezen en de waarde nteren met de juiste eenheid. Hij/zij kan eenvudige meetinstrumenten gebruiken m iets te meten. Bijvrbeeld: rlmaat gebruiken m in huis te meten, keukenweegschaal en maatbeker gebruiken; 12:45 p de klk betekent kwart vr één s middags. Kan in herkenbare situaties het passende meetinstrument kiezen en kan (bekende) meetinstrumenten vaardig gebruiken; in ieder geval vr het meten van tijd, lengte, inhud, gewicht, temperatuur. Kent in vertruwde situaties een aantal maten bij een grtheid en kiest de handigste maat. Bijvrbeeld: kent km, m en cm vr lengte, en kiest kilmeter vr de afstand tussen twee steden. Kan in verschillende vrstelbare situaties gangbare meetinstrumenten aflezen (kan mgaan met meetschalen k p minder bekende instrumenten). Kan bij het aflezen van een analge schaal k interpleren tussen de waarden en kan bij een digitaal meetinstrument k kmmagetallen en negatieve waarden aflezen en kan schatten f afrnden. Kan als dat ndig is de juiste grtheid en eenheid kiezen f bepalen. Kenmerken Cntext Hulp ndig Instrm vertruwd veel 1F herkenbaar beperkt 2F vrstelbaar geen Ondersteunende vaardigheden Hele en eenvudige decimale getallen aflezen en uitspreken. Rekenen met nullen (10-regels) bij mzetten maten. Decimale getallen crrect plaatsen p getallenlijn (schaal van meetinstrument).

19 Eindtermen Instrm 1 Gebruikt veelvrkmende maten en meetinstrumenten in vertruwde situaties. 3 Leest klk en kalender (spreekt tijd en datum uit en maakt hiermee eenvudige berekeningen). 1F 1 Leest veelvrkmende meetinstrumenten af en nteert de waarde met bijbehrende eenheid. 2F 4 Gebruikt analge en digitale meetinstrumenten in vrstelbare situaties, kan ze aflezen en de uitkmst interpreteren en nteren. Vrbeeld Instrm 1F 2F Wat wrdt met deze meter gemeten? (frmulier is bijgeleverd) Vul p het frmulier het waterverbruik in. (znder frmulier): Nteer het waterverbruik (afgernd p één decimaal) en kies de juiste eenheid. Watermeter Eigen leefmgeving. Authentieke cntext. Eenvudige en rnde getallen. Enkelvudige, eenvudige rekenbewerking. Gegevens zijn relevant vr het gestelde rekenprbleem. Er zijn weinig gegevens. De rekentaken wrden uitgeverd in authentieke f herkenbare situaties, in de eigen leef-, werk- en leermgeving. De getallen en bewerkingen zijn eenvudig. Het plssen van de prblemen vraagt één f enkele eenvudige handelingen. De gegevens zijn eenduidig gepresenteerd en niet talrijk. Selecteert sms zelf relevante gegevens vr de plssing van een rekenprbleem. Het taalniveau is niet hger dan 1F. De rekentaken wrden uitgeverd in een vrstelbare cntext, gerelateerd aan de eigen leef-, werken leersituatie. Het plssen van prblemen vraagt één f enkele handelingen. Selecteert zelf relevante gegevens vr de plssing van een rekenprbleem. Het taalniveau is niet hger dan 2F.

20 4. Metriek stelsel Meten en Meetkunde De vrtgang van Instrm tt 2F is een cntinue schaal Instrm I ->1F 1F 1F->2F 2F De deelnemer kan in eenvudige vertruwde situaties berekenen he lang iets duurt. Hij kent enkele eenvudige relaties tussen tijdseenheden zals: een jaar bestaat uit twaalf maanden en een week uit zeven dagen. De deelnemer (her)kent een aantal veelvrkmende eenheden en maten uit de eigen leefwereld bijv. eigen gewicht, eigen lengte, temperatuur, inhud (in liters). Hij weet van een aantal eenheden f deze een grte f kleine heveelheid aangeven. De deelnemer kan in eenvudige situaties rekenen met tijd, bijv. drie kwartier in de ven dan tets je 45 minuten in; gebren in 1960 he ud in De deelnemer kent de namen van een aantal gangbare maten en kent een aantal relaties daartussen en kan daar in enkele bekende situaties (eventueel. m.b.v. een meetinstrument) k mee rekenen. Bijvrbeeld: 1 minuut is 60 secnden; 1 kg is 1000 gram en 0,5 kg is 500 g. De deelnemer heeft een aantal referentiematen beschikbaar, bijv. een deur is 2 m hg, een liter is een pak melk. Hij kan gangbare maateenheden mrekenen, k vr tijd. Bijvrbeeld bij kken 0,25 liter mzetten in 250 cl p de maatbeker. Hij weet dat 1 liter = 1 dm 3. Hij kent enkele eenheden vr ppervlakte (m 2 ) en inhud (bijvrbeeld kubieke meter, m 3 ). Hij weet wat veelvrkmende samengestelde eenheden zals km/uur f prijs per kilgram betekenen. De deelnemer kan bij een aantal (maat)eenheden vrbeelden nemen: 1 m is een grte stap; 1 kg is een pak suiker, je fiets ngeveer 15 km/uur. De deelnemer kan vaardig rekenen met tijd. De deelnemer kan in een aantal gevallen aangeven welke eenheid met welk vrvegsel het beste gebruikt kan wrden. Bijvrbeeld: bij het zelf schrijven van een recept; bij klussen in huis f tuin. De deelnemer kan gangbare eenheden mrekenen, k die waarbij dm 3 mgezet wrdt in liters. Hij kan eenvudige berekeningen maken met samengestelde grtheden, bijvrbeeld een gemiddelde snelheid berekenen. De deelnemer kan rekenen met tijd en kan daarbij k decimale getallen mzetten; bijvrbeeld 1,4 uur is 1 uur en 24 minuten. De deelnemer (her)kent veelvrkmende eenheden en vrvegsels en kan deze eenheden in elkaar mzetten. Hij kan berekeningen maken in situaties waarbij verschillende (samengestelde) grtheden met elkaar gecmbineerd f in elkaar mgerekend wrden. Bijvrbeeld rekenen met het aantal hartslagen per minuut; prijs per vierkante meter; 500 meter schaatsen in 28,3 secnden, wat is de snelheid in km/uur. Kenmerken Cntext Hulp ndig Instrm vertruwd veel 1F herkenbaar beperkt 2F vrstelbaar geen Ondersteunende vaardigheden Handig rekenen met nullen (10-regels) bij mrekenen maten. Kmmagetallen interpreteren en rdenen. Rekenmachine gebruiken vr berekeningen met name met kmmagetallen, crrect afrnden. Rekenen met tijd (60-tallig).

21 Eindtermen Instrm 1 Gebruikt veelvrkmende maten en meetinstrumenten, zals de thermmeter, keukenweegschaal, maatbeker en kilmeterteller, in vertruwde situaties. 3 Leest klk en kalender, spreekt tijden en datum uit en maakt hiermee eenvudige berekeningen. 1F 2 Gebruikt relaties tussen eenvudige, veelvrkmende eenheden in het metriek stelsel (kil, centi, milli, ) en bij tijd. 3 Kent en gebruikt de relatie tussen dm 3 en liter. 4 Vert eenvudige berekeningen uit met maten en gebruikt daarbij eigen referentiematen. 2F 1 Kent veelvrkmende maten en vrvegsels uit het metriek stelsel en zet deze in elkaar m. Vrbeeld Instrm 1F 2F Prbeer uit (f reken uit): Heveel kpjes kffie haal je uit 1 kan? Je werkt in de kantine. Je met kffie zetten vr 120 kpjes. Heveel liter kffie ga je maken? Bij een studiedag met je kffie klaarzetten vr alle 120 deelnemers. Iedereen drinkt 2 kpjes. Heveel kffiekannen van 1,5 liter zet je klaar? Eigen leefmgeving. Authentieke cntext. Eenvudige en rnde getallen. Enkelvudige, eenvudige rekenbewerking. Gegevens zijn relevant vr het gestelde rekenprbleem. Er zijn weinig gegevens. De rekentaken wrden uitgeverd in authentieke f herkenbare situaties, in de eigen leef-, werk- en leermgeving. De getallen en bewerkingen zijn eenvudig. Het plssen van de prblemen vraagt één f enkele eenvudige handelingen. De gegevens zijn eenduidig gepresenteerd en niet talrijk. Selecteert sms zelf relevante gegevens vr de plssing van een rekenprbleem. Het taalniveau is niet hger dan 1F. De rekentaken wrden uitgeverd in een vrstelbare cntext, gerelateerd aan de eigen leef-, werk- en leersituatie. Het plssen van prblemen vraagt één f enkele handelingen. Selecteert zelf relevante gegevens vr de plssing van een rekenprbleem. Het taalniveau is niet hger dan 2F.

22 5. Meetkundige begrippen en ruimtelijke riëntatie Meten en Meetkunde De vrtgang van Instrm tt 2F is een cntinue schaal Instrm I ->1F 1F 1F->2F 2F De deelnemer kent een beperkt aantal eenvudige alledaagse meetkundige begrippen, symblen en namen, zals: links, rechts,, richting pijltjes, hrizntaal, verticaal, midden, rnd, recht, vierkant, driehek, bl, rechthek(ig) et cetera, en kan ze in de eigen mgeving gebruiken, m vrwerpen f de plaats ervan te beschrijven. Bijvrbeeld: die rnde tafel staat links van de bank. De deelnemer kent een aantal gangbare meetkundige namen en begrippen en k enkele meer frmele namen als ruit, cirkel, parallel, haaks en evenwijdig en kan deze in vertruwde situaties gebruiken. De deelnemer kan de weg vinden in de eigen mgeving p basis van aanwijzingen, een eenvudig plaatje f een navigatiesysteem. De deelnemer kent gangbare meetkundige namen en begrippen en kan deze gebruiken m in herkenbare situaties, vrwerpen, plaatsen en rutes te beschrijven. Hij kan eenvudige plaatjes kppelen aan bekende vrwerpen f situaties. Bijvrbeeld een plattegrnd van de eigen wnkamer gebruiken bij het inrichten ervan. Hij kan een beschreven rute vlgen en een eenvudige kaart f een navigatiesysteem gebruiken. De deelnemer kent gangbare meetkundige namen en begrippen en kan deze in diverse situaties gebruiken. Hij kan eenvudige (werk)tekeningen en aanzichten gebruiken en kppelen aan (een ft f tekening van) een ruimtelijke situatie, bijvrbeeld het juiste vraanzicht bij een ft van een huis herkennen; een kast in elkaar zetten m.b.v. de mntage-instructies. De deelnemer kan (eenvudige) rutekaarten, plattegrnden f navigatiesystemen gebruiken m een rute te vinden, te vlgen f in eenvudige gevallen te beschrijven. De deelnemer kent gangbare meetkundige namen en begrippen en kan deze flexibel gebruiken m situaties, vrwerpen, plaatsen en rutes te beschrijven. Hij kan in vrstelbare situaties vlakke (2D) representaties zals werktekeningen, kaarten en plattegrnden interpreteren, gebruiken en ze in verband brengen met de ruimtelijke werkelijkheid (3D). Hij kan gegevens aflezen en er berekeningen mee maken. Bijvrbeeld de maten van een kamer m de ppervlakte te vinden. Hij kan zelf een schets maken van een situatie, bijvrbeeld een nieuwe inrichting van een tuin. Hij kan rutes vlgen, beschrijven en uitzetten p een plattegrnd f kaart. Kenmerken Ondersteunende vaardigheden Cntext Hulp ndig Getallen aflezen en interpreteren. Instrm vertruwd veel 1F herkenbaar beperkt 2F vrstelbaar geen

23 Eindtermen Instrm 1 Gebruikt meetkundige namen van veelvrkmende bjecten in vertruwde situaties. 1F 7 Beschrijft in herkenbare situaties bjecten met behulp van eenvudige meetkundige namen en begrippen. 8 Gebruikt eenvudige plattegrnden, rutekaarten f navigatiesystemen. 2F 7 Interpreteert in vrstelbare situaties 2D-representaties en beschrijvingen van 3D-bjecten, bewerkt deze, brengt ze met elkaar in verband en trekt cnclusies. 8 Beschrijft bjecten met behulp van meetkundige namen en begrippen in vrstelbare situaties. Vrbeeld Instrm 1F 2F Welke vrmen zijn er in het kussen gebruikt? Ontwerp een dessin vr het kussen met vier verschillende meetkundige figuren. Je hebt nieuwe kussenhezen ndig bij deze bank. Je gaat die zelf maken. Om een kussenhes te maken heb je een naaipatrn ndig. Schets het naaipatrn vr een kussenhes. Eigen leefmgeving. Authentieke cntext. Eenvudige en rnde getallen. Enkelvudige, eenvudige rekenbewerking. Gegevens zijn relevant vr het gestelde rekenprbleem. Er zijn weinig gegevens. De rekentaken wrden uitgeverd in authentieke f herkenbare situaties, in de eigen leef-, werk- en leermgeving. De getallen en bewerkingen zijn eenvudig. Het plssen van de prblemen vraagt één f enkele eenvudige handelingen; De gegevens zijn eenduidig gepresenteerd en niet talrijk. Selecteert sms zelf relevante gegevens vr de plssing van een rekenprbleem. Het taalniveau is niet hger dan 1F. De rekentaken wrden uitgeverd in een vrstelbare cntext, gerelateerd aan de eigen leef-, werk- en leersituatie. Het plssen van prblemen vraagt één f enkele handelingen. Selecteert zelf relevante gegevens vr de plssing van een rekenprbleem. Het taalniveau is niet hger dan 2F.

24 6. Rekenen in de meetkunde Meten en Meetkunde De vrtgang van Instrm tt 2F is een cntinue schaal Instrm I ->1F 1F 1F->2F 2F De deelnemer kan met vrbeelden aangeven waar lengte en ppervlakte gebruikt wrden. Hij kan een schatting maken van de lengte van vrwerpen uit de eigen dagelijkse mgeving, met behulp van eigen referentiematen. Hij kent bijvrbeeld zijn eigen lengte en kan z dr afpassen de hgte van een kamer schatten. De deelnemer kan uitleggen f aanwijzen wat de ppervlakte f de inhud is. Hij herkent aanduidingen en eenheden vr ppervlakte zals vierkante meter. Hij kan in het echt en p plaatjes lengtes en ppervlaktes bepalen dr (handig) tellen, schatten f afpassen. Bijvrbeeld ppervlakte van een terras bepalen dr tegels te tellen. Of de lengte van een kamer dr de breedte van de deur te gebruiken. De deelnemer herkent en gebruikt in verschillende situaties de term ppervlakte, het vrvegsel vierkante f de aanduiding 2 p een passende manier. Hij kan in het echt en p (werk)tekeningen en plattegrnden lengtes en ppervlaktes schatten, meten f berekenen. Hij weet dat p een tekening vermelde maten werkelijke maten zijn en kan indien ndig de juiste eenheid kiezen. Hij weet dat een werktekening f plattegrnd verkleind is en dat dit p schaal heet. De deelnemer kent de rekenregel (frmule) vr de ppervlakte van een rechthek en kan die in herkenbare situaties gebruiken. De deelnemer kan inhuden van vrwerpen en ruimtes berekenen met de frmule vr inhud van een balk (l x b x h). Hij weet dat je inhuden k kan afpassen met bijvrbeeld blkjes f liters. Hij weet dat vrwerpen zwel een inhud als een ppervlakte hebben. Hij kan ppervlakte van een L-f T-vrm berekenen dr deze te verdelen in rechtheken. De deelnemer kan ppervlakte en inhud berekenen k als de eenheden verschillend zijn en kan dm 3 en liters in elkaar mzetten. De deelnemer weet wanneer het m lengte (afstand, mtrek), ppervlakte f inhud gaat en kan deze in vrkmende situaties meten, schatten f berekenen. Bijvrbeeld inhud van huis vr verwarmingsketel; ppervlaktes bij leggen van laminaat. De deelnemer kan gangbare eenheden uit metriek stelsel in elkaar mrekenen, bijvrbeeld bij gebruik van schaal f vr het berekenen van een inhud in liters (alle lengtematen naar dm). De deelnemer gebruikt eigen referentiematen in berekeningen. Kenmerken Cntext Hulp ndig Instrm vertruwd veel 1F herkenbaar beperkt 2F vrstelbaar geen Ondersteunende vaardigheden Handig rekenen met nullen (10-regels). Vermenigvuldigen (en delen) als ndig met rekenmachine. Afrnden. Omzetten eenheden metriek stelsel.

25 Eindtermen Instrm 5 Maakt eenvudige berekeningen ( zwel exact metend als schattend) en det uitspraken met betrekking tt lengte, inhud, gewicht in vertruwde situaties. 1F 5 Bepaalt in herkenbare situaties ppervlakten van eenvudige figuren dr schatten, meten f berekenen. 6 Bepaalt in herkenbare situaties afmetingen met behulp van schaal, afpassen, schatten f berekenen. 2F 3 Kiest en gebruikt referentiematen bij berekeningen in vrstelbare situaties, kan ze aflezen en de uitkmst interpreteren en nteren. 6 Meet, schat f berekent (k met schaal) in vrstelbare situaties lengte, ppervlakte, mtrek en inhud van cncrete bjecten en kiest de passende eenheid vr het antwrd. Vrbeeld Instrm 1F 2F He lang is het bed ngeveer? He grt is de ppervlakte van beide kamers ngeveer? Vr het installeren van de verwarming in slaapkamer 1 met je weten wat de inhud is. De kamer is 2,4 meter hg. Bereken de inhud. Eigen leefmgeving. Authentieke cntext. Eenvudige en rnde getallen. Enkelvudige, eenvudige rekenbewerking. Gegevens zijn relevant vr het gestelde rekenprbleem. Er zijn weinig gegevens. De rekentaken wrden uitgeverd in authentieke f herkenbare situaties, in de eigen leef-, werk- en leermgeving. De getallen en bewerkingen zijn eenvudig. Het plssen van de prblemen vraagt één f enkele eenvudige handelingen. De gegevens zijn eenduidig gepresenteerd en niet talrijk. Selecteert sms zelf relevante gegevens vr de plssing vaneen rekenprbleem. Het taalniveau is niet hger dan 1F. De rekentaken wrden uitgeverd in een vrstelbare cntext, gerelateerd aan de eigen leef-, werk- en leersituatie. Het plssen van prblemen vraagt één f enkele handelingen. Selecteert zelf relevante gegevens vr de plssing van een rekenprbleem. Het taalniveau is niet hger dan 2F.

26 7. Grafieken, diagrammen, tabellen en frmules Verbanden De vrtgang van Instrm tt 2F is een cntinue schaal Instrm I ->1F 1F 1F->2F 2F De deelnemer kan beschrijven waar een eenvudige tabel f diagram ver gaat. Bijvrbeeld: je kunt in dit plaatje zien heveel mensen ergens werken. De deelnemer kan infrmatie uit tabellen en diagrammen uit de eigen mgeving aflezen en gebruiken, bijvrbeeld de vertrektijden van de bus; het weerbericht. Hij kan gegevens rdenen en er een eenvudige tabel (verder) mee aanvullen. Bijvrbeeld het invullen van gewerkte uren in een werkrster. De deelnemer kan gegevens uit eenvudige tabellen en grafische vrstellingen interpreteren en beschrijven. Hij kan in eenvudige gevallen gegevens rdenen en ze weergeven in een gereedstaande tabel f diagram. Bijvrbeeld lengte en gewicht van kind invullen p de greigrafiek. De deelnemer kan gegevens uit eenvudige tabellen en gangbare grafische vrstellingen aflezen, interpreteren en beschrijven. Hij kan er eenvudige berekeningen mee uitveren. Bijvrbeeld: (met behulp van een greibekje) mijn kind is het afgelpen jaar 15 cm gegreid. Hij kan gegevens rdenen en indelen en in een tabel f andere eenvudige grafische vrm weergeven. Bijvrbeeld bij een spelletje in een tabel de scre bijhuden. Hij weet dat dezelfde gegevens p verschillende manieren kunnen wrden weergegeven en herkent in eenvudige gevallen f het m dezelfde gegevens gaat. De deelnemer kan gegevens uit tabellen en gangbare grafische vrstellingen aflezen, interpreteren, cmbineren en gebruiken in berekeningen. Bijvrbeeld Feijenrd is gestegen van de 5e naar de 3e plaats; mijn kind greit steeds langzamer. Hij kan in eenvudige gevallen zelf een beperkt aantal gegevens verzamelen en deze weergeven in tabellen en diagrammen. Bijvrbeeld het eigen gewicht bijhuden en een grafiek ervan maken. Hij kan eenvudige vuistregels gebruiken en er berekeningen mee maken. Bijvrbeeld: je lengte in centimeters min 100 is een geznd gewicht. De deelnemer kan gegevens uit tabellen en diverse grafische vrstellingen aflezen, interpreteren, cmbineren en gebruiken in berekeningen en er cnclusies aan verbinden. Hij kan het verlp van een grafiek beschrijven en cnclusies trekken ver de bijbehrende situatie. Bijvrbeeld: stijging van het aantal werklzen neemt af. De deelnemer kan zelf gegevens verzamelen, deze rdenen en verwerken in tabellen f grafieken. Bijvrbeeld een vragenlijst afnemen en grafiekje maken. Hij kan berekeningen maken met vuistregels en eenvudige (wrd)frmules. Bijvrbeeld: BMI = gewicht gedeeld dr (lengte keer lengte). Kenmerken Cntext Hulp ndig Instrm vertruwd veel 1F herkenbaar beperkt 2F vrstelbaar geen Ondersteunende vaardigheden Getallen (k negatieve en decimale) p getallenlijn aflezen (k interpleren).

27 Eindtermen Instrm 1 Leest, beschrijft en interpreteert in vertruwde situaties gegevens uit eenvudige grafieken, diagrammen en tabellen. 2 Kan in vertruwde situaties gegevens in een eenvudige tabel p papier f p het beeldscherm invullen. 3 Kan infrmatie rdenen. 1F 1 Leest, beschrijft en interpreteert in herkenbare situaties gegevens uit veelvrkmende tabellen, grafieken en diagrammen f andere grafische vrstellingen. 2 Maakt een eenvudige analge f digitale grafische vrstelling bij een herkenbare kwantitatieve situatie. 3 Gebruikt in herkenbare situaties kwantitatieve infrmatie uit tabellen, grafieken en diagrammen m eenvudige berekeningen uit te veren. 2F 1 Leest, beschrijft en interpreteert in vrstelbare situaties gegevens uit tabellen, grafieken en diagrammen f andere grafische vrstellingen en kan er cnclusies aan verbinden. 2 Maakt een analge f digitale tabel f grafische vrstelling bij een vrstelbare kwantitatieve situatie. 3 Vert in vrstelbare situaties berekeningen uit met vuistregels en eenvudige frmules. 4 Gebruikt numerieke infrmatie uit tabellen, grafieken en diagrammen f andere grafische vrstellingen in berekeningen. Vrbeeld Instrm 1F 2F Wat is de grtste partij? Heveel zetels hebben de VVD en CDA samen? De grtste partijen zijn: VVD, PvdA, CDA en PVV. Kunnen andere partijen samen een meerderheid halen? Eigen leefmgeving. Authentieke cntext. Eenvudige en rnde getallen. Enkelvudige, eenvudige rekenbewerking. Gegevens zijn relevant vr het gestelde rekenprbleem. Er zijn weinig gegevens. De rekentaken wrden uitgeverd in authentieke f herkenbare situaties, in de eigen leef-, werk- en leermgeving. De getallen en bewerkingen zijn eenvudig; Het plssen van de prblemen vraagt één f enkele eenvudige handelingen. De gegevens zijn eenduidig gepresenteerd en niet talrijk. Selecteert sms zelf relevante gegevens vr de plssing van een rekenprbleem. Het taalniveau is niet hger dan 1F. De rekentaken wrden uitgeverd in een vrstelbare cntext, gerelateerd aan de eigen leef-, werk- en leersituatie. Het plssen van prblemen vraagt één f enkele handelingen. Selecteert zelf relevante gegevens vr de plssing van een rekenprbleem. Het taalniveau is niet hger dan 2F.

28 VERZAMELKAART Rekenen in de vlwasseneneducatie De vrtgang van Instrm tt 2F is een cntinue schaal 1 Verhudingsprblemen plssen Verhudingen 2 Prcentenprblemen plssen Verhudingen 3 Meetinstrumenten gebruiken Meten & Meetkunde 4 Metriek stelsel Meten & Meetkunde 5 Meetkundige begrippen en ruimtelijke riëntatie Meten & Meetkunde 6 Rekenen in de meetkunde Meten & Meetkunde 7 Grafieken, diagrammen, tabellen en frmules Verbanden De vrtgang van Instrm tt 2F is een cntinue schaal

29 VERZAMELKAART