Statenmededeling. Hagelstorm Zuidoost-Brabant. Aan Provinciale Staten van Noord-Brabant, Kennisnemen van

Transcriptie

1 Statenmededeling Onderwerp Hagelstorm Zuidoost-Brabant Aan Provinciale Staten van Noord-Brabant, Kennisnemen van Stand van zaken rond de hagelstorm in Zuidoost-Brabant en de rol die de provincie daarin pakt. Aanleiding Op 23 juni 2016 is in Zuidoost-Brabant noodweer geweest. Het gebied is getroffen door een supercel met hagelstenen zo groot als tennisballen. Hierdoor is enorme schade ontstaan aan woonhuizen, auto's, scholen, bedrijfsgebouwen, maatschappelijk vastgoed, daken van stallen en constructies en installaties van kassen. Ook is er veel ruitschade. Vooral de plaats Luyksgestel (gemeente Bergeijk) en de gemeenten, Heeze-Leende en Someren zijn zwaar getroffen. Op 27 juni hebben de Commissaris van de Koning Wim van de Donk en gedeputeerde Anne-Marie Spierings een bezoek gebracht aan Someren. Hier hebben zij met eigen ogen gezien dat de schade groot is. Zonder in de verantwoordelijkheden van anderen te treden, willen we ons maximaal inzetten om partijen te ondersteunen zodat de situatie in het zwaar getroffen gebied zoveel mogelijk kan worden genormaliseerd. Na dit bezoek hebben wij besloten te willen onderzoeken hoe wij de getroffenen van de extreme hagel kunnen bijstaan en heeft gedeputeerde Spierings actief deelgenomen aan de

2 diverse overlegtafels, lobby naar de Tweede Kamer en een werkbezoek afgelegd in Someren met een aantal leden van de Tweede Kamer. Wat betreft de waterproblematiek in het (ruimere) gebied zijn de waterschappen verantwoordelijk en aan zet. Samen met de waterschappen gaan we de aanpak van de bovenmaatgevende wateroverlast onderzoeken. De gezamenlijke werkgroep start medio 2016 met hun activiteiten. Wij verwijzen hierbij naar de Statenmededeling die u 4 juli ontvangen heeft. Bevoegdheid Vanuit onze provinciale betrokkenheid informeren wij uw Staten over de ontwikkelingen rond de hagel- en waterschade in Zuidoost-Brabant. In aansluiting op het debat in de Tweede Kamer zetten wij ons maximaal in vanuit onze eigen verantwoordelijkheid. Vanuit onze provincie zien wij onze rol in het delen van kennis en expertise, het verbinden van partners, lobby richting het Rijk en o.a. verzekeraars, en actieve bestuurlijke bijdrage leveren aan de samenwerking in het gebied en in de landelijke werkgroep. Kernboodschap 1. In dit proces zijn vele partijen betrokken, ieder vanuit verschillende taken/rollen/verantwoordelijkheden. De betrokken partijen zijn: Het Rijk met 4 verschillende ministeries, de provincies Limburg en Noord-Brabant, de gemeenten Bergeijk, Someren, Heeze-Leende (als vertegenwoordiging van het getroffen gebied) en Venray, Waterschappen Aa en Maas, De Dommel en Peel en Maasvallei, Veiligheidsregio Brabant- Zuidoost, ZLTO, GGD, Rabobank en het Verbond van verzekeraars. De coördinatie en regie vinden op landelijk niveau plaats door het Ministerie van Economische Zaken en op regionaal niveau door de Veiligheidsregio Brabant-Zuidoost. Wij zijn deelnemer van beide overlegtafels. 2. De eerste noodherstelwerkzaamheden zijn uitgevoerd. De brandweer en politie hebben de eerste hulp geboden in de nacht van de hagelstorm. Er zijn geen ambulances uitgerukt door het uitblijven van gewonden. Het noodherstel is in veel gevallen uitgevoerd, maar vergt de komende tijd zeker nog aandacht. De gemeenten hebben op lokaal niveau de bestuurlijke leiding en zij zorgen voor de opvang van bewoners en de registratie van gedupeerden. Natuurlijk nemen gemeenten ook maatregelen gericht op stabiliteit en veiligheid van de openbare ruimte. Een voorbeeld hiervan is het vervangende schoolgebouw in Luyksgestel. 3. Onze inzet zal zich, op basis van onze verantwoordelijkheden en taken, niet richten op het herstel van schade of het overnemen van taken die andere partijen achterwege laten. 2/7

3 Bedrijven en particulieren zijn zelf verantwoordelijk voor het verzekeren van hun eigendommen. Het herstel van schade en de afhandeling van de vergoedingen van de verzekeringen is dan ook geen taak van de provincie. In geval van onverzekerbare schades kan het Rijk de Wet tegemoetkoming Schade in werking stellen. Dat is in dit geval niet gebeurd. Wel pakken wij waar nodig een rol in de lobby voor situaties die tussen wal en schip belanden door strikte interpretatie van regels. 4. Toekomstige milieuschade door asbest moet zoveel mogelijk voorkomen worden. Onder druk van de bedrijfsvoering en/of door onwetendheid van de getroffenen worden mogelijk acties uitgevoerd waardoor vrijgekomen asbest zich verspreidt over een groter gebied. De saneringskosten kunnen daardoor hoger uitvallen dan de nu te maken kosten. Van groot belang is om nu te voorkomen dat gevolgschade gaat ontstaan voor natuur, water en/of milieu. Dit gebeurt onder regie van de Veiligheidsregio Brabant-Zuidoost. In het getroffen gebied bevinden zich ook inrichtingen waar wij als bevoegd gezag in het kader van de Wabo optreden. Uit een eerste inventarisatie blijkt dat zich daaronder geen agrarische bedrijven bevinden. Van de bedrijven waarvan wij bevoegd gezag zijn, hebben wij geen melding ontvangen van een ongewoon voorval waarbij het milieu betrokken zou zijn. De Omgevingsdienst Zuidoost- Brabant (ODZOB) verwacht dan ook niet dat er sprake zal zijn van significante schade specifiek aan die bedrijven. Samen met de partners ZLTO, ODZOB, Arbeidsinspectie, GGD en TNO willen we komen tot een goed hanteerbare werkwijze voor asbestsanering, zodat betrokkenen hun verantwoordelijkheid goed kunnen oppakken en niet alleen protocollen uitvoeren. Dit met respect voor wet- en regelgeving. Dit gaat over: het bemonsteren van de mestkelders, een zuiveringsmethode van de drijfmest in het geval dat er te hoge concentraties worden aangetroffen, en een protocol voor het verwijderen van beschadigde asbestdaken in stallen en schuren. Daar waar wij een taak hebben in het toezicht en de handhaving, zullen we pragmatisch handelen. Tevens zetten we onze inhoudelijke expertise in bij deze acties. 5. Het opdoen van kennis over de toepasbaarheid van de huidige veiligheidsmaatregelen bij asbestsanering wordt door partijen nader onderzocht. De focus op de wijze van asbestverwijdering ligt op de veiligheid en gezondheid van de mensen die de werkzaamheden daadwerkelijk uitvoeren. De primaire insteek van de personen en instanties die schade hebben geleden is vaak een andere, namelijk het asbest moet zo snel mogelijk weg en doe niet zo moeilijk. Deze belangen zijn strijdig met elkaar. 3/7

4 De veiligheidsmaatregelen voor de verwijderaars zijn op dit moment op basis van huidige regelgeving erg uitgebreid. De vraag is of deze maatregelen in alle gevallen zo uitgebreid moeten zijn. De GGD en de Arbeidsinspectie hebben te kennen gegeven dat het grote aantal te saneren locaties een goede kans is voor een gedegen onderzoek waarbij data worden verzameld over wat er precies gebeurt met asbest(deeltjes) tijdens het ruimen: hoeveel komt er dan vrij, hoe gedraagt zich dat, etc. Een dergelijk onderzoek in deze omvang heeft tot op heden niet plaatsgevonden. Deze data kunnen een degelijke basis vormen voor nieuwe inzichten, beleid en wet- en regelgeving, om in de toekomst hier beter op voorbereid te zijn en effectiever op te kunnen reageren. Wij realiseren ons dat dit de betrokkenen nu niet helpt, maar het levert wel belangrijke informatie op voor de werkwijze van de verwijdering van asbest in de toekomst. Met onze partners willen we de mogelijkheden en financiering van een dergelijk onderzoek nader bespreken. 6. De regio kan gebruik maken van de bestaande rijksregeling voor asbestsanering. Eigenaren van asbestdaken kunnen gebruik maken van een Rijkssubsidieregeling voor het saneren van asbestdaken. Het rijksbudget voor deze regeling omvat voor mln. Daarvan is reeds 7 mln. bestemd. Voor 2017 is 12 mln. beschikbaar. Die regeling heeft betrekking op particuliere woningen, huizen van woningbouwcoöperaties en stallen. Het Ministerie heeft toegezegd dat indien nodig een beroep gedaan kan worden op het budget voor Kansen worden onderzocht om bij te vervangen daken van woningen tevens zonnepanelen te plaatsen. In de regio zijn veel daken beschadigd. Een inventarisatie naar de omvang loopt. Dit betekent veel herstelwerkzaamheden aan de daken van woningen. Dit is ook het moment waarop de woningbouwcorporaties en particuliere woningbezitters stil staan bij de vraag of extra isolatie, zonnepanelen of een groen dak een interessante optie zou kunnen zijn. Door slimme samenwerking met de verzekeraars en de eigenaren kunnen we voorkomen dat onnodig geld uitgegeven wordt. Een interessante ontwikkeling die nadere verkenning behoeft. Woningcorporaties denken strategisch na of zij investeringen in duurzaamheid naar voren kunnen halen, nu ze aan de slag gaan met herstellen van de schade aan hun vastgoed. Het Energiefonds kan ze daarin ondersteunen omdat zij partnerships heeft die zich onder andere richten op energiebesparende maatregelen en het leggen van zonnepanelen. Als provincie verbinden wij de partners van het Energiefonds en de corporaties. Voor particuliere huiseigenaren onderzoeken we verschillende varianten, waarbij het voor hen aantrekkelijk kan zijn om het herstel te koppelen aan het nemen van duurzame maatregelen. Daarbij kunt u denken aan het betrekken van Buurkracht voor ondersteuning bij het uitwerken van maatregelen. We 4/7

5 onderzoeken collectieve maatregelen, bijvoorbeeld via de Postcoderoosvariant of de Energiecoöperatievariant. Ook onderzoeken we of we de verbinding kunnen maken tussen bewoners en de agrarische sector. Vijf Rabobanken experimenteren daar nu mee in de regio Agrifoodcapital, doordat klanten kunnen investeren in zonprojecten op stallen van boeren. Deze aanpak is kopieerbaar in dit gebied. Om dit tot een succes te maken willen we inzetten op het formeren van een dealteam in de regio die deals kan sluiten tussen partijen. Daarbij kijken we ook of bestaande (rijks)regelingen met voorrang kunnen worden ingezet in het getroffen gebied. Dan valt er te denken aan SDE-calls en Investeringssubsidie duurzame energie (ISDE). Al deze inzet maakt dat het door hagel getroffen gebied voorop kan gaan lopen in de energietransitie. Daarnaast zetten we hiermee gericht in op sociale innovatie en het betrekken van burgers bij het energievraagstuk. 8. Bij het in beeld brengen en het herstellen van de schades van stallen en kassen willen we tevens de kansen onderzoeken voor herstructurering/structuurversterking binnen de land- en tuinbouw. Opstalschade zal elke ondernemer moeten verzekeren. Verzekeraars stellen veelal de eis bij een uitkering van schade dat deze geïnvesteerd wordt voor herstel van die schade. Er kunnen zich echter situaties voordoen waarbij dit vanuit provinciaal oogpunt wellicht minder wenselijk is. Denk hierbij aan de volgende situaties. Een agrariër overweegt bijvoorbeeld om zijn bedrijf binnen afzienbare tijd te beëindigen, of een glastuinder heeft een solitair bedrijf maar wil dit elders voortzetten. Voor een beter toekomstperspectief zou een verplaatsing naar een andere glastuinbouwlocatie beter zijn. Het kunnen inzetten van de schadeuitkering van de verzekering hiervoor zal zeker een positieve bijdrage leveren. Coulance van de verzekeraars is hierbij essentieel. Uw Staten kunnen hierin ook een belangrijke rol spelen door een duidelijk signaal af te geven aan de verzekeraars. Een concreet voorbeeld doet zich direct voor in Asten. Daar is veel schade aan meerdere bedrijven in het enigszins verouderde glastuinbouwconcentratiegebied. Dit kan kansen bieden voor sanering en samenvoeging van kavels voor structuurverbetering. Door aansluiting te zoeken bij ons ruimtelijk beleid voor de glastuinbouwsector en die van de gemeente Asten bieden bovengenoemde situaties kansen voor structuurversterking van de agrarische sector. Deze kansen moeten opgepakt en benut worden door verzekeraars, banken, LTO, gemeenten en ook zeker de provincie. Een eerste gesprek tussen de Rabobank, provincie en ZLTO heeft al ambtelijk plaatsgevonden. 9. Innovatie in de glastuinbouw kan tevens worden bereikt door bij herinvesteringen extra aandacht te schenken aan mogelijkheden om nieuwe materialen en technieken toe te passen. 5/7

6 Binnen het programma Kas als Energiebron (Ministerie EZ en LTO) is gewerkt aan onderzoek, techniek- en kennisontwikkeling en verspreiding van deze kennis. Vernieuwing geeft kansen op energiebesparing en beperking van andere milieueffecten. Daarbij kan onder andere gedacht worden aan toepassing van energiezuiniger ledverlichting en introductie van het nieuwe telen (HNT). Met HNT kan door een andere kasinrichting en klimaatbeheersing een flinke energiebesparing gerealiseerd worden. Ook kunnen nu de mogelijkheden voor gebruik van geothermie worden onderzocht. Glastuinbouw Someren/Asten maakt al deel uit van de Greendeal geothermie die Brabant heeft ondertekend. Samen met onze partners zullen wij gaan onderzoeken op welke wijze aan vernieuwing/verduurzaming een stimulans gegeven kan worden (POP-3, Energiefonds, Innovatiefonds, etc.). Op het gebied van innovatie kan ook gedacht worden aan het stimuleren van verbetering van het kasdek (sterker en mogelijkheden energieopvang). Dit alles draagt niet alleen bij aan economische en structuurversterking van de glastuinbouw, maar ook aan andere provinciale beleidsdoelen op het gebied van innovatie Agrofood en de Energieagenda. Consequenties Vanuit onze betrokkenheid zetten wij ons maximaal in om partijen te ondersteunen zodat de noodsituatie in het zwaar getroffen gebied zoveel mogelijk kan worden genormaliseerd. Ondanks de grote schade en het vele leed dat er op dit moment is kunnen we door vorenstaande acties kansen laten ontstaan die kunnen inspelen op de wensen van getroffenen en die tevens een goede verbinding maken met onze provinciale opgaven. Communicatie De Veiligheidsregio Brabant Zuidoost neemt de algehele coördinatie en regie op de verdere aanpak en de gevolgen van de hagelstorm. Daartoe behoort ook de communicatie. Vanuit de provincie zal hierin actief worden geparticipeerd. Vervolg Bijlagen 1. Petitie rond WTS aan het Rijk. 2. Brief aan de minister-president 3. Kamerbrief vanuit EZ 6/7

7 Gedeputeerde Staten van Noord Brabant, de voorzitter, de secretaris, prof. dr. W.B.H.J. van de Donk mw. ir. A.M. Burger Opdrachtgever: Noud Derks, projecten en vastgoed 7/7