NOTULEN VERGADERING GEMEENTERAAD UTRECHT

Transcriptie

1 NOTULEN VERGADERING GEMEENTERAAD UTRECHT 20e vergadering 11 oktober 2007, ochtend Openbare vergadering van de Gemeenteraad, gehouden op donderdag 11 oktober 2007 te uur. Voorzitter: mevrouw mr. A.H. Brouwer-Korf. Tegenwoordig zijn de leden: Aydemir, Beerlage, mevr. Bikker, mevr. De Bondt, mevr. Bottse, mevr. Bouazani, mevr. Boudewijns, mevr. Van den Broek, Çavuşoğlu, Van Corler, mevr. Dibi, Van Ditmarsch, Engbers, Eggermont, Essousi, Geldof, Gravesteijn, mevr. Van Iperen, Isabella, Jansen op de Haar, Kleuver, Van der Marel, mevr. Monnink, mevr. Mos, mevr. Mossel, Oldenborg, mevr. Oskam, mevr. Peetoom, Ravesteijn, Rietkerk, mevr. Van Rooij, mevr. Sarolea, mevr. Schell, mevr. Schipper, Schipper, mevr. Schuring, Smid, Taskan, Van den Tooren, Verhoef, mevr. Wigny, mevr. Willemsen en Zwanenberg. Tevens zijn de wethouders Bosch, Van Eijk, Giesberts, Janssen, mevr. Spit en De Weger. Griffier: drs. A.A.H. Smits, griffier. Opening der vergadering. De VOORZITTER opent de vergadering en spreekt als volgt: Dames en heren! Ik heet u hartelijk welkom en deel u mede dat met kennisgeving afwezig zijn de leden Van der Roest en Verkaik. Met het oog op de straks te verrichten stemming benoem ik als leden van het stembureau de heren Gravesteijn, Smid en Schipper.

2 Ochtendvergadering van 11 oktober De VOORZITTER stelt aan de orde: 1. Voorstel tot het doen van een aanbeveling aan de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties inzake de benoeming van de nieuwe burgemeester (Jaargang 2007, nr. 221). De VOORZITTER: Dames en heren! Op uw tafel vindt u het proces-verbaal van het centraal stembureau voor vaststelling van de uitslag van het gisteren gehouden burgemeestersreferendum. Zoals u gisteren al vernomen zult hebben, is de opkomst van minimaal 30% - vereist om het referendum geldig te laten zijn - bij lange na niet gehaald. Daarmee is het referendum ongeldig. U heeft voorts een voorstel op uw tafel gevonden. Ik ga ervan uit dat u in de gelegenheid bent geweest om daar kennis van te nemen. Conform artikel 31 van de Gemeentewet zal over het voorstel schriftelijk gestemd moeten worden. Voorafgaande aan de stemming zal er nog gelegenheid zijn voor het voeren van een debat - ik neem aan dat daar behoefte aan is. Deze stemming zal plaatsvinden als het debat is beëindigd - ik ga er tenminste van uit dat de fracties er behoefte aan hebben het woord te voeren. Ik stel vast dat dit laatste inderdaad het geval is. De heer ISABELLA (voorzitter Vertrouwenscommissie): Voorzitter! De Vertrouwenscommissie is vanochtend kort bij elkaar geweest. Wij hebben daar in openheid gesproken over het doen van een technisch voorstel aan de gemeenteraad. Als vertrouwenscommissie hebben wij nadrukkelijk geen voorkeur willen uitspreken voor een van beide kandidaten. Er ligt nu een technisch voorstel op de tafels van de raadsleden. In het voorstel hebben wij de heer A. Wolfsen op de eerste plaats en de heer R.J.J.M. Pans op de tweede plaats gezet, waarbij de uitslag van het ongeldige referendum leidend is geweest. Voor de aanwezigen op de tribune en voor de mensen die via internet deze vergadering volgen, zal ik het voorstel voorlezen. De Vertrouwenscommissie benoeming burgemeester spreekt geen voorkeur uit voor een van beide kandidaten, maar stelt uw gemeenteraad, louter om besluitvormingstechnische redenen, voor het volgende te besluiten: 1. gelet op het bepaalde in artikel 61, vijfde lid van de Gemeentewet en de uitslag van het burgemeestersreferendum, aan de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties de aanbeveling te doen bij de Kroon voor te dragen als de nieuw te benoemen burgemeester van Utrecht: * als eerste: de heer A. Wolfsen * als tweede: de heer R.J.J.M. Pans 2. de minister te verzoeken de benoeming te doen ingaan op 1 januari Als voorzitter van de Vertrouwenscommissie rest mij beide kandidaten te bedanken en onze grote waardering uit te spreken voor de inzet van beide kandidaten. Het is nu aan de raad om een besluit te nemen. Mevrouw VAN IPEREN (PvdA): Voorzitter! Ik wil mijn bedrage graag beginnen met het uitspreken van complimenten aan de kandidaten. Zij hebben het burgemeestersreferendum aangedurfd en zij hebben in de afgelopen weken waanzinnig hun best gedaan om de Utrechters te leren kennen en aan de Utrechters te laten zien wie zij zijn. Ik wil ook mijn excuses aan de kandidaten maken. Excuses voor het feit dat de discussie naar buiten niet veel verder kwam dan: twee PvdA-mannen van rond de vijftig in een zwart pak, dat is toch geen keuze? Wij en de Utrechters die jullie hebben leren kennen, weten wel beter. Jullie zijn twee heel verschillende persoonlijkheden, met een totaal verschillende bestuursstijl. Jullie deden mee met de spelregels die de gemeenteraad had opgesteld - de één wat liever dan de ander, dat weet je uiteindelijk nooit. Maar jullie deden mee met die spelregels; die hadden jullie te slikken. Mevrouw MOSSEL (Groep Mossel): Voorzitter! Ik vind het heel keurig dat de PvdA-fractie haar excuses aanbiedt, maar is het niet meer op zijn plaats om eerst excuses aan te bieden aan de Utrechtse bevolking, die in dit feest is meegetrokken?

3 Ochtendvergadering van 11 oktober Mevrouw VAN IPEREN (PvdA): Ik kom daar in mijn betoog nog op terug. De PvdA-fractie stond voor dit referendum. Wij wilden de beste burgemeesterskandidaat en de beste burgemeester voor Utrecht. Voor ons was dat iemand die het best voldoet aan de basiseisen die gesteld worden aan een burgemeester, iemand waar bewoners iets over te zeggen hebben en ook iemand die zijn nek durft uit te steken en een burgemeestersreferendum aandurft. Wij moeten nu concluderen dat de bewoners niet op deze keuze zaten te wachten. Mijn buurvrouw sprak mij aan en zei: Frauke, het lijken mij echt twee prima kandidaten, maar waarop moet ik nu baseren of zij echt die goede burgemeester zullen zijn? Ik vind dat jullie als gemeenteraad die keuze moeten maken. Ik ga niet stemmen. Zo heb ik meer mensen gesproken. En de cijfers laten het ook duidelijk zien: het referendum is mislukt. Minder dan 10% opkomst, dat is een drama. De mensen zaten niet op deze keuze te wachten. De PvdA zal dan ook niet meer voor een burgemeestersreferendum gaan, zolang het niet anders gaat dan op de manier die Utrecht gekozen heeft. Wij wilden een meer open referendum, maar wettelijk gezien is dat niet mogelijk. En het blijkt dat mensen een referendum in deze vorm ook niet willen. Dus dan moeten wij het gewoon niet meer doen. Als gemeenteraad moeten wij nu wel onze verantwoordelijkheid nemen en een nieuwe burgemeester voordragen; dat zijn wij aan Utrecht en de Utrechters verplicht. De raad moet nu kiezen. De PvdA-fractie zal hierbij de uitgesproken voorkeur van de mensen die wél naar de stembus zijn gegaan zwaar laten meewegen. Mevrouw MOS (GroenLinks): Voorzitter! Om te beginnen dank ik beide kandidaten, die de moed hebben gehad met elkaar de strijd aan te gaan. Met een opkomst van slechts 9,36% is het burgemeesterreferendum dramatisch verlopen. Voor GroenLinks-Utrecht is het duidelijk: dit was eens, maar nooit weer. Onze les is dat voor een burgemeestersreferendum een breder draagvlak in de raad nodig is dan de kleine meerderheid waarmee wij tot dit referendum besloten. Onze inzet was om meer openheid en ruimte te maken voor vernieuwing in de achterkamertjesprocedure voor de benoeming van een nieuwe burgemeester. Maar dat is uitgelopen op een fiasco. Ik vind dat buitengewoon spijtig - spijtig voor de kandidaten en voor de mensen met een hart voor de democratie. De mensen hebben mij aangesproken en vertelden mij dat zij voor het eerst in hun leven niet gingen stemmen, omdat zij tegen dit referendum zijn. Wij vinden het buitengewoon spijtig dat wij mensen in een ongemakkelijk pakket hebben gebracht. De opkomst is tekenend. Een gedegen evaluatie is op haar plaats. Overigens danken wij alle mensen die wél zijn gaan stemmen. De heer SMID (CDA): Voorzitter! Ik hoorde mevrouw Mos zeggen: eens maar nooit weer. Mevrouw Van Iperen zei zo-even: geen burgemeestersreferendum meer. Wat is de conclusie van de GroenLinksfractie? Mevrouw MOS (GroenLinks): Mijn conclusie is dat GroenLinks-Utrecht weer teruggaat naar het landelijke standpunt van GroenLinks. Dit betekent dat wij voorstander zijn van referenda - met name correctieve referenda - over onderwerpen, maar dat wij niet meer gaan voor referenda over personen. Moet de procedure dan opnieuw? Nee. De niet-stemmers en de blanco stemmers hebben aangegeven dit referendum niet te zien zitten, ofwel vanwege de geboden opties -PvdA-1 of PvdA-2-, ofwel omdat zij vinden dat de gemeenteraad zijn eigen verantwoordelijkheid moet nemen. Onder de nietstemmers ben ik maar weinig mensen tegengekomen die de geschiktheid van de kandidaten ter discussie stelden. De lage opkomst vertalen wij dan ook niet als: geen draagvlak voor de kandidaten. Die lage opkomst verstaan wij als: dit referendum willen wij niet. Ondanks de lage opkomst geeft de uitslag van het referendum wel een duidelijke richting aan: 60% kiest voor Wolfsen, 23% kiest voor Pans. De GroenLinks-fractie is blij met deze richting. Wij zetten Wolfsen graag op één bij de aanbeveling aan de minister - Wolfsen is een mensenmens met een uitstekende visie op het gebied van openbare orde en veiligheid. Wij hebben er vertrouwen in dat hij Utrecht als sociale en tolerante stad goed zal leiden. Mevrouw VAN DEN BROEK (VVD): Voorzitter! Dit is niet helemaal hoe ik mij laatste speech in deze raad had voorgesteld. Ik ben met tranen naar deze raad gekomen, moet ik zeggen.

4 Ochtendvergadering van 11 oktober Utrecht verdient de beste burgemeester. Zonder meer. Dat hebben wij altijd aangegeven. Daarop hebben wij al onze keuzes rond het referendum gebaseerd. Het is een vreemde keuze geweest van de PvdA-fractie om zo graag dit referendum te willen. Het volgen van de GroenLinks-fractie in die keuze heb ik echt nooit begrepen. Hoe kan het dat je zo durft te experimenteren met zo n belangrijk persoon voor de stad Utrecht? Ik snap dat nog steeds niet. Ik snap ook niet dat de PvdA landelijk het gekozen burgemeesterschap om zeep helpt en in een nieuw regeerakkoord werkelijk geen enkele regel besteedt aan vernieuwing in de bestuurscultuur, terwijl de PvdA in deze stad denkt: zo n referendum, dat doen we lekker even. Maar zo is het natuurlijk niet. Het referendum heeft 46,00 per stem gekost. Dat is toch idioot? Daar kunnen we zo veel andere goede dingen mee doen. Maar de hoge kosten zijn niet eens het ergste. Er zijn twee kandidaten op pad gegaan om ja, om wat? Om de stad te leren kennen. De beide kandidaten hebben hard gewerkt; daar ben ik van overtuigd. Wij willen niets ten nadele van deze personen zeggen. De VVD-fractie heeft het heel moeilijk gehad in deze procedure. Wij hebben op een bepaald moment geaccepteerd dat de meerderheid van de raad (het was inderdaad een nipte meerderheid) dit referendum wilde en wij hebben geparticipeerd in de Vertrouwenscommissie. Achteraf kijk ik af en toe meewarig terug en vraag ik mij af of ik niet persoonlijk mijn excuses aan de stad zou moeten aanbieden voor het feit dat ik toch meegewerkt heb in het proces rond het burgemeestersreferendum. Een van de kandidaten heeft zeer terecht aangegeven: dit referendum gaat in feite nergens over; de procedure zou moeten worden opengebroken. De reactie van de VVD-fractie daarop was: als zelfs een kandidaat aangeeft dat dit referendum eigenlijk geen goede keus is, dan moeten wij daar op terugkomen. Welnu, dat debat hebben wij gehad en dat verliep bijna schandalig, zou ik willen zeggen. Op het eind van dat debat gaf de burgemeester aan dat wat wij willen niet mogelijk is. Overigens hebben wij de argumentatie daarvan nog steeds niet op papier. Wij hebben die argumentatie maar aan de minister gevraagd; wij wachten nu op het antwoord van de minister. Ook wij hebben het nagevraagd bij allerlei topjuristen, die ons vertelden dat wij op dat moment het referendum wel degelijk hadden kunnen stoppen - dat iets nog nooit gebeurd is, wil niet zeggen dat het niet kan. De opkomst van het referendum was dramatisch. Het is te voorspellen wat de mensen die wel hebben gestemd vonden. Maar het is absoluut niet te zeggen -hoe graag wij dat ook zouden willen- wat meer dan 90% van de mensen die niet zijn gekomen eigenlijk vinden. Veel mensen hebben mij gebeld en veel mensen hebben aangegeven dit referendum echt niet te zien zitten. Er zijn dus ook mensen niet gekomen om dit laatste aan te geven. Wat ons betreft blijft er maar een keuze over: luisteren naar de mensen die wel hebben gestemd. Wij willen niets ten nadele zeggen van de heren Wolfsen en Pans. De Vertrouwenscommissie had de opdracht twee geschikte kandidaten te vinden. Dat zij geschikt zijn, daar sta ik als lid van de Vertrouwenscommissie nog steeds achter. Maar de VVD-fractie vindt dat iedere nieuwe burgemeester een eerlijke, goede start verdient. Een referendum is geen goede start. Ik ben dan ook heel blij dat enkele partijen nu aangeven een referendum als het onderhavige niet meer te willen. Mede namens de SP-fractie dien ik een amendement in, waarin wij de raad verzoeken aan de ministier te adviseren een nieuwe procedure te starten. De VOORZITTER: Dames en heren! Door mevrouw Van den Broek is het volgende amendement ingediend. Amendement 34 Nieuwe benoemingsprocedure De gemeenteraad van Utrecht bijeen op 11 oktober 2007 ter bespreking van de aanbeveling aan de minister BZK inzake benoeming burgemeester Constaterende dat: - de opkomst van het burgemeestersreferendum is uitgekomen op 9,3%; - de in artikel 61, lid 5, sub c van de Gemeentewet vastgestelde vereiste opkomst van 30% dus niet is gehaald - de uitslag van het referendum daarom conform artikel 61, lid 5 van de Gemeentewet door de Raad niet bij de aanbeveling mag worden betrokken

5 Ochtendvergadering van 11 oktober bij raadsvoorstel tot het houden van een burgemeestersreferendum bij kanttekening 2.2. is opgenomen dat als de opkomst zodanig laag is, de raad moet concluderen dat bij de bevolking geen enkel draagvlak is voor de voorgedragen kandidaten en moet overwegen een nieuwe benoemingsprocedure te starten. Besluit tot wijziging van 1. als volgt Gelet op het bepaalde in artikel 61, lid 5 van de Gemeentewet en de uislag van het burgemeestersreferendum, aan de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties adviseren een nieuwe procedure te starten. Schrappen 2. Dit amendement is ondertekend door mevrouw Van den Broek en de heer Schipper. De heer SCHIPPER (SP): Voorzitter! Voorafgaand aan het referendum heeft de SP-fractie diverse scenario s de revue laten passeren over mogelijke uitslagen. Daarbij ging de meeste aandacht uit naar de scenario s met een opkomst onder de 30% - dus een ongeldig referendum. Wat er gisteren is gebeurd, heeft onze zwartste inschattingen nog ruim overtroffen. Een opkomst van nog geen 10%. De winnaar heeft het mandaat van 6% van de Utrechters, de verliezer heeft het mandaat van 2% van de Utrechters. Ongetwijfeld hebben de thuisblijvers verschillende redenen voor hun keuze. Die zijn wellicht belangwekkend om te evalueren. Wij willen dan ook graag verzoeken om dit eens wat nader te bekijken. Maar een zo vernietigend oordeel van de bevolking over de referendumprocedure en een zo gering draagvlak voor een nieuwe burgemeester kunnen wij als volksvertegenwoordiging niet negeren, ook al zijn wij als SP-fractie altijd tegen dit referendum geweest. Mevrouw VAN IPEREN (PvdA): Voorzitter! Ik hoorde de heer Schipper zeggen dat de beide kandidaten zo weinig mandaat hebben van de bevolking. Maar hoe zit het dan met het mandaat in de normale benoemingsprocedure, waarin de vertrouwenscommissie een en ander regelt en direct een voordracht doet? De heer SCHIPPER (SP): Mevrouw Van Iperen, wij hebben op dit moment niets beters. Het was ofwel de procedure die wij nu hebben gevolgd, ofwel de ouderwetse procedure. Wij vinden dat ook de ouderwetse procedure geen schoonheidsprijs verdient, maar die is wel veel beter dan de procedure waarvoor wij nu gekozen hebben. Op grond van de ouderwetse procedure maakt de gemeenteraad een keuze, en wij hebben tenminste nog een mandaat van ongeveer 54% van de kiezers. Mevrouw VAN IPEREN (PvdA): Hoe heeft de heer Schipper dan de campagnes van de kandidaten gewaardeerd? De VOORZITTER: Ik kan mij voorstellen dat de heer Schipper daar nog op ingaat. Het is ook wel prettig om een spreker niet uit zijn verhaal te halen. Na afloop van dat verhaal kan men altijd nog vragen stellen aan de betrokken spreker. De heer SCHIPPER (SP): Voorzitter! Ik wil wel even kort ingaan op de vraag van mevrouw Van Iperen. De mensen hebben hun best gedaan. Wij hebben bijvoorbeeld de heer Wolfsen horen zeggen: ik heb tot gisteren geprobeerd iedereen het stembureau in te krijgen. Hij zei ook dat de mensen die hij gesproken heeft, overtuigd van hem waren. Maar dat zijn er m.i. toch niet voldoende geweest. Wij hadden de hoop dat de kandidaten hun geringe mandaat ook zelf zouden inzien en zouden zeggen: op deze manier kan ik er niet aan beginnen. Dat is echter niet gebeurd. Naar de mening van mijn fractie is het daarom de taak van de gemeenteraad om het oordeel van de bevolking door te geven aan de minister. De Vertrouwenscommissie heeft de twee kandidaten geselecteerd op geschiktheid en de raad heeft gezegd niet aan het oordeel van de Vertrouwenscommissie te willen tornen. Het advies aan de minister moet volgens ons dan ook luiden: de heren Pans en Wolfsen waren volgens ons geschikte kandidaten, maar de Utrechtse bevolking heeft ons teruggefloten; er zit niets anders op dan een nieuwe procedure te beginnen, maar alstublieft geen referendum meer.

6 Ochtendvergadering van 11 oktober Mevrouw VAN IPEREN (PvdA): Voorzitter! Ik hoor de heer Schipper aan de ene kant zeggen dat hij een evaluatie wil, om erachter te komen waarom mensen niet daar de stembus zijn gegaan. Maar aan de andere kant geeft hij aan dat die evaluatie eigenlijk niet nodig is, omdat hij het antwoord al weet: de mensen willen de twee kandidaten niet. Waarop baseert hij dit laatste? De heer SCHIPPER (SP): Ik baseer dat op de opkomst. Via die opkomst heeft de bevolking gezegd: wij willen geen referendum. Maar als de heer Wolfsen of de heer Pans de bevolking hadden kunnen overtuigen van hun kwaliteiten, dan hadden zij de bevolking het stemlokaal ook wel ingekregen. Dit laatste is echter niet gebeurd. Mevrouw MOS (GroenLinks): Voorzitter! De heer Schipper is het toch wel met mij eens dat als 90% van de bevolking niet komt opdagen, dat niet wil zeggen dat 90% tegen de heer Wolfsen en de heer Pans is. Dat zijn toch twee verschillende dingen? De heer SCHIPPER (SP): Ik heb in mijn betoog gezegd dat er ongetwijfeld diverse redenen ten grondslag liggen aan het wegblijven van mensen. Maar aan de andere kant: als de campagnes van de heren Pans en Wolfsen dermate goed waren geweest, dat zij de Utrechters hadden kunnen overtuigen van hun kwaliteiten, dan waren de Utrechters wel gaan stemmen. Nogmaals: wij willen dus geen referendum als het gisteren gehouden referendum meer. Voorzitter! U hebt gezegd dat de procedure rond het referendum niet stopgezet kan worden. Wij hebben samen met de VVD-fractie gevraagd om de argumentnatie van de door u genoemde topjuristen op schrift te krijgen. Ook de VVD-fractie heeft middels een open brief om die argumentatie gevraagd. Er is o.i. geen reden om die argumentatie geheim te houden. De VOORZITTER: Ik merk op dat ik in de raad gemeld heb wat de redenen waren. Ik wist niet dat er een officieel verzoek om de argumentatie is gekomen. Wat ik gezegd heb, kunt u letterlijk op schrift krijgen. De heer SCHIPPER (SP): Voorzitter, dank u wel. Wij zien het betrokken stuk graag tegemoet. Mijn fractie steunt vanzelfsprekend het zojuist door de VVD-fractie ingediende amendement. De heer SMID (CDA): Welke gevolgen heeft het amendement voor de procedure die nu gevolgd wordt? Wat garandeert dat een nieuwe procedure de burgemeester oplevert die de SP-fractie wenst? De heer SCHIPPER (SP): De burgemeester die wij wensen is waarschijnlijk nog een heel eind bij ons vandaan. Ik heb net al aangegeven: wij hebben deze procedure geprobeerd en het is mislukt. Er is geen draagvlak bij de bevolking. Wij moeten nu dus teruggrijpen op wat er is. Er zit niets anders op. Wij zijn de volksvertegenwoordiging. De bevolking heeft aangegeven: dit is het niet, de kandidaten hebben geen mandaat. Dus wij zullen de procedure opnieuw moeten doen. Dat geeft de mensen die nu niet hebben gesolliciteerd de gelegenheid om dit alsnog te doen. De heer SMID (CDA): Voorzitter! Deze week is het de week van de democratie. De publieke omroepen besteden er uitgebreid aandacht aan. Via radio, TV, internet en publieke debatten wordt het begrip democratie tegen het licht gehouden, gewogen en herontdekt. Volgens sommigen vormt het referendum een waardevolle aanvulling op het democratisch bestel zoals wij dat kennen. De CDA-fractie heeft daar altijd al vraagtekens bij gezet - zowel lokaal als landelijk; wat dat betreft is er maar één CDA. Gisteren hebben de kiezers met de stilte in de stemlokalen hun stem verheven tegen het referendum. Hun boodschap is klip en klaar: aan zo n referendum doen wij niet mee. Het is al gezegd: in feite is het burgemeestersreferendum in feite de duurste opiniepeiling die wij ooit gehouden hebben, met bovendien een ongeldige afloop. Dat moet een zorg zijn voor de partijen die voor het referendum hebben geijverd. Maar ook de CDA-fractie trekt zich dit aan, omdat het niet goed is voor het aanzien van ons stadsbestuur.

7 Ochtendvergadering van 11 oktober In elk geval is de conclusie helder: het referendum is ongeldig geworden en telt voor onze fractie dus niet meer mee in onze afwegingen. Het is nu aan de raad. De raad zal ook goed moeten evalueren hoe een en ander zo gelopen is en hoe het zo ver heeft kunnen komen. De raad zal hier lessen uit moeten trekken. Vanochtend hebben wij al twee lessen gehoord. Voorzitter, u wordt vanochtend in de krant geciteerd. U zou de lokale fracties passiviteit tijdens de campagne verwijten; het zou anders zijn gegaan als de lokale fracties voor debat gezorgd hadden, door te reageren op inhoudelijke voorstellen van de kandidaten. Wij kunnen dat natuurlijk bij de evaluatie meenemen, maar wij willen graag nu al weten wat u bedoelde met die passiviteit. Wat had u dan eigenlijk verwacht van de fracties? Het referendum heeft tot krassen geleid. Ten eerste een kras in het vertrouwen van de kiezers. Door massaal weg te blijven, hebben de Utrechters laten zien dat zij bij een referendum ook echt iets te kiezen willen hebben. Kiezers zijn niet de pionnen, maar de spelers in het spel. Niets is ook moeilijker om het vertrouwen van de kiezers nu te herstellen. Ten tweede heeft het referendum geleid tot een kras op de burgemeestersfunctie, op de burgemeestersketting. De nieuwe burgemeester zal altijd verbonden blijven met dit mislukte referendum. Het was toch veel beter geweest als de nieuwe burgemeester zich gesteund had kunnen voelen door een meerderheid van de kiezers. Dit betekent dat de nieuwe burgemeester - wie dat ook wordt - een extra krachtsinspanning moet leveren om de Utrechters voor zich te winnen. Er is nu sprake van een valse start en dat is jammer. De kras op de ketting moet snel worden weggepoetst. Mevrouw VAN IPEREN (PvdA): Voorzitter! De heer Smid stelt dat de nieuwe burgemeester begint met een achterstand. Hoe kijkt hij tegen aan tegen het feit dat zij de stad al hebben leren kennen? Beginnen de burgemeesterskandidaten richting de stad juist niet met een voorsprong? De heer SMID (CDA): Ik wil het eigenlijk heel simpel houden. Het referendum is mislukt. Ik wil daar niet allerlei voordelen bij verzinnen. Het is een unieke procedure geweest, maar mevrouw Van Iperen heeft zelf al aangegeven dat de procedure niet is verlopen zoals wij gewenst hadden. Mevrouw PEETOOM (Leefbaar Utrecht): Mevrouw de voorzitter! Ik wil even mijn verbazing uitspreken over de PvdA-fractie. De PvdA-fractie had bijna haar excuses aangeboden over het referendum, maar probeert nu alsmaar om er toch maar iets in te leggen wat wij als positief moeten zien. Mijn verbazing stijgt met de minuut. Mevrouw SAROLEA (SP): Voorzitter! Ik wil daar heel graag bij aansluiten. Ik zit mij hier vreselijk op te winden over de partijen die dit referendum hebben gewild. Het minste wat zij kunnen doen, is excuses aanbieden aan de bevolking, in plaats van excuses aan de kandidaten voor het feit dat zij verkeerd zijn geciteerd of niet goed over zijn gekomen. Er zouden excuses moeten worden aangeboden aan de bevolking. Er is hier EUR 1 miljoen verkwanseld. Het minste wat de betrokken partijen kunnen doen, is tegen de bevolking zeggen: Sorry, wij hebben dit van tevoren verkeerd ingeschat. Mevrouw VAN IPEREN (PvdA): Mijn vraag richting de heer Smid ging niet over het referendum - over het referendum ben ik duidelijk geweest: dit was eens, maar nooit weer. Mijn vraag ging over de burgemeesterskandidaten. Ik vind dat hen onrecht is aangedaan en daarvoor heb ik ook mijn excuses aangeboden. Maar zij zijn wel degelijk de stad ingegaan en hebben de mensen leren kennen. Ik vind dat zij als persoon niet met een achterstand beginnen. Het feit dat het referendum zo n lage opkomst heeft gehad, moeten wij ons als raad aanrekenen en als partij doen wij dat ook zeker. Het is duidelijk: wij hebben onze nek uitgestoken, wij hebben geprobeerd onze bewoners bij de zaak te betrekken. Maar die zitten daar niet op te wachten. Excuses, wij gaan dit niet meer doen. Daar zijn wij heel gemakkelijk in. Mevrouw MOSSEL (Groep Mossel): Voorzitter! Ik heb de PvdA-fractie gevraagd of er niet gewoon excuses aan de bevolking gemaakt kunnen worden. Maar nee, de PvdA-fractie jankt over dit en over dat en over wie wat verkeerd heeft gedaan. De PvdA-fractie is alleen maar bezig de boel op te poetsen. Ik wil hier gewoon tegen de bevolking zeggen: Sorry mensen, wij hebben het verziekt; het referendum heeft EUR 1 miljoen gekost, maar wij zullen voortaan beter opletten. Iedereen mag zich daarbij aansluiten.

8 Ochtendvergadering van 11 oktober De heer SMID (CDA): Voorzitter! De CDA-fractie had zich bij die laatste opmerking al aangesloten. Wij vinden het mislukken van het referendum erg voor het aanzien van het stadsbestuur als geheel en voor de startende burgemeester, die het vertrouwen en het gezag weer zal moeten herwinnen. De CDA-fractie is ervan overtuigd dat beide kandidaten de kwaliteiten hebben die een burgemeester van onze stad nodig heeft. Wij gingen voor de beste burgemeester. Vier weken geleden zaten wij hier bij elkaar en hebben wij beide kandidaten geschikt en gekwalificeerd bevonden. Dat is voor ons niet veranderd in de afgelopen vier weken. Doordat het referendum nu ongeldig is, is er geen legitimatie vanuit de kiezers voor een van de beide kandidaten, dus daarom is het nu weer aan ons om een beslissing te nemen. De CDA-fractie steunt de voordracht. De fracties van VVD en SP stellen bij amendement voor om een nieuwe procedure te starten. En als het referendum een zo dramatische uitkomst heeft, dan moet je die optie zeker meewegen - opnieuw beginnen en een keuze maken op basis van de klassieke, ouderwetse methode. Maar wat krijg je dan? Wij zijn bang dat je dan als gemeente Utrecht wel heel duidelijk laat zien dat je niet mans genoeg bent om je eigen boontjes te doppen. Wij laten het in dat geval toch aan de minister van BZK over. En dat wil de CDAfractie niet. Wij zitten hier als gemeenteraad om de stad te besturen en om onze verantwoordelijkheid te nemen. Mevrouw VAN DEN BROEK (VVD): Voorzitter! De heer Smid stelt dat het overlaten van de beslissing aan de minister de raad minder mans maakt. Het spijt mij inderdaad dat de wet zo in elkaar zit, dat wij aan de minister moeten adviseren en dat de minister uiteindelijk een keuze moet maken. Maar nogmaals: zo zit het juridisch nu eenmaal zo in elkaar. Als wij het zelf hadden kunnen doen, dan hadden wij dat met liefde gedaan. De heer SMID (CDA): Oké. Het is aan ons om de stad te besturen en vandaag een beslissing te nemen. Wij moeten onze wonden likken en uiteindelijk weer aan het werk. Wij hebben steeds beklemtoond dat een opkomst van minimaal 30% een keiharde spelregel is. Daar gaan wij ook niet aan tornen. Dat zou ook niet netjes zijn tegenover de bewoners van Utrecht die hebben aangegeven dat zij de keus aan de gemeenteraad overlaten of om een andere reden niet zijn gaan stemmen (er zijn veel redenen om niet te gaan stemmen, net zoals er veel redenen zijn om wel te gaan stemmen). Wij hebben inderdaad de unieke gelegenheid gehad om beide burgemeesterskandidaten wat beter te leren kennen in de campagne, in de media en in de debatten. Wij hebben genoeg gezien om vandaag een keuze te kunnen maken. De CDA-fractie zal dat vandaag ook doen. Ieder maakt in dezen zijn eigen afweging. Wie ook onze nieuwe burgemeester wordt, wij zien uit naar een goede samenwerking en wens de betrokkene veel succes. Dank aan de twee kandidaten en de overige kandidaten die hebben meegedaan en die hun nek in het openbaar hebben uitgestoken. Ik begin mijn betoog met een opmerking over de week van de democratie. Het motie van die week is: Wij zijn de baas. Dat moge zo zijn, maar ook onze gemeenteraad zal het vertrouwen en het gezag weer moeten terugwinnen bij de bevolking. Ik wens ons allen daar sterkte mee. Mevrouw VAN ROOIJ (D66): Voorzitter! Het referendum is een fiasco geworden. Dat is al door iedereen gezegd en de D66-fractie kan dat alleen maar beamen. Dit halfslachtige compromis, helaas het maximale wat binnen de wet mogelijk was, doen wij niet nog een keer. Dat hebben wij al eerder uitgesproken en dat herhalen wij nog een keer. Wij houden ons nu aan de met elkaar gemaakte afspraken. De raad is nu aan zet om een voordracht aan de minister te doen. Het verzoek dat wordt gedaan in het door mevrouw Van den Broek ingediende amendement is op zichzelf terecht. Maar als wij dat amendement volgen, negeren wij wel de kiezers die wél naar de stembus zijn gegaan. Dat vinden wij toch nog een heleboel meer dan de huidige procedure Mevrouw VAN DEN BROEK (VVD): Maar hoe moeten wij dan omgaan met de 90% van de kiesgerechtigden die niet naar de stembus is gekomen? Dat is natuurlijk een heel hoog aantal.

9 Ochtendvergadering van 11 oktober Mevrouw VAN ROOIJ (D66): Dat klopt. Maar mensen zijn wél gegaan. Wij moeten nu onze verantwoordelijkheid als raad nemen. Wij hebben met elkaar afgesproken dat als de 30% niet gehaald wordt, het referendum ongeldig is en de raad dan beslist, met respect naar de mensen die wel gestemd hebben. Zo kijken wij er nu naar en zo doen wij het. De heer OLDENBORG (Leefbaar Utrecht): Voorzitter! Misschien praten wij hier wel over niets, want ik heb begrepen dat de minister vanmiddag met een verklaring komt over ons referendum - dus misschien grijpt ze weer in en is deze hele discussie zinloos. De CDA-fractie zei het al: het is de week van de democratie. De Utrechtse burgers hebben daar goed gebruik van gemaakt, want zij hebben de raadsmeerderheid een duidelijke les in democratie gegeven. Dit is democratie op zijn Utrechts, mijnheer Engbers - u zei dat een aantal weken geleden, en dat is het inderdaad. De Utrechters hebben laten zien dat zij niet meedoen aan een kaartspel met gestoken kaarten. Er zal ongetwijfeld een hele discussie komen over wat het betekent als de kiezers thuisblijven en wat het betekent als mensen blanco stemmen. Gisteravond zag ik op televisie dat de definitie van blanco stemmen door de PvdA en door één van de kandidaten (de heer Wolfsen) nu ook wordt toegepast op de thuisblijvers. Daar zullen wij het bij de evaluatie dan maar eens over hebben. Eén ding is duidelijk: de Utrechters hebben heel duidelijk gesproken. De raad heeft de kans gehad de procedure te stoppen. Een drietal fracties hebben daarvoor de mogelijkheid geboden. Ingrijpen van de burgemeester en de minister maakte dat nog even wat lastiger, maar wij zullen in de toekomst zien of de daarbij gehanteerde argumentatie inderdaad juist is geweest. Nu die kans om de procedure te stoppen door de raadsmeerderheid niet gepakt is, is er voor Leefbaar Utrecht maar één conclusie mogelijk: de raad heeft zijn eigen gifbeker gecreëerd en wij zullen die nu ook tot de bodem moeten leegdrinken. Daarbij hebben wij één troost. Elke nieuwe burgemeester in deze stad had tot nu toe nooit meer draagvlak dan 45 - te weten het aantal leden van de gemeenteraad. Die gemeenteraad kan dan wel gekozen zijn met mandaat, maar uiteindelijk ging het maar om 45 mensen. Beide kandidaten hebben aanmerkelijk meer stemmers verzameld dan welke burgemeester ooit in deze stad. Misschien mag dat een schrale troost zijn. Ons standpunt over de uitslag van het referendum was van begin af aan helder. Ik heb ooit gezegd: als er vijf mensen komen stemmen en drie zijn er voor kandidaat A en twee zijn er voor kandidaat B, dan wint A, ongeacht of het referendum geldig is of niet. Wel zijn wij heel belangstellend naar de uitvoering van de plannen zoals die tijdens de campagne naar voren zijn gekomen. Dat kan volgens mij nog heel interessante discussies in het college opleveren over wie nu waar over gaat. Maar dat zullen wij ongetwijfeld in de toekomst zien. Mevrouw SAROLEA (SP): Voorzitter! Ik heb toch een vraag aan de heer Oldenborg. Ik heb advertenties van zijn partij in de krant gezien, waarin de mensen werden opgeroepen niet te gaan stemmen. Mensen die dit heel serieus hebben opgepakt, zijn dus niet gaan stemmen. Maar nu hoor ik de heer Oldenborg zeggen dat hij de mensen die wél zijn gaan stemmen, heel serieus neemt. Hoe moeten wij dit nu interpreteren? De heer OLDENBORG (Leefbaar Utrecht): Van tevoren heb ik heel duidelijk gemaakt hoe de Leefbaar Utrecht-fractie hier in stond. Vanaf de eerste dag dat er over het houden van een referendum gesproken is, hebben wij gezegd dat dit referendum een fopspeen is. maar ik heb ook vanaf de eerste dag gezegd: als de raad democratisch besluit dit referendum te laten doorgaan, dan zullen wij ons aan de daarvoor geldende spelregels moeten houden. Ik had het graag anders gezien, maar uiteindelijk ligt er een democratisch besluit. En ook bij een gemeenteraadsverkiezing is het altijd nog zo: al komt maar 10% van de kiesgerechtigden op, dan bepaalt die 10% toch de samenstelling van de gemeenteraad. Dat geldt ook in dit geval. Kiezers moeten wij altijd serieus nemen. De kiezers die niet opkomen, geven een heel belangrijk signaal. Men kan van mij niet verwachten dat ik verbaasd ben over dit signaal. Maar uiteindelijk heeft deze raad een besluit genomen en moeten wij daar de consequenties uit trekken. Dat geldt ook voor ons, want wij zijn net zo goed gebonden aan een democratisch besluit van deze raad. Het is niet anders, maar zo werkt de democratie.

10 Ochtendvergadering van 11 oktober De heer RIETKERK (ChristenUnie): Voorzitter! De fractie van de ChristenUnie ziet de uitslag als een nee tegen het referendum, maar op zichzelf niet gericht tegen de kandidaten. Wel is de uitslag van het referendum een uitspraak tegen de raad, die de weg van het referendum gekozen heeft. De uitslag valt natuurlijk extra zwaar terug op de drie partijen die het referendum met een kleine meerderheid hebben doorgezet. Het is jammer dat het zo is gelopen, maar wij moeten wel verder. Wij pleiten wel voor een verontschuldiging van de gemeenteraad aan het adres van de bevolking. Zoals het nu gegaan is, had het niet mogen gebeuren. Ik sluit mij aan bij het pleidooi van de CDA-fractie voor het houden van een evaluatie, om op die manier op een grondige manier aan de bevolking door te geven dat het zo niet moet. Nogmaals: wij menen niet dat de uitslag van het referendum een motie van wanttrouwen is tegen de kandidaten. Daarom zijn wij van mening dat de heer Wolfsen in de nu te volgen procedure de beste kandidaat is voor het burgemeesterschap van Utrecht. Maar wij geven de heer Pans complimenten voor het feit dat hij de meest levendige kandidaat was. Ook met hem als burgemeester zouden wie best blij geweest zijn, maar wij kiezen toch liever voor de heer Wolfsen, omdat hij naar onze mening dichter bij de mensen staat. De heer VERHOEF (Burger en Gemeenschap): Mevrouw de voorzitter! Een drama, een debacle. Waarin een grote stad klein kan zijn. Toen wij startten met het praten over het referendum, hebben wij een bijdrage geleverd. Wij hebben ons boerenverstand gebruikt - dat komt waarschijnlijk doordat wij van de overkant van het kanaal komen, want daar wonen nog steeds boeren. Maar met je boerenverstand kom je toch verder dan met veel andere soorten intelligentie. Wij hebben gewaarschuwd voor een aantal zaken. De verliezer zal zwaar en onnodig beschadigd worden. Van het voor het referendum benodigde geld (9 ton) kunnen wij nog heel wat voorzieningen in Leidsche Rijn bouwen. De vorige twee referenda die wij in de stad gehouden hebben, waren gekoppeld aan andere verkiezingen, dus de kans dat wij voor dit nietgekoppelde referendum voldoende mensen op de been krijgen, zal heel klein zijn. Ondanks het boerenverstand dat wij geëtaleerd hebben, zijn er toch drie partijen geweest die met een meerderheid van 25 stemmen het referendum hebben doorgedrukt. Daarmee is weer eens geïllustreerd dat de macht van het getal soms doof maakt en leidt tot dwalingen. De fractie van Burger en Gemeenschap had er geen vertrouwen in dat er sprake zou zijn van een voldoende opkomst. Wij hebben een onderzoeksbureau opdracht gegeven een onderzoek te doen. Wij waren ontzettend verbaasd -en tot de dag van vandaag hebben wij het niet willen geloven- dat de uitslag van dat in april gehouden onderzoek was dat 19% van de ondervraagden zei dat ze waarschijnlijk gingen stemmen, terwijl 58% van de mensen zei dat ze zeker zouden gaan stemmen. Dit betekent dat mensen die in april zeiden dat ze zeker zouden gaan stemmen, weggebleven zijn. Een evaluatie is dus zeker gewenst. De Vertrouwenscommissie is wat negatief in de publiciteit geweest. Ik kan zeggen, zonder de vertrouwelijkheid geweld aan te doen, dat de Vertrouwenscommissie op een juiste wijze gewerkt heeft. De wijze waarop de Vertrouwenscommissie heel zorgvuldig tot een goede gekomen is, verdient een compliment. Het mislukken van het referendum ligt dan ook niet aan de Vertrouwenscommissie, maar aan de wijze waarop de burgemeestersverkiezing is gestart. Begin september stond er in NRC/Handelsblad een artikel waarin duidelijk werd dat een aantal grote partijen intensief bezig waren om kandidaten te werven en te lobbyen. Toen wij dat artikel gelezen hadden en uiteindelijk de kandidaten bekend waren, hebben wij de minister een brief gestuurd waarin wij twee vragen hebben gesteld. Onze eerste vraag was of de minister zou kunnen onderzoeken of er in Den Haag tussen de grote partijen afspraken zijn gemaakt. Onlangs hoorde ik op de radio dat de laatste vier kandidaten die overgebleven waren, allemaal PvdA ers waren. Statistisch gezien is dat bijna onmogelijk, want de PvdA is landelijk slechts een van de vele partijen, dus ook van andere partijen hadden er toch goede kandidaten naar voren moeten komen. Onze tweede vraag aan de minister was of het houden van een referendum wel een goede manier is om de goede kandidaten te krijgen. Welnu, het is nu vijf weken later, en wij hebben nog geen antwoord van de minister gekregen. De heer OLDENBORG (Leefbaar Utrecht): Voorzitter! Volgens mij had de heer Verhoef de antwoorden op zijn vragen al op het moment waarop wij hier het debat voerden over het stopzetten van de referendumprocedure. Die antwoorden heb ik u toen al gegeven.

11 Ochtendvergadering van 11 oktober De heer VERHOEF (Burger en Gemeenschap): Sinds wanneer is de heer Oldenborg minister van BZK? De heer OLDENBORG (Leefbaar Utrecht): Het is maar net welke bronnen u wilt geloven. Als u de minister liever gelooft dan uw collega s, dan moet u dat zelf weten. De heer VERHOEF (Burger en Gemeenschap): Ik geloof u wel, maar zolang u geen minister van BZK bent, kan ik niet overnemen wat u zegt. De heer SMID (CDA): Voorzitter! De heer Verhoef was ook lid van de Vertrouwenscommissie. Die commissie moest de kandidaten beoordelen en tot een oordeel over de kandidaten komen. Als ik hem nu zo hoor, dan lijkt het wel of hij helemaal terugkomt op het oordeel van de Vertrouwenscommissie. Waarom heeft de heer Verhoef de vragen die hij nu aan de minister heeft gesteld, niet op een eerder moment gesteld? Hij was toch deelnemer in het proces en niet alleen beoordelaar? De heer VERHOEF (Burger en Gemeenschap): Allereerst wil ik benadrukken dat ik op geen enkele manier iets terugneem van het werk dat de Vertrouwenscommissie heeft verricht. De Vertrouwenscommissie heeft goed werk gedaan. Inderdaad heb ik mijn vragen aan de minister niet eerder gesteld. Eigenlijk begon het met het genoemde artikel in NRC/Handelsblad. Toen dachten wij: eigenlijk is het raar dat er van andere partijen geen kandidaten hebben gesolliciteerd. Wij hebben daar toen met diverse mensen over gesproken en uiteindelijk heeft dat geresulteerd in een brief aan de minister. Als raad hebben wij afspraken gemaakt. Een van die afspraken was dat het referendum pas geldig is als er een opkomst van minstens 30% gehaald is. Gaandeweg het proces kwamen er allerlei signalen dat die 30% niet gehaald zou worden. Het gevolg was dat de mensen die misschien nog wilden gaan stemmen, ontmoedigd werden. Ik heb nog een tje gestuurd naar de andere fracties, waarin ik gevraagd heb of die er voor voelden om gezamenlijk een soort communiqué uit te geven, om in ieder geval de uitkomst van het referendum te respecteren, ook als de opkomst minder dan 30% zou zijn. Men kan dan wel zeggen dat de spelregels tijdens het proces niet veranderd mogen worden, maar die spel-regels zijn doorkruist geworden door de opiniepeilingen, waaruit duidelijk bleek dat een opkomst van 30% niet gehaald zou worden. Wat ik ook heel raar vind -zeker omdat het ging om twee kandidaten van de PvdA- is dat een minister, die toch binnen een democratisch bestel een voorbeeldfunctie zou moeten vervullen, het hele referendumproces heeft ontmoedigd, door te zeggen dat ook zij niet ging stemmen. Ik denk dat de PvdA maar eens goed in de eigen gelederen moet gaan onderzoeken of de echte PvdA ers wel echte PvdA ers zijn. Het referendum kende een opkomst van 9%. Wij vinden dat die 9% de harde kern van de democratie is. Die 9% wordt gevormd door mensen die de moeite genomen hebben om te gaan stemmen. Het niet overnemen van de resultaten van dit referendum zou een klap in het gezicht zijn van alle mensen die de moeite hebben genomen om te gaan stemmen. De uitspraak van de kiezers is duidelijk: 61% kiest voor de heer Wolfsen en 23% kiest voor de heer Pans. Volgens de kansberekening is het waarschijnlijk dat als het opkomstpercentage van 30 wel zou zijn gehaald, dit dezelfde stemverhouding zou hebben opgeleverd. Helaas was het aantal stemmers aan de overkant van het kanaal nog minder. Het is een opdracht voor de nieuwe burgemeester om daar eens te gaan kijken hoe dat komt. Wij kunnen met z n allen concluderen dat dit soort referenda geen zin hebben. Als er ooit nog een keer een referendum komt, dan moeten wij ervoor zorgen dat dit meelift met andere verkiezingen. Ik denk dat wij zeker geen burgemeester meer moeten kiezen via een referendum. Concluderend kan ik mededelen dat wij steun geven aan de uitslag van het referendum. Daarmee belonen wij in ieder geval de kiezers die de moeite genomen hebben om te gaan stemmen. Wij moeten ervoor zorgen dat deze groep niet van ons vervreemdt. Vanaf deze plaats willen wij de winnaar feliciteren en de heer Pans complimenten maken voor de moedigheid en de wijze waarop hij de campagne gevoerd heeft, en de wijze waarop hij omgaat met zijn tweede plaats. Ik wens hem veel sterkte bij het verwerken van het feit dat hij op de tweede plaats is geëindigd.

12 Ochtendvergadering van 11 oktober De heer SMID (CDA): Voorzitter! De heer Verhoef neemt grote woorden in de mond. Hij spreekt over een klap in het gezicht. Ik wil hem vragen wat nu een grotere klap in het gezicht van de democratie is? Is die klap groter als wij zeggen: wij volgen de spelregels die wij zelf hebben vastgesteld? Of is die klap groter als wij aan het eind van het proces zeggen: wij hadden wel spelregels, maar die gaan wij nu anders interpreteren? Mevrouw VAN DEN BROEK (VVD): Voorzitter! Ik vraag mij af of de CDA-fractie het raadsvoorstel inzake het houden van een burgemeestersreferendum wel goed heeft gelezen. In dat voorstel is opgenomen dat als de opkomst zodanig laag is en er dus bij de bevolking geen draagvlak is voor de voorgedragen kandidaten, er dan kan worden overwogen om een nieuwe procedure te starten. Wat doet de CDA-fractie met die spelregel? De heer SMID (CDA): Natuurlijk heb ik het betrokken raadsvoorstel goed gelezen. Maar mijn vraag ging over de opmerking van de heer Verhoef over de klap in het gezicht van de democratie. Ik vind dat een heel rare en ook heel zware opmerking. Ik vind dat democratie ook inhoudt dat wij hier gelegitimeerd een beslissing nemen. Die beslissing is aan ons. De heer VERHOEF (Burger en Gemeenschap): Mevrouw de voorzitter! Eerder heeft 58% van de bevolking gezegd zeker te gaan stemmen. Als door allerlei oorzaken deze mensen uiteindelijk niet gaan stemmen, dan moeten wij proberen om degenen die wel gaan stemmen -die de harde kern en onze opiniemakers binnen onze gemeente zijn- te belonen. Als wij dat niet doen, dan zagen wij de poten onder ons democratisch bestel weg. De heer OLDENBORG (Leefbaar Utrecht): Voorzitter! De heer Verhoef schermt steeds met die 58%. Maar ik ben bang dat die 58% meer zegt over de kwaliteit van het onderzoek, dan over het referendum. De heer VERHOEF (Burger en Gemeenschap): Wij hebben ons onderzoek laten verrichten door een van de bureaus die ook door de gemeente worden ingeschakeld. De heer OIdenborg moet dus ook grote vraagtekens zetten bij de onderzoeken die in het kader van het opstellen van de begroting e.d. worden gedaan. Mevrouw MOSSEL (Groep Mossel): Voorzitter! Ik wil nogmaals tegen de bevolking zeggen: Sorry mensen, wij hebben het verprutst. Het referendum heeft EUR 1 miljoen gekost, maar geef ons alsjeblieft de kans om dit tijdens de begrotingsbehandeling weer enigszins te herstellen. Wij zullen daar met ons allen ons uiterste best voor doen. Voorts een opmerking over de tegenvallende uitslag. Ik zou tegen een aantal fracties willen zeggen: Wat hadden jullie anders verwacht? De Utrechters zijn echt niet achterlijk en dat hebben zij laten zien. Ik ben dan ook heel erg trots op mijn stad. Ik heb altijd tot de SP-fractie behoord. Mijn standpunt is al luid en duidelijk door deze fractie verwoord. Ik zal dan ook het ingediende amendement steunen. De kandidaten zijn geen jankers. Zij hebben een brede rug en kunnen de gang van zaken heus wel trekken. Zij worden door de ontwikkelingen niet brodeloos of dakloos. Beiden dank ik voor hun inspanningen. Zij hebben in elk geval onze prachtige stad leren kennen in al zijn eigenwijzigheid en in al zijn variëteit. Ik wens de beide kandidaten het beste. De VOORZITTER: Dames en heren! Er is één vraag rechtstreeks aan mij gesteld, door de CDAfractie, over mijn uitlatingen in de krant. Ik heb het volgende opgemerkt: in de nu gevolgde procedure zie je dat de discussie apolitiek wordt. Daarmee bedoel ik dat ook de voorstanders van het referendum niet gewoon het debat over de door de twee kandidaten gestelde politieke punten aangaan. Dat is naar mijn stellige overtuiging een van de manco s van dit systeem. Maar goed, wij lezen net in een verklaring -de heer Oldenborg wees er al op dat de minister vanmiddag iets over het systeem zal zeggen. Het door mevrouw Van den Broek ingediende amendement wordt hierna bij handopsteken verworpen, waarbij de voorzitter constateert dat de aanwezige leden van de fracties van SP, VVD en Groep Mossel ervoor gestemd hebben.

13 Ochtendvergadering van 11 oktober Mevrouw SAROLEA (SP): Voorzitter! Er is gesproken over een notitie waarin wordt beargumenteerd waarom de referendumprocedure niet zou kunnen worden stopgezet. Ik verwijs ook naar de brief van de fracties van VVD en Leefbaar Utrecht. Kunnen wij die notitie alsnog krijgen? De VOORZITTER: U krijgt die notitie zeker. Toen de vraag kwam om de referendumprocedure te stoppen, was de procedure in het stadium dat de kandidaten al door de gemeenteraad waren vastgesteld en de referendumprocedure al liep. Als de vraag in een eerder stadium zou zijn gesteld, dan had de raad zelf kunnen beslissen om de procedure te stoppen (in de gemeente Schiedam is dat gebeurd). Maar de raad had zich op dat moment al achter de beide kandidaten gesteld. De minister heeft mij ook gewezen op de wetsartikelen waarin staat dat zij verantwoordelijk is voor de Kroonbenoeming. Zij heeft mij ook meegedeeld zij in dit stadium geen nieuwe procedure wilde starten, omdat de kandidaten al bekend waren (het object van het referendum, zoals het in de wet staat, was al bekend). De raad kan de minister wel adviseren om een nieuwe procedure te starten, zoals in het -inmiddels verworpen- amendement gevraagd wordt. De minister beslist daar dan over. Dames en heren! Er zal nu een schriftelijke stemming volgen. U krijgt daartoe een stembiljet uitgereikt. Op dit stembiljet kunt u de heer Wolfsen op de eerste en de heer Pans op de tweede plaats zetten. U kunt ook de heer Pans op de eerste en de heer Wolfsen op de tweede plaats zetten. Als u blanco wilt stemmen, dient u op het formulier helemaal niets in te vullen. Wanneer u helemaal niet wilt stemmen, zult u de zaal tijdens de stemming moeten verlaten. De heer VAN DEN TOOREN (SP): Voorzitter! Het stembiljet en het raadsvoorstel dekken elkaar niet. Het raadsvoorstel gaat uit van de volgorde: 1. de heer Wolfsen en 2. de heer Pans. Het stembiljet biedt de mogelijkheid om ook de volgorde 1. de heer Pans en 2. de heer Wolfsen te kiezen. Als ik kenbaar zou willen maken dat ik tegen het raadsvoorstel ben, dan kan ik dat niet aangeven op het stembiljet. De VOORZITTER: Over het voorstel is uitgebreid gesproken door degenen die het hebben voorbereid. De heer SMITS (griffier): Voorzitter! Als er over het voorstel gestemd wordt, kan men in een stemverklaring aangeven dat men tegen het voorstel is. Als men tegen het voorstel is omdat men de heer Pans op nummer 1 wil zetten, dan kan men dat aangeven op het stembriefje. Als men überhaupt tegen het voorstel is, kan men blanco of helemaal niet stemmen. De heer VAN DEN TOOREN (SP): Voorzitter! Het is mij toch niet helemaal duidelijk De VOORZITTER: Dames en heren! Ik stel voor dat wij de vergadering even schorsen, om het voorstel en het stembiljet even heel precies te kunnen bekijken. Mevrouw DE BONDT (VVD): Voorzitter! Ik begrijp dat na de schriftelijke stemming het voorstel zelf nog in stemming zal worden gebracht en dat wij op dat moment eventueel nog een stemverklaring kunnen afgeven. volgt: De VOORZITTER: Dat is juist. De VOORZITTER schorst daarop de vergadering. Na heropening van de vergadering spreekt de VOORZITTER als volgt: Dames en heren! U krijgt op dit moment een gewijzigd voorstel uitgereikt. Het voorstel luidt nu als De Vertrouwenscommissie benoeming burgemeester spreekt geen voorkeur uit voor een van beide kandidaten, maar stelt uw gemeenteraad, louter om besluitvormingstechnische redenen, voor het volgende te besluiten:

14 Ochtendvergadering van 11 oktober gelet op het bepaalde in artikel 61, vijfde lid van de Gemeentewet en de uitslag van het burgemeestersreferendum, aan de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties de aanbeveling te doen bij de Kroon voor te dragen als de nieuw te benoemen burgemeester van Utrecht een van de heren A. Wolfsen en R.J.J.M. Pans, waarbij de volgorde op de aanbeveling wordt bepaald door de uitslag van de geheime stemming en 2. de minister te verzoeken de benoeming te doen ingaan op 1 januari Ik bied thans de gelegenheid om stemverklaringen over het gewijzigde voorstel af te leggen. De in het voorstel aan te houden volgorde van de twee voor te dragen kandidaten zal worden bepaald door de geheime stemming. Mevrouw VAN DEN BROEK (VVD): Voorzitter! Het door ons ingediende amendement heeft het niet gehaald - dat was geen verrassing. Daarom zullen wij tegen het voorstel stemmen. Wij hopen dat de minister haar verantwoordelijkheid wel neemt. De heer SCHIPPER (SP): Voorzitter! Wij hebben het door mevrouw Van den Broek ingediende amendement medeondertekend. Wij volgen dus de redenering van mevrouw Van den Broek. De heer OLDENBORG (Leefbaar Utrecht): Voorzitter! Ik had nog een vraag willen stellen, maar gezien het feit dat wij al in de besluitvormende fase zitten, laat ik dat maar achterwege. Die vraag was wat er zou moeten gebeuren als het voorstel wordt afgewezen. In dat geval weten wij helemaal niet meer wat wij moeten doen. Het is ons in elk geval duidelijk geworden waarom wij tien extra juristen nodig hebben bij juridische zaken. Ik laat mijn fractie vrij om op het voorstel te besluiten zoals zij dat willen. Mevrouw MOSSEL (Groep Mossel): Voorzitter! Ook ik heb het amendement gesteund, dus ook ik zal tegen het raadsvoorstel stemmen. Het gewijzigde voorstel wordt daarop bij handopsteken aangenomen, waarbij de voorzitter constateert dat de aanwezige leden van de fracties van PvdA, GroenLinks, CDA, D66, ChristenUnie en Burger en Gemeenschap, alsmede één lid van de fractie van Leefbaar Utrecht ervoor gestemd hebben en dat de aanwezige leden van de fracties van VVD, SP en Groep Mossel, alsmede twee leden van de fractie van Leefbaar Utrecht ertegen gestemd hebben. Nadat de stembiljetten zijn ingevuld en opgehaald, schorst de voorzitter de vergadering, ten einde het stembureau in de gelegenheid te stellen zijn werkzaamheden te verrichten. Na heropening van de vergadering deelt de voorzitter de uitslag van de stemming mede: Er zijn 43 stembiljetten ingeleverd. 30 stemmen zijn uitgebracht op de volgorde: 1. de heer A. Wolfsen en 2. de heer R.J.J.M. Pans. 2 stemmen zijn uitgebracht op de volgorde: 1. de heer R.J.J.M. Pans en 2. de heer A. Wolfsen. 11 stemmen zijn in blanco uitgebracht. De VOORZITTER: Dames en heren! De stemming heeft uitgewezen dat de definitieve volgorde voor de aanbeveling aan de minister zal zijn: 1. de heer A. Wolfsen en 2. de heer R.J.J.M. Pans. Hierna sluit de VOORZITTER de vergadering, aangezien niets meer aan de orde is. INHOUD: Opening van de vergadering Pag. 1

15 Ochtendvergadering van 11 oktober AAN DE ORDE: 1. Aanbeveling aan minister BZK inzake de benoeming van de nieuwe burgemeester (Jrg.'07, nr. 221) Pag. 2 Stemming Pag. 14