Wervend schrijven in heldere taal

Transcriptie

1 Training Wervend schrijven in heldere taal Fieke Van der Gucht, Chloé Lybaert, Heleen Rijckaert Taalonthaal 9 maart 2015

2 Vooraf Wat vind je van deze aankondiging op gsr.ugent.be? Wervend Schrijven 9 maart 2015, 19u Leszaal Pirenne (UFO) Spreker: Fieke Van der Gucht (Taalonthaal) Studentenvertegenwoordigers moeten vaak wervende en sprekende teksten schrijven: een beschrijving van de studentenraad voor op de website, een oproep mee te doen aan een actie, of communiceren wat er gebeurd op facultair of centraal niveau op een heldere en verstaanbare manier zodat iedereen het begrijpt. In de workshop wervend schrijven bekijken we verschillende teksten van facultaire studentenraden of de GSR, en gaan we aan de hand van die teksten na wat de valkuilen of tips zijn voor het schrijven van een sprekende tekst.

3 Vooraf Wat vind je hiervan? Wervend schrijven, hoe doe je dat? Wervend Schrijven 9 maart 2015, 19 u Leszaal Pirenne (UFO) Spreker: Fieke Van der Gucht (Taalonthaal) Als studentenvertegenwoordiger is wervend kunnen schrijven erg handig, bijvoorbeeld: - als je de studentenraad aantrekkelijk wil voorstellen op de website. - als je medestudenten wil oproepen tot actie. - als je medestudenten wil informeren over wat de UGent over hen beslist op de faculteitsraad. In deze workshop leer je heldere, verstaanbare teksten schrijven. Je krijgt praktische tips and tricks, die je meteen gebruikt om authentieke teksten van de Gentse Studentenraad te herschrijven.

4 Vooraf Dit is een workshop van Taalonthaal: o o Begeleiding bij academische schrijfopdrachten o Lessen Academisch schrijven in een notendop o Individueel taal- en tekstadvies o Taalmailings

5 Op het menu 1. Wervende taal: toegankelijke, heldere taal 2. Wervend schrijven: twaalf Taalonthaal-tips (met herschrijfoefeningen in groep)

6 Op het menu 1. Wervende taal: toegankelijke, heldere taal 2. Wervend schrijven: twaalf Taalonthaal-tips (met herschrijfoefeningen in groep)

7 1. Wervende taal Hoe wervend vind je dit? In het kader van het debat rond oriëntering en slaagpercentages in het hoger onderwijs dat recent op Vlaams niveau vernieuwde aandacht kreeg vindt de Gentse Studentenraad dat de Universiteit Gent en andere onderwijspartners een meer doordacht, studentgericht en proactief oriënteringsbeleid dienen uit te werken, waarbij de leerling of student gedurende de hele onderwijsloopbaan op maat begeleid wordt bij de studiekeuze, en wel omdat ze er zo in slagen aan het einde van de middelbare studies een succesvolle overstap naar het hoger onderwijs te maken.

8 1. Wervende taal Waarom schrijven we zinnen zoals de voorgaande? o We hebben het zo geleerd, we zijn het gewoon. o We denken dat mensen dat van ons verwachten, we willen erbij horen. o Kijk eens wat ik allemaal kan! Nu moet je mij wel ernstig nemen. o We begrijpen het zelf niet. o We denken dat we moeilijke dingen niet eenvoudig kunnen uitleggen.

9 1. Wervende taal Alternatief: De Gentse Studentenraad ijvert bij de Universiteit Gent en andere onderwijspartners voor een studentgerichter oriënteringsbeleid dat vooruitdenkt. Een succesvolle overstap naar het hoger onderwijs maken, start vooral bij de geknipte studierichting uitzoeken. En daarin slaag je pas als je getraind bent in goed leren kiezen. Jongeren moeten daarom hun hele schoolcarrière lang begeleiding op maat krijgen om zich goed te oriënteren. Goede studiekeuzes leren maken begint dus al in het eerste jaar van het secundair onderwijs. Zesdejaars zullen zo later makkelijker de juiste studierichting kiezen in het hoger onderwijs.

10 Wat vind je van deze tekst? Focus op de vorm! Hoe vlot leest dit?

11 1. Wervende taal Wat is een wervende tekst? Een wervende tekst leest vlot door de duidelijke taal. De meeste lezers begrijpen de tekst na één keer lezen. De lezers vinden meteen een antwoord op hun vragen. De lezers voelen zich aangesproken door de gepaste toon van de tekst. Maar: Er bestaat geen toverformule. Duidelijke taal voor de ene = onbegrijpelijk of net kleuterachtig voor de andere.

12 1. Wervende taal Oefening 1 Welke woorden, zinnen lezen minder vlot? Waarom? Welke woorden, zinnen kunnen lezers afschrikken? Waarom? Wat vind je van de toon van de brief?

13 Op het menu 1. Wervende taal: toegankelijke, heldere taal 2. Wervend schrijven: twaalf Taalonthaal-tips (met herschrijfoefeningen in groep)

14 1 ADVIES: KISS! Keep It Short and Simple

15 2. Wervend schrijven 2.1. Voorbereiding 2.2. Zinnen 2.3. Structuur 2.4. Woorden 2.5. Lay-out

16 2. Wervend schrijven 2.1. Voorbereiding 2.2. Zinnen 2.3. Structuur 2.4. Woorden 2.5. Lay-out

17 Tip 1: Bepaal het tekstonderwerp en -doel Begin niet zomaar te schrijven. Denk eerst na! Wat ga je schrijven? = Belangrijkste boodschap Wat wil je bereiken? = Doel waar? wie? wanneer? wat? hoe? waarom?

18 Tip 1: Bepaal het tekstonderwerp en -doel Oefening 2 - Wat is de kernboodschap van de tekst? - Welk doel wil de schrijver bereiken bij de lezer? - Zijn kernboodschap en doel duidelijk?

19 Tip 1: Bepaal het tekstonderwerp en -doel Oefening 2 Zo beter? Maak jij het verschil voor je medestudenten? FRiS, de Faculteitsraad voor Ingenieursstudenten, vertolkt de mening ingenieursstudenten bij de Universiteit Gent en is op zoek naar: - Studentenvertegenwoordigers ( stuvers ) die op regelmatige basis faculteitsraden en -commissies willen bijwonen. Op die vergaderingen geef jij een stem aan honderden medestudenten. - Studenten die eenmalig chocolade willen uitdelen tijdens een van de FRiS-acties. FRiS belooft jou in ruil: - Fijn gezelschap van andere FRiS-vrijwilligers, en een hoop chocolade. - Een interessante ervaring die zó je cv op kan! Interesse? Mail fris@vtk.ugent.be.

20 Akkoord of niet akkoord? Als ik schrijf, hou ik altijd één of meerdere personen voor ogen.

21 Tip 2: Vorm je een beeld van je lezer

22 Tip 2: Vorm je een beeld van je lezer Oefening 3 Spindiagram - Voor welke groepen van lezers schrijf je? - Hoe pas je je teksten aan? - Voor welke groep schrijf je het vaakst?

23 Tip 2: Vorm je een beeld van je lezer Maak je lezersgroep concreet maak lezersprofiel! naam geslacht leeftijd (eerste- of laatstejaars? Student of docent) studierichting (filosoof vs. ingenieur?) of functie aan de universiteit? interesses

24 Tip 2: Vorm je een beeld van je lezer Wat weet de lezer al over het onderwerp? Wat wil/moet jouw lezer weten? Wat moet de lezer doen?

25 Tip 3: Spreek je lezer aan Spreek je lezer aan ( meer betrokken): met u (niet: U, behalve aan het begin van zin), bijv. bij docenten. met je, bijv. bij studenten. Voorbeeld: Meer info staat in de brochure. Betrokkener: Je vindt meer info in de brochure. Bijvoorbeeld: Doe jij liever geen dubbelwerk? Spendeer je liever geen nodeloze uren aan je studies? Studelen.be biedt jou een platform om samenvattingen uit te wisselen.

26 Tip 3: Spreek je lezer aan o Wees consequent. o Voorbeeld: Op gsr.ugent.be kan u nagaan wat de Gentse Studentenraad voor jou kan betekenen. o Gebruik geen men. o o Voorbeeld: Op gsr.ugent.be kan men nagaan wat de Gentse Studentenraad voor studenten kan betekenen. Voorbeeld: Bij een instellingsreview kijkt men niet langer horizontaal, men kijkt nu verticaal. o Spreek je lezers niet als groep aan. o Voorbeeld: Beste studenten > Beste student

27 Tip 4: Spreek je lezer aan Spreek je lezer aan in brieven en s. Fout Goed Geachte, of Beste, Geachte lesgever Beste student (als je de naam en het geslacht van de geadresseerde niet kent) Geachte, of Beste, Beste Laura Lawaisse Geachte professor Willems (als je de naam en het geslacht van de geadresseerde wel kent)

28 2. Wervend schrijven 2.1. Voorbereiding 2.2. Zinnen 2.3. Structuur 2.4. Woorden 2.5. Lay-out

29 Akkoord of niet akkoord? Ik tel het aantal woorden in de zinnen die ik schrijf.

30 Tip 5: Schrijf korte zinnen Voorbeeld De verkozen studentenvertegenwoordigers beslissen mee over het beleid aan de UGent en zo proberen we het beleid van de Stad Gent en de Vlaamse overheid te beïnvloeden. (1 zin, 27 woorden)

31 Tip 5: Schrijf korte zinnen o Stop niet te veel informatie in één zin. Liever: twee of meer aparte zinnen Voorbeeld herwerkt De verkozen studentenvertegenwoordigers beslissen mee over het beleid aan de UGent. Zo proberen ze het beleid van de Stad Gent en de Vlaamse overheid te beïnvloeden. (2 zinnen, woorden)

32 Tip 5: Schrijf korte zinnen o 15 à 20 woorden per zin. o Voor mensen die moeite hebben met lezen en schrijven: < 10 woorden.

33 Tip 5: Schrijf korte zinnen o Korte zinnen zijn extra belangrijk bij webteksten. o 12 woorden per zin, 80 woorden per alinea. Want: o Lezen op computer gaat 25% trager. o Mensen scannen webteksten > < lezen bij tekst op papier.

34 Tip 5: Schrijf korte zinnen Schrap overbodige woorden. Voorbeeld De reading room is altijd overbezet, waardoor ook de mogelijkheid tot studeren vervalt en alles dus rechtstaand of op de grond moet gebeuren. > De reading room is altijd overbezet. Studeren is daar dus geen optie, tenzij je rechtstaat of op de grond zit.

35 Tip 5: Schrijf korte zinnen Zeg geen twee keer hetzelfde. Voorbeelden 1) voor meer uitleg en toelichting 2) meer gedetailleerde informatie

36 Tip 5: Schrijf korte zinnen Oefening 4

37 Tip 6: Schrijf actieve zinnen Actief Wij belden u op Passief U werd gebeld (door ons) met allerlei werkwoorden met worden of zijn persoon die handeling doet = onderwerp van de zin persoon die handeling doet = staat na door

38 Tip 6: Schrijf actieve zinnen Welke zinnen zijn passief en welke actief? De boterkoeken werden met liefde klaargemaakt door de bakker. We werkten vroeger nog met een prikklok. Ik word dit jaar 46. De aanvragen worden verwerkt in de volgorde van de datum van ontvangst.

39 Tip 6: Schrijf actieve zinnen Actief Kortere zin Passief Langere zin Levendig Minder levendig, zwaar Persoonlijk Minder persoonlijk Streef naar 80 % tot 90 % actieve zinnen in je tekst.

40 Tip 6: Schrijf actieve zinnen 1) De feitelijke beoordeling van de opleiding wordt door een onafhankelijke visitatiecommissie uitgevoerd. > Een onafhankelijke visitatiecommissie beoordeelt de opleiding / voert een feitelijke beoordeling van de opleiding uit. 2) Voorstellen van studenten om de opleiding te optimaliseren worden besproken tijdens de SWOPvergadering. > De SWOP bespreekt studentenvoorstellen om de opleiding te verbeteren tijdens haar vergaderingen.

41 Tip 6: Schrijf actieve zinnen Soms kan een passieve zin wel. Voorbeeld: De dief werd opgepakt in Evergem. Op 13 maart 2014 stelden we vast dat uw factuur nog steeds niet betaald werd.

42 Tip 6: Schrijf actieve zinnen Oefening 5

43 2. Wervend schrijven 2.1. Voorbereiding 2.2. Zinnen 2.3. Structuur 2.4. Woorden 2.5. Lay-out

44 Tip 7: Schrap overbodige informatie o Wat wil je écht vertellen? Schrap wat geen kernboodschap is Kill your darlings Korter = beter o Hoe zou je het uitleggen aan een vriend(in) met weinig tijd?

45 Tip 7: Schrap overbodige informatie Voorbeeld Door middel van verschillende werkvormen, zoals roltraining, komen de volgende zaken aan bod: Onder-, gelijk-, en bovengedrag. Lichaamstaal. Territorium- en co-territoriumleer. Onderhandelen. Non-verbale communicatie. Hoe toon ik sympathie voor anderen? Opkomen voor je mening. Ik-boodschappen gebruiken. Duidelijke afspraken maken. Psychologische wapens. Stappenplan assertiviteit. Hoe omgaan met faalangst. Omgaan met kritiek en complimenten.

46 Tip 7: Schrap overbodige informatie Voorbeeld 1 herschreven Je leert de volgende zaken in de cursus: Hoe toon ik sympathie voor anderen? Welke zijn mijn grenzen en die van anderen? Hoe onderhandel ik? Hoe kom ik op voor mijn mening? Hoe ga ik om met faalangst, kritiek en complimenten?

47 Tip 8: Zet de belangrijkste info eerst Belangrijke info Trechterprincipe Minder belangrijke info

48 Tip 8: Zet de belangrijkste info eerst o Draai niet rond de pot, neem geen lange aanloop. o Bij slecht nieuws: SANDWICH-principe In de veronderstelling dat er thans een onbetaalde premie zou aanleiding hebben gegeven tot het verzenden van het aangetekend schrijven waarvan sprake in de algemene voorwaarden van de polis, zal dit bijvoegsel slechts uitwerking hebben na herleving van het contract. (uit een brief van AXA-verzekeringen) > C1

49 Tip 8: Zet de belangrijkste info eerst

50 Tip 8: Zet de belangrijkste info eerst Wat moet/wil je lezer weten? Wij hebben de eer u mede te delen dat het college van burgemeester en schepenen, in vergadering van 23 april 2010, kennis genomen heeft van de beslissing van de burgemeester waarbij aan de buurtwerking toestemming wordt verleend om een straatbarbecue te organiseren op zaterdag 7 augustus 2010 mits naleving van volgende voorschriften: ( )

51 Tip 8: Zet de belangrijkste info eerst o Zet een onderwerp bovenaan je brief. o Onderwerp: of Betreft: o Boven de aanspreking o Geen vakjargon of afkortingen o Bijv.: Weigering van de uitkering ( ) (art. 228, 2 van het KB van art. 103, 1, 2, van de gecoördineerde wet van )

52 Tip 8: Zet de belangrijkste info eerst Oefening 6

53 2. Wervend schrijven 2.1. Voorbereiding 2.2. Zinnen 2.3. Structuur 2.4. Woorden 2.5. Lay-out

54 Akkoord of niet akkoord? Ik zeg dit spontaan bij de bakker: In navolging van mijn primaire behoefte naar voedsel, breng ik u ter kennis dat u mij een groot rond grof brood mag laten geworden.

55 Tip 9: Gebruik alledaagse woorden o Kan je kiezen uit twee woorden met dezelfde betekenis? Schrijf dan het woord dat er het gemakkelijkst uitziet. o Bijv.: briefwisseling versus brief

56 Tip 9: Gebruik alledaagse woorden Gebruik geen stadhuistaal of ambtenarees lees je tekst hardop

57 Tip 9: Gebruik alledaagse woorden Zie: Vademecum, Stadhuistaal. Schrijf niet ten aanzien van ten behoeve van reeds doch derhalve maar wel over voor al maar daarom

58 Tip 9: Gebruik alledaagse woorden Voorbeelden o o o Wij hebben dit nogmaals aangepast in onze systemen dat u geen betrokkene bent van onderstaand vernoemd adres. Bij deze melden wij goede ontvangst van uw brief van In antwoord op uw schrijven van d.d. 14 november 2011, zijn we zo vrij geweest om hieronder het één en het ander te verduidelijken.

59 Tip 10: Vermijd vakjargon o Vermijd vaktermen als je lezer niet in hetzelfde vak zit. o Kan je vaktermen niet vermijden? Leg ze uit. Daarnaast is er momenteel sprake van een vermastering van de lerarenopleiding en wordt er in het kader van de tweejarige master gekeken hoe men de lerarenopleiding (gedeeltelijk) kan incorperen in de masteropleiding.

60 Tip 9: Gebruik alledaagse woorden Tip 10: Vermijd vakjargon Oefening 7

61 Tip 11: Vermijd naamwoordstijl = een werkwoord vermomd als zelfstandig naamwoord het/de/een + werkwoord (infinitief) + voorzetsel zwaar, abstract langer dan nodig Bijv.: Het invullen van de vragenlijst van de GsR duurt 10 minuten. De vragenlijst van GsR invullen duurt ongeveer 10 minuten.

62 Tip 11: Vermijd naamwoordstijl Voorbeeld: Wij willen uw cliënt dan ook aanraden om over te gaan tot de betaling van het verbruik gedurende deze periode. > Wij willen uw cliënt dan ook aanraden om het verbruik van deze periode te betalen.

63 Tip 11: Vermijd naamwoordstijl Oefening 8

64 2. Wervend schrijven 2.1. Voorbereiding 2.2. Zinnen 2.3. Structuur 2.4. Woorden 2.5. Lay-out

65 Tip 12: Zorg voor verschillende tekstblokken Eén onderwerp/idee is één alinea (3-7 zinnen). Laat witregels tussen alinea s. (= De adempauzes van een tekst).

66 Tip 12: Zorg voor verschillende tekstblokken Schrijf duidelijke titels boven alinea s. Dit is zeer belangrijk bij webteksten! Bijv.: Vraag en antwoord Gebruik geen vakjargon of andere moeilijke woorden. Gebruik geen afkortingen. Gebruik geen vage titels. Bijv.: Algemeen

67 Tip 12: Zorg voor verschillende tekstblokken Gebruik bullets bij opsommingen: o Voorbeeld zonder bullets: Via stuvers in facultaire vergaderingen zoals de OpleidingsCommissie (OC), Faculteitsraad (FR), KwaliteitsCel Onderwijs (KCO) waakt de DSR onder meer mee over de kwaliteit van ons onderwijs. o Voorbeeld met bullets: De DSR waakt mee over de onderwijskwaliteit via stuvers in: de OpleidingsCommissie (OC) de Faculteitsraad (FR) de KwaliteitsCel Onderwijs (KCO)

68 Tip 12: Zorg voor verschillende tekstblokken Oefening 9 Welke tussentitels kan je toevoegen? Kan je opsommingen toevoegen? Waar voeg je witregels in? (Hoe zou je de tekst herschrijven?)

69 Wat onthoud je? - Wat wist je al en vond je toch het opfrissen waard? - Wat was nieuw voor jou? - Welke tip neem je mee?

70 Vragen? t