De overgang van een gelineariseerde schakeling naar signaalverwerkingsblok
|
|
- Arthur Desmet
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 De overgang van een gelineariseerde schakeling naar signaalverwerkingsblok Stefan Cosemans
2 Voorwoord In deze tekst wordt uitgewerkt hoe je in het algemeen een equivalent schema opstelt voor een lineaire schakeling met meerdere terminals. Deze tekst gaat op sommige punten iets dieper in op de materie dan de cursus. Deze tekst is op zich geen examenstof, maar kan je misschien wel helpen inzicht te verwerven in die dingen die je wel moet kunnen of kennen. 2
3 Overzicht Concept / theorie 2 terminals 3 of meer terminals Voorbeelden 2 terminals 3 terminals 3
4 Concept/theorie Wat vooraf ging: linearisering In deze cursus willen we schakelingen analyseren in de context van analoge signaalverwerking. De schakelingen bevatten niet lineaire elementen zoals transistoren. Indien we ons echter beperken tot de analyse van kleine signalen kleine wijzigingen ten opzichte van een instelpunt dan kunnen we volstaan met een lineaire benadering voor deze componenten. Dit levert een (lineaire) klein signaal schema op voor de te analyseren schakeling. 4
5 Concept/theorie Overgang naar een equivalent schema in een standaardvorm Dit klein signaalschema is nog steeds te moeilijk om als dusdanig te gebruiken in de analyse van complexere systemen. Daarom splitsen we eerst onze volledige schakeling op in bouwstenen (zoals elementaire versterkers, sourcevolgers en stroomspiegels). We analyseren dan de werking van de individuele bouwstenen. Daarna hangen we de bouwstenen aan elkaar om terug een beschrijving te bekomen van de volledige schakeling. Enkele voordelen van deze aanpak: o De resultaten van de analyse van de bouwstenen kan herbruikt worden in de analye van andere complexe systemen. o We verwerven inzicht in de werking van de bouwstenen en op die manier ook in de werking van het gehele systeem. De standaardvorm die we nastreven lijkt zeer sterk op een Norton of Theveninequivalent voor elke terminal afzonderlijk. 5
6 Concept/theorie Wat zijn de vereisten voor het equivalent schema van dit bouwblok? De ingangs uitgangskarakteristiek moet gelijk zijn aan die van de eigenlijke schakeling. Aangezien dit moet gelden onafhankelijk van welke andere blokken we achteraf met deze bouwsteen zullen verbinden, moet de equivalentie gelden ongeacht welke exitaties we aan de terminals van het systeem aanleggen. De schakeling legt zelf een verband op tussen de spanning op een terminal en de stroom in die terminal. Daardoor volstaat het om aan elke terminal als exitatie ofwel een onafhankelijke spanningsbron ofwel een onafhankelijke stroombron te hangen (zie verder). Bemerk dat het helemaal niet vereist is dat stromen (en dus ook vermogen) en spanningen binnenin het equivalent schema overeen komen met die binnenin de eigenlijke schakeling. Aangezien het om een lineaire schakeling gaat, is elke spanning en elke stroom in het netwerk (dus ook 6
7 Concept/theorie Aangezien het om een lineaire schakeling gaat, is elke spanning en elke stroom in het netwerk (dus ook op/in de terminals) te schrijven als een lineaire combinatie van de aangelegde exitaties. 7
8 Overzicht Concept / theorie 2 terminals 3 of meer terminals Voorbeelden 2 terminals 3 terminals 8
9 Concept/theorie: 2 terminals Beschouw de stiekem zeer complexe schakeling in de figuur. Z is een impedantie vermoedelijk een capaciteit. Dit is een bouwsteen met twee terminals terminal_1 en terminal_2. Bemerk dat als Z oneindig is, dit de gekende inverterende versterker is. We kunnen deze schakeling op 4 manieren exiteren. Elk van deze mogelijke exitatie wijzen leidt tot een ander equivalent schema. Dit wordt op de volgende pagina's uitgewerkt. 9
10 2 terminals optie A We leggen zowel aan terminal_1 als aan terminal_2 een onafhankelijke spanningsbron aan zoals in de figuur. We moeten dan i_1 en i_2 monitoren Het resulterende netwerk oplossen geeft onderstaande formule, waarbij A,B,C en D enkel afhangen van de parameters in het bouwblok (gm,r0 en Z): = A v 1 B v 2 i 2 =C v 1 D v 2 10
11 2 terminals optie B We leggen aan terminal_1 een onafhankelijke spanningsbron aan en aan terminal_2 een onafhankelijke stroombron zoals in de figuur. De te monitoren signalen zijn dan de i_1 en v_2. Het resulterende netwerk oplossen geeft (de parameters A,B,C,D verschillen tussen de verschillende opties)! = A v 1 B i 2 v 2 =C v 1 D i 2 11
12 Terminal_1: exitatie=stroombron (monitor v) 2 terminals optie C Terminal_2: exitatie=spanningsbron (monitor i) v 1 = A B v 2 i 2 =C D v 2 12
13 Terminal_1: exitatie=stroombron (monitor v) Terminal_2: exitatie=stroombron (monitor v) 2 terminals optie D v 1 = A B i 2 v 2 =C D i 2 13
14 Welke optie kiezen? Hoe weet je nu welke van deze opties je moet kiezen? terminalweerstand (ook wel ingangsweerstand of uitgangsweerstand)=0: je moet wel een stroombron aanleggen anders krijg je ongerijmdheden bij het opstellen van het stelsel ( v_i=geforceerd signaal en v_i=0). terminalweerstand=oneindig (open keten): je moet wel een spanningsbron aanleggen. In alle andere gevallen zijn de opties mathematisch gelijkwaardig. Niet alle keuzes zijn echter even logisch. Voor een bouwblok beschouwen we immers normaal bepaalde terminals als ingang en andere terminals als uitgang, en we interpreteren op elke terminal ofwel spanning ofwel stroom als het signaal. Voor 'spanningsingangen': leg een spanningsbron aan Voor 'stroomingangen': leg een stroombron aan Voor 'spanningsuitgangen': leg een stroombron aan Voor 'stroomuitgangen': leg een spanningsbron aan 14
15 Hoe verschillende blokken connecteren? Wat gebeurt er als we nu ipv een onafhankelijke exitatie aan node 2 (de uitgangsnode) een andere bouwsteen hangen? Het equivalent model dat we hebben afgeleid geldt voor elke stroomexitatie i_2, dus zeker ook voor de bijzondere exitatie die we nu bekomen door een weerstand aan de tweede terminal te hangen ( i_2 = v_2 / RL ) = A v 1 B i 2 v 2 =C v 1 D i 2 = A v 1 B v 2 / R L v 2 =C v 1 D v 2 /R L 15
16 Dit geeft v 2 = C R L R L D v 1 Verschillende blokken connecteren? = A B C R L D v 1 Bemerk dat als je nu een equivalent schema zou opstellen van blok+last, je ingangsterminal een andere ingangsweerstand heeft afhankelijk van welke last je eraan bevestigd 16
17 Vereenvoudigingen in praktijk In praktijk ontwerpen we de blokken zodanig dat de signaalblokken veel eenvoudiger worden, met een duidelijk te onderscheiden ingang en uitgang Dit vereist dat een ingangsterminal geen invloed ondervindt van wat er aan de uitgang(en) en aan de andere ingang(en) gebeurd. In een goed ontworpen systeem is de versterkingsfactor van de gecontroleerde bronnen aan de ingangen zo klein ( A <<1) dat hun effect te verwaarlozen is. 17
18 Vereenvoudigingen in praktijk Voor spanningsgecontroleerde ingangen maken we de ingansimpedantie zeer groot (oneindig in DC als we op de gate van een MOSFET toekomen er bevindt zich echter wel een capaciteit ). Voor spanningsuitgangen maken we de uitgangsweerstand zeer klein. Voor stroom in/uitgangen doen we net het omgekeerde. Daardoor zouden alle weerstanden in het schema te verwaarlozen moeten zijn. Indien er capaciteiten in het spel zijn moeten we impedanties ipv weerstanden gebruiken. Bij hoge frequenties wordt de ACstroom zeer groot en kunnen deze niet meer verwaarloosd worden. De combinatie van uitgangsweerstand en capacitieve last leidt tot polen in de transferfunctie. Als er een ingangsweerstand is speelt ook deze een rol de parameter die er eigenlijk toe doet is de impedantie op de node. 18
19 Overzicht Concept / theorie 2 terminals 3 of meer terminals Voorbeelden 2 terminals 3 terminals 19
20 3 of meer terminals Voor bouwstenen met meer terminals is de werkwijze identiek. Leg aan elke terminal een onafhankelijke bron aan. Bepaal de andere observabelen zoals bij 2 terminals We werken hier maar 1 optie uit, namelijk Terminal 1 en terminal 3 zijn opgevat als spanningsingangen Terminal 2 is opgevat als een spanningsuitging = A i 2 B v 3 C v 1 v 2 =D v 1 E i 2 F v 3 i 3 =G v 1 H i 2 J i 3 20
21 3 of meer terminals = A i 2 B v 3 C v 1 v 2 =D v 1 E i 2 F v 3 i 3 =G v 1 H i 2 J i 3 21
22 Overzicht Concept / theorie 2 terminals 3 of meer terminals Voorbeelden 2 terminals Karakteriseer als spannings naar spanningsversterker (optie b) Karakteriseer als spannings naar stroomversterker (optie a) Verband tussen beide oplossingen 3 terminals 22
23 Voorbeeld 2 terminals: optie b) De schakeling in de figuur wordt normaal gebruikt als een (inverterende) spanning naar spanningsversterker. De Z is normaal een zeer grote (ongewenste) impedantie. Bij een MOSFET gate vloeit er geen DC stroom. Aangezien een MOSFET gate echter wel een capaciteit vertegenwoordigd (naar het drain source) kanaal van de transistor, bestaat Z uit een capaciteit. Dezelfde schakeling gebruik makend van een bipolaire transistor zou wel een weerstandscomponente hebben n Z. 23
24 Voorbeeld 2 terminals: optie b) We karakteriseren de schakeling als spannings >spannings versterker. Terminal 1 = spanningsingang => leg spanningsbron aan, observeer stroom Terminal 2 = spanningsuitgang => leg stroombron aan, observeer stroom Met de hand los je dit probleem vermoedelijk best op met superpositie beschouw de reactie op enkel v 1 v 2 =0 :,a, i 2, a beschouw de reactie op enkel v 2 v 1 =0 :,b, i 2, b =, a, b i 2 =i 2,a i 2,b 24
25 Voorbeeld 2 terminals: optie b) Hier doen we het even in 1 keer. Toepassen van de wetten van Kirchhoff en de componentvergelijkingen lever het stelsel: = v 1 v 2 Z i 2 =gm v 1 v 2 r o Dit oplossen (hier met maple): = 1g m r 0 r 0 Z v 1 r 0 r 0 Z i 2 v 2 = r Z g 1 0 m v 1 r Z 0 r 0 Z r 0 Z i 2 = A v 1 B i 2 v 2 =C v 1 D i 2 25
26 Voorbeeld 2 terminals: optie a) Stel: we willen de schakeling in de figuur karakteriseren als een spannings naar stroomversterker. Aangezien de uitgangsweerstand zeer groot is, is dit eigenlijk een slecht plan, maar het kan wel. Terminal 1 = spanningsingang => leg spanningsbron aan, observeer stroom Terminal 2 = stroomuitgang => leg spanningsbron aan, observeer stroom 26
27 Voorbeeld 2 terminals: optie a) Met kirchhoff en componentvergelijkingen toe te passen op het eigenlijke schema vinden we het stelsel: = v 1 v 2 Z i 2 =gm v 1 v 2 Dit herwerkt maple in no time tot. Met de hand los je dit probleem vermoedelijk beter op met superpositie. i 2 = r g r Z 0 m 0 v1 r0z r0 Z r 0 Z v2 i 2 = A v 1 B v 2 r o = 1 Z v 1 1 Z v 2 =C v 1 D v 2 27
28 Voorbeeld 2 terminals: verband tussen de twee oplossingen De tweede oplossing kan ook uit de eerste worden afgeleid: optie b : =A b v 1 B b i 2 = v 1 R 1,b B b i 2 v 2 =C b v 1 D b i 2 =C b v 1 R 2,b i 2 optie a : =A a v 1 B a v 2 = A a v 1 v 2 R 1,a i 2 =C a v 1 D a v 2 = v 1 D a v 2 R 2,a zonder de variabelen en i 2 af : = R B R C 2, b b 1, b b v 1 B b v2 R 1, b R 2,b R 2,b i 2 = C b R 2, b v1 v 2 R 2, b Extra: bemerk dat de weerstand aan de uitgang (waar het exitatie type gewijzigd is gelijk is gebleven, maar dat deze aan de andere terminal(s) wel wijzigt. Normaal ontwerpen we circuits met B_b = 0 en stelt dit probleem zich niet 28
29 3 of meer terminals = A i 2 B v 3 C v 1 v 2 =D v 1 E i 2 F v 3 i 3 =G v 1 H i 2 J i 3 29
30 3 of meer terminals We beschouwen hier enkel de meest interessante optie: we beschouwen terminals 1 en 3 als spanningsingangen en terminal 2 als spanningsuitgang. Met de hand is het handiger superpositie toe te passen. Hier gebruik ik maple en doe ik het voor de kortheid van notatie in 1 stap De wetten van kirchhoff toepassen levert volgend stelsel: =0 i 2 =g m v 1 v n1 v 2 v n1 r 0 i 2 i 3 = v n1 R 1 i 3 = v 3 v n1 R 2 30
31 3 of meer terminals Dit stelsel oplossen naar i_1, v_2 en i_3 levert =0 v 2 = g m r 0 v r g r 1 R 1 R m 0 R 1 R i R 1 g 2 2 R 1 R m r 0 1 v 3 2 i 3 = R 1 R 1 R 2 i 2 v 3 R 1 R 2 31
Blackman: de impact van terugkoppeling op nodeimpedanties
Blackman: de impact van terugkoppeling op nodeimpedanties Stefan Cosemans (stefan.cosemans@esat.kuleuven.be) http://homes.esat.kuleuven.be/~scoseman/basisschakelingen/ Overzicht Impedantie op een node
Nadere informatieElektronische basisschakelingen: Oefenzitting 1
Elektronische basisschakelingen: Oefenzitting 1 Aki Sarafianos (aki.sarafianos@esat.kuleuven.be) ESAT 91.22 October 21, 2013 Formuleoverzicht In zitting 1 en 2 worden volgende constanten en modellen gebruikt:
Nadere informatieElektronische Basisschakelingen Oefenzitting 1
Elektronische Basisschakelingen Oefenzitting 1 Aki Sarafianos http://homes.esat.kuleuven.be/~h01m3/ Materialen Slides, opgaves, extra info,... http://homes.esat.kuleuven.be/~h01m3/
Nadere informatieElektronische basisschakelingen: Oplossingen 1
Elektronische basisschakelingen: Oplossingen Aki Sarafianos (aki.sarafianos@esat.kuleuven.be) ESAT 9.22 November 4, 202 Oefening op spannindelers, wetten van Kirchoff en equivalente schakelingen R v R
Nadere informatieElektronische basisschakelingen: Oplossingen 2
Elektronische basisschakelingen: Oplossingen Nico De Clercq (nico.declercq@esat.kuleuven.ac.be) ESAT 9.0 November 5, 03 Differentieelversterker. Differentieelversterker met weerstanden als last i i v uit,l
Nadere informatieElektronische basisschakelingen: Oefenzitting 2
Elektronische basisschakelingen: Oefenzitting 2 Lynn Verschueren (Lynn.Verschueren@imec.be) October 31, 2018 De meest recente versies van deze teksten zijn te vinden op: http://homes.esat.kuleuven.be/
Nadere informatieElektronische basisschakelingen Oefenzitting 3.
Elektronische basisschakelingen Oefenzitting 3 Pieter.Gijsenbergh@esat.kuleuven.be Doelstellingen Frequentiegedrag van ideale opampschakelingen in feedback Invloed van reële opamps op dit frequentiegedrag
Nadere informatieHOOFDSTUK 3: Netwerkanalyse
HOOFDSTUK 3: Netwerkanalyse 1. Netwerkanalyse situering analyseren van het netwerk = achterhalen van werking, gegeven de opbouw 2 methoden manuele methode = reductie tot Thévenin- of Norton-circuit zeer
Nadere informatieLijst mogelijke examenvragen Analoge Elektronica
Lijst mogelijke examenvragen Analoge Elektronica Vakcoördinator: Nobby Stevens Het examen is gesloten boek en mondeling met schriftelijke voorbereiding. Het gebruik van rekenmachines is niet nodig en ze
Nadere informatieHoofdstuk 3: JFET-versterkerschakelingen
Elektronica: Tweede kandidatuur industrieel ingenieur 1 Hoofdstuk 3: JFET-versterkerschakelingen 1: Inleiding In het eerste semester zagen we dat een AC-verterker opgebouwd kan worden met behulp van een
Nadere informatieElektrische Netwerken
Elektrische Netwerken 1 Project 1 Info te verkrijgen via: http://www.hanese.nl/~jonokiewicz/ Programma Week 1: DC stromen en spanningen Week 2: Serie en parallel, l stroomdeling, spanningsdeling Week 3:
Nadere informatieHertentamen Lineaire Schakelingen (EE1C11)
Hertentamen Lineaire Schakelingen (EE1C11) Datum: 6 januari 2016 Tijd: 18:30 21:30 uur Plaats: CT instructiezaal 1.96 Dit tentamen bestaat uit 6 opgaven. Deel je tijd dus goed in! Gebruik voor elk vraagstuk
Nadere informatieSensoren Introductie Weerstandtechniek Brug van Wheatstone Basis Opamp schakelingen Opampschakelingen voor gevorderden
Mechatronica/Robotica Mechanical Systems ELA Sensoren Sensoren Introductie Weerstandtechniek Brug van Wheatstone Basis Opamp schakelingen Opampschakelingen voor gevorderden Sessie 2: Basisschakelingen
Nadere informatieHoofdstuk 2: De veldeffecttransistor
Elektronica: Tweede kandidatuur industrieel ingenieur 1 Hoofdstuk 2: De veldeffecttransistor Tot nu toe hebben we steeds aandacht besteed aan de studie van bipolaire transistoren. In dit hoofdstuk en in
Nadere informatieBijlage 2: Eerste orde systemen
Bijlage 2: Eerste orde systemen 1: Een RC-kring 1.1: Het frequentiegedrag Een eerste orde systeem kan bijvoorbeeld opgebouwd zijn uit de serieschakeling van een weerstand R en een condensator C. Veronderstel
Nadere informatieGESTABILISEERDE VOEDING
1 GESTABILISEEDE VOEDING In de module over de diode werd in de laatste paragraaf de netadaptor behandeld: om aan de uitgang een dc-spanning te bekomen, werd in serie met de belastingsweerstand een zenerdiode
Nadere informatieHoofdstuk 3: Praktische opampschakelingen 2
Elektronica: Tweede kandidatuur industrieel ingenieur 1 Hoofdstuk 3: Praktische opampschakelingen 2 1: De nietinverterende versterker i Rf R f i R1 u i u R1 u id 0 i 0 i 0 u Rf u O Figuur 3.1: De nietinverterende
Nadere informatieDe leugendetector. Jacco Dekkers. April 11, 2007
Jacco Dekkers April 11, 2007 1 De elektronische componenten In dit hoofdstuk beschrijven we de toepassing van een populaire bouwblok: de operationele versterker (opamp). Het elektrische symbool van de
Nadere informatieHoofdstuk 5: Laagfrequent vermogenversterkers
Elektronica: Tweede kandidatuur industrieel ingenieur 1 Hoofdstuk 5: Laagfrequent vermogenversterkers 1: De gemeenschappelijke emitterschakeling Beschouw de gemeenschappelijke emitterschakeling weergegeven
Nadere informatieNetwerken. De ideale spanningsbron. De ideale stroombron. De weerstand. De bouwstenen van elektrische netwerken.
Netwerken De bouwstenen van elektrische netwerken. Topologie van netwerken. Wetten van Kirchoff. Netwerken met één bron. Superpositiestelling. Stellingen van Thevenin en Norton. Stelsel van takstromen.
Nadere informatieUniversiteit Twente EWI. Practicum ElBas. Klasse AB Versterker
Universiteit Twente EWI Practicum ElBas Klasse AB Versterker Jeroen Venema (s1173375 Danie l Sonck (s1176366 j.venema-1@student.utwente.nl) d.e.sonck@student.utwente.nl) 23 april 2012 Samenvatting Voor
Nadere informatieInhoudsopgave Schakelen van luidsprekers
Inhoudsopgave Inhoudsopgave...2 Inleiding...3 Vermogen...3 Impedantie...3 Serieschakeling van luidsprekers...4...4...4...4 Voorbeeld...4 Parallelschakeling van luidsprekers...4...4...4...4 Voorbeeld...5
Nadere informatie5 Het oplossen van netwerken
5 Het oplossen van netwerken 5b e stellingen 1 1 Stelling van Thevenin Wat? oel? E T? R T? Nee: foute meting toestel mogelijk stuk 2 1 1 Stelling van Thevenin Wat? oel? E T? R T? Nee: Oneindig 3 1 Stelling
Nadere informatieOpgaven bij hoofdstuk 12
32 Meerkeuze-opgaven Opgaven bij hoofdstuk 12 12.6 Van een lineaire tweepoort is poort 1 als ingang en poort 2 als uitgang op te vatten. Bij de Z-parametervoorstelling van deze tweepoort geldt dan: a:
Nadere informatieEngineering Embedded Systems Engineering
Engineering Embedded Systems Engineering Interfacetechnieken Inhoud 1 Timing digitale schakelingen... 3 2 Berekenen delay-tijd... 5 3 Theorie van Thevenin... 11 4 Theorie van Norton... 15 5 Oefenopgaven
Nadere informatieR C L. Weerstand : discrete weerstand, halfgeleider baan,... Condensator : discrete condensator, parasitaire capaciteit, MOS capaciteit,...
Onafhankelijke bronnen E I Andere tweeklemmen elementen R C L Weerstand : discrete weerstand, halfgeleider baan,... Condensator : discrete condensator, parasitaire capaciteit, MOS capaciteit,... Gestuurde
Nadere informatieKlasse B versterkers
Klasse B versterkers Jan Genoe KHLim Universitaire Campus, Gebouw B 359 Diepenbeek Belgium http://www.khlim.be/~jgenoe In dit hoofdstuk bespreken we de Klasse B en de klasse G versterker. Deze versterker
Nadere informatieElektrische Netwerken 27
Elektrische Netwerken 27 Opgaven bij hoofdstuk 12 12.1 Van een tweepoort zijn de Z-parameters gegeven: Z 11 = 500 S, Z 12 = Z 21 = 5 S, Z 22 = 10 S. Bepaal van deze tweepoort de Y- en H-parameters. 12.2
Nadere informatiePracticum Audioversterker H01M3 Elektronische Basisschakelingen
Faculteit Ingenieurswetenschappen Departement Elektrotechniek ESAT KATHOLIEKE UNIVERSITEIT LEUVEN Practicum Audioversterker H01M3 Elektronische Basisschakelingen Titularis: Steyaert, M. Assistenten: Elly
Nadere informatieInleiding Vermogenversterkers en de Klasse A versterker
Inleiding Vermogenversterkers en de Klasse A versterker Jan Genoe KHLim Universitaire Campus, Gebouw B 3590 Diepenbeek Belgium http://www.khlim.be/~jgenoe In dit hoofdstuk situeren we eerste in het algemeen
Nadere informatieToets 1 IEEE, Modules 1 en 2, Versie 1
Toets 1 IEEE, Modules 1 en 2, Versie 1 Datum: 16 september 2009 Tijd: 10:45 12:45 (120 minuten) Het gebruik van een rekenmachine is niet toegestaan. Deze toets telt 8 opgaven en een bonusopgave Werk systematisch
Nadere informatieHoofdstuk 10: Speciale types transistoren
1 Hoofdstuk 10: Speciale types transistoren In dit korte hoofdstuk zullen we een overzicht geven van de belangrijkste types bipolaire transistoren die in de handel verkrijgbaar zijn. 1: Transistoren voor
Nadere informatieDigitaal is een magisch woord
Digitaal is een magisch woord Hieronder leest u over digitale logica. De theorie en de praktijk. Dit werk moet nog uitgebreid worden met meer informatie over TTL, CMOS en varianten. Daarnaast kunnen de
Nadere informatieHoofdstuk 7: Algemene versterkingstechniek
Elektronica: Tweede kandidatuur industrieel ingenieur 1 Hoofdstuk 7: Algemene versterkingstechniek 1: Spanningsbronnen en stroombronnen We beginnen dit hoofdstuk met een aantal eigenschappen in verband
Nadere informatieTentamen. Elektriciteit en Magnetisme 1. Woensdag 20 juni :00-12:00. Leg je collegekaart aan de rechterkant van de tafel.
Tentamen Elektriciteit en Magnetisme 1 Woensdag 20 juni 2012 09:00-12:00 Leg je collegekaart aan de rechterkant van de tafel. Schrijf op elk vel uw naam en studentnummer. Schrijf leesbaar. Maak elke opgave
Nadere informatie520JHKHXJHQV -DQ*HQRH.+/LP
520JHKHXJHQV -DQ*HQRH.+/LP 1 6LWXHULQJ520JHKHXJHQV Geheugens Halfgeleider Geheugens Serieel toegankelijk geheugen Willekeurig toegankelijk geheugen Read Only Memory ROM Random Access Memory RAM Masker
Nadere informatieOperationele versterkers
Operationele versterkers. Inleiding. Een operationele versterker of ook dikwijls kortweg een "opamp" genoemd, is een veel voorkomende component in de elektronica. De opamp komt voor in allerlei verschillende
Nadere informatieNETWERKEN EN DE WETTEN VAN KIRCHHOFF
NETWERKEN EN DE WETTEN VN KIRCHHOFF 1. Doelstelling van de proef Het doel van deze proef is het bepalen van de klemspanning van een spanningsbron, de waarden van de beveiligingsweerstanden en de inwendige
Nadere informatieAC/DC-vermogen schakelingen en transformatoren
AC/DC-vermogen schakelingen en transformatoren 1 AC/DC-vermogen schakelingen en transformatoren. De basis voor elke elektrische installatie. Studenten voorzien van de nodige kennis in de grondbeginselen
Nadere informatieELEKTRICITEIT-Stappenmotoren
ELEKTRICITEIT-Stappenmotoren 1 Stappenmotoren...1 1.1 Inleiding....1 1.2 Wat is nu juist een stappenmotor?... 2 1.3 Waar vinden we stappenmotoren?... 3 1.4 Soorten stappenmotoren?... 3 1.5 Permanente magneet
Nadere informatieVandaag. Uur 1: Differentiaalvergelijkingen Uur 2: Modellen
Vandaag Uur 1: Differentiaalvergelijkingen Uur 2: Modellen Diferentiaalvergelijkingen Wiskundige beschrijving van dynamische processen Vergelijking voor y(t): grootheid die in de tijd varieert Voorbeelden:
Nadere informatieHoofdstuk 9: Transistorschakelingen
Elektronica: Tweede kandidatuur industrieel ingenieur 1 Hoofdstuk 9: Transistorschakelingen 1: Inleiding Na in het voorgaande hoofdstuk het gedrag van de transistor zelf beschreven te hebben, zullen we
Nadere informatie1. Weten wat elektrische stroom,spanning en vemogen is en het verband ertussen kennen 2. Elektrische netwerken kunnen oplossen
Hoofdstuk 3 Elektrodynamica Doelstellingen 1. Weten wat elektrische stroom,spanning en vemogen is en het verband ertussen kennen 2. Elektrische netwerken kunnen oplossen Elektrodynamica houdt de studie
Nadere informatieHoofdstuk 4 Het schakelen van weerstanden.
Hoofdstuk 4 Het schakelen van weerstanden.. Doel. Het is de bedoeling een grote schakeling met weerstanden te vervangen door één equivalente weerstand. Een equivalente schakeling betekent dat een buitenstaander
Nadere informatieHOOFDSTUK 2: Elektrische netwerken
HOOFDSTUK 2: Elektrische netwerken 1. Netwerken en netwerkelementen elektrische netwerken situering brug tussen fysica en informatieverwerkende systemen abstractie maken fysische verschijnselen vb. velden
Nadere informatieDeeltentamen A+B Netwerkanalyse
Vul op alle formulieren die u inlevert uw naam en studentnummer in. Deeltentamen AB Netwerkanalyse Datum: vrijdag 22 november 2002 Tijd: 9:0012:00 Naam: Studentnummer: ijfer A ijfer B Lees dit eerst Vul
Nadere informatieOefeningen Elektriciteit II Deel II
Oefeningen Elektriciteit II Deel II Dit document bevat opgaven die aansluiten bij de cursustekst Elektriciteit II deel II uit het jaarprogramma van het e bachelorjaar industriële wetenschappen KaHo Sint-ieven.
Nadere informatieBasisschakelingen en poorten in de CMOS technologie
asisschakelingen en poorten in de CMOS technologie Jan Genoe KHLim Universitaire Campus, Gebouw -359 Diepenbeek www.khlim.be/~jgenoe In dit hoofdstuk bespreken we de basisschakelingen en poorten in de
Nadere informatieEen mogelijke oplossing verkrijgen we door het gebruik van gyratoren. In de volgende figuur zien we het basisschema van een gyrator.
1.1.1 Oplossing met gyratoren Een mogelijke oplossing verkrijgen we door het gebruik van gyratoren. In de volgende figuur zien we het basisschema van een gyrator. Figuur 36.2 Het basisschema van een gyrator
Nadere informatieModule 1: werken met OPAMPS. Project 1 : Elementaire lineaire OPAMP schakelingen.
Vak: Labo elektro Pagina 1 / / Module 1: werken met OPAMPS. Project 1 : Elementaire lineaire OPAMP schakelingen. 1. Opgaven. - Zoek de bijzonderste principe schema s en datagegevens. Meet de opstellingen
Nadere informatie3. Zoek, op het nieuwe vereenvoudigde schema, nieuwe serie en/of parallelschakelingen op en vervang ze. Ga zo door tot het einde.
Probeer, bij het oplossen van de oefeningen, zo weinig mogelijk de andere stellingen te gebruiken. Vermijd het oplossen met de wetten van Kirchhoff (tenzij het niet anders kan) en zoek de openklemspanning
Nadere informatieVersterking Principe van de versterking
6. 6.1.a Versterking Principe van de versterking Signalen worden versterkt door lampen of halfgeleiders. Halfgeleiders worden gemaakt van halfgeleidende materialen ( bv. silicium of germanium ) waar onzuiverheden
Nadere informatieTENTAMEN Versterkerschakelingen en Instrumentatie (EE1C31)
TECHNISCHE UNIVERSITEIT DELFT Faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica TENTAMEN Versterkerschakelingen en Instrumentatie (EE1C31) 23 juli 2015, 9.00-12.00 uur Dit tentamen bestaat uit twee opgaven
Nadere informatieAnaloge en Digitale Elektronica
Analoge en Digitale Elektronica 14 september 2007 1 2 de zit 2006-2007 Bespreek het potentiaalverloop en de stroomcomponenten doorheen een PN junctie in ongepolariseerde toestand, bij voorwaartse polarisatie,
Nadere informatieKlasse B output buffer voor een Flat Panel Display Kolom aansturing
Gevalstudie 1 Klasse B output buffer voor een Flat Panel Display Kolom aansturing IEEE Journal of Solid-state circuits, Vol 34, No 1, Januari 1999, pp 116-119 Jan Genoe KHLim Flat Panel display kolom driver
Nadere informatieHoofdstuk 1: De OPAMP
Elektronica: Tweede kandidatuur industrieel ingenieur 1 Hoofdstuk 1: De OPAMP 1: Definitie Een opamp (= operational amplifier = operationele versterker) is een versterker met twee ingangen en (meestal)
Nadere informatieHarmonischen: remedies
Harmonischen: remedies Harmonischen: remedies - De verbruiker - 12 en 24 pulsige gelijkrichters - Active Front End - Passieve filters - Actieve filters - Hybride filters - Het elektrisch net De verbruiker
Nadere informatieTENTAMEN Versterkerschakelingen en Instrumentatie (EE1C31)
TECHNISCHE UNIVERSITEIT DELFT Faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica TENTAMEN Versterkerschakelingen en Instrumentatie (EE1C31) 15 april 2015, 9.00-12.00 uur Dit tentamen bestaat uit twee opgaven
Nadere informatievanwege het hoge rendement weinig warmte-ontwikkeling vanwege de steile schakelpulsen genereert de schakeling sterke hf-stoorsignalen
SCHAKELENDE VOEDING INLEIDING Bij de examenstof over voedingen is sinds 2007 behalve de stof in hoofdstuk 3.3. van het cursusboek ook kennis van de werking van schakelende voedingen opgenomen. De voordelen
Nadere informatieEXAMENONDERDEEL ELEKTRONISCHE INSTRUMENTATIE (5GG80) gehouden op woensdag 27 juni 2007, van tot uur.
Technische Universiteit Eindhoven Faculteit Elektrotechniek EXAMENONDERDEEL ELEKTRONISCHE INSTRUMENTATIE (5GG80) gehouden op woensdag 27 juni 2007, van 14.00 tot 17.00 uur. Opgave 1 Het gebruik van het
Nadere informatieTentamen Elektronische Schakelingen (ET1205-D2)
Vul op alle formulieren die je inlevert je naam en studienummer in. Tentamen Elektronische chakelingen (ET1205-2) atum: donderdag 30 augustus 2007 Tijd: 09.00 12.00 uur Naam: tudienummer: Cijfer Lees dit
Nadere informatieBIOFYSICA: WERKZITTING 08 en 09 (Oplossingen) ELEKTRISCHE KRINGEN
1ste Kandidatuur ARTS of TANDARTS Academiejaar 2002-2003 Oefening 11 (p29) BIOFYSICA: WERKZITTING 08 en 09 (Oplossingen) ELEKTRISCHE KRINGEN Bereken de stromen in de verschillende takken van het netwerk
Nadere informatieMagnetische toepassingen in de motorvoertuigentechniek (3)
Magnetische toepassingen in de motorvoertuigentechniek (3) E. Gernaat, ISBN 978-90-808907-3-2 1 Theorie wisselspanning 1.1 De inductieve spoelweerstand (X L ) Wanneer we een spoel op een wisselspanning
Nadere informatieCircuits and Signal Processing ET2405-d2
Circuits and Signal Processing ET2405d2 5e college rie van Staveren en Wouter. Serdijn ET2405d2 / 6 e college Leerdoelen Na afloop van dit college kan je: de beperkingen van het model van Black aangeven;
Nadere informatieUpdate B van 13 /11/ 2009: in versie A van 3 /11 /2009 fout voeding LM324
Een praktische, goedkope,met groot bereik,gemakkelijk te bouwen,relatief nauwkeurige anatenne-analyser die zowel SWR als R, X en Z-componenten kan weergeven. Na langdurig zoeken naar een haalbare oplossing
Nadere informatieElektronicapracticum. een toepassing van complexe getallen. Lesbrief
Elektronicapracticum een toepassing van complexe getallen Lesbrief 2 Inleiding Bij wiskunde D heb je kennisgemaakt met complexe getallen. Je was al vertrouwd met de reële getallen, de getallen die je op
Nadere informatie0 0,02 0,04 0,06 0,08 0,1 0,12
Dynamisch gedrag van kortsluitstromen C. J. van de Water Vision Gebruikersdag 1999 Dynamische berekeningen van kortsluitstromen volgens IEC909 volgens dynamisch model met machine-data Waarom dynamische
Nadere informatieOpgaven bij hoofdstuk 9
24 Meerkeuze-opgaven Opgaven bij hoofdstuk 9 9.14 Gegeven de complexe spanning: û = +12 + 5j [V]. Deze komt overeen met een wisselspanning: a: u(t) =!13.cos(Tt! 0,39) [V] b: u(t) = +13.cos(Tt! 0,39) [V]
Nadere informatieEXAMENONDERDEEL ELEKTRONISCHE INSTRUMENTATIE (5GG80) gehouden op maandag 2 mei 2005, van 9.00 tot uur.
Technische Universiteit Eindhoven Faculteit Elektrotechniek EXAMENONDEDEEL ELEKTONISHE INSTUMENTATIE (5GG80) gehouden op maandag 2 mei 2005, van 9.00 tot 2.00 uur. Het gebruik van het collegedictaat Elektronische
Nadere informatieUltrasone snelheidsmeting. Technischverslag Versterker
Ultrasone snelheidsmeting Technischverslag Versterker Plaats van de versterker in het geheel De multiplier krijgt informatie van de oscillator en de transducers binnen. Omdat het uitgangssignaal van de
Nadere informatieOefeningen Digitale Elektronica (I), deel 4
Oefeningen Digitale Elektronica (I), deel 4 Oefeningen op min en maxtermen, decoders, demultiplexers en multiplexers (hoofdstuk 3, 3.6 3.7) Wat moet ik kunnen na deze oefeningen? Ik kan de minterm en maxtermrealisatie
Nadere informatieAS2 lecture 4. Superpositie Thévenin, Norton, en complexe stroom. Cees Keyer. Amsterdam School of technology, dept. Electronic Engineering
AS2 lecture 4 Superpositie Thévenin, Norton, en complexe stroom Cees Keyer. Amsterdam School of technology, dept. Electronic Engineering November 28 Superpositie. Netwerk theorema s Superpositie beginsel:
Nadere informatie7. Hoe groot is de massa van een proton, van een neutron en van een elektron?
Vraagstukken Halfgeleiders Middelbaar Elektronicus (Rens & Rens) 1. Wat verstaat men onder een molecule? 2. Waaruit bestaat in het algemeen een molecule? 3. Waaruit bestaat in het algemeen een atoom? 4.
Nadere informatieUitwerkingen Tentamen Elektronische Signaalbewerking (ET2405- D2) 4 juli 2008, 14:00 17:00 uur
Tentamen Elektronische Signaalbewerking (ET45-D), 4 juli 8, 4: 7: uur, pagina van Technische Universiteit Delft Faculteit Elektrotechniek, W&I Sectie Elektronica (8 e ) Uitwerkingen Tentamen Elektronische
Nadere informatieTentamen Elektronische Schakelingen (ET1205-D2)
Vul op alle formulieren die je inlevert je naam en studienummer in. Tentamen Elektronische Schakelingen (ET1205-D2) Datum: maandag 30 juni 2008 Tijd: 09.00 12.00 uur Naam: Studienummer: Cijfer Lees dit
Nadere informatieMaterialen in de elektronica Verslag Practicum 1
Materialen in de elektronica Verslag Practicum 1 Academiejaar 2014-2015 Groep 2 Sander Cornelis Stijn Cuyvers In dit practicum zullen we de diëlektrische eigenschappen van een vloeibaar kristal bepalen.
Nadere informatieEXAMENFOLDER maandag 26 januari 2015 OPLOSSINGEN. Vraag 1: Een gelijkstroomnetwerk (20 minuten - 2 punten)
Universiteit Gent naam: Faculteit Ingenieurswetenschappen en Architectuur voornaam: de Bachelor Ingenieurswetenschappen richting: Opties C,, TN en W prof. Kristiaan Neyts Academiejaar 4-5 erste xamenperiode
Nadere informatieImpedantie V I V R R Z R
Impedantie Impedantie (Z) betekent: wisselstroom-weerstand. De eenheid is (met als gelijkstroom-weerstand) Ohm. De weerstand geeft aan hoe goed de stroom wordt tegengehouden. We kennen de formules I R
Nadere informatie(iii) Enkel deze bundel afgeven; geen bladen toevoegen, deze worden toch niet gelezen!
Examen Wiskundige Basistechniek, reeks A 12 oktober 2013, 13:30 uur Naam en Voornaam: Lees eerst dit: (i) Naam en voornaam hierboven invullen. (ii) Nietje niet losmaken. (iii) Enkel deze bundel afgeven;
Nadere informatieFig. 5.1: Blokschema van de 555
5 Timer IC 555 In de vorige drie hoofdstukken hebben we respectievelijk de Schmitt-trigger, de monostabiele en de astabiele multivibrator bestudeerd. Voor ieder van deze schakelingen bestaan in de verschillende
Nadere informatiePractica bij het vak. Inleiding tot de Elektrotechniek: Practicum 2 Analoge versus digitale signalen en hun overdracht
Elektronica en Informatiesystemen Practica bij het vak Inleiding tot de Elektrotechniek: Practicum 2 Analoge versus digitale signalen en hun overdracht door Prof. dr. ir. J. Van Campenhout ir. Sean Rul
Nadere informatieTentamen Elektronische Signaalbewerking (ET2405-D2) 30 maart 2009, 14:00 17:00 uur
Tentamen Elektronische Signaalbewerking (ET2405-D2), 30 maart 2009, 14:00 17:00 uur, pagina 1 van 12 Naam: Studienummer: Technische Universiteit Delft Faculteit Elektrotechniek, W&I Sectie Elektronica
Nadere informatiePraktisch bestaan er enkele eenvoudige methoden om een decimaal getal om te zetten naar een binair getal. We bespreken hier de twee technieken.
Talstelsels 1 Algemeenheden Digitale systemen werken met nullen en enen omdat dit elektronisch gemakkelijke te verwezenlijken is. De transistor kent enkel twee toestanden (geleiden of sperren) Hierdoor
Nadere informatieDeel 23: db s bij spanningen. Maes Frank
Deel 23: db s bij spanningen Maes Frank 0476501034 frank.maes6@telenet.be MAES Frank db's bij Spanning 1 1. db s bij Spanningen Hier gaan we enkele basis waarden bespreken welke tijdens berekeningen met
Nadere informatieVerzameling oud-examenvragen
Verzameling oud-examenvragen Achim Vandierendonck Vraag 1 (6 punten) Beschouw een zeer goede thermische geleider (k ) in de vorm van een cilinder met lengte L en straal a 1. Rond deze geleider zit een
Nadere informatieInhoudsopgave De transistor en FET
Inhoudsopgave Inhoudsopgave...2 Bipolaire transistoren...3 De NPN-transistor...3 Verzadigingstoestand van de bipolaire transistor...5 De transistor als schakelaar...6 Het Early-effect...7 De PNP-transistor...8
Nadere informatieElektrische stroomnetwerken
ntroductieweek Faculteit Bewegings- en evalidatiewetenschappen 25 29 Augustus 2014 Elektrische stroomnetwerken Dr. Pieter Neyskens Monitoraat Wetenschappen pieter.neyskens@wet.kuleuven.be Assistent: Erik
Nadere informatieTheory DutchBE (Belgium) Niet-lineaire dynamica in elektrische schakelingen (10 punten)
Q2-1 Niet-lineaire dynamica in elektrische schakelingen (10 punten) Neem voor het begin van deze opgave de algemene instructies uit de aparte enveloppe door! Inleiding Bistabiele niet-lineaire halfgeleider
Nadere informatieHoofdstuk 4: Gestabiliseerde voedingen
Elektronica: Tweede kandidatuur industrieel ingenieur 1 Hoofdstuk 4: Gestabiliseerde voedingen 1: Inleiding Een spanningsstabilisator (= gestabiliseerde voeding) is een elektronische schakeling welke een
Nadere informatieINLEIDING. Veel succes
INLEIDING In de eerste hoofdstukken van de cursus meettechnieken verklaren we de oorsprong van elektrische verschijnselen vanuit de bouw van de stof. Zo leer je o.a. wat elektrische stroom en spanning
Nadere informatieTentamen Elektronische Signaalbewerking (ET2405-D2) 19 juni 2006, 14:00 17:00 uur
Tentamen Elektronische Signaalbewerking (ET24052), 9 juni 2006, 4:00 7:00 uur, pagina van Technische Universiteit elft Faculteit Elektrotechniek, W&I asiseenheden Elektronica (8 e ) en Netwerken en Systemen
Nadere informatieMOS transistor. Jan Genoe KHLim. In dit hoofdstuk bespreken we de MOS transistor, veruit de belangrijkste component in de hedendaagse elektronica.
Jan Genoe KHLim In dit hoofdstuk bespreken we de, veruit de belangrijkste component in de hedendaagse elektronica. Versie: woensdag 7 maart 2001 1 isolator gate gate n p n p n p source NMOS drain PMOS
Nadere informatieDEEL 9 :Triode voorversterker. MAES FRANK
DEEL 9 :Triode voorversterker MAES FRANK 0476501034 Frank.maes6@telenet.be MAES Frank Triode VV Mei 2015 1 Inleiding We hebben tot nu toe aangenomen dat we bij onze buizenversterker met een 12AX7 altijd
Nadere informatieVoorbereiding toelatingsexamen arts/tandarts. Fysica: Elektrodynamica. 25 juli 2015 dr. Brenda Casteleyn
Voorbereiding toelatingsexamen arts/tandarts Fysica: Elektrodynamica 25 juli 2015 dr. Brenda Casteleyn Met dank aan: Atheneum van Veurne (http://www.natuurdigitaal.be/geneeskunde/fysica/wiskunde/wiskunde.htm),
Nadere informatieTentamen Elektronische Signaalbewerking (ET2405-D2) 25 augustus 2008, 14:00 17:00 uur. [Nienke, gefeliciteerd met je verjaardag!]
Tentamen Elektronische Signaalbewerking (ET2405-D2), 25 augustus 2008, 14:00 17:00 uur, pagina 1 van 10 Naam: Studienummer: Technische Universiteit Delft Faculteit Elektrotechniek, W&I Sectie Elektronica
Nadere informatieCombinatorische schakelingen
Practicum 1: Combinatorische schakelingen Groep A.6: Lennert Acke Pieter Schuddinck Kristof Vandoorne Steven Werbrouck Inhoudstabel 1. Doelstellingen... 2 2. Voorbereiding... 3 3. Hardware-practicum...
Nadere informatieTentamen Elektronische Signaalbewerking (ET2405-D2) 18 juni 2007, 14:00 17:00 uur
Tentamen Elektronische Signaalbewerking (ET2405-D2), 18 juni 2007, 14:00 17:00 uur, pagina 1 van 10 Naam: Studienummer: Technische Universiteit Delft Faculteit Elektrotechniek, W&I Basiseenheid Elektronica
Nadere informatieActieve filters. - Inleiding. - Actieve filters. - Hybride filters. - Interne bouw en werkingsprincipes. - Stuurstrategieën
Actieve filters Actieve filters - Inleiding - Actieve filters - Hybride filters - Interne bouw en werkingsprincipes - Stuurstrategieën Inleiding We zagen al eerder dat een passieve RLC-filter in staat
Nadere informatieHoofdstuk 4 : BESLISSINGSDIAGRAM
Hoofdstuk 4 : BESLISSINGSDIAGRAM 4.1. Inleiding. Om te komen tot het resultaat dat we in het kader van dit eindwerk hebben bereikt, moesten we een studie maken van de bestaande methodes en op basis hiervan
Nadere informatieTentamen Systeemanalyse (113117)
Systeemanalyse (113117) 1/6 Vooraf Tentamen Systeemanalyse (113117) 17 augustus 2010, 8:45 12:15 uur Dit is een open boek tentamen, hetgeen betekent dat gebruik mag worden gemaakt van het dictaat Systeemanalyse
Nadere informatie