OPEN MONUMENTENDAG NIJMEGEN 8 & 9 SEPTEMBER 2012

Transcriptie

1 OPEN MONUMENTENDAG NIJMEGEN 8 & 9 SEPTEMBER 2012

2 GRON In het weekend van 8 en 9 september 2012 is het weer Open Monumentendag. In 2012 is het thema Groen van Toen. We staan dan stil bij de rol en de betekenis van monumentaal groen, ofwel groene monumenten. De stad Nijmegen kent heel veel groene monumenten. De bekendste zijn misschien wel onze parken zoals het Kronenburgerpark, Goffertpark, Hunnerpark, Valkhofpark en Park Brakkenstein. Ook bekend zijn de monumentale begraafplaatsen. Denkt u maar eens aan de begraafplaats Stenenkruisstraat en Altrade. Eerder dit jaar heeft de gemeente nog twee begraafplaatsen in Hees beschermd: de begraafplaats bij de Sint Antoniusabt en een begraafplaats als onderdeel van de tuin van het klooster van de Dominicanessen van Neerbosch ofwel de Rosastichting. In monumentaal groen komen cultuur en natuur samen. Bij een flink aantal gebouwde monumenten is de omgeving minstens zo waardevol als het gebouw. Zo is bijvoorbeeld de bomenlaan langs de René Descartesdreef zo kenmerkend voor villa Oud Heijendaal dat deze beschermd is. Hetzelfde geldt voor het groen van Park Brakkenstein. De aanleg van het park vormt een net zo belangrijk onderdeel van Landgoed Brakkenstein als de gebouwen die er staan. Mede vanwege de groene kenmerken zal in 2013 de Negentiende eeuwse schil door het rijk beschermd worden. Afgezien van de bijzondere en gevarieerde architectuur in de schil, is met name de aanwezigheid van het groen (bijvoorbeeld langs de singels) zo karakteristiek voor het gebied dat het behouden moet worden. Tijdens de Open Monumentendag zal er ook aandacht zijn voor monumentaal groen in bredere betekenis, zoals landgoederen, buitens, stadsparken, tuinen, lanen, monumentale bomen, begraafplaatsen, verdedigingswerken en landschapselementen. Ook dit jaar kunnen we u een gevarieerd aanbod doen. Zo kunt u een aantal (voormalige) landgoederen bezoeken zoals Landhuis de Duckenburg en Landgoed Grootstal, of een rondleiding krijgen door het Goffertpark of bij fort Beneden Lent. INHOUD Monumenten Centrum pagina 3 Monumenten West pagina 9 Monumenten Midden/Zuid pagina 10 Monumenten Oost pagina 13 Monumenten Noord pagina 17 Activiteiten pagina 18 Plattegrond centrum pagina 19 Plattegrond Nijmegen pagina 20 Extra rondleidingen pagina 21 Kinderactiviteiten pagina 21 Informatie en colofon Achterzijde Ik wens u een groen monumentenweekend toe! H. Kunst, wethouder cultuurhistorie

3 N CENTRUM NTO NTO ST. STEVENSTOREN 2 ST. STEVENSKERK 1 St. Stevenskerkhof 61/62/64 Za uur zo uur Aan dit icoon van Nijmegen is eeuwenlang gebouwd. In de grafkelder bevindt zich het prachtige grafmonument van Catharina van Bourbon, een adellijke dame die na haar dood een groot deel van haar fortuin aan de kerk naliet. Ca , laatromaans, gotisch en laatgotisch restauratie. CHIRURGIJNSKAMER De kamer boven de Kerkboog werd ook wel snijkamer genoemd: het Chirurgijnsgilde oefende hier op lijken van vreemde lingen die in het gasthuis overleden waren. 1606, Thomas Singendock. St. Stevenskerkhof 58 Zo uur Doorlopend rondleidingen 3 St. Stevenskerkhof 63 Za en zo uur Bij het bombardement van Nijmegen in februari 1944 is de torenspits in de kerk gevallen. Een enorme betonconstructie in de toren verraadt de naoorlogse herbouw. Ca romanogotisch. Gisbert Schairt van Bommel/ Peter Gerrit Verspeck. Herbouw Meer informatie vindt u op 3

4 CENTRUM VM. LATIJNSE SCHOOL KRONENBURGER- OF KRUITTOREN 6 St. Stevenskerkhof 2 Za uur 4 Doorlopend rondleidingen Alleen toegankelijk met rondl. Herman van Herengrave was de bouwmeester van deze laatmidddeleeuwse jongensschool die bij de Sint Stevenskerk hoorde. De voorgevel is rijkversierd met apostelbeelden en het stadswapen. Nu is hier architectenbureau Pouderoyen gevestigd , Herman van Herengrave. Laatgotisch/ renaissance. ST. JACOBSKAPEL Parkweg 99 (Kronenburgerpark) Zo uur Deze toren werd rond 1425 gebouwd als onderdeel van de verdedigings werken rond de stad. Vroeger werd hier munitiekruit opgeslagen, van daar de bijnaam Kruit toren. Toen rond 1875 de vestingwerken werden gesloopt, werd de toren als romantisch element opgenomen in een nieuw stadspark. ATELIER SPITS OP KUNST Lage Markt 34 4 Glashuis 4 Za uur zo uur 5 De middeleeuwse kapel hoorde waarschijnlijk bij het St. Jacobsgasthuis, bedoeld voor pelgrims. In de 17de eeuw is er een aantal jaren een luxe glas blazerij in de kapel gevestigd, vandaar de straatnaam Glas huis stichting St. Jacobs gasthuis restauratie J.G. Deur. Za en zo uur Expo o.a. schilderijen en aquarellen, info teken- en schildercursussen De voorgevel van dit statige patriciërs huis is versierd met prachtige klassieke ele men ten zoals pilasters (dit is een platte zuil) en bloemen- en vruchten slingers onder de ramen. De naam Hof van Xanten ver wijst naar de oorspronkelijke functie; rent meester - huis van het kapittel van Xanten. Circa 1650, restau ratie , Ir. J.G. Deur. 7

5 N ENV NGR NTO ENV NGR KUNSTENAARSCENTRUM DE OLIFANT Priemstraat 57 Za en zo uur Expo en demonstratie bronsgieten In den Olifant was de naam van de kruidenierswinkel die hier van 1795 tot 1908 gevestigd was. Je kon er koffie, thee en andere koloniale waren krijgen. Het olifantje aan de hoekgevel van dit rijzige pand herinnert hier aan. Nu doet het pand dienst als kunstenaarscentrum De Olifant. 17e eeuw/19e eeuw, classicistisch. SYNAGOGE De synagoge uit 1756 is het eerste officiële gebeds huis voor de Joodse Nijmegenaren. Achter de raampjes in de kelderverdieping bevindt zich de mikwe, het rituele bad. Sinds enkele jaren is het gebouw weer in gebruik als synagoge en 1872, school P. van der Kemp. Nonnenstraat 19 Zo uur Elke 20 minuten een rondleiding 8 9 COMMANDERIE VAN ST. JAN Franse Plaats 1 Za en zo uur Informatie over geschiedenis en huidig gebruik van het pand verkrijgbaar BROUWERSHUIS 10 In 1196 gebouwd als hospitium, een soort doorgangshuis voor pelgrims. Al gauw werd het een hospitium speciaal voor de orde van de Johannieters. Vanaf 1974, na herbouw, biedt het pand onderdak aan het stedelijk museum. Sinds het vertrek van het museum is hier o.a. een stadsbrouwerij en een restaurant in gehuisvest. 12e eeuw. Restauratie en reconstructie in Wie in den Heer neemt sinen lust, die leeft in sinen staet gerust was de lijfspreuk van de bewoner, waar schijnlijk een brouwer, die dit in 1621 op zijn gevel liet aanbrengen. Het bete kent zoveel als wie in God gelooft, is een tevre den mens. Architectenbureau Virtus is in het pand gevestigd. Ca / 1621 Hollandse renaissance. Steenstraat 2 Za uur Doorlopend rondleidingen 11 GROEN TOENG NVANTO GROEN TOENG NVANTO Meer informatie vindt u op 5

6 CENTRUM HUIZE BETHLEHEM 12 Sint Anthoniusplaats 10 Za uur Alleen toegankelijk met rondleiding (max. 15 pers.) door kapel en refter, verzorgd door architect Paul van Hontem. Om 12 u, 13u, 14u en 15u. Kaarten voor rondleiding ter plaatse verkrijgbaar vanaf uur. Achter een groot 19de eeuws smeedijzeren hekwerk ligt Huize Bethlehem. De geschiedenis van dit pand gaat terug tot de late middeleeuwen, alleen aan de grondvorm van het pand is dit nog te zien. Architect Charles Estourgie verbouwde het in 1927 van een royaal 18de eeuws herenhuis tot klooster. ST. NICOLAASKAPEL EN BARBAROSSARUÏNE (VALKHOFPARK) Priemstraat 57 Valkhofpark Za en zo uur Za en zo uur Expo en demonstratie bronsgieten Za en zo rondleidingen in het Valkhofpark om 13u, 14.30u en 16u. In St. Nicolaaskapel beeldenexpo, speurtocht voor kinderen door het Valkhofpark verkrijgbaar. Deze kapel is één van de vroegste bouwwerken in Nederland en uniek door haar zestien hoekige vorm. Het interieur is al even indrukwekkend met rond bogen, zuilen en prachtige muur schil deringen. Barbarossaruïne St. Nicolaaskapel ca. 1030, romaans. Ca 1900 res tauratie J.J. Weve restauratie J.G. Deur. 14 ARCHITECTUUR CENTRUM NIJMEGEN 6 DE STRATEMAKERSTOREN Waalkade Zo uur Doorlopend rondleidingen 13 Deze toren maakte vanaf de middeleeuwen deel uit van de verdedigingswerken van de stad. In de kelder is hier nog het bijzonder zware muurwerk van te zien. Het stratenmakersgilde heeft de toren vroeger bemand of als opslag gebruikt Ridderstraat 27 Za en zo uur Expo Nieuwe bruggen in Nijmegen 15 Uniek is dat dit gebouw gesitueerd is op een hellend perceel met een hoogteverschil van zeven meter. Bij de vormgeving is getracht om aan te sluiten bij de schaal van de oude benedenstad. Of dit gelukt is, daar zijn de meningen over verdeeld. J.W.C. Boks, W. Eijkelenboom, A. Middelhoek

7 N ENV NGR NTO ENV T HOOGSTRAATJE NGR GRON TOEE NVAN GRON TOEE NVAN Hoogstraat 3 Za en zo uur STADHUIS 16 Informatie over de geschiedenis van het pand verkrijgbaar Achter de 19de eeuwse gevel gaat een middeleeuws stadskasteel schuil. In de 14de eeuw was dit het woonhuis van Johan Moliart, edelman en adviseur van de Hertog van Gelre. In het pannenkoeken restaurant zijn nog de resten te zien van een middeleeuwse zaal. MARIËNBURGKAPEL/HUIS VAN DE NIJMEEGSE GESCHIEDENIS Mariënburg Korte Nieuwstraat 6 Za uur 17 Rondleiding om 12u, 13u, 14u, 15u en 16u. Alleen toegankelijk met rondleiding. In de Trêveszaal werd het be langrijkste verdrag van de Vrede van Nijmegen ( ) onder - tekend. In de Burgerzaal zijn de prachtige wandtapijten te bewonderen die destijds speciaal voor de vredesonder hande lingen werden aangeschaft vroegrenaissance, Herman van Herengrave. Za en zo uur Expo de Koloniale Reserve, mini-expo over archeologische vondsten en Knodsenburg, informatie over de geschiedenis van de Mariënburgkapel. Voor kinderen vanaf 6 jaar (en hun ouders) om 14.15u en 15.15u rondleiding door het stadhuis, start bij het Huis van de Nijmeegse Geschiedenis. Kijk binnen in de oude Schepenhal waar vroeger veroordeelden met rotte eieren bekogeld konden worden. Hoe je trouwt, kun je zien in de trouwzaal, en. in de donkere kelders van het stadhuis kom je in aanraking met de spannende middeleeuwen. De verdieping in deze middeleeuwse kapel was bedoeld voor de nonnen van het nabijgelegen klooster. Zo konden zij de mis bijwonen, terwijl de gewone gelovigen beneden een plaatsje hadden. De kapel oogt van binnen verrassend licht. Nu is hier het Huis van de Nijmeegse geschiedenis gevestigd. 1431, gotiek. Meer informatie vindt u op 7

8 CENTRUM PETRUS CANISIUSKERK NATUURMUSEUM (VM. SYNAGOGE) GROEN TOENG NVANT GROEN TOENG NVANT Molenstraat 37 Gerard Noodtstraat 121 Za uur zo uur Vanuit de rijk versierde galerij openen drie deuren naar een groot vierkant middenschip, beiden na oorlogs. Het dwarsschip en het priesterkoor zijn de overgebleven delen van de 19de eeuwse kerk die hier vóór het bombardement van februari 1944 stond N. Molenaar/ A. Siebers & W. van Dael. Neogotisch en Delftse school. 19 Za uur Foto expo geschiedenis van voormalige synagoge. Expo Paddomania, alles over paddenstoelen. Kleine expo over Nijmeegse botanicus Theodorus Abeleven, die midden 19e eeuw een Nijmeegse flora samenstelde. Kinderspeurtocht en knutselactiviteiten bij expo Paddomania. Verhalen over de magie van padden - stoelen (doorlopend). 20 DESIGNHOTEL MANNA Oranjesingel 2c Za en zo uur 8 Informatie over geschiedenis en renovatie van het pand Dit hoekpand is zeer typerend voor de manier van bouwen in de laatnegentiende eeuw. De witte banen en blokken in de gevel zijn niet van baksteen, maar op de gevel geschilderd. Opvallend is de ingang, die zich in een afzonderlijk bouwdeel bevindt. Hier was de ingang van de Openbare leeszaal en bibliotheek (van 1916 tot 1931). Sinds enkele jaren is hier een hotel in gevestigd. Circa Vóór WO II had Nijmegen een bloeiende Joodse gemeenschap. De voormalige synagoge van de bekende architect Oscar Leeuw is hier een her innering aan. De oprijzende koepeltoren is indrukwekkend. Nu is hier het Natuurmuseum gevestigd. 1913, Oscar Leeuw, Oosters geïnspireerd.

9 VAENV RONGR WEST OENTO VAENV RONGR OENTO VAN T LINDENHOUTMUSEUM Scherpenkampweg 58 Zo uur Rondleiding over het terrein, vanaf de Weezenkapel naar de begraafplaats om 12.30u en 14u (circa 50 minuten). Doorlopend orgelbespeling in het museum. Speurtocht voor kinderen. In 1882 als kapel bij de weesinrichting gebouwd, naar ontwerp van architect Bert Brouwer. Nu is hier het Van t Lindenhoutmuseum gehuisvest, een museum over de geschiedenis van het weeshuis. Van t Lindenhout was de stichter van het weeshuis. SINT JOZEFKLOOSTER Speciaal voor de Paters van het Heilig Hart gebouwd als studiehuis. Het gebouw heeft veel invloeden van de Amsterdamse School, bijvoorbeeld de onafgebroken horizontale lijn van raamkozijnen. Maar vooral het spitse torentje op het dak, dat de Paters de bijnaam paters van het potlood bezorgde , J.G. Deur. Kerkstraat 65 Zo uur Rondleidingen 11.30u, 13.30u en 15.30u. Roofvogelshow in de tuin 14u en 15u en diverse activiteiten in de kloostertuin. DE BOSKAPEL Graafseweg 276 Za uur Kapel gebouwd in opdracht van de paters Augustijnen in zakelijke architectuur. In het midden van de sobere, overzichtelijke zaal staat een eenvoudig betonnen hoofdaltaar. Tevens openbaar kerkgebouw , J. Kayser,G.J. van der Grinten. DE WITTE MOLEN Deze karakteristieke 18de eeuwse molen is een belangrijk herkenningspunt voor de wijk Wolfskuil. Hij overleefde in de 20ste eeuw twee felle branden. Tegenwoordig is deze op één na laatste molen in de stad nog steeds in gebruik Looimolenweg 17 Za uur Meer informatie vindt u op 9

10 MIDDEN/ZUID ST. ANNAMOLEN Hatertseweg 14 Za uur Doorlopend rondleidingen en film over renovatie van de molen. Demonstratie brood en koekjes bakken, winkel is geopend. Er is een lift aanwezig in de molen. Diverse kinderactiviteiten. 27 TITUS BRANDSMA GEDACHTENISKERK Bijzondere schilderingen van Joep Nicolas en het beroemde Apostelraam van Jan Toorop. Deze voor malige Sint Josephkerk is één van de wei nige neoromaanse kerken in Nijmegen. Sinds enkele ja ren is hier het Titus Brandsma Me morial centrum gevestigd , B.J. Claase. Neoromaans. 26 Keizer Karelplein 19 Za uur zo uur DE TWEELING 10 Korenmolen met acht kantige stenen onder bouw en een riet gedekte bovenbouw. De molen is genoemd naar het vroe gere gehucht St. Anna. Het bouwjaar 1849 staat erop vermeld. In 1978 is de molen ingrijpend gerestaureerd. De molen is nog steeds in bedrijf. Groenestraat 210 Za uur 28 Doorlopend rondleidingen in natuurbelevingstuin, bezichtiging sedumdak om 12u en 15u (alleen voor volwassenen), film groen is gras over natuurbeleving voor jonge kinderen, informatie over groene speelplaatsen. Na de geboorte van de tweeling Agnes en Reiniera, schonk de trotse vader Jonkheer Rutgers van Rozenburg geld voor een goede Christelijke school. Dit werd de Agnes en Reiniera Fröbelschool. Het pand, met invloeden van het baksteenexpressionisme is in gebruik voor kinderopvang. 1920, F.J.G. Vingerhoets en C.N. Hoogterp.

11 N ENV NGR NTO ENV H. ANTONIUS NGR PADUA/ST. ANNAKERK GROEN TOENG NVANTO GROEN TOENG NVANTO Groenestraat 229 Zo uur Bezoek aan de toren 29 Het interieur van deze kerk is bont en kleurrijk, typisch voor de neo-gotiek. De glas-inloodramen in het koor zijn van het Roermondse atelier Frans Nicolas en zonen A.A.J. Margry. BYZANTIJNSE KAPEL OPENLUCHTTHEATER GOFFERTPARK Steinweglaan 2 Za uur 31 Korte Gilde rondleiding over geschiedenis van de Goffert, za 13u en zo 11u. Start bij gedenkteken De Schop (Steinweglaan). Dobbelmannweg 1a 30 Za uur zo uur Za expo kerkelijk leven in Nijmeegse zusterstad Pskov en Oosterse kerkmuziek en uitleg over iconen van de kapel. In 1911 bouwde architect A.A.J. Margry aan de in dat jaar aangelegde Dobbelmannweg een zusterklooster en school in neogotische stijl. Hier komt in 1937 een kapel bij, ontworpen door C. Pouderoyen in een compleet andere stijl. Stadspark de Goffert is aangelegd ten behoeve van sport en ontspanning voor iedereen. De aanleg ervan in de vorm van een werkverschaffings project, heeft heel wat bloed, zweet en tranen gekost. De tribune van het openluchttheater, die tegen een opgeworpen heuvel ligt, bood aanvankelijk ruimte aan 2200, nu 1200 zitplaatsen , J.H. Schmidt en D. Monshouwer. Meer informatie vindt u op 11

12 MIDDEN/ZUID LANDGOED GROOTSTAL LANDHUIS DE DUCKENBURG Lankforst Zo uur 10u-15.30u kunstworkshops en theatervoorstelling van Duiker, 11u opening buitenexpo kunstenaars Dukenburg; community art presentatie met publiek, vanaf 11.30u brunch met live muziek, 14u Geschiedeniscafé over monumenten in Dukenburg, 15u column Qader Shafiq over geschiedenis van Dukenburg, 15.30u excursie IVN langs monumentaal Dukenburg, 17u-18u literair café met live muziek, vanaf 18u diner met live muziek aan het water. Dagarrangement 40 (koffie/thee, brunch, borrel, diner) verkrijgbaar. St. Jacobsweg 13 Za en zo uur Rondleiding za en zo om 12u, 13u, 15u en 16u, max 40 pers. per rondleiding. Terrein is alleen toegankelijk met rondleiding (door o.a. IVN-gids). Hiervoor zijn Wat wij nu als Landhuis kaarten nodig: ter plaatse verkrijgbaar een kwartier de Duckenburg kennen, voorafgaand aan de rondleiding. was vroeger de orangerie uit de 18e eeuw van Expo Ring van Arcadië, historie van landgoederen in Nijmegen. Bereikbaarheid: met fiets (stallen op een veel groter landgoed. Hier werden in de terrein), OV met bus 6 halte Grootstal, met auto (parkeren op terrein kan niet, wel in de omgeving winter bijzondere kuipplanten bewaard. naast kynologenclub aan Elshofweg of bij en naast Kandinsky College aan Malderburchtstraat. Opvallend zijn de kleine vierkante ramen op de Landgoed Grootstal is een relatief klein landgoed begane grond, met daarboven grote, openslaan- op de grens van Nijmegen en Malden, gemeente Heumen. Op de plek waar ooit een middeleeuwse de ramen op de verdieping. Circa 1730, hoeve stond, staat nu een neorenaissance landhuis uit het begin van de 20ste eeuw. Het is al meer dan achter bouw circa jaar familiebezit en sinds enkele jaren een educatief landgoedbedrijf. 12

13 OOST CONCERTGEBOUW DE VEREENIGING Keizer Karelplein 2d Za en zo uur Rondleiding met muzikale apotheose za en zo om 11.30u, 13.30u en 15.30u, start in de hal. Alleen toegankelijk met rondleiding. Dit concertgebouw is gebouwd naar ontwerp van de Nijmeegse architect Oscar Leeuw. De zuilen in de hal zijn bekleed met bladgoud, de monumentale trap wordt koningstrap genoemd , O. Leeuw i.s.m. H. Leeuw jr. Rationalisme. PH7/VOORMALIGE ST. JORISSCHOOL Prins Hendrikstraat 7 Za uur Dit is één van de weinige overgebleven school gebouwen van stads architect Weve. Het interieur heeft nog veel authentieke ele menten zoals geglazuurde baksteenversieringen, tegel vloeren en glas-in-loodramen J.J. Weve. Rationalisme met Art Nouveau invloeden. EVANGELISCH-LUTHERSE KERK Klein maar fijn is dit kerkje met veel architectonische details. De toren is speciaal voor de plaatsing van het oudste orgel van Nijmegen in 1929 gebouwd. Ca. 1890, toren 1929, D. Semmelink. Prins Hendriksstraat 79 Za uur MARIA GEBOORTEKERK Deze kerk van de Maastrichtse architecten Kaijser heeft een interieur met bijzondere elementen zoals het marmeren hoogaltaar met koperen over huiving van de Nijmeegse edel smeden de gebroeders Arens , J. Kaijser sr. en J. Kaijser. Neogotisch. Berg en Dalseweg Za uur zo uur Doorlopend rondleidingen en bezoek aan dakgewelven. Kinderspeurtocht Meer informatie vindt u op 13

14 OOST BEGRAAFPLAATS HOLLANDSCH-DUITSCH GEMAAL Ubbergseweg 5 Za uur Doorlopend rondleidingen 38 De pompen van dit gemaal zijn weggewerkt in de dijk en kunnen elke minuut bijna 1000 kubieke meter water pompen van de polder naar de rivier. Onder het landelijk zadeldak gaat de machinekamer schuil. M.J. Granpré Molière in samenwerking met R. Verloren van Themaat (ingenieur), Dienstwoning Delftse Schoolstijl. STENENKRUISSTRAAT Priemstraat 57 Prins Bernhardstraat 16 Za en zo uur Za en zo uur Expo en demonstratie bronsgieten Za en zo 11u en 14u rondleiding door In Paradisum Deze eerste begraafplaats buiten de stadspoorten kende oorspronkelijk een protestants, katholiek en Joods deel. Bekende Nijmegenaren zoals Quack, Noorduyn en In de Betouw zijn hier begraven R.K. BEGRAAFPLAATS DAALSEWEG GELDERS ARCHEOLOGISCH CENTRUM G.M. KAM Museum Kamstraat 45 Zo uur 39 Speciaal voor de archeologische collectie van G.M. Kam, ontwierp architect Oscar Leeuw dit museumgebouw. Nu is hier het Gelders Archeologisch Centrum gehuisvest, maar het museuminterieur is grotendeels bewaard gebleven. Het bevat prachtige elementen zoals een granieten trap, klassieke zuilen en terrazzovloeren met zwarte bandversieringen , O. Leeuw. Historiserend, expressionisme en art deco. Daalseweg 110 Za en zo uur 41 Za en zo rondleidingen door In Paradisum en SBN, 13u thema cultuur- en kunsthistorie begraafplaats, 14u Graven met een verhaal. Za ook informatiestand. Deze begraafplaats wordt wel het Père Lachaise van Nijmegen genoemd omdat hier zoveel beroemde stadsgenoten hun laatste rustplaats hebben: de architect Oscar Leeuw en zijn broer de beeldhouwer Henri Leeuw, de familie Dobbelman van de zeepfabriek en de familie Dreesmann van het warenhuis zijn enkele voorbeelden.1885, J.J. Weve. Neogotiek.

15 N ENV NGR NTO ENV ANTONIUS PADUAKERK NGR Groesbeekseweg 96 Za uur zo uur Bespeling kerkorgel 42 Eigenlijk is deze kerk niet hele maal af. Op de bouwtekening is te zien dat de voorgevel aan de Groesbeekseweg een toren had moeten krijgen. Deze is er nooit gekomen en in 1923 is de gevel aangepast. Van binnen is een prachtig stervormig koepel gewelf te zien. De kleurrijke glas-in-loodramen zijn van de kunstenaar Piet Gerrits. 1915, J. Margry. Neogotisch. VM. BADHUIS 43 VRIJMETSELAARSLOGE Fortstraat 7 Za uur Informatie over het gebouw en vrijmetselarij 44 Daalseweg 262 Zo uur Elk half uur rondleidingen In 1928 werd dit badhuis gebouwd voor bewo ners van de Spoor- en Bomenbuurt, wiens huizen toen nog geen eigen badkamer hadden. In het bad huis was ook de woning van de beheerder, hij zag streng toe op een ordelijke gang van zaken. Nu is hier jeugdtheater Kwatta gehuisvest. In 1987 ver bouwd tot theater door E. Hulstein en P. van Hontem. Oorspronkelijk opgericht als evangelisatiegebouw. In de achtergevel verwijst de naam PNIËL hiernaar. In de jaren zeventig verbouwd en uitgebreid tot Steiger theater. Tegen woordig in gebruik als vrijmetselaarstempel van de Loge St. Lode wijk. De naam Fort straat ver wijst naar het fort Verbran de Molen, dat hier vanaf 1861 lag en in 1874 zijn functie verloor. Meer informatie vindt u op 15

16 OOST JOODSE BEGRAAFPLAATS Kwakkenbergweg 1 Zo uur Doorlopend rondleidingen De begraafplaats heeft de vorm van een trapezium en is geheel ommuurd. Aan de voorkant van de begraafplaats is rechts een beheerderswoning en links een aula. Deze laatste twee werden ontworpen door Oscar Leeuw, evenals de ommuring. Rond 1900, Oscar Leeuw. VILLA OUD MARIËNBOOM HORTUS ARCADIË 47 d Almarasweg 22d Za en zo uur Za en zo rondleiding 11u. Theeritueel verkrijgbaar vanaf 9,50. Groesbeekseweg 424 Za uur zo uur Deze villa werd vermoe delijk in 1822 gebouwd in opdracht van Baronesse van Neukirchen-Nievenheim. Bij een verbouwing in 1875 krijgt het pand een neoklassieke uitstraling. Ook het inte rieur heeft veel klassieke elementen. Het pand is nu in gebruik door Klopper & Kramer begrafenis- en uitvaart verzorging. Bij de ingang ligt een rotsheuvel opgebouwd uit rotsblokken uit de Ardennen, in de jaren 70 aangelegd door biologen van de Katholieke Universiteit om onderzoek te doen naar rotsplanten in het Alpengebied. Vanaf 1999 heeft Stichting Hortus Arcadië de toen verwaarloosde botanische tuin opgeknapt en in haar beheer. 16

17 N ENV NOORD NGR NTO ENV NGR HISTORISCHE TUINDERIJ DE LENTSE WARMOEZENIER Griftdijk Noord 11 Za en zo uur Za en zo doorlopend rondleidingen, terras met zelfgemaakte taart. Zo oude ambachtenmarkt met o.a. rokerij, spinnen, manden en rietmatten vlechten. Kinderen kunnen kaarsjes maken van bijenwas. De Historische Tuin is een klein openlucht museum dat het gemengde tuinbedrijf of warmoezeniersbedrijf laat zien zoals dit in de vorige eeuw bestond. Naast de platte bakken is er onder meer huisraad uit die tijd te zien. DORPSSCHUUR LENT Deze werkschuur, gebouwd door de voormalige dorpspolder Lent werd gebruikt voor het haventje bij het veerpunt. In 2001 gerenoveerd door het Polderdistrict Over-Betuwe. Nu is de Dorpsschuur Lent een cultureel centrum, beheerd door de Stichting Lent Oosterhoutsedijk 29 Zo uur Foto expo Het verdriet van Lent van De Lentse Oeverspelen FORT BENEDEN LENT Zaligestraat 6 Za en zo uur 49 Za 14u rondleiding over de natuur rondom het fort door Gerrit Scherrenburg van Staatsbosbeheer. Zo 12u en 14u rondleiding over de historie van het fort door Ruud van der Werff van St. Menno van Coehoorn. Zaligestraat is per fiets goed bereikbaar, per auto niet (parkeren onder fietsbrug Snelbinder op Oosterhoutsedijk). Dit fort, als opvolger van het vervallen 16de eeuwse Knodsenburg ook wel Nieuw Knodsenburg genoemd, heeft een vierkante vorm met een gracht, ophaalbrug en een tunnel. In september 1944 is hier zwaar gevochten door de geallieerden Meer informatie vindt u op 17

18 ACTIVITEITEN 8 & 9 SEPTEMBER 2012 Alle hieronder genoemde activiteiten zijn ook opgenomen bij de beschrijving van het monument in dit boekje. = rondleiding 18 ZATERDAG 8 SEPTEMBER uur: Begraafplaats Stenenkruisstraat: (40) Hortus Arcadië: (47) Vanaf uur: Atelier Spits op kunst: expo (7) Brouwershuis: (11) De Tweeling: en film (28) Byzantijnse kapel: expo en muziek (30) Maria Geboortekerk: (37) Hollandsch-Duitsch gemaal: (38) Historische Tuin Lent: (48) uur: De Vereeniging: (34) uur: Stadswandeling Gilde (1) Huize Bethlehem: (12) Stadhuis: (17) Landgoed Grootstal: (32) Monumentale bomen in Lent: (start bij 50) Vanaf uur: Latijnse School: (4) Landgoed Grootstal: expo (32) uur: Huize Bethlehem: (12) Valkhofpark: (14) Stadhuis: (17) Goffertpark: (31) Landgoed Grootstal: (32) Begraafplaats Daalseweg: (41) Vanaf uur: De Olifant: bronsgieten (8) ACN: expo (15) Huis van de Nijmeegse geschiede - nis: expo (18) Natuurmuseum: expo (20) uur: De Vereeniging: (34) uur: Romeins aquaduct: (Romeinse zuil Eikstraat) Stadswandeling Gilde (1) Huize Bethlehem: (12) Stadhuis: (17) Begraafplaats Stenenkruisstr: (40) Begraafplaats Daalseweg: (41) Fort Beneden Lent: (49) uur: Valkhofpark: (14) uur: Huize Bethlehem: (12) Stadhuis: (17) Landgoed Grootstal: (32) uur: De Vereeniging: (34) uur: Valkhofpark: (14) Stadhuis: (17) Landgoed Grootstal: (32) uur: Avondwandeling Groen van Toen (nachtburgemeesternijmegen.nl) ZONDAG 9 SEPTEMBER uur: Landhuis de Duckenburg: workshop en voorstelling (33) uur: Goffertpark: (31) Begraafplaats Stenenkruisstraat: (40) Hortus Arcadië: (47) Vanaf uur: Atelier Spits op kunst: expo (7) Synagoge: (9) Landhuis de Duckenburg: expo (33) Joodse begraafplaats: (45) Historische Tuin Lent: en oude ambachtenmarkt (48) Dorpsschuur Lent: expo (50) uur: St. Jozefklooster: (23) Landhuis de Duckenburg: brunch en muziek (33) De Vereeniging: (34) uur: Stadswandeling Gilde (1) Landgoed Grootstal: (32) Fort Beneden Lent: (49) Vanaf uur: Chirurgijnskamer: (3) Landgoed Grootstal: expo (32) Maria Geboortekerk: (37) uur: Van t Lindenhoutmuseum: (22) uur: Valkhofpark: (14) Landgoed Grootstal: (32) Begraafplaats Daalseweg: (41) Monumentale bomen in Lent: (start bij 50) Vanaf uur: De Olifant: bronsgieten (8) Stratemakerstoren: (13) ACN: expo (15) Huis van de Nijmeegse geschiedenis: expo (18) vm Badhuis: (43) uur: St. Jozefklooster: (23) De Vereeniging: (34) uur: Romeins aquaduct: (Romeinse zuil Eikstraat) Stadswandeling Gilde (1) Van t Lindenhoutmuseum: (22) St. Jozefklooster: roofvogelshow (23) Landhuis de Duckenburg: geschiedeniscafé (33) Begraafplaats Stenenkruisstraat: (40) Begraafplaats Daalseweg: (41) Fort Beneden Lent: (49) uur: Valkhofpark: (14) uur: St. Jozefklooster: roofvogelshow (23) Landgoed Grootstal: (32) Landhuis de Duckenburg: column (33) uur: St. Jozefklooster: (23) Landhuis de Duckenburg: (33) De Vereeniging: (34) uur: Valkhofpark: (14) Landgoed Grootstal: (32) uur: Landhuis de Duckenburg: literair café (33) uur: Landhuis de Duckenburg: diner en muziek (33)

19 EXTRA RONDLEIDINGEN & KINDERACTIVITEITEN GILDE STADSWANDELINGEN Wandeling door het historische centrum van Nijmegen van ruim 1 uur. Zaterdag en zondag 12 uur en 14 uur, start bij St. Stevenskerk (1). AVONDWANDELING GROEN VAN TOEN MET DE NACHTBURGEMEESTER Zaterdag om 20 uur. N8wandeling Groen van toen (en nu) in centrum Nijmegen door N8burgemeester Doro Krol en Henk Rullmann. Start bij Museum het Valkhof en eindigt bij café de Hemel. Wandeling duurt 88 minuten en is voor maximaal 28 personen. Vooraf reserveren via GILDE RONDLEIDING ROMEINS AQUADUCT Wandeling langs de voormalige Romeinse waterleiding in Nijmegen Oost van ruim 1 uur. Zaterdag en zondag 14 uur, start bij Romeinse zuil in de Eikstraat, eindpunt is Porta Romana aan de Ubbergseveldweg. RONDLEIDING MONUMENTALE BOMEN IN LENT Wandeling met Frans Mikx langs monumentale bomen in Lent, zaterdag 12 uur en zondag 13 uur. Startpunt Dorpsschuur Lent (50) en eindpunt Historische Tuin (48). ZATERDAG 8 SEPTEMBER Vanaf uur: Valkhofpark: kinderspeurtocht (14) St. Annamolen: diverse kinderactiviteiten (27) Maria Geboortekerk: kinderspeurtocht (37) Historische Tuin Lent: kaarsjes maken (48) Vanaf uur: Natuurmuseum: knutselen, verhalen en kinderspeurtocht (20) uur: Stadhuis: kinderrondleiding (start bij 18) uur: Stadhuis: kinderrondleiding (start bij 18) ZONDAG 9 SEPTEMBER Vanaf uur: Valkhofpark: kinderspeurtocht (14) Historische Tuin Lent: kaarsjes maken (48) Vanaf uur: Van t Lindenhoutmuseum: kinderspeurtocht (22) Maria Geboortekerk: kinderspeurtocht (37) 21

20 CENTRUM 6 KRONENBURGER- PARK 5 LANGE HEZELSTRAAT PAPENGAS BEGIJNENSTRAAT BLOEMERSTRAAT GANZENHEUVEL HOUTSTRAAT LAGE MARKT 7 8 i STIKKE HEZELSTR AUGUSTIJNENSTRAAT PLEIN 1944 NONNENSTRAAT SMIDSTRAAT WAALKADE GROTE MARKT 10 ZIEKERSTRAAT BROERSTRAAT GROTESTRAAT 17 MARIKENSTRAAT MARIËNBURG STEENSTRAAT 11 VLEESHOUWERSTRAAT SNIJDERSTRA AT BURCHTSTRAAT 18 GROENE BALKON 12 RIDDERSTRAAT MARIËNBURGSESTRAAT WAAL HERTOGSTRAAT VALKHOF 20 DERDE WALSTRAAT KELFKENSBOS GER ARD NOODTSTRAAT WAALBRUG CS TUNNELWEG NASSAUSINGEL MOLENSTRAAT TWEEDE WALSTRAAT VAN WELDERENSTRAAT 35 ST. CANISIUSSINGEL PRINS HENDRIKSTRAAT 36 BERG EN DALSEWEG VAN SCHAECK MATHONSINGEL KEIZER KAREL PLEIN 21 ORANJESINGEL 37 GRAAFSEWEG 26 ST. ANNASTR 34 DAALSEWEG 19 CENTRUM 1 St. Stevenskerk i 2 St. Stevenstoren 3 Chirurgijnskamer 4 Vm. Latijnse school 5 St. Jacobskapel 6 Kronenburger- of Kruittoren 7 Atelier Spits op kunst 8 Kunstenaarscentrum De Olifant 9 Synagoge 10 Commanderie van St. Jan 11 Brouwershuis 12 Huize Bethlehem 13 De Stratemakerstoren 14 St. Nicolaaskapel, Barbarossaruïne & Valkhofpark 15 Architectuur Centrum Nijmegen 16 t Hoogstraatje 17 Stadhuis 18 Huis van de Nijmeegse geschiedenis 19 Petrus Canisiuskerk 20 Natuurmuseum (vm. Synagoge) 21 Designhotel Manna WEST 22 Van t Lindenhoutmuseum 23 St. Jozefklooster 24 De Boskapel 25 De Witte Molen MIDDEN/ZUID 26 Titus Brandsma Gedachteniskerk 27 St. Annamolen 28 De Tweeling 29 H. Antonius/St. Annakerk 30 Byzantijnse Kapel 31 Openluchttheater Goffertpark 32 Landgoed Grootstal 33 Landhuis de Duckenburg OOST 34 De Vereeniging 35 PH7/voormalige St. Jorisschool 36 Evangelisch-Lutherse Kerk 37 Maria Geboortekerk 38 Hollandsch-Duitsch gemaal 39 Gelders Archeologisch Centrum G.M.Kam 40 Begraafplaats Stenenkruisstraat 41 R.K. Begraafplaats Daalseweg 42 Antonius van Paduakerk 43 Vm. Badhuis 44 Vrijmetselaarsloge 45 Joodse Begraafplaats 46 Villa Oud-Mariënboom 47 Hortus Arcadië NOORD 48 Historische Tuinderij de Lentse warmoezenier 49 Fort Beneden Lent 50 Dorpsschuur Lent

21 HEIJENDAALSEWEG NIJMEGEN 48 GRIFTDIJK NOORD WAAL NOORD LENT 49 ZALIGESTRAAT PRINS MAURITSSSINGEL WAAL VAN HEEMSTRAWEG INDUSTRIEWEG OOSTERHOUTSEDIJK WEST WEST 50 OOST MARIALAAN CENTRUM UBBERG SEWEG 38 OOYSEDIJK 22 JONKERSTRAAT ENERGIEWEG DENNENSTRAAT KERKSTRAAT 23 WOLF S KUILSEWEG MOLENWEG 25 CS GROESBEEKSEWEG DAALSEWEG BERG EN DALSEWEG DUKENBURG VAN APPELTERNWEG 33 NIEUWE DUKENBURGSEWEG NEERBOSSCHEWEG HATERTSEWEG WEG DOOR JONKERBOSCH MUNTWEG MALDERBURCHTSTRAAT 24 GRAAFSEWEG 31 SLOTEMAKER DE BRUÏNEWEG STEINWEG L A AN NWE MOLLENHUTSEWEG GROOTSTALSELAAN ELSHOFWEG SINT JACOBSLAAN SINT JACOBSWEG 28 MIDDEN/ ZUID HATERTSEWEG 32 GROENESTRAAT VAN PELTLAAN 27 HEIJENDAAL ST. ANNASTRAAT GROENEWOUDSEWEG OOST HOUTLAAN SCHEIDINGSWEG OOST VAN T SANTSTRAAT D ALMARASWEG POSTWEG NIJMEEGSEBAAN HENGSTDALSEWEG 45 BOSWEG 44 MIDDEN/ZUID 20

22 COLOFON informatie vooraf Huis van de Nijmeegse Geschiedenis, Marienburg 26 Telefoon Openingstijden di t/m za uur, koopzondagen uur. informatie tijdens de open monumentendag St. Stevenskerk, St Stevenskerkhof 62, za uur en zo uur. Dit is een uitgave van de gemeente Nijmegen, afdeling Stadsontwik keling. Teksten: Anne Wevers Redactie: Monique Zoon, Sarina Wagener, Maerle Snabel Ontwerp: Deel 2 ontwerpers, Nijmegen Druk: Trioprint, Nijmegen Foto s: Fotocollectie Regionaal Archief Nijmegen en Afdeling Stadsontwikkeling, Gemeente Nijmegen Organisatie: Comité Open Monumentendag Nijmegen Hoofdsponsor Het is mogelijk dat door omstandigheden het pro gramma is aangepast. Informatie hierover bij de informatiepunten en Het betreden van monumenten en deelname aan activiteiten op de Open Monumentendag gebeurt op eigen risico. De organisatie van de Open Monumentendag en de eigenaren/beheerders van de monumenten zijn niet aansprakelijk voor eventuele schade. Augustus 2012