Hoe geologen de Oudheid ontraadselen. Patrick Degryse Aard- en Omgevingswetenschappen, Geologie

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Hoe geologen de Oudheid ontraadselen. Patrick Degryse Aard- en Omgevingswetenschappen, Geologie"

Annemie Coppens
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Hoe geologen de Oudheid ontraadselen Patrick Degryse Aard- en Omgevingswetenschappen, Geologie

2 Archeologie en geologie Archeologie: reconstructie van het leven van vroeger in al zijn aspecten Kunst, cultuur, sociologie, filosofie Landschap, milieu, grondstoffen Geologie: studie van de opbouw en de ontwikkeling van de Aarde en de bewaarde sporen van leven

3 Archeologie en wetenschap

5 Archeometrie Archaeological Sciences : exact wetenschappelijke technieken voor archeologische vraagstellingen Geoarcheologie, bioarcheologie, archeomineralogie, archeometallurgie Archeometrie grondstof, herkomst en datering van anorganische objecten

6 Archeometrie: hier de herkomst van grondstoffen en technologie uitwisseling van grondstoffen, artefacten, technologie

7 Archeometrie: waarom Herkomst: lokaal, regionaal, 'interregionaal' Toevallig versus intentioneel - hoe? Uitwisseling en/of handelsrelaties Grondstof of artefact, uitwisseling van technologie en mensen Sociale stratigrafie, levensstandaard et al. Het bredere verhaal & de archeologische context

8 Materialen Steen vroegste gebruik strikt utilitair tot ornamenteel Keramiek artificieel gesteente voeding & transport Glas Een speciale categorie...

9 STEEN

10 Gebruik van steen Oudste gebruik zo'n 2,5 miljoen jaar terug Eerste criterium: hardheid en bewerkbaarheid Eerste menselijke technologie Niet statisch: transport & uitwisseling Gebruik als sieraden en ornamenten Handel en uiterlijke pracht

12 Steen als geologisch materiaal

13 Herkomstbepaling van steen Vergelijken artefact en groeve ( vingerafdruk ): Macroscopisch Microscopisch Petrografie Geochemie Hoofd- en spoorelementen Isotopen Combinatie van technieken! Stel de juiste vraag: archeologische & geologische context (wat kan ik verwachten)

20 KERAMIEK

29 GLAS

30 Glas: een speciaal geval Glas geen directe mineralogische relatie tussen grondstof en artefact Voorbeeld van het belang van een archeologisch model voor de interpretatie van chemische data,en omgekeerd...

31 Geschiedenis van glas Soda-silica silica-lime lime glas Plant as glas Zoutminnende planten (vb Salicornia) ) of wood ash Pre 5e BC Post 8ste AD Natron glas tussen 5e BC en 8ste AD

34 zand Natron glas silica (SiO 2 ) als kwarts kalk (CaO) als kalksteen of schelpen andere (zware) mineralen natron soda (Na 2 O) als trona (natron) kleurders & ontkleurders Mangaan, antimoon, koper, kobalt...

35 Division of production 4e-8ste AD (Freestone ea, 2002, Archaeometry)

37 What about early Roman glass? 12,00 CaO 10,00 8,00 6,00 4,00 1,00 2,00 3,00 Al 2 O 3 early Byzantine early Roman

39 Plinius, NH XXXVI This is supposed to be the source of the River Belus, which after traversing a distance of 5 miles flows into the sea near the colony of Ptolemais..The beach stretches for not more than half a mile, and yet for many centuries the production of glass depended on this area alone

40 Plinius, NH XXXVI Sand between Cumae and Literno, on the river Volturno, on the coast of Italy was used to make glass Sand is similarly blended in the Gallic and Spanish provinces "

41 CaO 12,00 10,00 8,00 6,00 4,00 1,00 2,00 3,00 Al 2 O 3 early Byzantine early Roman

42 Radiogene isotopen Principe: de isotopische vingerafdruk van grondstof en object zijn identiek verschillende grondstoffen hebben een verschillende signatuur (eventueel)...

43 Natron glas zand silica (SiO 2 ) als kwarts kalk (CaO) als kalksteen of schelpen (Sr) andere (zware) mineralen (Sr-Nd) natron soda (Na 2 O) als trona (natron) kleurders & ontkleurders mangaan, antimoon, koper, kobalt...

44 208 Pb/ 206 Pb 2,13 2,12 2,11 2,1 2,09 2,08 2,07 2,06 2,05 0,82 0,83 0,84 0,85 0,86 0, Pb/ 206 Pb blue glass green glass HIMT glass green chunks HIMT chunks

46 Recyclage in de Oudheid Cu (ppm) blue glass HIMT chunks green chunk Pb (ppm)

48 208 Pb/ 206 Pb 2,13 2,12 2,11 2,1 2,09 2,08 2,07 2,06 2,05 0,82 0,83 0,84 0,85 0,86 0, Pb/ 206 Pb blue glass green glass HIMT glass green chunks HIMT chunks

50 87 Sr/ 86 Sr 0,7090 0,7088 0,7086 0,7084 0,7082 0,7080 0,7078 0,7076 1,00 1,50 2,00 2,50 3, /Sr Blue glass Green glass HIMT glass HIMT chunks

56 4e - 8 ste AD primair glas

60 Conclusie Natuurwetenschappelijke en culturele archeologie dienen geïntegreerd te worden

61 (naar Dr. Leendert Louwe Kooijmans, presentatie 10 maart 2009) archeologen vragen over de voormalige samenleving Natuurwetenschappen in dienst van de archeologie: methoden en technieken natuurwetenschappers

62 archeologen vragen over de voormalige samenleving

63 archeologen vragen over de monsters en materialen als dan vragen over de voormalige samenleving

64 context tafonomie verzamelwijze archeologen monstername vragen over de monsters en materialen als dan vragen over de voormalige samenleving

65 context tafonomie verzamelwijze archeologen monsters materialen proxies monstername vragen over de monsters en materialen als dan vragen over de voormalige samenleving

66 context tafonomie verzamelwijze archeologen monsters materialen proxies monstername vragen over de monsters en materialen als dan vragen over de voormalige samenleving methoden en technieken natuurwetenschappers

67 context tafonomie verzamelwijze archeologen monsters materialen proxies monstername vragen over de monsters en materialen als dan vragen over de voormalige samenleving monstername methoden en technieken uitkomsten determinaties tabellen gafieken natuurwetenschappers

68 context tafonomie verzamelwijze archeologen monsters materialen proxies monstername vragen over de monsters en materialen als dan vragen over de voormalige samenleving monstername methoden en technieken uitkomsten determinaties tabellen gafieken interpretatie antwoorden op de vragen natuurwetenschappers sample bias wie?

69 context tafonomie verzamelwijze archeologen monsters materialen proxies monstername vragen over de monsters en materialen als dan vragen over de voormalige samenleving monstername integratie methoden en technieken uitkomsten determinaties tabellen gafieken interpretatie antwoorden op de vragen natuurwetenschappers sample bias wie?

70 context tafonomie verzamelwijze archeologen monsters materialen proxies monstername vragen over de monsters en materialen als dan vragen over de voormalige samenleving monstername integratie methoden en technieken uitkomsten determinaties tabellen gafieken interpretatie antwoorden op de vragen natuurwetenschappers sample bias wie?

71 context tafonomie verzamelwijze archeologen monsters materialen proxies monstername vragen over de monsters en materialen als dan vragen over de voormalige samenleving monstername integratie methoden en technieken uitkomsten determinaties tabellen gafieken interpretatie antwoorden op de vragen natuurwetenschappers sample bias wie?

72 Conclusie Natuurwetenschappelijke en culturele archeologie dienen geïntegreerd te worden Geheelinterpretatie van de archeologische context noodzakelijk Nood aan communicatie en inzicht het stellen van de juiste vraag Kijk over de muur naar de andere disciplines

Vergelijkbare documenten

Onderzoeksgroep Archeologie

Onderzoeksgroep Archeologie Prof. Dr. Patrick Degryse archeometrie (voornamelijk mineralogie en geochemie) van antieke minerale grondstoffen Contactgegevens: patrick.degryse@kuleuven.be Eigen voorstellen