Leiden. Sport en vrije tijd JONGERENPEILING LEIDEN 2003 DEEL 1 SPORT

Transcriptie

1 Leiden 3 JONGERENPEILING LEIDEN 2003 De jongerenpeiling Leiden heeft als doel om op systematische wijze ontwikkelingen in gezondheid en gewoonten van jongeren in kaart te brengen. Ruim jongeren in de leeftijd van 12 t/m 2 jaar in Leiden zijn ondervraagd. In 98 is de jongerenpeiling voor het eerst uitgevoerd als onderdeel van een bijna provinciebreed onderzoek. De resultaten van de jongerenpeiling worden gepresenteerd in de volgende factsheets: 1. Onderzoeksopzet en achtergrondkenmerken 2. School, werk en geld 3. Sport en vrije tijd. Gezondheid, voeding en veilig vrijen. Genotmiddelen en gokken. Samenvatting Colofon GGD tekst Wieke Bertina Martine Mulder Hanneke Tielen Irma Paijmans Gemeente Leiden inhoud Marion Captein tel: 0- methodologie Hanny Zalme tel: 0- bijbestellen tel: M.vander.Lelij@leiden.nl druk DZB, Leiden Sport en vrije tijd Deze factsheet gaat over sport en vrije tijd bij 12- jarigen. Het eerste deel gaat over sport. Hoeveel jongeren sporten, doen zij dit georganiseerd of ongeorganiseerd en waarom doen sommigen niet aan sport? Het tweede deel gaat over andere vrijetijdsbestedingen. Er wordt gekeken naar verschillende vrijetijdsactiviteiten, buitenspeelvoorzieningen, verenigingen en cursussen, culturele instellingen en buurt- en stadsactiviteiten. De steekproef in dit onderzoek is opgehoogd met allochtone jongeren, waaraan extra aandacht wordt besteed. Tot slot wordt een vergelijking gemaakt met de resultaten van de regio Zuid-Holland Noord en de peiling uit 98. In een overzichtstabel op de laatste pagina staan de belangrijkste resultaten samengevat in kerncijfers. DEEL 1 SPORT Van de Leidse jongeren doet % aan sport, van deze groep sport % één of meer keer per week jarigen sporten vaker dan - jarigen, ook zitten zij vaker bij een sportclub. Buiten clubverband sporten beide groepen echter evenveel. Jongens en meisjes van 12-1 jaar sporten evenveel, maar vanaf jaar sporten jongens meer dan meisjes. % van de jongens en % van de meisjes sport dan één of meer keer per week. Ook zitten jongens vanaf jaar vaker op een sportclub dan meisjes. Bij het niet georganiseerd sporten zijn er geen verschillen tussen jongens en meisjes. Etniciteit en geloof Van de verschillende bevolkingsgroepen sporten e jongeren het meest. e jongeren sporten veel minder dan andere jongeren. e jongeren sporten vaak bij een sportvereniging, maar relatief weinig buiten clubverband (zie figuur 1). De verschillen in het sportgedrag van autochtonen en allochtonen ontstaan vooral doordat allochtone meisjes minder sporten. e Figuur 1 Aan sport doen naar etniciteit sporten buiten clubverband lid sportclub wekelijks sporten 0% 20% 0% 0% % 100% ander land april 200

2 meisjes sporten het minst (zie figuur 2). Ook zijn e en e jongens twee keer zo vaak lid van een sportclub als e en e meisjes. Als het om ongeorganiseerd sporten gaat, zijn de verschillen tussen e en e jongens en meisjes veel kleiner. Figuur 2 Wekelijks sporten naar etniciteit en naar geslacht 0% 20% 0% 0% % 100% Vooral de groep allochtone jongeren die zich niet- Nederlander voelt en die veel betekenis hecht aan het geloof, sport minder en is minder vaak lid van een sportclub. Onderwijsvorm en gezin Leerlingen die LWOO/VMBO volgen, sporten minder in clubverband dan leerlingen van andere onderwijsvormen. De arbeidssituatie van de ouders hangt samen met het sportgedrag van jongeren. Jongeren van ouders die allebei werken sporten vaker en zijn vaker lid van een sportclub dan jongeren waarvan één ouder werkt of geen ouder. Wanneer ouders (zeer) laag zijn opgeleid, sporten jongeren gemiddeld minder vaak. Jongeren die in een éénoudergezin wonen zijn minder vaak lid van een sportclub. Redenen om niet te sporten Redenen die genoemd worden om niet of nauwelijks te sporten zijn: - Geen tijd (3%) - Ik vind sporten niet leuk (31%) - Sporten is te duur (%) Figuur 3 Wekelijks meest voorkomende activiteiten tv/ video kijken muziek luisteren huiswerk maken computerspelletjes/ internet lezen met/ bij vrienden thuis bellen/ SMS-en buiten spelen/ hangen naar vereniging/ club met hobby bezig muziek maken naar cafe/sportkantine naar discotheek man vrouw - Vrienden doen het ook niet (%) - Vanwege gezondheidsredenen (%) Jongens hebben vaker geen tijd om te sporten. Meisjes vinden het vaker te duur of niet leuk. Allochtonen zeggen vaker dat zij sporten te duur vinden. DEEL 2 VRIJE TIJD ACTIVITEITEN Er zijn verschillende activiteiten die jongeren in hun vrije tijd ondernemen. Figuur 3 toont de wekelijks meest voorkomende activiteiten. Televisie/ video kijken, muziek luisteren en huiswerk maken doet vrijwel iedereen één keer per week of vaker. (Huiswerk wordt verder besproken in factsheet 2.) Ongeveer de helft van de jongeren gaat elke week naar een vereniging of club, bijvoorbeeld een muziekclub. Bij veel activiteiten is de frequentie voor jongens en meisjes verschillend (zie tabel 1). Jongens zitten veel vaker achter de computer (% versus %). Meisjes bellen/ SMS-en veel meer (% versus %). Tabel 2 laat zien dat er per leeftijdsgroep grote verschillen zijn. Ruim tweederde van de 12-1 jarigen Tabel 1 Verschillen in activiteiten per geslacht activiteit jongens meisjes computerspelletjes/ internet buiten spelen/ hangen + - bellen/ SMS-en lezen - + bibliotheek - + muziek luisteren activiteit komt veel vaker voor + activiteit komt vaker voor - - activiteit komt veel minder voor - activiteit komt minder voor speelt of hangt wekelijks buiten, op - jarige leeftijd is dit nog maar eenderde. Daarnaast nemen met de stijging van de leeftijd, met name museumbezoek, bibliotheekbezoek en activiteiten binnen het verenigingsleven af. De activiteit die het meeste stijgt is het discotheekbezoek. - jarigen gaan gemiddeld vier keer zo vaak naar de disco als 12-1 jarigen. Tabel 2 Verschillen in activiteiten naar leeftijd activiteit 12-1 jaar - jaar buiten spelen/ hangen naar museum naar bibliotheek + - met hobby bezig + - muziek maken + - naar vereniging/ club + - naar buurthuis + - naar discotheek bellen/ SMS-en naar theater/ voorstelling/ concert naar coffeeshop muziek luisteren - + naar film activiteit komt veel vaker voor + activiteit komt vaker voor - - activiteit komt veel minder voor - activiteit komt minder voor 0% 20% 0% 0% % 100%

3 Tabel 3 Verschillen in activiteiten per etnische groep activiteit Surinaams/ Antilliaans ander land gemiddeld 3x/ week computerspelletjes/ internet % lezen % met/ bij vrienden thuis % 1x/ week bellen/ SMS-en % buiten spelen/ hangen % naar vereniging/ club % muziek maken - + % 1x/ maand naar café/ sportkantine % naar (activiteiten van) kerk/ moskee % naar museum % 1x/ jaar naar theater/ voorstelling/ concert % naar buurthuis % weleens naar bibliotheek - + % ++ activiteit komt veel vaker voor + activiteit komt vaker voor - - activiteit komt veel minder voor - activiteit komt minder voor Etniciteit Tabel 3 geeft de verschillen in vrijetijdsbesteding tussen de etnische groepen weer. Sommige activiteiten worden meer gedaan door allochtonen en andere juist meer door autochtonen. e jongeren bellen/ sms-en bijvoorbeeld meer. Tussen de etnische groepen onderling zijn er ook verschillen. e jongeren, met name de jongens, lezen gemiddeld het minste en gaan het meest naar de moskee. Van alle groepen bezoeken e jongeren het meest een buurthuis, zij gaan gemiddeld weinig naar verenigingen of clubs, musea en uitvoeringen. e en e jongeren spelen/ hangen vaker buiten. Het zijn vooral de jongens uit deze groepen die veel buiten zijn. Wat verder opvalt, is dat e jongeren gemiddeld minder vaak naar de bibliotheek gaan dan andere bevolkingsgroepen. Dit komt doordat allochtone jongeren vaker in de bibliotheek zijn om te internetten, huiswerk te maken of iets op te zoeken. In het algemeen geldt dat allochtonen die zich vooral Nederlander voelen, in hun vrijetijdsbesteding meer lijken op autochtonen, dan allochtonen die zich vooral niet-nederlander voelen. Onderwijsvorm en gezin Tabel laat een groot aantal verschillen in vrijetijdsbesteding per onderwijsvorm zien. Vooral op het basis/ speciaal onderwijs komen bepaalde activiteiten veel vaker of veel minder voor. Er zijn enkele activiteiten die jongeren van ouders met een hoge opleiding gemiddeld vaker doen dan jongeren van ouders met een lagere opleiding: museumbezoek, muziek maken, computeren, lezen en naar een vereniging of club gaan. Jongeren van laag opgeleide ouders gaan gemiddeld vaker naar een buurthuis. BUITENSPEELVOORZIENINGEN Gebruik en tevredenheid De jongeren hebben vragen ingevuld over vier buitenspeelvoorzieningen: speel-/ klimtoestellen in de buurt, buitenspeelplekken, sportvoorzieningen en hang-/ ontmoetingsplekken. Het blijkt dat jongeren het meeste gebruik maken van speel-/ klimtoestellen in de buurt en het minst gebruiken jongeren hangplekken. Het gebruik van buitenspeelvoorzieningen hangt sterk samen met de leeftijd, alle voorzieningen worden gemiddeld minder gebruikt op - jarige leeftijd dan op 12-1 jarige leeftijd. e jongeren gebruiken het minst hangplekken, e jongeren het meest. Basisschool/ speciaal onderwijs leerlingen maken het meeste gebruik van speel-/ klimtoestellen in de buurt. Jongeren die gebruik maken van aanwezige voorzieningen, zijn het meest tevreden over sportvoorzieningen (%) en het minst tevreden over hangplekken (%). Wat wordt gemist? Jongeren die geen gebruik maken van bepaalde buitenspeelvoorzieningen, missen het meest sportvoorzieningen (%). Het minst missen zij speel/ klimtoestellen in de buurt (%). Op 12-1 jarige leeftijd missen jongeren vaker bepaalde voorzieningen, dan op - jarige leeftijd. Een uitzondering vormen hang-/ ontmoetingsplekken, deze worden juist meer gemist op - jarige leeftijd (zie figuur ). Via een open vraag is aan jongeren gevraagd welke specifieke voorzieningen zij het meeste in hun omgeving missen. Het blijkt dat 12-1 jarigen vooral een skatebaan missen en - jarigen een hang- Figuur 0% % 0% 30% 20% 10% 0% Percentage jongeren dat buitenspeelvoorzieningen mist naar leeftijd 12-1 jaar - jaar speel-/ klimtoestellen in de buurt buitenspeelplekken sportvoorzieningen hang-/ ontmoeitingsplekken

4 plek. Zowel 12-1 jarigen, als - jarigen missen vaak een voetbalveld (zie tabel ). Tabel Specifiek ontbrekende buitenspeelvoorzieningen naar leeftijd 12-1 jaar - jaar % skatebaan 2% hangplek % voetbalveld 21% voetbalveld % speelveld 11% skatebaan % sportvoorziening 11% sportvoorziening 9% hangplek % basketbalveld % klimvoorziening 3% speelveld % basketbalveld 2% park/ banken Er zijn een aantal opvallende samenhangen: - Het valt op dat allochtone jongeren vaker dan autochtone jongeren buitenspeelplekken en hang-/ ontmoetingsplekken missen. Bovendien missen e jongeren vaker een voetbalveld en e jongeren vaker een skatebaan, in vergelijking tot andere etnische groepen. - LWOO/ VMBO leerlingen missen vaker een hangplek dan andere leerlingen. - Van de vier stadsdelen, missen jongeren in het stadsdeel Midden gemiddeld het meest een skatebaan. In stadsdeel Noord zijn de meeste jongeren die een sportvoorziening missen. Uitgaansvoorzieningen Hoewel dit niet onder buitenspeelvoorzieningen valt, is het belangrijk om te weten dat 12% van de - jarigen in een open vraag naar specifiek ontbrekende voorzieningen aangeeft, dat ze uitgaansvoorzieningen missen. De jongeren geven hierbij vaak aan dat ze vooral uitgaansvoorzieningen missen, die gericht zijn op hun eigen leeftijd. VERENIGINGEN EN CURSUSSEN Van de 12- jarigen in Leiden is % lid van een vereniging/ club (geen sportclub). Populair zijn scouting, een muziekvereniging, een creatieve vereniging en een natuur/ dierenvereniging jarigen zijn vaker lid dan - jarigen. e en e jongeren zijn minder vaak lid dan e en e jongeren. Jongeren van ouders met een (zeer) lage opleiding zijn minder vaak lid van een vereniging/ club. % van de jongeren heeft het afgelopen jaar muziekles gehad of een muziekcursus gevolgd, ruim de helft deed dit bij een muziekschool. % volgde een creatieve cursus, vaak via een buurthuis. CULTURELE INSTELLINGEN Van de jongeren is het afgelopen jaar % naar een culturele instelling 1 geweest. Gemiddeld bezochten zij twee verschillende instellingen. Figuur toont dat 1 culturele instellingen: Leidse Schouwburg, LAK, Stadsgehoorzaal, LVC (Leids Vrijetijds Centrum), Pieterskerk, Antonius Zalencentrum, Cultureel Centrum de X, Imperium theater, Muziekhuis 1, CBK (Kunstuitleen) niet alle etnische groepen even vaak een culturele instelling bezochten. LWOO/ VMBO leerlingen bezochten minder vaak een culturele instelling dan andere leerlingen. Hoe hoger de opleiding van de ouders, hoe vaker zij het afgelopen jaar een culturele instelling bezochten. Het meeste gaan jongeren naar de Leidse Schouwburg (zie figuur ). Figuur Bezoek culturele instellingen naar etniciteit 0% 10% 20% 30% 0% % Figuur Vijf meest bezochte culturele instellingen Leidse Schouwburg LAK Stadsgehoorzaal LVC Pieterskerk 0% 20% 0% 0% % BUURT- EN STADSACTIVITEITEN Buurtactiviteiten Van de jongeren maakt 0% gebruik van activiteiten in de buurt, hiervan vindt bijna de helft dat er onvoldoende activiteiten zijn. - jarigen zijn minder tevreden over buurtactiviteiten dan 12-1 jarigen. Tabel Meest genoemde ontbrekende buurt- en stadsactiviteiten buurtactiviteiten stadsactiviteiten % activiteiten voor eigen leeftijd 0% (pop)concerten % specifieke activiteiten, vooral optredens en concerten % activiteiten voor eigen leeftijd % speelplek (o.a. voetbal, skate, basketbal) 9% voorstellingen 9% feesten 10% disco % specifieke activiteiten 10% sportactiviteiten % anders 9% anders % films 8% club/ buurthuis % disco 8% alles, vooral gezelligheid 2% sportactiviteiten % feesten In tabel staan de ontbrekende buurtactiviteiten, die jongeren noemen, weergegeven. Jongeren vinden dat er meer buurtactiviteiten, met name feesten en disco s, voor hun eigen leeftijd georganiseerd moeten worden. Ook missen zij specifieke activiteiten zoals optredens en concerten jarigen missen het meest een speelplek. - jarigen missen het meeste activiteiten voor eigen leeftijd en vinden het

5 ontbreken van uitgaansgelegenheden belangrijker dan de 12-1 jarigen. Wat verder opvalt: - In stadsdeel West zijn jongeren minder tevreden met het aantal buurtactiviteiten, dan jongeren in andere stadsdelen. De jongeren in stadsdeel West missen vooral activiteiten speciaal gericht op hun eigen leeftijd. Jongeren in stadsdeel Midden en Noord missen vooral speelplekken, met name om te voetballen, skaten of basketballen. In stadsdeel Zuid worden vooral sportactiviteiten gemist, bijvoorbeeld toernooien of sportevenementen in de buurt. - Autochtonen zouden graag meer uitgaansgelegenheden en disco s hebben, vooral voor hun eigen leeftijdsgroep. Allochtonen missen deze activiteiten veel minder, maar geven soms ook aan dat zij van hun ouders niet uit mogen. Van de jongeren gaat 21% wel eens naar activiteiten van een buurt- of clubhuis in een andere buurt. De helft van de e jongeren, een derde van de e jongeren en een zesde van de Nederlanders doet dit wel eens. Stadsactiviteiten Van de jongeren is % ontevreden over het aantal activiteiten dat in de stad georganiseerd wordt. - jarigen zijn minder tevreden over het aantal stadsactiviteiten dan 12-1 jarigen. Van de verschillende stadsactiviteiten missen jongeren het meeste leuke (pop)concerten (zie tabel ). Vooral - jarigen missen feesten. Van alle etnische groepen zijn e jongeren het vaakst ontevreden over het aantal stadsactiviteiten. e jongeren zijn het minst vaak ontevreden. Een aantal allochtonen geeft aan dat ze graag voorstellingen, concerten en films in hun eigen taal zouden willen zien. e jongeren willen graag meer feesten. Net als bij buurtactiviteiten geldt ook voor stadsactiviteiten dat jongeren het belangrijk vinden dat activiteiten gericht zijn op hun eigen leeftijd. VERGELIJKING LEIDEN MET ZUID-HOLLAND NOORD IN 2003 Wat betreft het sportgedrag van jongeren zijn er geen verschillen tussen Leiden en de rest van de regio Zuid-Holland Noord. Wel zijn er een aantal verschillen tussen de vrijetijdsbesteding van jongeren in Leiden en de hele regio (zie tabel ). Tabel Verschillen in vrijetijdsbesteding Leiden met Zuid- Holland Noord activiteit Leiden Zuid- Holland Noord naar film naar theater + - muziek maken + - coffeeshop + - hangen op straat + - naar disco naar (activiteiten van) kerk/ moskee - + naar vereniging/ club activiteit komt veel vaker voor + activiteit komt vaker voor - - activiteit komt veel minder voor - activiteit komt minder voor De grootste verschillen zijn te vinden in de cultureleen uitgaanssfeer: Leidse jongeren gaan veel vaker naar de film en veel minder vaak naar de disco dan jongeren in de rest van de regio. VERGELIJKING 2003 MET 98 Vergeleken met 98 zijn er in 2003 evenveel jongeren die niet sporten en evenveel jongeren die wekelijks sporten. Van enkele activiteiten is nagegaan of er verschillen zijn in frequentie tussen 98 en Jongeren zijn meer met een hobby bezig (van % naar %) en het computergebruik is erg gestegen (van % naar 9%). Verder gaan jongeren maandelijks minder vaak naar de film (van % naar 3%). GELDGEBREK Van de jongeren geeft % aan dat (een gebrek aan) geld een belemmering is om bepaalde activiteiten te ondernemen, bijvoorbeeld om lid te worden van een club, naar een museum te gaan of een cursus te volgen. Voor - jarigen is dit vaker een belemmering dan voor 12-1 jarigen. Verder geldt deze geldbelemmering voor de vrijetijdsbesteding vooral voor de volgende groepen: allochtone jongeren en jongeren waarvan één of beide ouders werkloos is en jongeren waarvan de ouders (zeer) laag opgeleid zijn. Ruim de helft van de jongeren met geldgebrek geeft aan vanwege een tekort aan geld niet lid te zijn van een sportvereniging en % geeft aan hierdoor geen educatieve cursus te kunnen volgen.

6 Kerncijfers sport en vrije tijd, 12- jaar Totaal aantal respondenten is sporten ( 1x/ week) sport lid sportclub sporten buiten clubverband computerspelletjes/ internet ( 3x/week) tv/ video kijken ( 3x week) lezen ( 1x/week) buiten spelen/ hangen ( 1x /week) vrije tijd lid van een andere club museum ( 1x/ jaar) bibliotheekbezoek onvoldoende buurtactiviteiten onvoldoende stadsactiviteiten geld is belemmering bij vrijetijdsbesteding % % % % % % % % % % % % % Leiden 2 stadsdeel midden noord zuid west leeftijd geslacht man vrouw etniciteit (geboorteland) etniciteit (gevoel) Nederlander betekenis geloof veel niet zo veel niets gezinssamenstelling éénoudergezin twee-oudergezin vorm onderwijs basis/speciaal onderwijs LWOO/VMBO HAVO/VWO arbeidssituatie ouders thuiswonende jongeren werkloos/arb.ongeschikt 1 niet werkloos/arb.ong. opleiding vader (zeer) laag middel hoog opleiding moeder (zeer) laag middel hoog vetgedrukt= significant afwijkend van gemiddelde 1 één of beide ouders is werkloos/arbeidsongeschikt Leiden in stadsdelen en districten Gemeente Leiden Schuttersveld 9 postbus PC Leiden