Postbus AA IJsselstein t f e

Transcriptie

1 ^ % uemeenre Gemeente +li IJsselstein postadres Postbus 26, 3400 AA IJsselstein bezoekadres Overtoom 1 Gemeenteraad IJsselstein 3401 BK IJsselstein Postbus AA IJsselstein t f e info@ijsselstein.nl betreft Notitie invoering Participatiewet uw kenmerk uw brief van behandeld door J.M. van Zon zaaknummer datum 8oktober2014 blad 1 van 1 bijlagen 1 Geachte leden van de raad, Hierbij ontvangt u een informerende notitie over de stand van zaken van de invoering van de Participatiewet. We verwachten u hiermee voldoende te hebben gei'nformeerd en zijn graag bereid tot het geven van nadere toelichting. Hoogachtend, BURGEMEESTER EN WETHOUDERS VAN IJSSELSTEIN namens dezen, J.M. van Bankrelatie BNG NL79BNGH

2

3 Notitie: Stand van zaken Participatiewet IJsselstein 1. De Participatiewet, wat verandert er? Op 1 januari 2015 wordt de Participatiewet van kracht. De doelstelling van de wet is om iedereen met arbeidsvermogen naar zo regulier mogelijk werk toe te leiden. Met de wet ontstaat er meer een regeling voor de onderkant van de arbeidsmarkt in plaats van de afzonderlijke regelingen Wet sociale werkvoorziening (Wsw), Wet werk en bijstand (Wwb) en Wet werk en arbeidsondersteuning jonggehandicapten (Wajong). De Wwb heet vanaf 1 januari 2015 'Participatiewet'. Gemeenten blijven verantwoordelijk voor de uitvoering. Ook in de systematiek van de wet verandert feitelijk niet veel. Gemeenten ontvangen een budget van het Rijk voor het verstrekken van bijstandsuitkeringen. Op dat budget lopen gemeenten risico bij hogere uitkeringslasten. En daarnaast krijgen gemeenten de beschikking over een re-integratiebudget voor bevordering van arbeidsdeelname en terugdringing van uitkeringslasten. De belangrijkste wijzigingen: De Wwb heet vanaf 1 januari 2015 'Participatiewet'. De gemeente blijft verantwoordelijk voor de uitvoering. En ook in de systematiek van de wet veranderd weinig. De criteria om in de Wajong te komen worden wordt aangescherpt. Alleen wie duurzaam en volledig arbeidsongeschikt is komt er nog voor in aanmerking. Dit zorgt voor een toename van het beroep op de bijstand. De zittende populatie in de Wajong wordt herkeurd, het uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV) blijft voor deze groep verantwoordelijk. Er is geen instroom meer in de Wsw met ingang van 1 januari Mensen die op 1 januari 2015 een dienstbetrekking hebben houden hun rechten. De gemeenten krijgen meer beleidsruimte om loonkostensubsidie in te zetten voor mensen met een beperking. Gemeenten dienen op het niveau van de arbeidsmarktregio in de zogeheten werkbedrijven afspraken te maken met werkgevers, UWV en vakbonden over de realisatie en verzilvering van werkplekken voor arbeidsbeperkten. In 2015 zijn de gevolgen van de wet nog relatief klein. Het aantal mensen dat voorheen een beroep deed op de Wajong of Wsw en dat nu zich in 2015 meldt bij de poort van Werk en Inkomen Lekstroom (WIL) is op Lekstroom niveau zo'n 40 a 50 mensen mensen. Er is geen sprake van een enorme toestroom van voormalige Wajongers waar in eerdere versies van de Wet wel sprake van was. Het UWV blijft verantwoordelijk voor de huidige mensen in de Wajong. 2. De implementatie van Participatiewet voor IJsselstein. IJsselstein heeft samen met de andere Lekstroom gemeenten WIL opgericht in mei 2013 ter voorbereiding op de Participatiewet. Hiermee hebben we krachten op het gebied van werk en inkomen gebundeld, schaal en efficiency voordelen behaald, stevigere en betere werkgeversbenadering

4 georganiseerd, kunnen we meer doen met minder middelen en hebben we een dienstverleningsconcept dat "Participatiewetproof is. Aan WIL is ook het beleid op het gebied van de Wwb/participatiewet overgedragen en de verordenende bevoegdheid. Uitzondering hierop is het minimabeleid. Het beleid van WIL op gebied van de Wwb/Participatiewet komt in samenhang en in overleg met de gemeenten tot stand. Door de realisatie van WIL heeft de wijze van invoering van de Participatiewet een ander karakter dan de decentralisaties Jeugdzorg en WMO. Bij deze twee decentralisaties is er geen entiteit waaraan bevoegdheden zijn over gedragen. Dit heeft ook gevolgen voor de rol van de raad. Die is bij de participatiewet wat meer op afstand dan bij de andere transities. In maart 2104 is door het college de invoeringsstrategie Participatiewet vastgesteld. Deze is in april ter informatie naar de raad gezonden (ingekomen stuk nummer 36723). De invoeringsstrategie beschrijft de consequenties van de wet en de wijze waarop de Lekstroom gemeenten deze willen invoeren als onderdeel van het totale sociale domein. Op basis van de invoeringsstrategie zijn er twee vervolgtrajecten gestart Het implementatietraject onder regie van WIL, op basis van de door de gemeenten verstrekte opdracht aan WIL. Het traject verkenning naar de toekomstige uitvoering van de Wsw-oud en de positie van Pauw Bedrijven. 3. Stand van zaken implementatie Participatiewet door WIL Medio 2014 hebben de gemeenten WIL expliciet de opdracht gegeven de P-wet te implementeren. Deze implementatie is door WIL in gang gezet en ligt op schema. De implementatie van de Participatiewet wordt door WIL in combinatie met de aanpassingen Wwb projectmatig aangepakt. Binnen WIL is hiervoor een projectleider aangesteld en een projectorganisatie opgetuigd. De projectorganisatie werkt aan de hand van 4 programmalijnen: a. Dienstverlening Werkzoekenden incl. Beschut Werk b. Dienstverlening Werkgevers incl. Regionaal Werkbedrijf c. Wwb-maatregelen d. Tegenprestatie a. Dienstverlening werkzoekenden Met de Participatiewet wordt de gemeente/wil verantwoordelijk voor nieuwe doelgroepen en krijgt de beschikking over nieuwe instrumenten. Hierbij gaat het bijvoorbeeld om: no risk-polis (verzekering voor werkgevers tegen risico's bij ziekte van werknemers); loonkostensubsidie (werkgevers ontvangen een subsidie waardoor zij alleen betalen voor de verdiencapaciteit die een werknemer heeft, de hoogte van de subsidie hangt af van de loonwaarde van de werknemer); beschutwerk (is bedoeld voor mensen die door hun beperking een zodanige mate van begeleiding en nodig hebben, dat niet van een reguliere werkgever mag worden verwacht dat hij deze mensen in dienst neemt); studietoeslag jonggehandicapten (studenten met een beperking kunnen niet of moeilijk een bijbaan hebben naast hun studie, daarom kunnen deze studenten een beroep doen voor een studietoeslag) Beleid en verordeningen ten aanzien van deze instrumenten dienen op 1 januari gereed te zijn. WIL maakt echter gebruik van het overgangsrecht aangezien lagere regelgeving van het rijk nog onvoldoende gereed is om goede verordeningen te maken. Daarom zullen een aantal verordeningen later dan 1 januari vastgesteld worden, met een bepaling die er voor zorgt dat deze een terugwerkende kracht hebben tot 1 januari. WIL is bezig haar werkprocessen aan te passen op de nieuwe doelgroep arbeidsbeperkten in de poortprocessen. Het poortproces wordt zodanig ingericht dat snel wordt herkend of er sprake is van iemand met een meer permanente arbeidsbeperking. Vervolgens doorlopen mensen een meer op maat gemaakt poortproces. Op dit moment is er al binnen WIL specifieke aandacht en inzet voor deze groep arbeidsbeperkten.

5 Hierbij wordt gebruik gemaakt van kennis en de infrastructuur van SW-bedrijven maar ook de eigen accountmanagers van WIL brengen de mogelijkheden van deze mensen onder de aandacht van werkgevers. Tevens tracht het college met WIL te bevorderen, in contact met werkgevers, dat meer mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt geplaatst kunnen worden. b. Regionaal werkbedrijf. In de arbeidsmarkt regio Utrecht Midden wordt door gemeenten, SW-bedrijven, werkgevers, UWV en sociale partners gewerkt aan het opzetten van het regionaal werkbedrijf. Een arbeidsmarkt platform waarin afspraken gemaakt moeten worden over het invullen van de garantiebanen voor arbeidsbeperkten. De eerste concrete plannen worden zichtbaar. Zo is een concept-longlist van te benaderen werkgevers voor het regionaal werkbedrijf opgesteld en is het proces van aanmelding geschetst. Op de onderwerpen jobcoachvoorziening, no-riskpolis en werkplekaanpassing (alien behorend tot te uniformeren dienstverlenging aan werkgevers) wordt nog gewacht op uitkomst van overleg in de landelijke werkkamer. In oktober staat een bijeenkomst met kandidaten voor het regionaal werkbedrijf in de planning. Dan zal ook een voorstel op tafel komen voor een voorzieningenpakket voor werkgevers die garantiebanen beschikbaar stellen en wordt een pilot project gestart voor de invulling van de eerste garantiebanen. Het college gaat met werkgevers afspraken maken over het realiseren van werkplekken voor mensen met een beperking. Voor groot deel gaat dit via WIL en het op te zetten regionaal werkbedrijf. Het college gaat ook lokaal eigen ondernemers enthousiasmeren. Ook moet de gemeente als werkgever zelf het goede voorbeeld geven en gaan we leer/werkplekken realiseren. c. Wwb maatregelen In 2014 is door het rijk de Wwb op een aantal punten gewijzigd. Dit zijn wijzigingen die betrekking hebben op inkomen en per 2015 ingaan. Het betreft onder andere de invoering van de kostendelersnorm. Waardoor de bijstandsuitkering lager wordt naar mate meer personen hoofdverblijf hebben in dezelfde woning. Verder ontvangen vanaf 1 januari 2015 alleenstaande ouders en alleenstaanden met een WWB uitkering of een IOAW uitkering dezelfde norm. Dit houdt in dat alleenstaande ouders vanaf deze datum een lagere uitkering ontvangen wat voor een deel gecompenseerd wordt door een hoger kindgebonden budget via de belastingen. Meer kindgebonden budget maar minder inkomen. De WWb maatregelen zijn beleidsarm dat wil zeggen dat er nauwelijks gemeentelijke beleidsvrijheid is. WIL zorgt voor de implementatie en de communicatie naar de inwoners. De langdurigheidstoeslag, onderdeel van minima beleid, wordt vervangen door een individuele inkomenstoeslag. Deze toeslag is - net als de langdurigheidstoeslag - bedoeld voor mensen die langdurig van een laag inkomen rond moeten komen zonder uitzicht op verbetering. De gemeenteraad neemt in de verordening op wat de hoogte van de individuele inkomenstoeslag is en hoe invulling wordt gegeven aan de begrippen langdurig en laag inkomen. Deze verordening wordt in december aan de raad voorgelegd. d. Tegenprestatie. Op grond van artikel 9 van de Participatiewet heeft iedereen die algemene aanvraagt of ontvangt de verplichting om naar vermogen onbeloonde maatschappelijk nuttige werkzaamheden te verrichten, naast of in aanvulling op reguliere arbeid en die niet leiden tot verdringing op de arbeidsmarkt. WIL dient in een verordening en beleid vast te leggen hoe zij om wil gaan met de wettelijke, nieuwe vorm van tegenprestatie. Het bestuur van WIL heeft een beleidsnotitie vastgesteld die zal worden vertaald in uitvoeringsrichtlijnen en in de participatieverordening. Het uitgangspunt van het beleid is dat iedereen in principe talenten en capaciteiten heeft om een bijdrage te leveren aan de samenleving in de vorm van maatschappelijk nuttige activiteiten. Bij het bepalen of iemand een tegenprestatie moet worden opgelegd worden de volgende uitgangspunten gehanteerd: Iedereen doet mee naar vermogen. De doelgroep van de tegenprestatie wordt niet beperkt tot een specifieke klantgroep van WIL. De tegenprestatie is gericht op het versterken van de eigen kracht, op het zelf aan je eigen toekomst werken en aan die van anderen door een maatschappelijk nuttige bijdrage te leveren.

6 WIL gebruikt de methodiek van het verleiden door in gesprek te gaan met de klant over zijn of haar krachten en mogelijkheden. Centraal staat dat de klant verantwoordelijk is voor de invulling van maatschappelijk nuttige bezigheden. De specificatie «naar vermogen» heeft betrekking op de mogelijkheden waarover de persoon beschikt om deze werkzaamheden te verrichten. Niet alle onbeloonde maatschappelijk nuttige werkzaamheden kunnen immers aan elke persoon worden opgedragen. WIL bepaalt in overleg met de klant op basis van de individuele omstandigheden en mogelijkheden de aard, de duur en de omvang van de tegenprestatie. Zaken die hierbij aan de orde komen zijn gezondheid, thuissituatie en eventuele zorgtaken. Het volgen van een training, stage of enig ander onderdeel valt onder de ondersteuning bij arbeidsinschakeling. Ook een gesubsidieerde arbeidsplaats of (in het kader daarvan) een proefplaatsing bij een werkgever behoort tot de activiteiten gericht op arbeidsinschakeling. Bij deze vormen van ondersteuning gaat om (het verkrijgen van) algemeen geaccepteerde arbeid. Hiervoor gelden de arbeidsplicht en de re-integratieplicht. Beleidsplan 2.0. Dit najaar ontvangt de gemeente een aanpassing op het beleidsplan van WIL (versie 2.0) waarin de gevolgen van de Participatiewet zijn meegenomen, op basis van de laatste stand van zaken. De gemeente wordt in de gelegenheid gesteld hierop een zienswijze te geven. Indien de aanpassing op het beleidsplan financiele consequenties heeft zal dit ook leiden tot een begrotingswijziging. 4. Samenhang sociale domein en andere transities De participatiewet wordt in samenhang met de andere decentralisaties en het totale sociale domein ingevoerd. Raakvlakken zitten er met name op het gebied van integrate klantbenadering, de sociale wijkteams en het jeugdteam. Er is ook groot raakvlak op het gebied van activiteiten voor mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt en participatie/dagbestedingsaktviteiten voor mensen vanuit de WMO. Hiernaast hanteert WIL dezelfde uitgangspunten die voor alle transities gelden zoals eigen verantwoordelijkheid, gebruik eigen kracht, bevorderen zelf oplossend vermogen. In de beleidsplannen WMO en Jeugd wordt ook ingegaan op de relatie met de Partcipatiwet, WIL, de doelgroep van WIL en de samenwerking met de sociale teams. WIL heeft de opdracht gekregen om mede invulling te geven aan het integrate dienstverlening aan inwoners zoals beoogd met de wijkteams. De samenhang tussen de Participatiewet en het totale sociale domein zien we vooral hier terug. WIL levert vanuit een een bijdrage indien er problemen zijn bij mensen op het gebied van werk en inkomen. In dit kader is WIL aangehaakt op de ontwikkeling van de sociale wijkteams in IJsselstein. WIL is betrokken bij de ontwerpfase van de wijkteams en maakt onderdeel uit van de schil van het sociale wijkteam. Door deze deelname is WIL/Werk en inkomen goed aangesloten op het lokale sociaal domein en de daar actieve ketenpartners. Op basis van de ervaringen wordt bepaald hoe WIL in de toekomst wordt gepositioneerd in de sociale wijkteams. In 2015 gaan we op basis van de eerste ervaringen verder afspraken maken met WIL over haar rol en samenwerking binnen de sociale wijkteams en integrate klantbenadering. Dit raakvlak zien we ook terug bij Jeugd. WIL geeft een Jongerenloket vorm waar jongeren, behalve voor een uitkering, met vragen op het gebied van werk en scholing terecht kunnen. Grofweg leidt dit

7 tot drie mogelijke vervolgtrajecten voor jongeren werk, scholing of zorg (of combinatie). Binnen dit jongerenloket wordt al samengewerkt met diverse ketenpartners. Met name ten aanzien van het traject zorg moet de koppeling met het op te zetten lokale jeugdteam gelegd gaan worden. Een ander raakvlak met de andere transities zit op het gebied van aanbod voor mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt die vallen onder de participatiewet, de Wsw en aanbod op het gebied van maatschappelijke participatie en dagbesteding in het kader van de WMO. Nu is het zo dat mensen met dezelfde kenmerken verschillend aanbod ontvangen afhankelijk van de regeling die op hun van toepassing is. Het is soms arbitrair of hangt af van toevalligheden onder welk regeling iemand valt. Mensen die bijvoorbeeld vanuit de (nu nog) AWBZ arbeidsmatige dagbesteding ontvangen zouden soms net zo goed een Wsw indicatie kunnen krijgen en een plek binnen de Wsw. Het zelfde geldt omgekeerd. De gemeente is verantwoordelijk voor een aanbod van klantgroep 4 van WIL. Dit zijn mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt waar re-integratie richting werk voorlopig niet aan de orde is. Met WIL zijn afspraken gemaakt over de overdracht van deze mensen naar het sociaal wijkteam. Pulse organiseert een specifiek aanbod voor deze groep dat de komende tijd verder wordt ontwikkeld. Samenhang tussen de WMO en Participatiewet is er ook op het gebied van (arbeidsmatige) dagbesteding van mensen ook in relatie tot nieuw beschut werk. Dit aanbod wordt nu vanuit verschillende regelingen aangeboden. Nieuw gei'ntegreerd aanbod voor mensen waarbij een plek bij een reguliere werkgever geen optie is, gericht op maatschappelijke participatie, is voor de toekomst noodzakelijk. In 2015 zal dit ontwikkeld worden, pas vanaf 2016 bestaat er mee beleidsvrijheid voor een andere invulling vanuit de WMO. Op dit moment ligt vanuit de WMO prioriteit bij het realiseren van continuiteit van zorg vanaf 1 januari Traject toekomst verkenning Wsw. Met de komst van de participatiewet stopt de instroom in de Wsw. Ook wordt er bezuinigd op het budget per Wsw-plek. De GR Pauw Bedrijven voert voor IJsselstein de Wsw uit. Onderdeel van de Participatiewet is de samenstelling van de zogeheten Werkbedrijven. De Werkbedrijven bestaan uit een netwerk van samenwerkende partijen, zoals UWV, werkgevers en gemeenten. Deze Werkbedrijven hebben als dekkingsgebied de arbeidsmarktregio waar zij zich op richten. De aan de GR Pauw Bedrijven verbonden gemeenten hebben echter te maken met verschillende arbeidsmarktregio's en verschillende samenwerkingsrelaties. De gemeenten betrokken bij de GR Pauw Bedrijven hebben bureau Berenschot opdracht gegeven om een aantal toekomstscenario's te verkennen voor de uitvoering van de Wsw en de positie van Pauw Bedrijven. Deze verkenning is in de afrondende fase. Naar verwachting zullen de colleges in november van dit jaar een besluit nemen over de vervolgstappen en raad hier over informeren. 7. Rol raad ten aanzien van de uitvoering van de participatiewet Op welke wijze maakt de raad haar sturende en controlerende taak waar. Via de reguliere P&C cyclus van de gemeente (begroting, voor- en najaarsrapportages en jaarrekening). Hierin zijn doelstellingen, ambities, KPI's opgenomen ten aanzien van de participatiewet. Via de P&C cyclus van WIL (Kaderbrief, Begroting, Beleidsplan, DVO, rapportages). In 2015 ontvangen de gemeenten van WIL een aangepast beleidsplan met de gevolgen van de nieuwe wet. Kaderstelling over de toekomstige uitvoering van de Wsw. Kaderstelling op die terreinen waar de raad aan zet is zoals minimabeleid (november 2015 CZM, december 2015 individuele inkomenstoeslag). Kaderstelling op het gebied van lokale toegang tot het sociaal domein (jeugd en wijkteams), aanbod (arbeidsmatige) dagbestedingsaktiviteiten. IJsselstein, , MvZon

8