Preek over Ruth 4 (Hoofddorp, 27 september, H. Doop) Gemeente van Christus, gasten,

Transcriptie

1 Preek over Ruth 4 (Hoofddorp, 27 september, H. Doop) Gemeente van Christus, gasten, Vorige week eindigden we het tekstgedeelte en de preek met Naömi, die tegen Ruth zei: Blijf hier maar rustig wachten tot je weet hoe het afloopt, mijn dochter, want ik weet zeker dat deze man niet zal rusten voordat hij de zaak geregeld heeft. (hst 2 vers 18). In de preek over hoofdstuk 3 maakte ik de vergelijking met het televisieprogramma Boer zoekt Vrouw (of eigenlijk Vrouw zoekt Boer ). Hoofdstuk 3 was het voorlopig einde van een verhaal dat alle ingrediënten in zich heeft voor een mooie film. Het zou zo te zien kunnen zijn op het filmfestival, dat op dit moment in Utrecht gehouden wordt: het is spannend (Naömi bedacht een gewaagd plan om Ruth aan de man te brengen), en het gaat over een mooie vrouw en een rijke man. Later kwam daar nog bij: de hoop op een goede afloop. Vandaag die afloop. Boaz onderhandelt in de stadspoort, de vrouwen prijzen Naömi gelukkig en dan tot slot dat geslachtsregister. We zullen zien dat de schrijver de boodschap van het bijbelboek Ruth steeds weer naar een hoger niveau tilt. Steeds als je denkt: nu is het afgelopen, happy end, dan komt er nog weer iets mooiers in beeld. Uiteindelijk gaan we ontdekken wat Obed te maken heeft met Sanne. Laten we beginnen waar het verhaal vervolgt in hst. 4. Terwijl Ruth weer bij Naömi is, gaat Boaz naar de stadspoort. Het initiatief ligt nu bij Boaz. Let hier ook even op de voortgang [dia 1 titel] in de geschiedenis: [dia 1.1] hoofdstuk 1 begint met Elimelech, die het initiatief nam om Israël te verlaten en in Moab te gaan wonen.

2 Hij stierf, en Naömi keert verbitterd terug in Bethlehem. [dia 1.2] Daar, hoofdstuk 2 vers 2, neemt Ruth het initiatief om aren te gaan zoeken. [dia 1.3] In hoofdstuk 3 neemt Naömi het voortouw. God heeft haar inmiddels veranderd van een bittere vrouw in iemand die weer mogelijkheden ziet. Zo zien we steeds de Hand van God in de gebeurtenissen in het bijbelboek Ruth. Hij wekt weer verwachtingen bij Naömi. En Hij maakt ook Boaz bereid om daarin mee te gaan door Ruth te willen trouwen. Iets dat hij, als losser, niet verplicht was. [dia 1.4] Maar in hst. 4 neemt Boaz initiatief. Ruth en Naömi hebben hun laatste woorden gesproken. Het verhaal van Ruth en Naömi wordt in hoofdstuk 4 het verhaal over Ruth en Naömi. God werkt altijd verder. Hij geeft altijd weer nieuwe uitzichten. Hij werkte aan een toekomst voor Ruth en Naömi. En hij werkt ook vandaag nog aan een toekomst voor Sanne. Maar zover zijn we nog niet. [dia 2 leeg scherm] Boaz gaat naar de stadspoort. Hij is geen man van half werk. Niet zo iemand van Help mijn man is Klusser. De stadspoort is wat wij vandaag stadhuis of raadhuis noemen. En rechtbank tegelijk. Dan komt de man voorbij over wie we het vorige week ook al even hadden. Die andere man, die ook familie was, maar dan dichterbij en dus als eerste het recht (en de plicht) had om voor Naömi als losser op te treden. Deze andere man komt naamloos op en verdwijnt na het ritueel met de schoen ook naamloos weer van het toneel. De NBV vertaalt: zijn naam is niet van belang. De Willibrordvertaling zegt het nog mooier. Daar staat: Zeg Dinges, kom eens hier en ga zitten! Ik kom straks nog even terug op deze man. Maar niet te lang, want hij is inderdaad niet van belang.

3 Als iedereen, incl. de tien stadsoudsten die Boaz had gevonden is gaan zitten kunnen de onderhandelingen beginnen. Net als Naömi gaat ook Boaz uitermate slim, je zou bijna zeggen, sluw te werk. Boaz wordt ingeschakeld. Hij begrijpt met zijn hele hart: wie zijn of haar toevlucht zoekt bij God die is welkom in de kerk. Boaz laat zich kennen als een slimme onderhandelaar. De deelnemers uit het programma topverkopers kunnen daar nog een puntje aan zuigen. [dia 3 titel] Laten we eens van wat dichterbij kijken naar deze onderhandelingen: - [dia 3.1] Boaz zet de man zonder naam min of meer voor het blok. Wist hij dat hij ook geroepen zou worden om te lossen? Je krijgt de indruk van niet. - [dia 3.2] Boaz komt meteen met nieuwe informatie. Er is een stuk land. Het was van Elimelech, maar nu Naömi niet anders kan, zet ze het in de verkoop. Het feit dat er een stuk land is, hoeft niet te verbazen. Naömi had Boaz meteen (hst. 2) herkend als losser. En lossen, dat ging in de eerste plaats om het kopen van land. Dat heb ik vorige week uitgelegd. De informatie, dat Naömi het te koop aanbiedt is in ieder geval wel nieuw. - [dia 3.3] Boaz maakt er een officiële gebeurtenis van. In de stadspoort. Met oudsten, getuigen, erbij. Dat had niet gehoeven, zou je denken. Zoiets (het kopen van een stuk land) kon misschien ook onderhands worden geregeld. Boaz doet dit naar mijn overtuiging om de volgende reden: Boaz wil eigenlijk niet alleen lossen. Dat wil zeggen: het stuk land kopen. Dat hadden ze ook wel onderling kunnen oplossen. Boaz is royaal en gul, hij is bereid niet alleen het land te kopen, maar ook Ruth, om zo te zeggen. Maar dat is niet vanzelfsprekend. Vandaar deze ingewikkelde constructie. Om zijn doel te bereiken moet Boaz slim onderhandelen.

4 - [dia 3.4] Voor de man-zonder-naam is de aankoop van het land eigenlijk wel interessant. Er zijn geen nakomelingen met wie hij of zijn familie het zal moeten delen. Het bedrag voor de aankoop zal zich uiteindelijk terug verdienen door de opbrengst ervan. - [dia 3.6] Dan komt Boaz met zijn troef. Wanneer u het stuk land koopt, koopt u het ook van Ruth (sommige vertalingen zeggen hier: dan koopt u ook Ruth), en zal de naam van haar overleden man voortleven op zijn land. - [dia 3.7] de man-zonder-naam druipt af. Hier wordt duidelijk wat hét verschil is tussen Boaz en de man-zonder-naam. [dia 4 leeg scherm] De eerste is bereid zich te houden aan de wet, zolang het hem zelf voordeel brengt. Maar Boaz leeft met de wet in zijn hart. Boaz houdt zich niet aan de letter van de wet, maar wel aan de bedoeling ervan: zorgen voor mensen. dat de herinnering aan een familie niet uitsterft in Israël. Hij interpreteert de wet niet zuinigjes maar royaal. En het gekke is: om dat te bereiken moet hij als het ware de wet creatief toepassen. Dat laatste zegt iets over de beperking die een wet heeft. Een wet, en dat geldt ook voor veel wetten in het Oude Testament, probeert rechtsverhoudingen dingen zo rechtvaardig mogelijk te regelen. Maar je hebt altijd mensen die dan aan de zuinige kant gaan zitten. Dat is de beperking van wat je met regels kunt bereiken. Maar mensen zoals Boaz, waarin de Geest van God woont, zien ook de bedoeling van de wet. De wet leeft in hun hart. Zij zijn bereid om soms méér te doen dan de regels precies vragen. Want zij zijn niet in de eerste plaats bezorgd om zichzelf. Ze staan onder de bescherming van de Allerhoogste. Daarom drijft hen de zorg om anderen.

5 Ook in een goede samenleving, in de kerk, in Gods koninkrijk zijn regels nodig. Wetten. Maar een goede samenleving draait niet om regels. Want die hebben een beperking. Er is een oplossing nodig die onze binnenkant schoonmaakt. Gods Geest die in het verborgene de harten zacht maakt, gewillig. Begrijp je nu waarom Boaz wel een naam heeft, en Dinges niet? Hij denkt aan zichzelf, maar blijft juist daarom naamloos. Zijn naam wordt in de Bijbel niet genoemd. Die van Boaz wel. Tot in het geslachtsregister van Jezus toe. Dan is de deal gesloten. Na het ritueel met de schoen verdwijnt Dinges van het toneel. De oudsten treden op als notaris. Ja, wij zijn getuige (vers 11). Eind goed al goed. Maar dit is zo n moment dat het verhaal naar een hoger niveau wordt gebracht. De oudsten prijzen Boaz gelukkig en wensen hem toe dat zijn familie door de kinderen die hij zal krijgen met Ruth, zal worden als het huis van Peres, de zoon van Tamar en Juda. Boaz is, dat blijkt ook uit het slot van hst. 4, rechtstreeks familie van Juda, de zoon van Jakob, de stamvader van Israël. De toekomst van de familie van Ruth en Boaz heeft dus betekenis voor het volk Israël als geheel. Dát wil de schrijver hier laten zien. God laat zijn volk niet in de steek. Hij werkt hier aan niet minder dan het heil, je kunt ook zeggen, het geluk, voor het volk Israël. En hoe! Vaak niet op de manier zoals mensen verwachten. Vaak waar onze mogelijkheden ophouden. Denk aan die merkwaardige geschiedenis van Juda en Tamar (Gen. 38). Denk ook aan Rachab, die hoer. In Matteüs 1 lezen we dat zij de moeder was van Boaz. En denk aan Ruth. Allemaal uiteindelijk opgenomen in de lijst van stamvaders van Onze Heer Jezus Christus. Wat een God!

6 Dan de vrouwen. Ook zij prijzen iemand gelukkig. Niet Boaz maar Naömi. Want ook zij mag meewerken aan Gods plan met Israël. Moge zijn naam (van het kind) in Israël blijven voortbestaan. En hoe! Soms is het een nadeel, maar wat een voorrecht is het hier, méér te weten dan de hoofdpersonen van het Oude Testament. Van de komst van Jezus Christus. Van de redding, niet alleen voor Israël van toen, maar ook voor ons. Van het volk, waarin dankzij Jezus Christus ook Sanne mag ingelijfd worden. Door de doop. Net als Ruth. Dat dit allemaal niet vanzelfsprekend is, daarvan getuigt vers 13. Weer zo n eind goed al goed met een vervolg moment. Boaz neemt Ruth tot vrouw, slaapt met haar. En dan staat er De HEER liet haar zwanger worden en ze baarde een zoon. Een kind krijgen is helemaal niet vanzelfsprekend. Dat weten jullie ook heel goed. En anderen onder ons ook. Dat wist Ruth ook. Zij was in haar eerste huwelijk kinderloos gebleven. Maar nu geeft God haar een kind. Zij is meer waard dan 7 zonen! Waarom? Niet omdat zij superveel kinderen krijgt. Helemaal niet. Maar omdat Ruth Naömi liefhad (vers 15). En haar toevlucht zocht bij de God van Israël. Iedereen die dat doet is volgens de Bijbel vruchtbaar. Onthoud dat goed. Ook als je veel kinderen krijgt. De vrouwen noemen het kind Obed. Dat betekent: beschermer, verzorger. En dan volgt dat geslachtsregister. Dat tilt het verhaal naar weer een volgend niveau. Het is niet zomaar een saaie lijst. Het is juist de climax van het hele bijbelboek! Het is een lijst met stamouders waarin uiteindelijk ook Sanne genoemd mag worden. Door de doop uit God geboren. Nakomeling van Jezus Christus. Door Hem dochter van God. Geslachtsregisters kijken meestal terug. Denk maar aan iemand die op internet de stamboom van zijn of haar familie probeert te achterhalen.

7 Maar het geslachtsregister in het bijbelboek Ruth kijkt vooruit. Tenminste, het laatste deel ervan. Vers 22. Het kijkt verder dan Naömi, Ruth en Boaz samen durfden te denken en dromen. Het plan van Naömi leek gewaagd. En de onderhandelingen van Boaz ook. Maar als we dat denken, kennen we God nog niet goed genoeg. Hij overtreft de stoutste verwachtingen. Obed wordt de grootvader van koning David, op zijn beurt de voorvader van de koning van het heelal: koning Jezus. In de lijst met stamouders van Jezus komen niet alleen belangrijke mensen voor. Denk bij voorbeeld aan Rachab, ik had het er net al even over. Vreemdelinge en hoer. Aan het geslachtsregister van Jezus kan je zien en leren hoe God werkt. God komt ons niet tegemoet omdat wij zo belangrijk zijn. Geloof begint altijd bij God zelf. God die mensen roept uit een ongastvrije wereld. God die mensen geloof geeft. Denk maar aan Abraham. Denk maar aan Ruth. Denk maar aan Sanne. En aan wat God haar belooft direct al, aan het eerste begin van haar leventje. Het slot van het bijbelboek Ruth kijkt vooruit. Dankzij Jezus mogen wij dat ook doen. Door de doop mag jouw naam worden opgenomen in zijn geslachtslijst. Je mag kind van God zijn. Echt. Ga eens na hoe bijzonder dat is. En het werkt ook andersom. Zijn Naam leeft voort, iedere keer dat iemand in geloof gedoopt wordt. Zijn leven wordt ons leven. Het raakt met elkaar verbonden. [dia 5 titel] Laten we tot slot eens kijken wat de afgelopen weken preken uit Ruth heeft opgeleverd:

8 1. [dia 5.1] Het verhaal speelt zich af in Bethlehem. Genadige plaats. Het betekent: broodhuis. Het is uiteindelijk ook de plaats waar God zijn Zoon geboren liet worden. over oogst gesproken! ; 2. [dia 5.2] Het verhaal speelt zich af tussen Rechters en 1 Samuel. Daarin wordt verteld van de geboorte van koning David. Het is zo een boek van hoop. Het staat tussen de donkere tijd van de rechters en die van de grote koning van Israël; 3. [dia 5.3] Naömi veranderde van een bittere vrouw in iemand die weer rekening hield met God. Hem weer aan het werk ziet. En daarom ook risico durfde nemen; 4. [dia 5.4] Orpa, die ervoor koos om terug te gaan naar de goden van Moab; 5. [dia 5.5] Ruth is de vreemdelinge die geen vreemdeling kon blijven omdat zij haar toevlucht zocht onder de vleugels van de God van Israël; 6. [dia 5.6] Boaz, de rechtvaardige man uit Israël. Die heel goed begrepen had dat wie zijn of haar bescherming zoekt bij God, van harte welkom is in de kerk; 7. [dia 5.7] Dinges, die alleen dacht aan zichzelf en daarom naamloos bleef. Erger nog dan Orpa, want hij hoorde bij het volk van God en kon Hem dus kennen. Neem geen voorbeeld aan Dinges. Alleen naar de kerk gaan is niet genoeg. God vraagt je hart. 8. [dia 5.8] God. Hij is aan het werkt. Dat kan zijn straffend. Bij ongeloof en ongehoorzaamheid. Maar dat is vooral: reddend. Waar zijn naam wordt genoemd in het bijbelboek Ruth, daar wordt Hij bijna overal geprezen. Daar openen zich mogelijkheden. Ook vandaag. Kijk straks maar goed! [dia 6 leeg scherm] God is aan het werk. Geprezen zij zijn Naam. [amen]